Kleine Kerk, een van de mooiste
monumenten van Zierikzee
Oókalaan
vermiste oorrmg
IJS GAAT IN HOLLAND
BETER DAN HIER"
Zonder tang of druk? lijm met SNELFIX Ceta-Bever!
DONDERDAG 1 MEI 1958
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT.
15
RESTAURATIE DUURDE NEGEN JAAR
Herstel kostte meer dan f 350.000
NEGEN JAAR heeft de restauratie van de Kleine- of Gasthuiskerk in
Zierikzee geduurd, maar nu is dit historische monument, één van de
mooiste in deze Schomvse plaats, weer geheel in zijn oude luister hersteld.
Niet alleen de beide predikanten, ds. O. Bezemer en ds. C. J. van Boy en,
alsmede de kerkvoogdij zullen zich hierover verheugen, ook het gemeente
bestuur kan blij zijn, omdat het stadsschoon nog aanmerkelijk is verfraaid.
De restauratie heeft 850.000 gekost, waarbij echter het herstel van de
Beurs voor de kerk, de verwarming en de stoffering niet inbegrepen zijn.
In de zomer van 1949 is de restau
ratie, die onder supervisie stond van
Monumentenzorg, begonnen. Verbete
ring van de kerk was toen hard nodig.
Veel houtwerk was vergaan of ver
keerde in slechte staat, de muren ver
toonden scheuren en de vloeren wa
ren uitgesproken slecht.
In de daarou volgende jaren heeft
liet personeel van J. van Almkerk
uit Zierikzee het herstel rigoureus
aangepakt. Vrijwel alles werd uit de
kerk gebroken. Vloeren verdwenen en
muren werden weggekapt. De dak
constructie werd verbeterd en een ge-
Ned. Bank keert
17.818.926 uit
aan de Staat
De politiek van de Nederlandsche
Bank is in 1957 gericht geweest op
twee doeleinden. Enerzijds heeft de
bank getracht een matigende invloed
uit te oefenen op de inflatoire ten
denties, die het Jaar in het algemeen
nog kenmerkten, anderzijds heeft de
bank er naar gestreefd ongewenste
repercussies van te grote spanningen
op valuta-, geld- en kapitaalmarkt
te helpen voorkomen. Ter bereiking
van haar doeleinden heeft de bank in
de eerste plaats gebruik gemaakt
van het instrument der discontopo-
Utiek.
Het bruto-inkomen van do bank is
gestegen van 37,9 min. in 1955 tot
49,7 min. in 1956 en was in 1957
49,5 min. Da winst- en verliesreke
ning laat zien, dat de onkosten, groot
19,2 min., een stijging vertonen
van 183.087. De rente van binnen
landse wissels nam toe van 3 min.
tot 8,1 min., een zeer aanzienlijke
stijging. De nettowinst op termijn
transacties in valuta was ditmaal
niet onbelangrijk, namelijk
2.822.895 tegen 44.312 in 1956.
Van de winst op termijnzaken wordt
gedeelte aan de staat uitgekeerd.
Aangezien het reservefonds tenge
volge van verliezen op de beleggin
gen" is gedaald tot 19.210.017, dient
een bedrag van 789.983 van de
winst te worden gebruikt ter verho
ging van dit fonds, waarna dit op de
balans verschijnt met 20 min. Het
resterende deel van de winst, zijnde
17.818.926 is aan de staat uitge
keerd. Over 1956 werd uitgekeerd
17.887.000 en over 1955 10.838.000.
deelte van de oude banken
plaats gemaakt voor nieuwe.
zijn gerestaureerd in Gouda. Alleen
de preekstoel is in de kerk zelf ge
demonteerd en opgeknapt. De drie
eikenhouten toegangen van de kerk
zijn eveneens gesloopt geweest.
Thans prijken de prachtige eikenhou
ten deuren met de schitterend ge
sneden bloemrosetten weer op hun
oude plaats. De muren zijn vernieuwd
en keurig wit gepleisterd. De vloer
bestaat uit antieke tegels en ver
schillende nieuwe ramen zijn aange
bracht. Het interieur is verder geheel
in de verf gezet; op advies van Mo
numentenzorg in verschillende kleu
ren. Met een speciaal hete-luchtsy-
steem in de vloer kan de gehele ruim
te gelijkmatig centraal verwarmd
worden.
Achter de kerk is een consistorie
gebouwd, terwijl daar tevens het ker
kelijk bureau is ingericht.
De eerste oplevering van het kerk
gebouw heeft onlangs plaats ge
had en behoudens enkele kleine
veranderingen Is het werlc goed
gekeurd. De stoffering waarvoor
de kerkvoogdij reeds een bazaar
heeft gehouden en waarvoor thans
zogels worden verkocht, moet nog
worden aangebracht.
Het ziet er naar uit, dat binnen korte
tijd de kerk weer in gebruik genomen
kan worden. Beide predikanten zullen
dan om de beurt in de kerk preken,
wisselend met do ochtend- en de
avonddienst.
Nieuw orgel
De kerkvoogdij kan nog niet op de
lauweren gaan rusten. President
kerkvoogd A. Groenendijk ziet zlin
vele bemoeienissen in verband met ae
restauratie pas bekroond, als het or
gel in de kerk vernieuwd zal zijn.
Het fraaie instrument zal binnenkort
waarschijnlijk voorlopig hersteld
worden.
Al ka» het orgel dan do eerste tijd
weer bespeeld worden, de gebreken
zijn zodanig, dat een algehele repara
tie niet meer uitgevoerd kan worden.
Er zal een nieuw orgel moeten ko
men, doch daarvoor ontbreken thans
nog de nodige financiële middelen.
Verder is er nog de toren van de
kerk, die eigendom is van de burger
lijke gemeente. In de toren hangt
een luiklok, die niet meer gebruikt
kan worden, omdat de openingen voor
het trektouw dichtgemetseld zijn. Bo
vendien zijn de gangen achter de
kerk waar deze touwen in uit kwa
men verdwenen, omdat ze niet tot het
oorspronkelijke kerkgebouw behoor
den. „We zouden het zeer op prijs
stellen als de burgerlijke gemeente
het mogelijk zou maken dat de klok
elektrisch geluid kan worden", aldus
de heer Groenendijk.
„Om niet vertoeven"....
De Kleine Kerk heeft al eeuwen het
stadsbeeld van Zierikzee gesierd.
Wijlen P. D. de Vos schreef in zijn
boekje „Uit Schouwen en Duivelands
verleden", dat de Gasthuiskerk haar
bestaan te danken heeft aan het
Gasthuis, dat waarschijnlijk in het
begin of tegen het midden van de
veertiende eeuw is gesticht.
Arme vreemdelingen mpchten er
eenige dagen om niet vertoeven en
behoeftige zieken werden er om Gods
wil verpleegd"... schrijft De Vos.
Later bij het toenemen van de bloei
van de stad Zierikzee is bij het Gast
huis een kerk gesticht. Deze kerk
werd in eenvoudige stijl gebouwd en
kan hoogstens een eeuw jonger zijn
geweest dan het Gasthuis.
Deze kerk had een eigen pastoor,
doch toen in de loop van 1567 de oude
leer op de achtergrond raakte werd
geen nieuwe pastoor meer benoemd
en werd de dienst verzorgd door „den
president der Minnebroeders of eenig
ander, de gave van prediken hebben
de".
Na de bevrijding uit de Spaanse
macht in 1587 werd de kerk gebruikt
door de Waalsgezinden, die zich, ko
mend uit Engeland, in Zierikzee ves
tigden. Bij het uitbreiden van de ge
reformeerde leer werd door deze stro
ming van de kerk gebruik gemaakt.
De eerste „predieatie in het Neder-
landsch" werd op zondag 28 juni 1613
in de Kleine Kerk gehouden.
In 1626 werden de eerste plannen ge
maakt voor de uitbreiding van de be
staande kerk, doch het duurde tot
1651 voordat met de nieuwbouw werd
begonnen. In het begin van 1652 was
de nieuwe kerk gereed.
Deze kerk draagt nu nog steeds bij
tot de verfraaiing van het stadsbeeld
van Zierikzee.
Moord op Nederlandse
Maria Kriek onopgelost
Te West Bergholt in Engeland is
hervat de zaak van de moord op het
19-jarige Nederlandse meisje Maria
Kriek. Mej. Kriek is vier maanden
geleden dood in een greppel aange
troffen te Boxted Cross, nabij Col
chester.
De uitspraak van het hof was dat
mej. Kriek vermoord is door een of
meer onbekende personen.
Detective superintendent E. J.
Barkway, hoofd van de dienst crimi
neel onderzoek in Essex, en belast,
met de leiding van het onderzoek
naar de dood van Maria Kriek, ge
tuigde dat 20.000 personen onder
vraagd zijn, vele honderden verkla
ringen genoteerd zijn en dat 5000
voertuigen en hun berijders en in
zittenden gecontroleerd zijn.
Van 28 mei af zal men In 56 Ameri
kaanse steden de gelegenheid hebben een
vliegtuig te huren. De firma die dit mo
gelijk zal maken heeft zich tot dusver
alleen met het verhuren van auto's zon
der chauffeur beziggehouden.
(Advertentie)
Rook met verstand,
rook met smaak,
rook sigaren!
ZEEUWEN ALS EMIGRANTEN
Maar Ch. van Bienen is
tevreden
(Van onze correspondent
in Australië)
Een vlot uitgevoerde circulaire ver
telt aan de Australiërs, dat Charles
van Bienen overal is te ontbieden.
Het klink in dit land van een paar
miljoen vierkante kilometer opper
vlakte wel wat overdreven, doch de
heer Van Bienen heeft zijn klanten
zelfs in Perth en in Adelaide en dat
is zoiets van vierduizend kilometer
uit de buurt. De heer Van Bienen
weet zijn weg door Australië wel te
vinden.
Ter introductie: de heer Charles
van Bienen had voor de oorlog in
Vlissingen aan de Oude Markt en in
Middelburg aan de Noordstraat, een
ijszaak. Mogelijk klinkt het wat
vreemd, wanneer ik meteen maar
het daar wat warmer en over een
veel langere periode, dan in Van Bie-
nen's vaderland.
Mot de ijszaken ging het heus niet
slecht in Nederland, doch de heer
Van Bienen zag toch betere mogelijk
heden in Australië. Hij is daarin niet
bedrogen uitgekomen.
„We wisten eigenlijk maaY weinig
van Australië; hebben het er maar op
gewaagd", zo vertelt de heer Van
Bienen, waaraan meteen zij toege
voegd, dat zijn echtgenote minder op
emigreren gesteld was, maar er zich
toch niet tegen verzet heeft. En er
achteraf ook geen spijt van heeft.
De familie Van Bienen man,
vrouw en vijf kinderen verbleef
eerst 17 dagen in een kamp, waarna
een vakantiehuls werd gehuurd A
f 120 per week. Na een jaar kon wor
den verhuisd naar de woning in Dee
Why, een badplaatsje op plm. 25 km
afstand van Sydney; gelegen aan de
I Idels is dat huis gekocht
oceaan. Inmiddi
vertel, 'dat het in Nederland in het en geleidelijk worden er allerlei ver
ijs beter ging dan in Australië. Al is
|iiiuiiBiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiii!|
H Deze weelc is op de 250// meter
H hoge S&ntis, een berg in de p
H Zwitserse kanton St. Gallen,
't hoogste televisiezendstation f|
in Europa in gebruik geno- n
men. In het station is een
aantal zendsystemen onderge-
H bracht, zoals ultra-kortegolf-
zenders, radio-telefoonzenders eee
H en het zg. jrAuto-omroep" sys-
teemeen systeem waarmee ee
j§ rijdende auto's kunnen wor-
H den bereikt. De foto geeft een
beeld van het nog bijna in-
gesneeuwde gebouw met de
antennes.
houwingen uitgevoerd. Reeds biedt de
woning alle gezelligheid welke men
van dit soort vakantiehuis kan ver
langen. Want het ligt hoog boven de
weg en geeft een prachtig uitzicht
over de zee. Geen wonder, dat mevr.
Van Bienen hier nu uitstekend
kan aarden.
Niet in het ijs
De meeste zakenlieden-emigranten
slaan in Australië het oog naar een
milkshakebar. Die hebben bijna altijd
klanten, des zomers natuurlijk meer
dan in de winter, doch over slapte in
het bedrijf behoeft niet te worden ge
klaagd, met seizoenen als in Austra
lië. Toch bracht de milkshakebar niet
wat de heer Van Bienen ervan had
verwacht. De moeilijkheid zat in het
personeel.
De heer Van Bienen had in een
andere badplaats, dichtbij Sydney,
namelijk een milkshakebar gekocht.
De zaken liepen goed, daar niet van;
maar het personeel gaf zulke zorgen,
dat de heer Van Bienene de zaak weer
aan de kant deed.
Alvorens hij zijn geluk in het
Australische ijs beproefde, had de
heer Van Bienen als goed emigrant,
eerst allerlei karweitjes opgeknapt,
o.a. als magazijnbediende.
Gewoon aan zakendoen, stapte hij
op de fiets en ging met een pak tex
tiel de boer op. De fiets werd later
vervangen door een auto. Toen begon
nen de kilometers te tellen. Want de
heer Van Bienen ging zijn afzetge
bied uitbreiden tot diep in het land,
zelfs tot Perth, aan de punt van
Australië.
„Ik heb één keer bijna tweeduizend
kilometer vrijwel achtereen gereden:
dat was mijn topprestatie hier", zo
vertelt hij.
Soms bleef hij drie maanden on
derweg. Als het te erg werd, liet hij
de auto in een plaats achter en ging
per vliegtuig thuis eens poolshoogte
nemen. „Je krijgt het ook in Austra
lië niet cadeau", zo constateert de
heer Van Bienen.
Maar de zaken breidden zich uit;
er moest personeel bijkomen.
In textiel
Nu doorkruisen zes reizigers grote
stukken van Australië en verkopen
textiel van Van Bienen. De hiervoor
genoemde circulaire tot de vrouwen in
Australië gericht, vertelt dat men
Premier Nehroe wil
gewoon burger worden
Premier Jawarhalal Nehroe, die
thans 69 jaar oud is, heeft gisteren
aan zijn congrespartij meegedeeld,
dat hij de wens koestert om af te tre
den zij het dan nog niet onmiddel
lijk.
Nehroe, sinds 1947 premier van In
dia, zei, dat hij het premierschap niet
„zomaar in der haast op wilde geven
zonder zijn partij te raadplegen.
Maar hij verklaarde, dat hij het
prettig zou vinden een individueel bur
ger te worden, vrij van die dagelijkse
last, die het premierschap is.
De voornaamste leiders van de par
tij deelden daarop onmiddellijk mee,
dat de leiding een bijzondere zitting
zou houden om de positie van Nehroe
onder het oog te zien.
thuis kan winkelen, want de stoffen
worden door Charles van Bienen en
de zijnen aan huis bezorgd.
De heer Van Bienen heeft moeilijke
tijden gekend, vooral toen zich een
jaar of vijf geleden een depressie liet
gelden. Doch hij heeft doorgezet en
zijn handelsgeest heeft het gewonnen.
Hij is nog niet tevreden met hetgeen
werd bereikt; hij heoft nog verdere
zakelijke plannen voor de toekomst.
„De mogelijkheden zijn er hier,
wanneer je weet aan te pakken", zo
merkt hij op.
De kinderen zijn groter geworden;
één is er inmiddels getrouwd; één
dochter werkt op kantoor, twee be
zoeken nog de school, één zoon is in
opleiding bij een radiostation.
„We hebben hcüs geboft" erkent
de heer Van Bienen: „het heeft in ile
zaken niet tegen gezeten. Je moet
eerst uitzoeken welke rirhting je uit
moet. Je heht de moeilijkheden met
de ^aal, met de inkopen en wat al
niet meer. Maar het zijn hartelijke
mensen hier, ze helpen waar ze kun
nen".
Mevrouw van Bienen prijst de na
tuur en het klimaat, waarvan Dee
Why en omgeving volop laat genie
ten. Want des zomers zijn er alle
Sensions en vakantiehuizen bezet met
e mensen uit de steden, die van zon,
strand en zee komen profiteren. Dan
is het er enorm druk. „We zijn
dankbaar het erop te hebben ge
waagd. We zijn hier nu dankbaar en
tevreden. Wat zou een emigrant
meer willen", zo vraagt de heer Van
Bienen zich af.
Hij heeft getoond dat de emigrant
ook in het zakenleven wel iets kan
bereiken in he,t nieuwe land!
(Advertentie)
Goed voorbeeld doet...
Zeker, haar grootmoeder en ook
haar moeder gebruikten reedt
MAÏZENA DURYEA en z\jvolg
de dat goede voorbeeld. Vandaar
haar lekkere groenten, smakelijke
soepen en smeuïge sausen. En als
haar vriendinnen vragen hoe het
komt dat zij zo lekker kan koken,
dan zegt „Goed voorbeeld doet
goed volgen" en gebruik - zoals
ik MAÏZENA DURYEA voor
het binden van groenten, soepen
en sausen. Dan zijn mislukkingen
b(j voorbaat uitgesloten.
FEUILLETON
door PATRICIA WENTWORTH.
16
Juffrouw Silver kuchte ietwat ver
manend, voor ze opmerkte: „Neen,
Frank... Mary Stokes heeft gezien
wat ze beschreven heeft. En wét ze
zag heeft haar bijna gek gemaakt.
Haar angst en ontzetting waren dui
delijk zichtbaar. Heb je niet opge
merkt, dat ai haar aanstellerij totaal
verdween? Het kind heeft heus de
waarheid gezegd".
„Nu", zei Frank, toestemmend
knikkend, „u zult het wel bij 't rech
te eind hebben. Welnu, waar gaan
we heen?"
„Ik zou zeggen: Naar het Houtves
tershuis".
„Nu dadelijk?"
„Ja", antwoordde juffrouw Silver,
die meteen het pad tussen 't veld en
het bos opliep. Frank nam het con
tactsleuteltje uit de auto en voegde
zich bij haar.
„Ik had u om het dorp heen naar
de Laan kunnen rijden", zei hij.
„Dank je wel, maar ik kan uitste
kend lopen en 't is heus erg opwek
kend weer".
Na even gezwegen te hebben her
nam hij: „En wat denkt u in het
Houtvestershuis te vinden?"
„Dat zullen we wel zien als wij er
zijn".
„Wilt u me niet enig idee geven
van wat u verwacht?" lachte Frank.
„Het lijkt me verstandiger, ons niet
in gissingen te verdiepen. Maar er
zijn natuurlijk zekere mogelijkhe
den".
„Bijvoorbeeld?"
„Mary Stokes moet enige reden
gehad hebben om het vreselijke to
neel, dat ze heeft bijgewoond zich op
een andere plaats te laten afspelen
dan waar het werkelijk is gebeurd.
En die reden moet wel erg doorslag
gevend zijn geweest, want ze heeft
zelfs in de wildste paniekstemming
zorgvuldig de juiste plek van het
drama verborgen genouden. Wat
leidt je daaruit af?"
Frank liet een zacht gefluit horen,
„U bedoelt dat het een plek was
waar ze niets te maken had?"
„Kun jij hot op een andere manier
uitleggen? Ik kan het niet".
„Maar... het Houtvestershuis..."
„Ga nu eens na wat we van haar
karakter weten. Ze is hier niet uit
vrije keus gebleven, maar omdat ze
wel moest. In alle opzichten is ze een
meisje uit de stad en 't blijkt uit al
les, dat ze het leven op Tomlms Hoe
ve erg vervelend vond. Als die soort
jonge vrouwen zich vervelen, kunnen
zij al heel gemakkelijk bij wijze
van tijdverdrijf een of andere streek
uithalen en die streek geldt dan
meestal een man. Volgens mij zou
je verstandig doen, eens na te gaan,
of er in die geest ook over Mary
Stokes gesproken wordt".
„Denkt U, dat ze iemand in het
Houtvesterhuis zou ontmoeten?"
„Ik acht het mogelijk. Ga zelf
maar eens na, welk een geschikte
plek voor een afspraak het is. Ze
kon er komen langs het pad en als
iemand haar zou zien, zou ze kunnen
zeggeo, dat ze door de Laan naar
Deeping ging. Bovendien zijn de
mensen uit het dorp bang voor hèt
huis".
„En zij dan niet?"
„Zij is een meisje uit de stad, knap
en... eigengereid. Ik geloof, dat ze al
die oude dorpsverhalen grondig min
acht en ze heeft, zoals je zelf ook
wel zult hebben opgemerkt, evenmin
veel gevoel als verbeeldingskracht.
En dan... een jonge vrouw, die een
man zal ontmoeten, denkt in de re
gel niet aan gebeurtenissen van een
paar eeuwen geleden. Neen, ze denkt
aan zichzelf... en aan de man".
Frank Abbott knikte instemmend.
„En de man... die is zeker te veel
verliefd, om zich aan plaatselijk bij
geloof te storen, nietwaar?"
Juffrouw Silver kuchte even.
„Er zijn twee mogelijkheden. Na
tuurlijk hadden ze redenen om elkaar
niet openlijk te ontmoeten. Als 't een
doodgewone dorpse vrijage betrof,
zouden ze zonder meer met elkaar
uitgaan en geen motief hebben om
dat geheim te houden. Maar blijk
baar is dat motief er wel en daaren-
Advertentie)
VOOR LASTIGE MANNEN
Een boorddie absoluut 16
uur per dag keurig glad blijft
zitten! Dat is de oronized
boord van Kerko's sneeuw
witte „Espresso" shirtge-
maakt van no-iron poplin,
maar wérkelijk no-iron!
Slechts f 13.50.
boven zeer sterk. Misschien is de
man getrouwd... of behoort hij tot
zulk een geheel andere stand, dat het
echtpaar Stokes woedend zou wezen
over zijn verbintenis met hun nicht.
Wat was dus meer aangewezen voor
plaats van samenkomst dan een ver
laten, door iedereen gemeden huis?"
„Zo, dus volgens U heeft Mary
Stokes zich niet gestoord aan de
praatjes over 't huis, omdat ze In
feite niet tot de dorpssamenleving be
hoort. maar ook, omdat ze verliefd
was?"
„Nu ja, ik zou het geen liefde noe
men, Frank".
„Waarschijnlijk ik ook niet. Maar
afgezien, daarvan moeten we volgens
uw mening uitkijken naar een man,
die even onverschillig is als zij en
ook geen echte Deepinger is?'
„Ik voel veel voor die redenering".
„Nu, daar hebben we de Laan
recht voor ons uit en hier is iets,
dat op een bospad lijkt!"
In dit deel van het bosje was niet
veel onderhout: enkele hazelaars, een
paar hulststruiken, wat bramen en
overvloedig klimop. Men kon duide
lijk zien, dat sinds onheuglijke tij
den geen houtvester een oog op de
bosgroei had gehouden. Hier en daar
lagen oude, door klimop uitgeputte
en in de winterstormen neergeslagen
bomen, terwijl andere er stonden als
kale rompen zonder takken, met in
de holle stammen een massa rotten
de bladeren. Tenslotte werd het kreu
pelhout steeds dunner en was er bij
na een open ruimte ontstaan, een
verlaten oord met aan weerskanten
van het „voormalige" hek een grote
massa door elkaar gegroeide
ters. Verderop, te midden van hoog
ras en brandne
loutvestershuis.
brandnetels, verrees het
Opnieuw floot Frank Abbott even.
„Nu, ik kan me wel een plek voor
stellen, waar ik liever een meisje zou
ontmoeten", zei hij.
In al haar eenvoud stelde juffrouw
Silver een vraag, die hem min of
meer van zijn stuk bracht: „Kun je
je een beters plek voor 't plegen van
een moord denken?"
Nog voor hij wederom kon fluiten,
legde zij de hand op zijn arm. „Zie
eens Frank... ik had- gelijk. Hier zijn
haar voetafdrukken op die vochtige
plek; afdrukken van rennende voe
ten".
Ze bekeken de voetafdrukken, spe
ciaal drie of vier er van, die heel
duidelijk afkomstig bleken van de
voorste stukken van vrouwenschoe
nen. Er was geen enkele hielafdruk
op het toch vrij vochtige grondge-
deelte, zodat het geen twijfel leed,
of Mary Stoker was met de meeste
spoed gevlucht!
„Ja", zei Frank zacht, „U hebt ge
lijk. En te oordelen naar de rich
ting, die de afdrukken uitgaan, moet
ze recht door het bos zijn gerend tot
de plek, waar de voetstappen in de
greppel staan. Vanmiddag zal ik dat
eens precies met Smith onderzoeken.
(Wordt vervolgd)
