CA*essen van het TheatercentrumJ „De Paradijsvogel", een groot werk van de Vlaming Louis Paul BoOIl Nederlandse kunst in Brussel C ..RELAAS VAN EEN AMORELE TIJD Britse foto's in I)en Haag Ruim driehonderd topprestaties Cultuurspreiding weer aan de orde He ZATERDAG 22 FEBRUARI 1958 PROVINCIALE COURANT. Boeiend visionair beeld van een beruchte stadsbuurt De Paradijsvogel", de nieuwe roman van de even vruchtbare als belangrijke Vlaamse schrijver Louis Paul Boon heeft als onder titel „relaas van een amorele tijd" en als motto Prediker 3 vers 10 „Want wat de kinderen der mensen wedervaart, dat wedervaart ook de beesten, en enerlei wedervaart hen beidenen de uitnemendheid der mensen boven de beesten is gene, want allen zijn zij ijdelheid." De plaats van handeling is een lugubere wijk in een^grote Vlaamse stad, een echte „poel van zonde en verderf", een hoek waar alle dingen gebeuren die het licht niet mogen zien, waar vreselijke armoe heerst, misdaad en ontucht welig tieren. Boon defineert het aldus. „Men vreest een labyrint te betreden waaruit men niet zal terugkeren zon der korsten vuil, beroofd van persoonlijk bezit, en besmet door nog naamloze ziekten." Kortom: het is de rotste plek van een moderne grote stad, een verwaarloosde zweer vol vuil zoals vrijwel iedere grote stad die heeft. En dit is het merkwaardige hoewel deze buurt, Klooster gehe ten, duidelijk in een Vlaamse stad werd gelokaliseerd, zijn Klooster en zijn de daarin levende figuren volkomen universeel, van hun plaatselijkheid en tijdelijkheid ont daan. Boon heeft ze „slechts" ge bruikt om de condition humaine zoals hij die ziet, gestalte te ge ven. Nu kent men reeds Boons grote be wogenheid met de medemens, zijn so lidariteit met verschoppelingen, ver drukten, armen en outcasts, vogelvrij en. Hij is vaak bitter, maar nooit verbitterd, hij weet schokkende, gru welijke, weerzinwekkende taferelen zó uit te beelden dat men een brok in de keel krijgt omdat het zo men selijk is, óók dit verschrikkelijke, dit haast onzegbare. We aarzelen geen moment om „De Kapellekensbaan" en „Zomer te Ter- Muren", tot op heden zijn hoofdwer ken, tot de voornaamste voortbreng selen van ons hedendaagse proza te rekenen. Toch heeft Boon met „De Paradijsvogel" kans gezien als het ware een dimensie, althans iets nieuws, iets ongekends, aan zijn werk toe te voegen. Het lijkt magie, toveren, maar door alles en allen los te slaan van de basis, door alles te doen zweven en ineenvloeien en een symbolische geladenheid mee te ge- Letterkundige kroniek door HANS WARREN scherpe aforismen dient te spuien die een impressario haar in de mond legt, is heel de hysterische uitwas van de cover-girlcultus en wat daar mee in verband staat, aan de kaak gesteld. Haar tegenhanger is de al even befaamde bokser Vulcan Fiber, een waar pronkstuk van mannelijk heid om zo te zien, doch als echtge noot alleen geschikt om ermee naar de televisie te zitten kijken. Uit een soort morbide trouw (Boon heeft het zich overigens in dat opzicht niet erg moeilijk gemaakt) keert Beauty Kitt telkens naar Klooster terug, waar ze de krotten een voor een opkoopt, en er woont ln de kamers waar ze op groeide als kind, met haar schijn- echtgenoot Vulcan Fiber (het huwe lijk werd door de filmmagnaten om publiciteitsredenen in elkaar gezet). De vierde belangrijke persoon luis tert naar de naam E. H. Ramadhoe. Hij is een hartstochtelijk verzame laar van foto's van glamour-girls en van vrouwen uit alle tijden en lan den en van alle leeftijden. Hij pre pareert een pseudo-wetenschappelijk uitvoerig geschrift over de vrouw in haar verschillende fasen, gezien door de man en door de mensheid. ven, is Boon er in geslaagd zijn visie zo'n grootsheid, zo'n boven-ware werkelijkheid mee te geven, dat men diener dan ooit onder de indruk koriit van dit sterke, oorspronkelij ke talent. Het boek is geen aanklacht, het is geen blote constatering, geen verhaal, geen brok realiteit en geen droom, al heeft het van dat al les iets. Wat het dan wel is, valt moeilijk te zeggen, een visionaire uitbeelding van het huidige menselij ke bestaan in zijn geheel, losgesla gen, verworden, gruwelijk en karika turaal, oeroud en nieuw, en óók vol mogelijkheden voor iets anders, vol hunkering naar iets beters. Figuren en situaties hebben een dubbele nf driedubbele bodem, zijn méér dan alleen zichzelf. „De uitnemendheid der mensen boven de beesten is gene, want allen zijn zij ijdellield." Zoals de vervallen, van structuur ondoorzichtige gebouwen en de don kere straten van de beruchte wijk onbepaalbaar zijn. hlii'-en ook de daarin levende verworden mensen De heer Wadman net r""*inetie out te zien. is 'n vro-x-o^^onHenaar en kinderseheneer d!rt ziin =!r>rhtoffers zoekt onder de na-mi. n domicilie- loze wezens. haa>- lokkend met zijn liefhebben*' het ma^en van fotogra fische nao'*tstndies liefst od het ak kertje met ro^en waaronder de voor gangsters rusten. Beantv Kitt is een blonde filmster, een wereldberoemde boezemkoningin twie voor haar mo del stond is vrij doorzichtig)Ze werd in Klooster „ongevoed". was als kind reeds door Wadman gemo lesteerd en haar verdere jeugd was navenant. Haar vormen hadden daar echter niet onder geleden, en een naaktfoto van Wadman, op een ka lender verspreid, was het begin van haar faam geweest, eerst als cover- girl, weldra als televisie- en film ster. De tijdskrietiek die Boon hier uitoefent is niet mals. In Beauty Kitt, die enkel maar wat hoeft te manoeuvreren met wat de natuur haar rijkelijk aan welvingen toebe deelde, en die verder angstvallig haar mond moet houden dan wel de LOUIS PAUL BOON bewogenheid De opmerkingen en overdenkin gen, biechten, van deze boeiende, deels reële, deels symbolische fi guren doorkruisen elkaar en geven elkaar reliëf. Wadman laat zien hoe hij zijn vrouwen vermoordt. Beauty Kitt praalt met haar vol- en leegheid, Ramadhoe filosofeert op zeer speciale manier over de vrouwen. Vulcan Fiber is een geval op zichzelf: tyet is hem niet gegeven gewoon te spreken. Hij valt telkens in een soort trance, en, als een boek binnen het boek, onthult hij dan het legendarische leven van 'n groep oermensen, hoe ze uit hongers nood tot kindermoord, godsdienst, priesterschap, leugen en bedrog ko men. Het Is beklemmend vaak, en groots. Naar alle kanten ligt hier verband, staat er veel meer dan er staat. Spel en ernst (spel ook over al met het paradijsvogelmotief) zijn onontwarbaar verweven. Het einde van dit grote boek is catastrofaal, het kan ook moeilijk anders. Louis Paul Boon: „De Paradijs- TOgel," Arbeiderspers, Amsterdam. Europese kunstschatten naar Edinburgh Vele onbetaalbare kunstschatten uit West-Europa, Cyprus, Rusland en Turkije zullen te zien zijn op de ten toonstelling van Byzantijnse kunst, die tijdens het festival van Edinburgh in het Koninklijke Schotse Museum zal worden gehouden. Van het Her mitage museum in Leningrad en uit Nicosia op Cyprus zullen kostbare stukken zilverwerk komen. Rusland zendt in ivoorsnijwerk en een aantal beschilderde panelen uit de dertiende eeuw en later. Turkije stuurt even eens zilver en andere voorwerpen. Wat West-Europa betreft, uit de St.- Marcus te Venetië, Nonantola, Ca pua en andere plaatsen in Italië ko men ivoorwerk en kerkschatten. Uit België, Nederland en Frankrijk ko men kostbare weefsels, en ivoorwerk uit Berlijn, Florence en Milaan. Vele van de kleinere Byzantijnse voorwer pen en munten komen uit het Britse museum en andere musea in Enge land. Dit is de eerste tentoonstelling jn haar soort die ooit in Groot-Brit- tannië is gehouden. Uitwisseling met België van amateurtoneel Het comité amateurtoneel Nederlands taalgebied België-Nederland, bestaan de uit vertegenwoordigers van het Koninklijk Verbond van Vlaamse to neelverenigingen van België, het Na tionaal Vlaams christelijk toneel ver bond, de Federatie van Vlaamse so cialistische Toneelverenigingen, het Werkverband Katholiek Amateurto neel en de Nederlandse Amateurto neel Unie, heeft besloten in de loop van 1958 een drietal toneeluitwisse lingen te houden met medewerking van de technische commissie tot uit werking van het Nederlands-Belgisch cultureel akkoord. In Nederland zul-' len yoorstellingen worden gegeven door keurgroepen van de drie hierbo ven vermelde Vlaamse toneelverbon den en wel te Amsterdam, te Rotter dam en te Haarlem. Van Nederlandse zijde zullen in België de toneelvereni gingen „Streven naar Kunst" uit Amsterdam, „Magna Pete" uit Rot terdam en de „Haarlemse Toneel club" optreden, respectievelijk te Antwerpen, Brugge en Brussel. Het comité wil door een nauwe sa menwerking met de Vereniging van Nederlandse Toneelschrijvers en de Vereniging van Vlaamse Toneelau teurs de toneelschrijfkunst in het Ne derlands taalgebied krachtig bevor deren. Het comité overwoog te ko men tot een jaarlijkse publikatie voor het amateurtoneel in Nederland en Vlaanderen. Ook de Nederlandse kunst, zowel de mo derne als die uit vroeger eeuwen, zal op de aanstaande wereldtentoon stelling te Brussel verte genwoordigd zijn. Aller eerst zullen op verschei dene punten van de Neder landse afdeling werken van jonge Nederlandse kunstenaars te zien zijn. Daan Wildschut maakte een glas-in-beton versier ing voor het ontvangstpa viljoen, Karei Appel een grote wandschildering in de koepel van de water bouwkunde. In de entree hal komt een decoratieve muur naar een ontwerp van B. Guntenaar. Verder is aan een vijftal Neder landse kunstenaars op dracht gegeven tot ver vaardiging van plastieken, die op het terrein buiten de hallen geplaatst zullen worden. Het zijn André Volten, K. Visser, Just Ro- mijn, Constant Nieuwen- huys en K. Timmer. Van de eerste vier zal men ab stract werk te zien krijgen Alleen Timmer maakt een figurale sculptuur, een stier, die bij het landbouw- paviljoen zal worden op gesteld. In een der hallen op de Nederlandse afdeling zul len. telkens een maand lang, zes kleine tentoon stellingen van werken van levende Nederlandse kun stenaars worden gehouden. Zij zullen de plastiek, de schilderkunst, de grafiek, de toegepaste kunst en de architectuur als onderwerp hebben. De internationale afdeling voor schone kunsten or ganiseert twee grote ten toonstellingen, die elk drie maanden zullen duren. De eerste van deze tentoon stellingen is gewijd aan de hedendaagse kunst,d.w. z. de kunst van de laatste vijftig jaar. Ze zal onge veer 350 meesterwerken van 25 kunstenaars om vatten en wel op het ge bied van de schilderkunst, de beeldhouwkunst, de ta pijtweefkunst en de gra veerkunst. Nederland zal op deze tentoonstelling vertegenwoordigd zijn met werken van acnt kunste naars, namelijk de beeld houwer Marie Andriessen en de schilders Karei Ap pel, Corneille. Vincent van Gogh, Herman Kruy- der. Piet Mondriaan, Jan Sluiters en Charlie Toor- op. Van Andriessen zal het beeldhouwwerk „De man voor het vuurpeloton" worden ingezonden, van Toorop het schilderij „De maaltijd der vrienden". De tweede tentoonstelling, die „de mens en de kunst" tot titel heeft, wil een beeld geven van de grote veroveringen van de kunst door alle eeuwen. Voor de ze tentoonstelling zullen van Nederlandse zijde be roemde schilderijen van Rembrandt, Vermeer en Hals worden ingezonden. Een deel daarvan zal uit musea en particuliere ver zamelingen in ons land af komstig zy'n. Daarnaast zullen ook Nederlandse werken uit buitenlands kunstbezit voor de ten toonstelling worden afge staan. In het internationale co mité van deskundigen, dat meewerkt aan de totstand koming van deze tentoon stelling, heeft zitting de Nederlander jhr. D. C. Rö- ell, hoofddirecteur van het Rijksmuseum te Amster dam. (Van een onzer redacteuren). Terwijl in ons land de amateurfoto grafen en de vak lieden in opvatting en stijl steeds meer naar elkaar toe en samen natuurlijk ook een aantal amateurs aan gesloten die toont, dat traditie in de foto grafie niet noodzake lijkerwijze stilstand of In vier zalen zijn ruim driehonderd topprestaties van Britse fotografen op gehangen, verdeeld in aantal collecties. gebrek aan originali- Zo zijn daar 5,0 enorm knappe vogelstudies van Eric Hosking, 25 opnamen in de at die jonge garde lucht gemaakt van verschillende typen vliegtuigen, door Char es I. Brown, een col teit behoeft te beteke nen. I J nisch toppresta- esthetisch en tech- ties levert, is te zien op een tentoonstelling tectie foto's, gemaakt opdracht van de in het voormalige Pa- omhoog gegroeid zijn, leis Noordeinde in Den Britslï Travel Associa- leeft in Engeland de Haag, die duurt tot 3 tion, waarmee men de amateur nog veelal in maart. Deze Britse buitenlander de schoon- die stoffige vooroor- fototentoonstelling heid van Engeland wil onderdeel tonen. Er zijn bijzon- logse fotowereld, die vormt een wellicht het beste van het culturele pro- der mooie modefoto's, wordt gesymboliseerd gramma, dat in het sen collectie industrië- door dat héél eerbied- seizoen '1957/58 gehou- le foto's, opnamen van waardige instituut, dat den wordt onder au- de Britse expeditie Royal Photographic spiciën van het Haags naar Noord Groenland Cultureel Centrum en en tenslotte een collec- Society heet. Maar te gelijkertijd is er een jonge generatie vak lieden in Engeland tography Magazine Li aangeboden door 't tie van de allerbeste Britse tijdschrift Pho- platen uit het Photo- en daarbij heeft zich mited. graphy Year 1958. Op de openingsavond van de exposi tie van „De Onafhankelijken" in het Stedelijk Museum te Amsterdam werd geconstateerd, dat een onbeken de met een ballpoint een kleine land schapstekening van de kunstschilder Jan van der L< Leest uit Hengelo had Succes voor sopraan De 23-jarige Italiaanse sopraan Re- nata Scotto kreeg in het Londense Drury Lane Theatre Roval tien open doekjes voor haar ontreden in Bel lini's „La Romnabula". Renata Sr«no, die plotseling opkwam na voor M->ria Meneghinl Call as te ztjn inco" in „La Bohème" van Puccini, was donderdagmorgen in Londen a r>-bekomen om daar voor het eerst on to treden binnen het ka der van ''O' Ttaliaanse operaseizoen. Een en»''?s* gehoor wist een en core van haer af te dwingen, nadat men vijf minuten lang had geapplau disseerd. Aan het einde van de voor stelling kreeg Scotto een tuil lelies. tien jaar bestaat, heeft ln een rapport zijn ervaringen samengevat. Daarbij heeft het ongewild belangrijke argumenten aangedragen ln de discussie over de cultuurspreiding, die tel- kenjare omstreeks deze tyd actueel pleegt te zyn, omdat dan achter de schermen de voorbe reidingen worden getroffen voor het komende toneeljaar. Cultuurspreiding ls namelijk een zaak, dlc het eigenlijk doel is van het Theater Centrum. Spreiding In verticale zin, opdat er publiek wordt aangetrokken uit sociale lagen, die te voren aan de levende kunst niet toekwamen; spreiding in horizontale zin opdat een nieuw publiek gevonden worde ln steden of plaatsjes, die door hun ligging, hun grootte, of op andere wyze, niet voldoende betrokken'waren In de voorstellingen, die over heil het land worden gegeven. Die sociale spreiding demonstreert zich het duidelijkst in de bakermat van het N.T.C., Am sterdam. Daar Immers is het begonnen met hel maandelijkse afbetalingssysteem, dat het voor arbeiders mogelijk maakte om in te tekenen oj de abonnementen, die hen 5 6 prima voorstel lingen ln de Amsterdamse Stadsschouwburg bezorgden. Tien jaar geleden organiseerde het N.T.C. anderhalve serie met 1200 intekenaars deze winter kwam het tekort aan de 62 seriei die het voor 23.000 leden organiseerde met ti totaal 206 voorstellingen Deze zich nog immer uitbreidende hoevee heid leden recruteert 't N.T.C. uit een volstrek „nieuw" publiek: de arbeiders en het kantoor personeel op 700 grote bedrijven. Een enquêti heeft uitgewezen dat momenteel in Amsterdam van de volksklasse 5.5 lid Is; van de betei gesitueerde arbeidersklasse 10,2 van di kleine middenstand 11.6 Aantallen, cite ziel in de komende jaren zeker zullen verdubbelen, en die ook nu al het grote succes bewijzen van de „verticale cultuurspreiding". Daarnaast werkt het N.T.C. ook aan „hori zontale spreiding". Het doet dat in de ve- le afdelingen, die het in het land heeft, en het doet dat ook rondom Amsterdam. Men doet dat bij voorkeur niet door voorstellingen te or ganiseren in kleinere plaatsen. Immers, dan moeten de door reizen toch al zo overbelaste gezelschappen nog zwaa. der worden belast, ter wijl tevens voorstellingen moeten worden gege ven in kleine theaters of andere gebouwen, die zich daar weinig toe lenen. Het N.T.C. prefe reert een 'methode, waarbij de voorstelling wordt gebracht onder artistiek volwaardige condities in een grotere plaats dus, en waarbij het publiek dan op reis wordt gezet in plaats van het gezelschap. - Kunstenaars verkiezen „reizend publiek vvvvvvvvvvvvwvvvvvvvvwvwvvv Deze methode organisatie van „reizend pu pliek" wordt door de kunstenaars verre ver kozen boven de cultuurspreiding die optreden lot in de kleinste plaatsen vereist. Artistiek en wonomiscL moet z(j ook verkozen worden. Ze it uit echter nog op vele weerstanden ln de klei nere plaatsen. Deze weerstand is begrypelyk; ndien geen voorstellingen meer worden gege ven In de gemeente X, doch uitsluitend in de na- >(je en grote gemeente Y, zal gemeente X een iron van Inkomsten missen; de vermakelijk teidsbelasting. Zakelijk gesproken een juist ar •iment. maar cultureel kortzichtig. Het voornaamste andere argument ls, dat hei .ubliek in eigen plaats zou willen blijven. Maar uist dit argument wordt door de praktijk van iet N.T.C. ontzenuwd En niet alleen daar ln Oldenzaal bijvoorbeeld verzette de Kunstkring zich heftig tegen het organiseren van bezoek inn de grote schouwburg in Enschede; voor haar leden gemiddeld 8 A 12 km verderop. Men vreesde, dat het ledental zou teruglopen. Het omgekeerde bleek waar: het publiek had er niets op tegen om de korte reis te maken, en dc zoveel betere voorstellingen deden het leden aantal van de Kunstkring Oldenzaal zelfs met 150 stijgen Zo voert nu het N.T.C. uit de kop van ge heel Noord-Holland de bezoekers aan naai Amsterdam, waar het in het Concertge bouw het grote orkest, in de Stadsschouwburg de Opera en de grote toneelgroepen, onder ideale omstandigheden geniet. Op gelijke wyze zuigt het N.T.C. het publiek aan naar andere regionale centra. Het publiek wil wei, en de cultuurspreiding zou heel wat efficiënter kun nen geschieden, indien deze methode aanhang vond. Maar ze wordt nog te vaak door lokale belangen doorkruist. Door steden, die op luttele afstand van elkaar, elk een eigen moderne schouwburg bouwen door gemeenteraden, die de lokale vermakelijkheidsbelasting te zeer ter harte gaat. Alle problemen zouden geringer worden, in dien het ministerie van O. K. en W. voor de cul tuurspreiding een centraal orgaan schiep, dat „streekplannen" zou kunnen ontwerpen. Dan immers zou zulk een orgaan kunnen bemidde len tussen dicht bijeen liggende plaatsen, opdat men op gezamenlijke kosten, maar ook met ge zamenlijke inkomsten, op de meest verant woorde plek een theater -ou kunnen bouwen dat publiek zou aantrekken ln een straal van tien tallen kilometers rondom. Dan ook zou men centraal met de Spoorwegen en busonderne mers kunnen handelen over goedkope aanvoer v^n zulk publiek. Mede door X.V. en radio begint het bezoeken van opera, toneel en concert steeds minder een sociaal onderonsje van plaatselijke welgestelden te worden; steeds meer een welbewust zoeken van artistiek genot door een publiek uit ge- mengder sociale mlUiem Het accent verschuift van „elkaar ontmoeten" naar „het beste voor verantwoorde prijs". En In deze verschuiving zouden de re male centra tevens cultuurcen tra kunnen worden. Ten voordele van het pu bliek, van het gehalte der voorstellingen, en van de oververmoeide artiesten. ulturele Cavalcade UIA.. RALMhlR znde hoofdrol ver vullen in de meuiof West duit se ver sie van Md.dehen in Uniform", een film die. m 19.11 'jioD bekendheid verkieeg met l)m. Ahm Wieck in de hoofdrol. Dorothea upealt nu de rol van onderwijzeres m deze film. HET FRANSE ministerie van onder wijs, leunsten en wetenschappen heeft zijn aanvankelijk» toezegging voor een subsidie voor Fian^uise 8a- gan's ballet „Le render vus man- qué" ingetrokken. Het we. kscena- no verschilde zoveei van dat waarop de subsidie inderttja ic<is toegekend, dat de inhoud geheel vent mierd was. De produktxeleiders moeten nu de lieve som van 2'/2 miljoei panes, ver strekt als voorschot op de subsidie, terugbetalen EEN UITGEVERSHUIS te Frank fort zal in 1959 een biogiafie. publi ceren over de schrijver-filosoof Tho mas Mann, die twee iaar geleden stierf. De biografie zal geschreven worden door Erika Mann, een doch ter van de schrijver. VIER NEDERLANDSE kunstenaars, de violisten Willem Noske en Piet Nijand de yam bist en cellist Carel van Leeuwen Roomkamp en de cem balist Hans Schouwman, hebben sinds kort een nieuw kwartet ge vormd omtei n naam .Jionate da Camera" Dn msemhie zal zich uit sluitend wijnen aan trio- en kwar tetsonates uit at 17e en 18e eeuw. DE DIRIGENT en muziekdirecteur van het symfonie-oi kest van Pitts burgh. William Steinberg, zal een overeenkomstige positie aanvaarden bij het Loudens Philharmonisch Or kest. Hij zal zijn werkkring in Pitts burg evenwel niet opgeven, maar de leiding van beide orkesten op zich nemen. 'lij heeft het plan twaalf we ken per jaar in Londen op te treden. HET ZUIDELIJK TONEEL zal het seizoen 1958'59 ingaan als een aanzienlijk versterkt doublure-gezel schap onder directie van Robert de Vries, Anty Westerling en Marius Kip. Gerrit Lindenberg zal optreden als zakelijk leider, terwijl regies zul ten worden gevoerd door Richard Flink, Elise Hoomans en Jan Retel. De eerste drie zullen tevens hun functies bij de toneelgroep Theater blijven vervullen.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1958 | | pagina 5