DDflVIMniAl F 7FF1IWSE CDUDAMT SgëS
Altijd een taak voor een provinciale krant
Zestien pagina's rond tweehonderd jaar krant
Directie: F. Velde en F. B. BH BV B B ^9 fl IB 9 9 M 9 9 9 9 9 99 WW 9 9 99 9 9 9 99 99 9 9 Ing. mededelingen driemaal tarief.
den Boer, Adjunct: W. de Pagter. 9 m»» V lil 99 II 9 Ha Hm ^HBi H9 BH 9B9 V V 9P BB W W m0 1 Kleine advertenties (max. 8 regels)
Hoofdredacteur: W. Leertouwer. 23 cent p. regel met een minimum
Adjunct-hoofdred.: G. A. de Kok. van ƒ1— Brieven of adres
abonnementsprijs st cent per WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE, VLISSINGSE, GOESSE, BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN nureau v j1>a.. a c<sM m„r
pe'r' te 'c«£ O'™ p z
Bureaus: Vllsslngen walstr. 58-60, tel. 2355 4 lijnen (b.g.g. 3508 of 3546); Middelburg, Markt 51, tel. 3841; Goes, L. Vorststr. 63, tel. 2475 (b.g.g. adv. 2234); oostburg, G. F. de Pauwstr. 9, tel. 20; Terneuzen, Brouwerijstraat 2; Zierlkzee, red, tel. 2425. adm. tel. 209L
BIJ ONS DUBBEL EEUWFEEST
In een ogenblik van triestheid heeft de Franse romanschrijver Honoré
de Balzac teleurstellende dingen gezegd over de pers. Hij betoogde
zelfs, dat men de pers indien ze nog niet bestond toch waarlijk
niet zou moeten uitvinden. Het is allemaal anders gelopen dan de
grote Honoré wenste. De wereld is niet van kranten verstoken ge
bleven en in Zeeland is thans een krant, die haar tweehonderdjarig
bestaan viert.
De Provinciale Zeeuwse Courant kan daarbij terugblikken op een
belangwekend verleden, dat des te meer betekenis heeft nu de krant
stevig geworteld staat in een tot verheugenis-stemmend heden en
er ook goede verwachtingen voor haar toekomst bestaan.
Op 3 mei 1758 verscheen te Middelburg het eerste nummer van de
Middelburgse Courant, waaruit later tezamen met enkele andere
bladen de Provinciale Zeeuwse Courant zou ontstaan.
Tot 2 januari 1930 heette zij Middelburgse Courant. Toen verscheen
boven deze naam de aanduiding Provinciale Zeeuwse. In 1938 werd
de naam nog iets veranderd. De krant heette toen „Provinciale
Zeeuwse en Middelburgse Courant".
In de jaren tussen 1930 en 1940 tekende zich in Zeeland een neiging
tot concentratie van kranten af. Een noodlottige gebeurtenis in mei
1940 dwong tot versnelling van deze concentratie.
Het bedrijf van de 'Middelburgse Courant ging door oorlogsgeweld
ten onder. D© directies van de Middelburgse en Vlissingse Courant
besloten toen tot een fusie, waaruit de naam „Provinciale Zeeuwse
Courant" overbleef. De krant wordt sindsdien te Vlissingen gedrukt.
De jaargang-nummering van de Middelburgse Courant werd aange
houden, vandaar thans het tweehonderdjarig jubileum.
Het krantenbedrijf in Nederland is voortgekomen uit het ambacht
van de nieuwstijdingsbeschrijvers. In 1595 wordt in Zeeland de nieuws
tijdingbeschrijver Coole vermeld. Elders in Nederland begon men
kort na 1600 met het drukken van de nieuwstijdingen, maar in Zee
land zou dat tot 1758 duren.
Vier boekhandelaren te Middelburg, die kranten van elders impor
teerden, kwamen tot de ontdekking, dat er meer dan 500 vaste kopers
van kranten in Zeeland waren. Zy stelden vast, dat een abonnee
aantal van 500 voldoende was voor het uitgeven van een krant. Na
dat van de Middelburgse stadsregering privilege was verkregen voor
het uitgeven van een krant, verscheen op 26 april 1758 een proefnum
mer en op 3 mei het eerste nummer. De berichten in de krant werden
voornamelijk verkregen via correspondenten van kooplieden. Eerste
drukker van de krant was L. Taillefert en eerste redacteur R. H.
Hooyman. Men moet zich van die krantendrukkerij anno 1758 geen
grootse voorstelling maken De gehele apparatuur zal niet meer
waard geweest zijn dan 100 Vlaamse ponden en er zullen waarschijn
lijk in de drukkerij twee knechts gewerkt hebben. Men kon maar moei
zaam de beduidende som 1.000.per jaar) opbrengen, die het ge
meentebestuur eiste voor het recht van uitgave.
r
MIDDELBURGSE A-C O.VK A N T.
Djodcafcr.-•'•p' 'UÉwr*- .nlctrVr.iAiifjt,
MïDDhLHVR Cl, A - JprJ ,-5s,
j'Y-'-s nwrgc» hd&ctt Vy k'.liitr, uit Gfivöifege'rft «tos p <iint» nmSw
,-cn, aiït Bf&vnnau fjo«skrli«xjojt öV.tsf «r-kEf;u ».!i Ccj'föfs
wis ir<si'rna:rt bv.it.-'! Ho-r-c >;m MclknMmiv - wsüt-..
tor «a JHw&avm&cbretiiea&KAA Stad doord* j
Ttvsi ;xsv var. <1Jr wae Maföiwktioci; Vaarviit &c omfttwv
lottsMt dt.» D<>' T.ïfc-htstMfefeSi Aai t?-$?/-'6.dc<cr maand,
«J. Pe„*CM Kixe Wei bc A. St*}, OotaaiMkrturd im>mvnir, m
n i-vrnauaiuceft hebbende, «Jc CstiawndisK Ac Vesnyj «jj <i«i
i km tC<a((«id«5.-rev 't ti-.i'.c ScaerfySc Guvtufisrr» it Krvït
s.m&t. wiiwrm .r;f.:.-M.nV.cn JjaClffitxw.' Inde
•■•alt Htliuf ij i aar, H.wre Kctwg-
i I' "M- ie (ix'drwn dot'
ct'lfejtïi- ieiiijvJa Ms-vstc?» $£r,«ctta<»Kj&2Ktniet) &x«r
.1./ k.chagc I' hetóc» deu-dte
- i ii t-tV-'' ;vu .,- 'itu-.il.-ai it,- Cat cc ,v3iiftijufiat de bat)-
1 .-a; t dc'wtxhfcaaavset
I V X-A
I A'-C ur,w, u. p-r.W
In 1762 neemt de boekhandelaar J. J. Callenfels de uitgave op zich,
maar hij heeft er spijt van en alleen op aandringen van het stads
bestuur zet hij de uitgifte voort. Het is niet bekend wie in die jaren
de krant redigeerde. In 1780 gaat de krant over aan de gebrs. Abra
hams, die de stadsregering weten te bewegen niet langer geld te
eisen van de uitgevers, maar subsidie te verlenen.
In 1793 blijkt een chartermeester van de admiraliteit, die P. J. de
Convenant heet, redacteur te zijn. De journalistiek is voor hem een
bijbaantje en ook voor latere redacteuren, die arts, predikant of le
raar aan de Latijnse school zijn.
In de negentiende eeuw zijn het voornamelijk telgen
van de familie Abrahams, die de krant drukken, uit
geven en redigeren. Zij verschijnt driemaal per week,
maar ziet er vooral in de eerste helft van de negen
tiende eeuw nogal futloos en armelijk uit. Zowel druk
technisch als redactioneel is de krant bepaald geen
openbaring.
Wanneer de krant in 1858 haar honderdjarig bestaan
viert, moet gezegd worden, dat in die honderd jaar
niets bijzonders is bereikt. De grote vooruitgang staat
dan echter wel voor de deur.
De grondwet van 1848 brengt vrijheid van drukpers,
de Middelburgse Courant maakt zich in 1853 los van
het gemeentebestuur en als in 1869 het dagbladzegel
(een krantenbelasting!!) wordt afgeschaft, kan de
krant dagelijks gaan verschijnen.
In 1873 wordt voor de uitgifte van de krant een aparte
vennootschap gesticht. Als eerste directeur-hoofd
redacteur treedt op H. L. F. Pisuisse. Daarmee begint
dan de tweede periode in het bestaan van de Middel
burgse Courant. Opgericht als een krantje voor koop
lieden, reders, ambtenaren en meer-gegoeden, wordt
zij thans tot een krant voor het huisgezin.
Bekijkt men de oudere jaargangen van de Middelburg
se Courant, dan moet men wel beseffen, dat een krant
geen historie brengt, maar slechts een kroniek schrijft
van het dagelijks gebeuren. Later zoeken historici uit
wat werkelyk historische waarde bezit. Het is met dat
dagelijks gebeuren als met de mode. De dames van het
jaar 1900 vonden de badpakken van (lie dagen wonder
mooi en de dames van 1958 hebben alleen maar eèn
lach over voor de badpakken-dwaasheid van 1900.
Zo vergaat het ook de lezer van oude kranten als hij
op vele dingen stuit, die men toen belangrijk achtte en
die nu dwaasheden zijn.
Dank zij de enorme technische vooruitgang na 1870
en mede door de sterke opbloei van het advertentie
wezen na 1900 kon tenslotte het hedendaagse kranten-
bedrijf ontstaan.
De moderne communicatiemiddelen laten thans het
nieuws in enkele uren tijds rond de wereld wervelen.
In de drukkerijen wordt door mechanisatie en auto-
matisatie het werktempo nog steeds opgevoerd. Het
laat zich voorzien, dat dank zy bijvoorbeeld de toepassing van de
moderne electronica, de ontwikkeling van het krantenbedryf nog geen
grenzen kent.
Een krant is een particulier bedrijf en dat kan niet anders. Men heeft
wel geprobeerd de krant tot overheidsbedrijf te maken, maar dat
werd een fiasco.
De krant is echter niet alleen een particulier bedrijf, zij is ook een
bedrijf van openbaar nut en dat schept een bijzondere verantwoorde
lijkheid. Zij zal haar nieuws door gestadige controle moeten opvoeren
tot een zeer hoge graad van betrouwbaarheid en het brengen van
het nieuws alleen is niet voldoende. De lezer wenst ook voorlichting.
Wanneer bij de Tweede Kamer een wetsontwerp wordt ingediend, dan
wil hij weten wat die wet beoogt en in hoeverre die wet in zijn eigen
leven zal ingrijpen. Ook zal hij willen weten wie om de wet heeft ge
vraagd en welke maatschappelijke groepen zich achter de nieuwe wet
zullen stellen.
Door deze voorlichting kan hij zich een opinie vormen. Uit al die af
zonderlijke opinies komt uiteindelijk een publieke opinie of althans
een meerderheidsopinie naar voren. In een democratische samen
leving is de publieke opinie van groot gewicht voor de overheid en
voor de besluitvorming in bestuurscolleges.
Hier demonstreert zich duidelijk het openbare-nutskarakter van de
krant.
Voor regionale dagbladen komt daar nog bij,, dat ze hun lezers uitge
breid oriënteren in hun regionale samenleving en in hun plaatselijke
omgeving. Die dagbladen scheppen een band tussen de lezers en hun
samenleving, waardoor die lezers in staat worden gesteld hun taak
als gemeenschapsmens beter te vervullen.
De Provinciale Zeeuwse Courant, die na 1945 snel uitgroeide tot een
écht provinciaal dagblad voor Zeeland, dient de belangen van de
Zeeuwse samenleving. Zij spreekt uit wat in Zeeland leeft en zij ves
tigt de aandacht op de grote vraagstukken, die opgelost moeten wor
den. Dat zyn thans in het byzonder de vraagstukken, die verband
houden met het Deltaplan, met de verbinding over de beide Schelde-
monden, met het wegtrekken van de bevolking uit Zeeland en met de
achterblijvende industrialisatie. Deze opsomming zou gemakkelijk
uitgebreid kunnen worden, maar dat is overbodig. De opsomming zal
in de loop der jaren steeds moeten variëren. Als oude vraagstukken
zijn opgelost, zullen er nieuwe aan de orde komen. Altijd zal er daarbij
een taak zijn voor de Provinciale Zeeuwse Courant, altijd zal er nieuws
zijn in steeds wisselende vormen. En wanneer de krant haar taak
goed vervult, dan zal zij steeds meer wordeneen bruikbaar element
bij het bouwen aan een goede toekomst voor Zeeland. Haar geschiede
nis is een geschiedenis geweest van groei uit de versnippering tot
provinciale eenheid. Als zodanig loopt die geschiedenis parallel met
de geschiedenis van ons gewest, dat pas in latere jaren de intensieve
samenwerking heeft ontwikkeld, welke nodig is om eendrachtig op te
komen voor Zeeland en zyn bewoners.
DIRECTIE EN HOOFDREDACTIE
PROV. ZEEUWSE COURANT
A o. 1758.
MIDDELBURGSE COURANT.
Woensdag, den 26. April.
VOORBERICHT.
De Uitgevers dezer eerfle, cn maar tot een Proeve dienende Middelburgfe Couranthegunnigt zyndc geworden
door de EDELE AGTBARE HEEREN der REGEERING dezer Siad MIDDELBURG, mer
«ierzeivei Privilegie* in dato 25. Maart 1758. om deze Courant alleenen met feclufie vm\ alle anderenre mogen
drukken cn uilgeven, zyn voornemens daarmede werkelyk te beginnen heden over ngt dagen, zynde Woensdag,
«Jen 3. van de naaste maand Meyzullende provilioncel continueren tweemaal ter week, alleSaturdageu cn Woens
dagen tot zoo lange men vervolgens, na bevind van zaken, relulvcren zal dezelve driemaal ter week te laten uit
gaan. De gemelde Uitgevers adverteren het Publicq, dat zy alreeds metterdaad zich hebben in fiaat gefield, om
zoo wd het voornaamfie Nieuws in Rykcn cn Staten voorvallende, als de noodwendigftc Tydingcn uit Zee cn an-
«Jcrfins, den Koophandel betreffende, dc Ixrzers dezer Courant mede tc declen. Zy zullen dit haar Tydingblad niet
aanpryzen, nademaai men door ondervinding is bewust, dat zoodunige Nieuwspapieren zich zelve allen Lezers moe
ten aanpryzen, door een behoorlykc ftyl of fchryfrrant, en door het houden van een goede Correspondentie. Al-
leenlyk Wen verzekert, dat geene kosten of moeite zullen werden ontzienom deze Courant op alle mogelyke wy-
ze nuilig en aangenaam re maken, en het gewenfehte oogmerk te doen bereiken. De Lezers zullen ten'naasten
by uit dit flaaliie of Proeve zelfs best ovcr'tcen cn ander kunnen oordeelen, mii'gaders over don Letter en 't Pa
pier doch alle volgende Couranten zullen gedrukt worden op beter Papier als dit Voorbericht. Vermits het gebeu
ren kon. dat fommigcHeeren, zoo Kooplieden als andere, door hunneCoiresponrlemennu on dan pofiQve en
zekere Nouvelle? ontfingen, Werden Dezelve zeer eerbiedig verzogt, om daarvan communicatie te willen vergunnen
aan de Uitgevers dezer Courantdie aulk? altoos met dankbaarheid zullen erkennenen un het gecommuniceerd#
een bdtheiden en noodig gebruik maken. Alle Bekemmakingen zal men voor een redelyk Prys in deze Couranten
kunnen laten invoegen, mits dezelve aan niemands goede naam ofafalres eenige prajuditie toebrengen, De Uitge
vers vinden zich verplichtnopens de Bckentmakingcn of Advcrtisfcmentenhierby te laten volgen
Extratt uit de Rcfoludcn ten Rade der Stad Mid
delburg in Zeeland, den 25. Maart, 1758,
gehort het Ksffert 'van Jen lieer Bodbamt met ih h*tvmt de Hgtr Evb*Tsen ur vel doming ad»
Colutie van den 4. dezer&t.
A
Ti geèoi
arop zynde gede/ihereert: h ingevolge vaorfr.. Rapport aan Cajlenfcls, Mandelgreen, en Taillefert,
Davidsz:Privilegie verleent om un Middelhtrgfi Courant t$ mogen drukkevaar in eudir anderen
haar it vergunt alt volgt:
En is nog elnde/yk ten hunnen faveure ge re[oh eertdat uiemant hiunen deze Stad, en JuritdilXieeeni
ge yidvertufemenién van war natuur u ook mogen zyn in eenige andere Couranten zal mvgen doen fielten
dan onder deze fpuiaate Conditie, dat ook dezelve in deze Middcliurgfc Courant zyn gefieldeppunedat
zoo ruikt niet mug te gedaan zm, het geld, dat voer het infanten deur sidvtrtufeme n ten zou moeien betaald
Zyn geworden duit ei aan deDrukkers deur Couranten zal moeten werd*» voldaan
Accordeert met de voorfz. ReftRuJe, voor too vg4
dit geeuraheerde aangaat.
i&at fetHkeat)
Gornefó VCufmbdf.
BIJ DE SAMENSTELLING van
de jubileumkrant, welke hier
bij onze lezers wordt aange
bodenhebben de redactie en haar
medewerkers gepoogd een zo ge
varieerd mogelijke samenstelling
te verkrijgen zonder daarbij te
vervallen in een al te sterk cen
traal stellen van de krant zelve.
De krant heeft een dienende func
tie en daarvan dient ook dit jubi
leumnummer te getuigen!
Op deze eerste pagina is in een
door directie en hoofdredactie on
dertekend artikel in korte trekken
geschetst, hoe destijds de Middel
burgse Courant ontstond en uit
eindelijk het blad werd, dat wij
thans kennen als de Provinciale
Zeeuwse Courant. Ook wordt in
deze beschouwing de taak van ons
blad belicht in het Zeeland van
hedenwaar. zich ondanks geogra
fische verdeeldheid een eenheid
ontwikkelt.
De tweede pagina is geschreven
door de Amsterdamse hoogleraar
prof. dr. M. Roe. tot voor kort
hoofdredacteur van de Nieuwe
Rotterdamse Courantdie in een
gedegen beschouwing de beteke
nis van de regionale pers belicht.
Op de pagina's drievier en
vijf zijn drie tijdsbeelden afge
drukt-, namelijk 1758, het jaar
waarin de Middelburgse Courant
werd opgericht, voorts honderd
jaar later, 1858, en tenslotte 1958,
het jaar waarin wij thans leven.
Drie pagina's waarin getracht is
de golfslag van de tijd te registre
ren...
Een krant zonder advertenties
zou geen „echte" krant zijn. En
hoewel dit jubileumnummer geen
advertenties heeft, zou, het. onjuist
zijn voorbij te gaan aan dit be
langrijke element van het dag
blad. Pagina zes is derhalve ge
heel aan het adverteren gewijd,
het adverteren namelijk in de loop
van twee eeuwen.
Zo langzamerhand zijn wij dan
bij de voornaamste groep belang
hebbenden van het dagblad geko
men: de lezers! Op pagina zeven
treft men een beschouwing aan
over de krantelezer en zijn blad,
hoe de krant wordt gelezen en
waarom de krant wordt gelezen.
Pagina acht is voornamelijk een
kijk-paginaeen foto van de
Vlissingse fotograaf A. Korteweg,
die uitnemend in wit en zwart de
sfeer van de Zeeuwse stranden
wist vast te leggen. Waarom wij
deze plaat afdrukken? Wij heb
ben er twee gedicht-fragmenten
bij geplaatst, die het thema van
deze foto vormen. Men leze
slechts...
Waarom een pagina ,fie Vrouw
en de krant" werd opgenomen,
behoeft hier niet te worden itif-
eengezet: Wij kunnen immers
haar steun niet missen! Op pagi
na negen vindt men een beschou
wing van onze redactriceterwijl
hier voorts bijdragen zijn opge
nomen van de in Zeeland géboren
schrijfster Annie M. G. Schmidt
en van de in Zeeland woonachtige
bekende journaliste en schrijfster
Ina van der Beugel, die het on
derwerp „vrouw en krant" door
een speelse bril bezag.
De twee volgende pagina's be
vatten foto's en prenten uit twee-
eeuwen. Het is tegenwoordig van
zelfsprekend, dat de krant illu
straties afdrukt bij ve- blagen over
belangrijke gebeurtenissenVroe
ger gebeurde dat niet, maar toch
waren er tekenaars en fotografen,
die allerlei feiten en feitjes vast-
legden. Een dertigtal platen en fo
to's hebben wij bijeengekoekt,
handelende over Zeeuwse gebeur
tenissen in txoee eeuwen.
Als een soort „eerbewijs" aan
het gewest, waarin de P.Z.C. elke
dag verschijnt zijn op de pagina's
twaalf en dertien bijdragen opge
nomen van negen bekende Zeeu
wen en oud-Zeeuwen, welke ar
tikelen het beste te karakterise
ren zijn als „Variaties op het the
ma Zeeland".
Pagina veertien geeft het ver
slag weer van een lezersparle-
ment", onlangs gehóuden onder
leiding van mr. M. Vrolijk, voor
zitter van de Nederlandse Journa
listenkring, over de P.Z.C. in de
Zeeuwse samenleving.
De vijftiende pagina behandelt
i>i het kort de lotgevallen van en
kele eerbiedxo aardige Zeeuwse
instellingen, die op een even oude
of nog ouderegeschiedenis kun
nen bogen als ons blad. En pa
gina zestien tenslotte vormt de
luchtige afsluiting van dit num
mer: een aantal cartoons, op ons
verzoek getekend door prominente
Nederlandse tekenaars.
Dit dan wat de inhoud betreft.
Mogen wij tenslotte deze op
gave en verantwoording ein
digen met een uitdrukking, die
meestentijds vrijwel uitsluitend
aan het begin van een brief wordt
gebezigdeen heilwens namelijk,
door ons zeker niet i« formele zin
opgevatmaar die integendeel
zéér oprecht gemeend wordt: Lec
tori SalutemDen Lezer- Heill
