Henry Shapiro enige journalist te Moskou buiten diplomaten-ghetto J r VLUCHTELINGENSTROOM NAAR WEST-DUITSLAND HOUDT AAN DONDERDAG 24 APRIL 1958 PROVING! ALE ZEEUWSE COURANT. Wel en wee van een buitenlands correspondent Het was een drukke, schitterende ontvangst op de Sowjet-ambassade te Londen. Wijn, champagne en wodka hadden de on zichtbare barrières tussen mensen uit vele lan den weggespoeld en het gelach, de opgewekte conversatie en het getinkel der glazen schenen deze bijeenkomst een sfeer van nieuwe harmonie te geven. De ambassadeur, Jakob Malik, vermaakte zijn gasten met opgewekte luchtige gesprekken. Het kostte de diplomaten, studenten en journalisten moeite, steeds een gevat wederwoord te vinden. Malik wendde zich tot een knap, donkerharig meisje. „Hoe heet U?" vroeg hij. Greta Detloff, maar ik ben net zo Engels als de Albert Hall". „Hoho", antwoordde Malik, „vergeet U dat maar gauw. De kozakken zullen spoedig de Al- bert Hall bezetten Op datogenblik kwam een kleine, gezette man de kamer binnen. Hij had donker, al wat In het telegraafkantoor: man met een machtig blauw potlood dunnend haar, zwarte wenkbrauwen, een korte, zware snor. Zonder nog een woord tegen zijn gasten te zeggen, maakte Jakob Malik zich los uit de kleine kring, die zich rond hem gevormd had. Hij hep'snel op deze nieuwe gast toe en omhelsde hem. „Welkom, Tovaritsch", riep hij uit. De man slechts enkelen herkenden hem glimlachte, beantwoordde de begroeting en sprak Russisch tegen zijn gastheer. Het was Henry Shapiro, de Moskouse correspondent van United Press. Shapiro heeft zich een reputatie verworven voor zijn oprechtheid, zijn integriteit en zijn persoonlijke moed tijdens zijn werk als corres pondent te Moskou. Hij was nu in Londen, maar hij-zou spoedig weer teruggaan naar de hoofd stad van de Sowjet-Unie. Want daar hoort hij thuis draait het nummer van het Krem- Een Russisch ontbijt bestaat uit brood, melk en worst, maar Henry Shapiro geeft de voorkeur aan koffie, Troika-sigaretten en kranten. Die koffie kan hjj alleen wel de baas, maar zijn vrouw Ludmilla en drie assistenten hel pen hem door het nieuws van de vijftig Sow jet-kranten heen, die iedere morgen op zijn bureau ge stapeld worden. Ergens in die langé, grauwe kolommen staat waarschijnlijk het verhaal, dat overal ter we reld op de voorpagina zal ko men. Want, wonderlik genoeg, deze kranten vormen de beste inlichtingenbron voor de bui tenlandse correspondenten in Rusland. Men kent in de Russische jour nalistiek geen opvallende kop pen. sensationele foto's of een opmaak, die direct al de aan dacht vestigt op ,,het verhaal van de dag''. Het kan heel Door Joseph Kirch goed één zinnetje zijn, één ali nea, of misschien wel het ont- breken van één naam in een lijstje van heel klein gezette namen, dat van oost tot west over de gehele wereld, de telex toestellen in beweging brengt. Twee regels kunnen een belang rijke ontdekking aankondigen, zo als bijvoorbeeld het vinden van een diamantmijn. Drie kunnen een nieuwe Spoetnik aankondigen. En zo'n ontbrekende naam betekent misschien, dat weer een leider ge vallen is. En zo begint dan in Moskou een „story" een stuk groot nieuws. Sommige correspondenten noemen Moskou „de stad, waar niets je lukt". Het nieuws wordt er aar zelend. voorzichtig bekend. Men krijgt geen waarschuwing, er wor den geen communiqué's uitgege ven. Er is slechts zelden een on verwachte persconferentie. Het nieuws is er ineens. Voor een land dat de naam heeft buiten zijn grenzen de grootste propaganda- maker ter wereld te zijn. is de interne nieuwsverspreiding bijzon der pover. Op ieder buitenlands persbureau in Moskou worden de Sowjet-cou- ranten bijzonder zorgzaam doorge nomen en men moet daarbij steeds de juiste betekenis weten toe te kennen aan de kleinst gezette be richtjes ergens midden in de krant, die vaak sensaties blijken te be vatten. Nieuws wordt 's nachts gemaakt Gewoonlijk is dit in vele op zichten uitputtende napluizen van de kranten echter niet het begin van Shapiro's dag. Meestal begint die eerder: midden In de nacht, ais zijn telefoon gaat. In Rusland wordt het nieuws des nachts gemaakt. En wie al 25 jaar in Moskou werkt, is eraan gewend, in pyjama en kamerjas achter schrijfmachine en telefoon te zitten. Korte, maar sensationele berichten over de radio in de vroege morgen, zijn geen verras sing meer voor hem. Radio-Moskou heeft een continu dienst in vele talen en is de be langrijkste nieuwsbron voor alle officiële rapporten en commenta ren, die laat in de voorafgaande avond werden voorbereid, geschre ven, gecontroleerd en goedgekeurd De Sowjet-pers en Tass zijn ech ter nog steeds de belangrijkste bronnen voor meer gedetailleerd nieuws, wat niet betekent, dat de in het buitenland ontvangen Rus sische radioberichten niet vaak enkele uren voor zijn op het ge schreven nieuws. En dat nieuws staat dan weer een paar uur latei- in alle belangrijke bladen over de gehele wereld behalve in Rus land zelf misschien. Want daar zijn de mensen de laatsten, die iets horen of lezen over zichzelf of over wat hun land bereikt heeft Henry Shapiro, die zeven talen spreekt en leest, loopt zijn ochtendkranten door met de scherpe ogen van een advocaat, die een pleitnota bestudeert. Hij studeerde rechten in Har vard en behaalde daar een graad in 1932; zijn ervaring op het. gebied van internatio naal recht is hem van onschat bare waarde bij zijn dagelijkse speurtochten in de Russische pers. Een boodschap uit Londen of een andere hoofdstad kan hem soms geruime tijd aan de tele foon vasthouden, maar hij ver liest daarbij nooit de Tass-telex uit het oog» die dag en nacht in zijn zitkamer ratelt. Het nieuws begint te lopen tussen koppen koffie door inkomend en uitgaand nieuws. Een aard schok, waarvan men gelooft dat zij haar centrum heeft in Siberië, is in het westen geregistreerd. Is het een H-bom-explosi'e Moskou geeft geen commentaar, maar al gauw'kan worden vastgesteld, dat )n de woestijn Taganasai bij Tash kent, door middel van een enorme explosie een stuwmeer is gemaakt in de woestijn. De krater is vijftig meter diep en tweehonderd meter in doorsnee het resulaat van duizend ton dynamiet... Een dringend bericht van zijn hoofdredactie in Londen vraagt om een persoonlijk, exclusief in- tervieuvv met Niklta Kroesjtsjew, de machtigste man van Rusland. Kan hij er voor zorgen Maanden lang heeft Shapiro het geprobeerd. Zijn collega»s correspondenten zijn het er over eens, dat het onmoge lijk is. Toch pakt hij de telefoon. Dag en nacht ratelen de Tass-telex- machines in Shapiro's icoonkamer. En voortdurend houdt hij het nieuws in het oog, samen met een van zijn assistenten hier Colette Blaclcmo- re. Misschien zit er iets in, dat in de rest van de wereld op de voorpagi na's zal komen. Dagelijks bezoek SPEUREND NAAR NIEUWS IN DE BUURT VAN HET KREMLIN Eens per dag bezoekt Shapiro een ambassadeur. Persoonlijk contact met buitenlandse ver tegenwoordigers is onmisbaar in een land. waar de normale communicatiemiddelen traag en onbetrouwbaar zijn. Op weg daarheen passeert hij de grens van het „diplomatieke ghetto", zoals algemeen de bewaakte wijk wordt genoemd, waar de meeste journalisten en diplo maten wonen. De politieman die er wacht heeft, houdt hem in het oog, terwijl hij door de straat loopt. Misschien zijn er meer ogenparen, die hem volgen. Sommige correspondenten beweren, dat zij meer dan één schaduw hebben, wanneer zij het „ghetto" verlaten Shapiro houdt vol, dat hij alleen door zijn eigen schaduw begeleid wordt. Hij heeft een ding voor op zijn vele collega's in Moskou: hij is de eni- g-e buitenlandse correspondent, die het werd toegestaan, buiten dit „ghetto' 'te wonen. Voor Rusland is dat zeker een uniek privilege. Bureaucratie Rusland is nog steeds een land van bureaucraten. En de persafde ling van het ministerie van bui tenlandse zaken heeft met gulle hand ambtenaren over de bureaus uitgestrooid, die stuk voor stuk Slechts één van de westelijke journalisten in Moskou woont buiten het „diplomatieke ghetto" de bewaakte wijk van Ruslands hoofdstad waar diplomaten en journalisten zich gevestigd hebben. Het is Henry Shapiro, de eerste correspon dent van. United Press. Shapiro werd geboren in Roemenië, hij is genaturaliseerd Amerikaan. Hij was de eerste, die in de afgelopen oorlog het bericht door gaf over de'vernietiging van de Duitsers bij Sta lingrad. En niet lang geleden was hij ook de eerste in Moskou wonende correspondent, die 'n intervieuw had met Kroesjtsjew Zijn collega Joseph Kirsch vertelt hier, exclusief voor ons blad, het verhaal van het dagelijks leven in Moskou, zoals een cor respondent dat beleeft. Hoe krijgt hij zijn „story" Wordt hij gevolgd als hij uitgaat? Hoe krijgt hij zijn nieuws het land uit? Achter een muur in het centrale telegraafkantooor in de Gor- kystraat zit een man, die hy nooit heeft gezien: de Russische censor. Tegen diens blauwe potlood is geen beroep mogelijk. In de oorlogstijd waagde Shapiro zijn leven om het nieuws als eerste te krijgen. Nu, jaren later, geeft hij nog steeds het nieuws uit Rusland de opkomst en de val van leiders, de Spoetniks, de overwinning van de ruimte, de conferentie en de groeiende macht van de Sowjet-Unie. En nog is hij bijna altijd de eerste met nieuws. Hoe speelt hij dat klaar? Ook daarop geeft Joseph Kirsch een antwoord. slechts twee portretten Marx en Lenin. Achter een bureau met groen laken blad in een hoek van het vertrek zit Kroesjtsjew. Hij legt zijn pen neer, groet Shapiro en wijst hem een plaats aan de lange vergadertafel. De enige an dere aanwezige is Leonide Ilivst- jev, perschef van de communisti sche partij. In het oog gehouden door een Rus sische politieman steekt Henry Sha piro het Rode Plein over op v:eg naar een bijeenkomst van de Opper ste Sowjet in het Kremlin. Op de achtergrond schrappen twee vrouwen Verschrikkelijke Sneeuwvrouwen" zoals buitenlanders haar noemen de bevroren sneeuw weg tussen de stenen voor de Sint Basiliuskerk. Het intervieuw duurt twee en een half uur, gedurende welke tijd Shapiro de man bestudeert en on dervraagt, die de grootste natie ter wereld leidt. Het is de eerste keer, dat een te Moskou geves tigd correspondent de gelegenheid heeft gekregen de „geheimzinnige man" van Rusland te beschrijven. Als Shapiro in de rij staat om in het hoofdtelegraafkantoor in de Gorkistraat zijn telegram aan te bieden, weet hij. dat Kroesjtsjew zelf een der eersten is, die zijn kopij lezen zal. Want deze leider stelt persoonlijk groot belang in de berichten, die naar de buiten wereld worden gezonden en het is voorgekomen, dat hij op recepties een discussie begon met een cor respondent over een bericht, dat slechts enkele uren tevoren ver zonden was. Een meisje achter de balie neemt zijn kopij in ontvangst opent een deur en verdwijnt in de kamer' daarachter. Daar zit de censor, die geen der buitenlandse corres pondenten ooit heeft gezien. Op de strepen van zijn blauwe potlood is geen beroep mogelijk, maar dit maal heeft hij het intervieuw ge heel onverkort goedgekeurd. Ie dereen weet in dit kantoor, dat Shapiro rechtstreeks van Kroesj tsjew komt... (Exclusief United Press P.Z.C.) meesters zyn in het ophouden van berichten en het allerbeleefdst „neen" zeggen. Een informatie over een nieuwe protest-nota een diplomatiek schandaal of een top conferentie weten zij vaak uren, zelfs dagen vast te honden. En toch is het ministerie van bui tenlandse zaken een van de twee belangrijkste informatiebronnen die openstaan voor buitenlandse correspondenten. De andere bron is het Staatscomité voor Culturele Betrekkingen met het buitenland, welks ambtenaren uitermate be hulpzaam zijn. Wanneer Shapiro na zijn dagelijks bezoek aan het ministerie thuis komt, vindt hij de zoveelste nega tieve boodschap op zijn bureau over een gesprek met Kroesjtsjew: het intervieuw kan hem niet wor den toegestaan. Voor het ogenblik is het onmogelijk. Een veteraan, die al 25 jaar in Sowjet-Rusland werkt, kent echter meer wegen... „Ik ben U iets schuldig 's Avonds woont hij een receptie bij voor diplomaten. Het is een van die gelegenheden, waarbij ge zanten van oost en west vrij met elkaar praten, gedachten uitwisse len. zaken bespreken die nooit een ronde tafel-conferentie bereiken Alle Sowjet-leiders.zrjn aanwezig Buitenlandse persfotografen ma ken him platen van kroesjtsjew in zijn bekende pose: lachend grapjes makend, pratend en altij. met een glas in de hand. De partijleider is niet dronken maar sommige ochtendbladen in Londen, New York, Parijs of Ro me zullen het suggereren. Kroesjtsjew is een bonk energie, njj is strijdlustig, openhartig, vaak selfs indiscreet, maar het is zjju natuurlijke uitbundigheid, die ve len doet denken, dat hij zijn inspi ratie put uit de alcohol. By dit soort gelegenheden neemt hy ech- Shapiro overhandigt zijn Jcopij aan een meisje in het bureau van de cen sor. Achter die deur zit de man, die door geen correspondent ooit gezien werd. De man, wiens blauwe potlood oppermachtig is. ter slechts heel kleine teugjes uit zyn glas en dan zit er bijna altyd vruchtensap in, een enkele keer wyn, nooit sterke drank. Hij is, als vele van zijn collega's, trots op zyn geestigheid en hy houdt van een levendige conversatie. Zyn humor is alleen wat grof. Shapiro wacht zijn tijd af. Dan gaat hij naar Kroesjtsjew toe. Hoe staat het nu eigenlijk met dat ex clusieve intervieuw. dat hij al zo lang» geleden beloofd heeft? De partijleider straalt. „Ja, ik geloof, dat ik u iets schuldig ben", zegt hij. Een pa^r dagen later gaat Shapiro's wens in vervulling of hij maar binnen een half uur komen wil. Hij rijdt naar Kroesj- tsjew's hoofdkwartier. Geen blauwe strepen Niemand gtelt Shapiro vragen, als hij langs de wachtposten loopt Een ofiicier in een elegant uni form komt naar voren om hem te oegroeten. Onder Stalin zou hij zeker vijfmaal zijn papieren heb- oen moeten tonen. Nu zijn er nog .naar twee controles gebruikelijk. Men brengt hem naar de vijfde verdieping van het gebouw op het Staraya-plein, waar Kroesjtsjew en het Centrale Comité van de Communistische party bijeenko men. Een lange gang door, vele kantoren langs en dan wordt Sha piro binnengelaten in de grote conferentiezaal, die tegelijkertijd Kroesjtsjew's kantoor is. Aan de wanden hangen een grote kaart van de Sowjet-Unie en KAMPEN NOG STEEDS PROPVOL Jongemannen Verbond C.J.M.V. „Mil joenen vluchtelingen een statis tiek, een vluchteling een menselij ke tragedie" zo zei het hoofd van de ze dienst, de heer Heinz Schlicht. De helft van de kinderen der vluchtelin gen komt uit tengevolge van de oor log gestoorde gezinnen. Daarom is het van zo groot belang, dat deze jon geren eens enige tijd doorbrengen in een gezond gezin, zo meent de heer Schlicht. Van deze nood in de kampen weet ook het Nederlandse C.J.M.V., dat reeds negen maal aantallen kinderen van vluchtelingengezinnen uit het grauwe kampleven voor enige weken overbrengt naar Nederlandse pleeg gezinnen. Dit jaar begint het C.J.M. V. zijn tiende actie. Voor het onder brengen dezer jongens en meisjes in de leeftijd van 8 tot 16 jaar heeft men pleeggezinnen en geld nodig. Van 11 juli tot 22 augustus hoopt de C.J.M.V.-secretaris de heer Verhaar onder de jongens bekend als „oom Hein" enige honderden kinderen uit kampen van Hamburg en Stutt gart in ons land te kunnen onderbren gen. Het C-J.M.V. vraagt daartoe de medewerking van het gehele volk. Weer kinderen naar Nederlandse pleeggezinnen Er komen thans wekelijks nog vele honderden vluchtelingen West-Duits- land binnen. De stroom mannen, vrou wen en kinderen, die van have en goed beroofd, hun heil komen zoeken aan deze zijde van de zonegrens, is sedert de jaren vlak na de oorlog nau welijks afgenomen. Slechts met dit verschil, dat de oorlogsvluchtelingen van 1945 en de daarna bekend gewor den zg. displaced persons alsmede de later min of meer legaal uit Oost- Duitsland overgekomenen zo langza merhand in de talrijke YVestduitse kampen hebben plaatsgemaakt voor de uit de voormalige Duitse delen van Polen verdrevenen, die geregeld in lange rijen- wagens van de officiële Poolse staatsspoorwegen (met de Witte Adelaar), over de grens konien. Daardoor zijn de kampen nog steeds propvol, ondanks de tienduizenden die in de afgelopen jaren aan werk en woonruimte in de bondsrepubliek konden worden geholpen. De lichame lijk, geestelijk of sociaal economisch zwakkeren blijven achter. En de nood vooral de geestelijk-zedelijke nood, neemt eer toe dan af. Van deze nood gewagen ook de func tionarissen van de „Heimatlosen-la- gerdienst", de vluchtelingenhulporga nisatie van het Duitse Christelijke Fittingfabriek ontslaat 110 werknemers De directie van de N.V. Nederlands- Amerikaanse fittingfabriek te Am sterdam heeft in verband met het voortduren van de verminderde vraag naar haar produkten ontslag aange vraagd voor 110 werknemers. Reeds sedert februari was, voor een snelle aanpassing van de produktie aan de afzet, een vergunning verleend voor een 28-urige werkweek. Na dit ont slag wordt weer voor de volle 48 uur gewerkt, Kapitein Leegsma is thans oververmoeid Naar de legervoorlichtings- dienst mededeelt is kapitein Leegsma dinsdagavond wegens oververmoeidheid in de Ursula- kliniek te Wassenaar in klini sche observatie opgenomen. Ka pitein Leegsma heeft indertijd een rapport willen uitbrengen over zijns inziens onjuiste toe standen in het „Sennelager" in West-Duitsland en heeft on langs een klacht ingediend tegen generaal Hasselman wegens smaad.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1958 | | pagina 9