O
Plantaardig verven van weefsels:
een oude en moeilijke kunst
OP AMSTERDAMSE HUISHOUDBEURS
3\e\ qemab d\ewk de /itiisvroiiw..
Q tot ozomv
VRIJDAG 28 MAART 1958
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT.
nze
"DzotifvenfJagifia
LEVENDE KLEUREN IN UTRECHTS LANDHUIS
Maar mevrouw Margo Steinmetz-Vink
beheerst het ambacht!
Het was een donkere dag; en daar in Hamersveld, ten oosten
van Amersfoort, gelegen op de grens van zand en klei, hingen
zware wolkenluchten boven de boomgroepen, de vijvers en de
statige buitenplaats, maar in de kamer van dit aardige landhuis
leek plotseling een stuk tastbaar geworden zonneschijn te zijn
neergedaald: een lap handgeweven stof was zojuist uitgespreid
onder onze handen, van een zo warme zonnig-gele kleur, dat men
er zijn ogen niet van kon afhouden.
De bewoonster van dit afgelegen huis, mevrouw Margot Stein-
metzVink, is een kunstweefster van grote technische vaardig
heid en veel smaak, maar zij weeft niet alleen, zij verstaat ook de
moeilijke kunst van het plantaardig verven. En de natuur zelf
verschaft haar, voor het materiaal dat zij verwerkt, kleuren, zo
delicaat, zo warm en levend, dat de meeste fabriekstinten er hard
en leeg bij worden. Het is, of er achter de gele kleur, die zij ons
voorgelegd heeft, op onnaspeurlijke wijze nog een andere kleur
trilt. Het is, alsof we deze lap weefsel, die we nu gedurende het
gesprek verscheidene keren opgenomen hebben, nog steeds niet
goed hebben gezien, alsof deze natuurlijke tint een geheim bergt,
dat ze niet helemaal prijs geeft
,,Hoe maakt U die gele kleur nu?",
vragen wij.
„Ben aftreksel van ligusterblad en
ui", zegt mevrouw Steinmetz een
voudig. Maar wij hebben al ontdekt,
dat er meer bij komt kijken, om de
dunne maar uiterst sterke wollen, de
linnen of natuurzijden draden te ver
ven, die zij later voor haar weefsels
gebruikt.
Plantaardig verven is een oude kunst.
Het is inderdaad een kunst en een
kunde, een stuk ambacht, dat ook
veel persoonlijke ervaring vraagt.
Geel en geel is twee, en met liguster
blad en ui kan men misschien wel een
dozijn kleuren geel, oranje en licht
bruin maken. Het zal zelfs moeilijk
zijn de kleur, die men krijgt, voor de
tweede maal precies eender na te ma
ken, van zoveel factoren is het uitein
delijk resultaat afhankelijk.
Sommige plantaardige verven zijn
geschikt, zowel voor wol, linnen als
zijden, andere „pakken" weer alleen
op wol, waarmee men in het alge
meen ook de mooiste resultaten be
reikt. Bij veel verfstoffen is het ech
ter wel nodig, dat men de wol eerst
een voorbehandeling laat ondergaan
met een oplossing van aluin, koper-
of ijzervitriool, die ieder voor zich
ook weer de tint beïnvloeden. Voorbe-
handeld met aluin kan de wol in een
bepaald verband bijvoorbeeld helder
geel worden, maar met ijzervitriool
olijfbruin.
Na dit „bijtsen" volgt dan het ver
ven zelf, in een aftreksel van liguster
bladen en ui, of ook van notendoppen,
galappels, rendiermos, elsenblad, ei
kenschors, denneappels of de wor
tels van adelaarsvaren; soms ook van
indigo of cochenille, de kleine rode
luïsjes, die men op sommige Zuid-
Amerikaanse cactussen vindt.
En daar liggen de toffen dan:
parelgrijs en hemelsblauw, prach
tige tinten geel en bruin, fraise-
rood en een wonderlijk groen-geel
en zwaar purper-violet. Kleuren
vol nauwelijks waarneembare'
schakeringen en nuancen. Allen
verbonden door die geheimzinnige
grondtoon, die maakt dat de kleu
ren in de natuur nooit tegen
elkaar vloeken. Soms zijn er twee
kleuren door elkaar heen gewe
ven, een schering van zwaar
blauw en een inslag van groen,
met randen van goud en geel, een
lap, die doet denken aan een pau-
westaart. Er zijn weefsels, die een
combinatie te zien geven van on
telbare tinten geel en bruin; en
een ogenschijnlijk effen rode lap is
in werkelijkheid een mengeling
Vooral voor de werkende vrouw is het tweedelig kostuum een ideaal
bezit; het is gekleed, het is tegelijkertijd praktisch en wanneer het in
een gedekte tint wordt gekozen kan het een stootje hebben. Het complet
op de foto bestaat uit een flauw getailleerde japon met grote afstaande
kraag; het bijpassende jasje is kraagloos zodat de kraag van de japon
erover heen kan vallen. De ceintuur van de japon kan weggelaten wor
den, men krijgt dan natuurlijk een veel moderner lijn in de jurk! Hei
materiaal van dit complet is hemelsblauw cheviot.
Het trapeziummodel is een van de favorieten in de voorjaarsmode ge
worden. Van de man die deze nieuwe lijn als eerste heeft gelanceerd
Yves St. Laurentde opvolger van Dior is het mantelpakje op de
tweede afbeelding. Het is gemaakt van helrode wollen stof.
van verschillende tinten fraise. Er
zijn goudbruine tinten, zo mooi,
dat men op het eerste gezicht
meent met gouddraad te doen te
hebben; zwaar blauw van zo'n ver
zadigde kleur als men zelden ziet
en tere gele en grijze tinten, die
ons tezamen herinneren aan een
zonsondergang in de mist.
Ook de weefsels zelf zijn maar niet
recht toe, recht aan. Ze zitten vol
speelse variaties in het patroon en
ondeugende onregelmatigheden in de
randen. Stoffen, waar wat aan te zien
is!
Mevrouw Steinmetz was, onder in
vloed van haar opleiding in Brussel,
één der eersten in Nederland, die kle
dingstoffen ging weven, daarin la
ter door verscheidene anderen nage
volgd. Ze heeft ons de resultaten ge
toond: stola's, japonnen, rokken,
blouses, deux-pièces, vaak gedeelte
lijk effen, gedeeltelijk in bijkomende
randen of patronen, gemaakt uit een
baan stof, die verschillende variaties
vertoonde, iets wat men natuurlijk zo
Zeeuwse prijswinnaars
op Huishoudbeurs
In de showzaal van de Huishoud
beurs (R.A.I.-gebouwen Amsterdam)
zal zaterdagmiddag om 3.30 uur de
prijsuitreiking plaatsvinden van de
wedstrijd Vrije Tijdsbesteding. De uit
reiking zal geschieden door de voor
zitter van de Nederlandse Jeugd Ge
meenschap. ds. N. O. Steenbeek, De
winnaar van de eerste prijs, die een
inzending van 17 stuks speelgoed in
zond, zal deze gehele inzending ter
beschikking stellen van kindertehui-
en om te gebruiken als Sint Nicolaas-
geschenken.
Prijswinnaars in Zeeland zijn:
Vrije Tijdsbesteding: mevrouw M.
Minderhoud, Molenwal 3, Westkapel-
le (le prijs handwerken); de heer J.
J. Houtkamer, Rittehmsestraat 61,
Souburg (le prijs houtbewerking).
Hier is nog een model uit de Pary-
se collecties van dit voorjaar. Het is
een creatie van het modehuis Grès:
een tailleur, gemaakt van blauw
met wit gespikkeld tweed. Ook hier
de moderne lijn: een kort rechthan-
gend jasje dat in dit geval gecombi
neerd werd met een tamelyk ru:*"~
vallende rok.
yZab\f \less'\e
Rozig kinderkamerprentje
dat nog altijd populair is
plantaardig geverfde wol wordt
in de zon te drogen gehangen
nooit kopen kan. Dergelijke stukken
kledingstof, waaraan de bijpassende
garnering vast geweven is, bieden
wel heel ruime mogelijkheden.
Overigens zijn de stoffen op zichzelf
zo mooi, dat er niet veel coupe nodig
is, om een kledingstuk daaruit tot een
succes te maken. Alleen moet men de
naden goed 'afwerken, omdat deze
weefsels natuurlijk losser zijn dan de
in elkaar geplette fabrieksstoffen.
Verder blijven deze zuiver wollen
stoffen steeds zichzelf, of men ze nu
lange tijd opgevouwen bewaard of
in een koffer propt; dit nobele mate
riaal verdraagt een onhebbelijke be
handeling en een intensief gebruik.
En wanneer de kleuren al wat ver
schieten, dan is dat niet erg, omdat
deze natuurlijke tinten geen vijan
den van de zon zijn, maar eenvoudig
veranderen in andere natuurlijke
kleuren, die even mooi zijn. Meestal
zullen ze gedemter van toon worden
natuurlijk, maar een enkele maal ook
zwaarder, zoals bijvoorbeeld liguster-
geel, dat donker wordt in de was.
Maar dat deze kunstzinnige weefsels
ook andere mogelijkheden bieden dan
die van kledingstoffen, bewijst de ge
zellige kamer om ons heen. Er zijn
handgeweven kussenovertrekken en
stoelbekledingen, tafelkleden, gordij
nen en wandkleden. In kleuren die het
opnemen tegen de regenlucht buiten.
En terwijl het buiten donker is, glim
lacht de natuur hier binnen, gevan-
Sommige kleine dochters kunnen
niet slapen, als ze voor de nacht
niet teder afscheid hebben geno
men van twee prentjes aan de
muur. Rozige prentjes zijn het: een
onschuldige baby in diepe rust. Maar
natuu/rlijk kent U die baby. De poe
zelige, wat poppige prenten hangen
in vele kinderslaapkamertjes en in.
nog vee} meer winkeletalages, en dat
is al generaties lang het geval.
Bessie Pease heet die baby, of lie
ver; heet de heel bejaarde oma, die
in haur eerste levensjaar model lag
voor het nog altijd populaire prentje.
Dat wist U waarschijnlijk niet.
Misschien zal oma Bessie haar
kleinkinderen nog wel eens de 'won-
derlijlce geschiedenis vertéllen van
de twee suikerzoete, maar bij het
publiek altijd in trek blijvende pla
ten. „Awakening" ontwakenen „A
little bit of heaven" (een klein stuk
je hemel) heten ze. Die geschiedenis
begint in Amerika. We hebben haar
met grote moeite kunnen reconstru
eren en onze weinig sentimentele
conclusie, dat er aan de twee pren
ten een lieve cent verdiend is, zal de
mening van de oudBessie Pease
wél weinig ontlopen.
De prenten werden gemaakt door
zekere Lutmanz, maar van hem
weten we verder weinig, omdat
hij niet degene is, die er rijk aan
werd. Bijna een halve eeuw geleden
kocht een Nederlandse kunsthande
laar twee enorme tekeningen bij een
Amerikaanse uitgever van reproduk-
ties; tekeningen van Bessie in haar
wieg. Honderden bessies hingen er
toen al in de Amerikaanse kinder
kamers.
gen in lappen nobel weefsel in dozij
nen nuancen. En tussen dit alles
staat een groot weefgetouw, waarop
we een ragdun weefsel ontdekken in
wonderlijke tinten geel, bruin en
groen. „Ik dacht er nu nog van dit
paars in te verwerken", zegt mevrouw
Steinmetz. Paars en groenWe
aarzelen. Maar bij deze natuurlijke
kleuren kan alles. En we weten, dat
het onder de handen van Margo
SteinmetzVink nog mooi zal wor
den ook!
De eerste exemplaren van wat la
ter een niet-aflatende stroom lieve
babyprentjes zou worden, kostten in
Nederland 25,- per stuk, in een
keurig lijstje. De in feite niet zo erg
natuurlijk getekende baby vond een
enorme aftrek; kort voor de Eerste
Wereldoorlog had Bessie in Neder-
land een flinke populariteit. Jubile
rende directrices van weeshuizen, on
derwijzeressen en aanstaande moe
ders kregen de Lutmanz-reproduktie
cadeau en waren er dolgelukkig mee.
En toen Bessie zelf al lang naar
school ging, steeg hier nog steeds de
vraag 7iaar haar babyportret; een
vraag waaraan bij lange na niet kon
worden voldaan, omdat de oorlog de
import van het kindersnoetje in de
weg stond.
Een Nederlandse uitgever heeft
het er toen op gewaagd, van de
Amerikaanse reproduktie op-
niemv een cliché, en dus een repro
duktie te maken, er werd een druk
kerij ingeschakeld, er kwam een een
voudige verkooporganisatie tot stand
en Bessie ,^at vast in de markt", zo
als dat heet._
In 1918 kiöam de Amerikaanse uit
gever erachter dat- Nederland vol
kinderkopjes zat, die hem niets had
den opgebracht. Hij begon een pro
ces, maar er waren geen getuigen en
nog merkwaardiger: de verdachten
waren eenvoudig niet te vinden. Het
proces liep op niets uit. Bessie was,
zou men kunnen zeggen, genaturali
seerd zonder kleerscheuren. De weg
lag open voor een vrije handel in
lieftallige baby's en de prijs daalde
voor 19JfO, tot twee cent per zuige
ling
De oorlog heeft talloze exemplaren
Bessie Pease in slaap- en waalctoe-
stand verloren doen gaan, wat ake
lig ivas voor de bezitsters die aan de
rustige baby gehecht waren geraakt,
maar prettig voor de zakenlieden, die
het opnieuw met de prent aandurf
den en goede psychologen bleken.
Want wat er ook veranderd was in
de wereld, niet de voorkeur voor de
zoete pop op het plaatje.
Het was weer vrede en men gaf
elkaar weer kindertoetjes. En zelfs
het hertje van Van Meegeren heeft
het in de omzetcijfers moeten af
leggen tegen deze onsterfelijke baby!
Heerlyk belangryk kan men zich tien dagen lang in Amsterdam als
huisvrouw voelen: de enorme hallen van het R.A.I.-gehouw zijn gevuld
met al die dingen, die bedacht en gemaakt zijn om ons leven te veraan
genamen en de allereerste veraangenaming van ons huisvrouwenleven
is: het gemak. Het gemak met een hoofdletter een zo volledig gemak,
dat de vrouw zelf haast overbodig dreigt te worden! Neem bijvoorbeeld
't breien: dat breien per machine kan is al niet nieuw meer en dat men
recht en averecht, slangetjes, ajourtjes, nopjes, vlindertjes, gerstekor
rels en zo ook machinaal breien lean is ook niet nieuw meer. Maar wel
nieuw is dat de vrouw zelfs de wollen draad niet meer behoeft in te leg
gen ze doet gewoon een bolletje wol in de macliine en dat is alles.
Nog gemakkelijker dan het bezit
van een breimachine is zo hebben
we op de Huishoudbeurs gezien
het bezit van een man, en we zyn
het dan ook bepaald niet eens met
de inleidster, die zei, dat ze liever
een ijskast had dan een echtgenoot.
Onzin vinden we dat, want op de
afdeling „Doe het zelf" hébben we
gezien wat een nut en een gemak
een man in huis wel is. Hij kan par
ket leggen hij koopt een kant-en
klaar-pakket parket, met een ge
bruiksaanwijzing, diealleen mannen
begrijpen kunnen, en legt parket.
Hij kan ook plastic lapjes kopen, die
bedoeld zijn om een deur of muur die
stuk is, mee te beplakken. Nooit meer
zullen we dan behoeven te boenen
op de deur bij het handvat, dat man
nen zo zelden en kinderen helemaal
nooit gebruiken, zodat er altijd vie
ze plekken op de verf zitten, of kale
plekken van het boenen. Plastic be-
plaksel in stemmige effen tinten
voor in de kamers, in vrolijke
patroontjes om er keukenkastjes
deurtjes mee te bekleden of tafeltjes
of dienblaadjes.
Nieuw is de aanrecht die men kant
en klaar koopt, met kranen en kast
jes en gootstenen en poelbakken
alléén maaeven aansluiten op de
waterleiding en dat voor: ruim
1200. Nieuw is een pan met een
deksel die onder het afgieten muur
vast blyft zitten nieuw aan die
pan zyn ook de handvaten, die ge
woon koel blijven al is de pan zelf
gloeiend heet.
Voor wie een baby heeft en er in
het prikkelende lentezonnetje mee
wil wandelen, is er een wagentje
dat kan trappen lopen nieuw is
ook een opvouwbare kinderstoel.
Wie het vloerzijl een goede beurt
wil geven, vindt op de Huishoud
beurs vloerwrijvers, die volautoma
tisch de wrijf was op de vloer ver
stuiven. Strijkijzers hebben thermo
staatknopjes, die automatisch de
temparatuur regelen voor het strij
ken van resp. wol, kunstzijde, linnen,
katoen, nylon. Bovendien zit er in de
zool een knopengleuf, zodat niet meer
op het strijkwerk het verstelwerk
volgt. Nieuw zyn de meubelen die
weer vierkanter worden dan ze tot
dusver waren.
Nieuw zyn de stoeltjes en stoelen
met afneembare bekleding, die men
dus een sopje kan geven. En voor
dat sopje is er de wasmachine met
glazen wanden. En heerlyk oud zyn
de bros-repen, die we in onze jeugd
aten, tot de fabrikant met de fabri
cage moest ophouden, omdat de oc
trooihouder de lekkernij voor zich
zelf alleen wilde houden. Zijn oc
trooi is thans na 18 jaar verlo
pen en wij kunnen dus weer heer
lyk snoepen van de bros-reep......
~ütw OZÖtiW
Naar aanleiding van uw artike
len, ben ik zo moédig te ver
zoeken, indien mogelijk, eens
aandacht te besteden aan de garde
robe van de kleine vrouw, die ge
trouwd is met een redelijk verdienen
de man."
Wilt U als mogelijk geïnteresseer
de alvast de oren spitsen, terwijl deze.
kleine maar kittige briefschrijfster
haar probleem verder toelicht en mij
alvast vertelt hoe zij daarover hier
en daar haar licht heeft opgestoken,
ook bij een groot landelijk dagblad
dat enige jaren geleden een paar ad
viezen in die richting gaf: „maar ik
vond, dat het natuurlijk weer ging om
de kleine, zeer jonge vrouw, onge
trouwd, zo van ongeveer tweeëntwin
tig, die andere afmetingen heeft en
beslist een beter kleedgeld tot haar
beschikking. t
Ikzelf bijv. ben vierendertig, heb
drie kinderen, ben werkelijk geen dik
monster maar ook niet slank (96-66-
96). Vermoedelijk lopen er zo heel
wat kleine stumperds rond, die o a.
heel moeilijk kleine en toch niet kin
derachtige schoenen en passende kou
sen (8) kunnen vinden.
Dat ons soort bij voorkeur gladde
jurken van gladde stof, kléine mo
tiefjes, lengtestrepen moet dragen is
bekend. Toch heb ik het gevoel er
steeds even naast te zitten. En ik zou
zó graag er plezierig uitzien."
Kunt U zo iemand zonder antwoord
laten zitten? Saskia niet al
weet zij eerlijk met dit probleem
niet goed raad om meer dan één re
den. Om te beginnen is het wat moei
lijk om precies te weten wat de
vraagster bedoelt. Als ik het goed zie,
zit zij eigenlijk met drie kwesties, in
plaats van één, en de narigheid is dat
dit drietal onderling met elkaar over
hoop ligt.
Zij is ten eerste klein van stuk, en
valt dus bij de confectie in de bakvis-
senmaten wat de lengte betreft, maar
die passen haar weer niet in de
breedte en zijn voor haar leeftijd te
kinderachtig. Vervolgens zit zij niet
zo royaal in haar speldegeld dat zij
zich de luxe van maatkleding kan
permitteren, en zij vertelt mij er óók
niet bij of zij 'n goede coupeuse in de
buurt heeft zitten of mogelijk zelf
handig met de naald is.
Maar bovenal: zij weet eigenlijk
niet goed raad met wat zij wel of niet
kan dragen, met de puzzel van mo-
J-
I
A_
KI erei\
IC3CH
dieus gekleed te zijn zonder al te
kromme financiële sprongen. Wat
staat mij nu eigenlijk, en wat moet
ik vooral niét dragen?
Dat maak ik tenminste op uit het
plaatje dat zij bij haar brief insluit,
en waarover ik even advies moet ge
ven inzake stofkeuze en snit en de
vraag of een dergelijke japon met
hooggesloten jasje ook 's middags (op
een terrasje) of 's avonds in de
schouwburg te dragen is. En of zij
droom van blijkbaar elke vrouw
als extra kleintje ook een strapless
jurk dragen kan?
Wat moet ik, op een afstand cn
zonder van de lieve, kleine
vraagster ook maar het pun
tje van haar neusje te kennen, daar
nu naar waarheid op antwoorden Er
hangt immers zo heel veel afge
zien van het postuur van het uiter
lijk van de draagster af. Van de vorm
van het gezicht, de kleur en val van
het haar, de gehele uiterlijke ver
schijning en manier van optreden. En
dan zelfs zou het nog een heksentoer
zijn om al de functies van die ver
schillende kledingstukken te combine
ren.
Neem nu, om een concreet, ding te
noemen, die strapless japon. Een flat
teuze dracht voor élke vrouw, die
goedgevormde schouders bezit met
een gave huid en voor het overige een
redelijk figuur. Dat „de verhoudingen
zoek zijn", als-een kleine vrouw zich
daarmee vertoont, geloof ik niet di
rect, want téj dat schouderdecolleté
behoort een aangesloten lijfje en een
lange rok, alles van extra mooie stof:
reden, waarom een strapless alleen
maar als avondjapon, als groot toilet
kan dienst doen. In ons kille zeekli
maat met regen en schaarse zon staat
een strapless zomerjurk even ver
dwaald als een leren jas op Capri.
Alles wat wij aan zomerse uitbundig
heid kunnen wagen is een zonnejurk
met een bolero en tel dan nog "eens
de keren dat wij die bolero 'n paar
uur over de rand van de ligstoel kun
nen hangen.
Nse, mijn aardige, kleine brief
schrijfster. met de beste wil van
de wereld kan ik U geen raad
geven, omdat ik noch uw uiterlijk,
noch precies uw verlangens ken. Wat
U ontbreekt, is niet zozeer de juiste
maat als wel het juiste inzicht in wat
U al of niet flatteert
Een verschijnsel, dat zich heus niet
alleen troost U daarmee tot de
kleine of niet zo schreeuwend-rijke
vrouwen beperkt. Is het eigenlijk
niet zo, dat U altijd het gevoel hebt
met uw kleren tóch bekocht te zijn,
dat U zich altijd weer meent-te ver
gissen en af te steken tegen anderen
En daartegen helpt maar één mid
del: geen advies op een afstand, maar
persoonlijk, ter plaatse, door een des
kundige met vakkennis en ervaring.
En wat dat betreft zou ik als enige
oplossing weten: dat de grote orga
nisaties van huis- en plattelandsvrou
wen dat punt eens op haar program
ma zetten, en bij al haar nuttige en
prijzenswaardige initiatieven óók eens
voor haar leden een cursus organi
seerden in: Hoe moet ik mij kleden?
Laat mijn briefschrijfster dat voorstel
maar eens ter tafel brengen: beter
raad kan ik haar niet geven.
saskia;