NIEUW KRUININGEN VERREES
Verbelering van het milieu is
in vele opzichten irappant
In het ruime doktershuis herinnert
niets meer aan de ramp van vijf jaar
geleden, zoals ook in het dorp de spo
ren van de ramp geheel zijn verdwe
nen. Opvallend is alleen, dat het dorp
zo'n nieuwe en moderne indruk
maakt.
Daartegenover hangt in het dokters
huis nog de sfeer van vroeger jaren,
want de bewoner heeft zijn oude por-
celein weer aan de wanden gehan
genDe antieke meubelen werden
hersteld; een mooie oude kast werd
door een knappe antiquair zorgvuldig
gerestaureerd.
De doktersvrouw zette in de serre
en achter de kamervensters tienlal
len nieuwe planten neer, zoals daar
ook planten stonden vóór de zee
kwam en aan dat plantenleven een
einde maakte.
Het onvoorziene
Als dokter Van Nieuwenhuijse te
rugdenkt aan de rampnacht, zegt hij,
dat het onvoorziene, het plotselinge
hem toen diep getroffen heeft: „We
werden er in eens voor gesteld".
Een buurman kwam de slapende
doktersfamilie wekken met de woor
den: „Ze zeggen, dat de polder in
loopt".
De dokter kleedde zich, pakte zijn
auto en ging er op uitHij zag
hier en daar waterDe waarschu
wing was juistdus terug naar
huis om mensen telefonisch te alar
meren en de Rode Kruis-colonne te
mobiliseren. Dat was een colonne van
twaalf man. die sedert 1937 was ge
traind en die nuttig werk zou kunnen
doen.
Toen de dokter zijn auto in de ga
rage zette kwam het water juist op
de weg, maar het stond nog niet op
het erf van zijn huis. Hij greep de te
lefoon en probeerde alarm te maken.
Hij kreeg nergens gehoor.
Intussen steeg het waterde
dokter haalde haastig zijn vaccins uit
de kelder en bracht ze naar de boven
verdieping. Hij redde zijn micros
coophij zette de radio op de trap.
Op dat ogenblik viel de elektrische
stroom uit en men kon alleen nog
maar vluchten naai- de bovenverdie
ping.
Dokter J. Nieuwenhuijse
gemeentegeneesheer van Kruiningen
Hoort gij de zee achter mijn hart
Dan zal ik heen zijn
en gij zult met de zee alleen zijn.
De golven zullen breken in uw hart.
A. ROLAND HOLST
Die zondag
Op de eerste februari werd het dag
over een verdronken dorp. De mensen
op de bovenverdiepingen van de hul
zen hadden het gevoel opgesloten te
zittenHet was benauwend
ze konden er niet uit.
Zondagavond verscheen het eerste
bootje voor het doktershuis en toen
pas kon dokter Van Nieuwenhuijse
zeggen: „Ik wil iets doenik wil
helpen".
Het bleek echter dat bij deze grote
ramp de afdoende hulp alleen van
buiten kon komen.
De mannen van Yerseke arriveer
den met hun vaartuigen en op maan
dag kwamen de amfibie-auto's via
Goes
Vooral de komst van de bootjes uit
Yerseke maakte diepe indrukZe
waren voor de mensen van Kruinin-
gen het zichtbare bewijs dat ze niet
alleen werden gelaten.
Urenlang voeren de mannen van
Yerseke rond over het wilde water en
in de straffe wind. Ze redden vele
mensen van de daken en van de zol
ders
Wonderbaarlijk waren soms de
ontsnappingen aan de dood. Zo bij
voorbeeld van het jonge echtpaar, dat
op een stuk dak wegdreef en in de
stroom via een dijkgat meegezogen
werd tot ver op de kolkende Wester-
schelde
Toenplotseling werd het stuk
dak gegrepen door een nieuwe
stroom, die in een ander dijkgat bin-
nenvloeidehet jonge echtpaar
keerde terug in de polder en werd ge
red!
Naast dicp-ontroerende gebeurte
nissen was er soms nog de humor,
die het geluk van de redding opfleur
de.
Daar was een nogal gezette vrouw,
die van haar zolder gered moest wor
den. Ze kon alleen door het dakraam
haar schuilplaats verlaten. Na de
redding vroeg een belangstellende
haar: „Hebben ze je door het dak
raam gehaalddat ging toch
zeker niet.?"
„Nee, zei ze. dat ging nietze
hebben het dakraam uitgezaagd".
Na de ramp
Op maandag 2 februari stond bij eb
zondag was de eb niet doorgeko
men het dorpscentrum van Krui-
ningen droog.
De zieken en invaliden konden af
gevoerd worden, nadat een ernstige
zieke en een kraamvrouw al eerder
naar een veiliger oord waren ge
bracht.
Dokter Van Nieuwenhuijse is nog
een maand in het half verwoeste
Kruiningen gebleven, dat toen een
prooi was van eb en vloed. Hij be
zocht patiënten en hij bracht zijn
apotheek op orde. Tenslotte vertrok
hij naar Kapelle, waar vele inwoners
van Kruiningen ondergebracht waren
en waar hij zijn medische taak kon
voortzetten. Een college-arts uit
Kruiningen deed datzelfde werk in
Goes.
Terugblikkende op de ramp, zegt
dokter Van Nieuwenhuijse, dat men
in de eerste uren de omvang daarvan
niet besefteMen dacht aan iets
soortgelijks als de inundaties voor en
tijdens de oorlog van 1940Die
inundaties waren beheerst uitgevoerd.
Dat een dijkbreuk zoveel erger was
dan een beheerste inundatie drong
pas geleidelijk tot de mensen door.
Wat de hulpverlening betreft, bleek
na de redding de onmisbaarheid van,,
grote organisaties zoals het Rode
Kruis, dat schitterend werk heeft
verricht.
V erbetering
Nu staat daar dan het nieuwe dorp
Kruiningen en op de vraag hoe de
medisch-sociale en hygiënische toe
standen thans zijn, kan de dokter een
enthousiast antwoord geven.
Een antwoord, dat voor vrijwel alle
watersnoodgebieden Van Zeeland mag
gelden, want overal zijn betere me
disch-sociale en hygiënische toestan
den geschapen.
Wat Kruiningen betreft, is er een
intense hygiënische verbetering door
gevoerd.
Het komt niet meer voor, dat de
medicus een patiënt moet onderzoe
ken in een bedstede of een kraam
vrouw moet helpen, die in een bed
stede ligt.
De nieuwe huizen hebben frisse
slaapkamers en de oude huizen zijn
bij het herstellen flink opgeknapt,
waarbij ze van vele gemakken wer
den voorzien.
Er zijn waterclosets, er is riole
ring. In de huizen zijn meer douche
cellen dan vroeger.
De interieurs met nieuwe meubelen
doen aangenaam aan. De beste
adviezen zijn daarbij gegeven en
vooral de organisaties van platte
landsvrouwen hebben zich voor de in
terieur-verbetering en verfraaiing in
gespannen.
Het leven van de huisvrouw is
prettiger geworden.
Met grote waardering spreekt de
heer Van Nieuwenhuijse ook over de
stichting van het cultureel- en sociaal
centrum.
Dat is mogelijk geworden door de
DE ZEE NAM...
Noy liggen er enkele restanten van
verwoeste huizen
onbaatzuchtige hulp, die door velen
in Nederland en in het buitenland
werd geboden.
Centrum
Tot de gebouwen, die tezamen het
cultureel-sociale centrum vormen, be
hoort een groot dorpshuis, dat ruimte
biedt voor velerlei culturele activitei
ten. Het is misschien wat te groot
opgezet cn de exploitatie drukt wel
zwaar, maar het opent goede moge
lijkheden voor de ontplooiing van het
culturele leven.
verbetereu. Voor gymnastieklessen
kwam er een betere behuizing.
De sportaccommodatie werd op peil
gebracht. Er kwam een nieuwe land-
bouwhuishoudschool
De heer Van Nieuwenhyijse is en
thousiastook over de verbeterin
gen, welke niet direct een medisch-
sociale kant hebben. Er is een nieuw
kerkgebouw voor gereformeerden
verrezen en het gebouw van de Ned.
Hervormde Kerk is uit- en inwendig
knap gerestaureerd.
Kijkje op het oude Kruiningen
baar contact opgeleverd. Men heeft
gezien hoe elders het verenigingsle
ven werkt en men beseft beter dan
voorheen, dat het eigene niet altijd
voortreffelijk is, al was het Kruining-
se verenigingsleven zeker niet onbe
vredigend.
Het milieu
Maar er moge dan al geen vernieu
wing zijn, er is wel een merkbare
verbetering, aldus dokter Van Nieu
wenhuijse
Die verbetering begon overigens al
direct na de jongste wereldoorlog. Zij
heeft zich voortgezet na de water
snood.
Er is nu een moderne medisch-hy-
giënische atmosfeer ontstaan en die
zal zeker van grote invloed zijn op de
kinderen.
Het gehele milieu van het dorp
reikt ver uit boven dat van vóór de
ramp. Er is een andere levensstan
daard geschapen en er zijn thans
grotere mogelijkheden voor culturele
ontplooiing aanwezig.
Daaruit kan nog veel groeien
wanneer althans het welvaartspeil
voldoende blijft.
Op het ogenblik is de welvaart in
Kruiningen redelijk.
Met deze woorden beëindigde dok
ter Van Nieuwenhuijse het onder
houd, dat wij met hem hadden over
het nieuwe Kruiningen en over de
medisch-hygiënische aspecten van de
vernieuwing.
Hij is trots op zijn dorp, dat ook al
vóór de watersnood een dorp-was,
waar men van aanpakken wist en dat
nu een voorsprong heeft gekregen op
vele andere Zeeuwse dorpen.
SCHADE IN MILUOENEN GULDENS
in
o.j
n
Over het dorp Kruiningen hangt in de late middag
een ijle winternevel. De akkers liggen verlaten en op de
straten wordt de stilte alleen maar verbroken door en
kele spelende kinderen.
Dit oude dorp Kruiningen met zijn belangwekkende
historie behoort thans tot de nieuwste en modernste
dorpen van Zeelandomdat het op 1 februari 1953
door de zee tijdelijk werd verzwolgen en omdat daarna
nieuw leven opbloeide uit zijn ruïnes.
Vóór de vijf eeuwen oude kerk, die mooi gerestau
reerd werd, staat nu een eenvoudig bronzen beeld, dat
de herinnering aan de watersnood levend zal houden
voor het verre nageslacht. Het beeld stelt voor een
vluchtende vrouw met een kind in de armen
Er zijn heel wat vluchtende vrouwen geweest in de nacht van
de watersnood. Nog klinkt één wanhopige vrouwenstem na in
de oren van de Kruiningse dokter J. van Nieuwenhuijse. Hij
was in zijn huis, dat gedeeltelijk in het water stond en er waren
enkele anderen bij hem.
Toen smeekte uit de verte een vrouw om hulp.
„Ga toch helpen", riep dokter Van Nieuwenhuijse, maar er
waren geen hulpmiddelen. Er werd toch een poging gedaan.
Men kwam te laat en enkele dagen later schouwde de dokter
het stoffelijk overschot van de verdronken vrouw
Achterkant van enkele oude huisjes
te Kruiningen
Er staat een nieuwe kleuterschool.
De oude was wat klein en dank zij
buitenlandse hulp kon de vernieu
wing thans op ideale wijze tot stand
komen. Vooral het prachtige Zweed
se speelgoed is in die school een hron
van vreugd.
Het centrum omvat ook een Groe
ne Kruisgebouw. Vóór de ramp werd'
al gestreefd naar het stichten van
zo'n gebouw. Nu konderi dc plannen
verwerkelijkt worden op onverwach
te wijze.
Bij het gebouw is een nieuw bad
huis, dat het oude badhuisje ver
vangt, waarvan vóór 1953 druk ge
bruik gemaakt werd en dat nog een
erfenisje was van de Duitse bezet
ters.
De huisvesting van de lagere scho
len was vóór 1953 niet onbevredigend.
Toch heeft men ook wat de schoolge
bouwen betreft het herstel aangegre
pen om de hygiënische uitrusting te
Nieuwe aanpak
Daarbij komt als vanzelf de vraag
naar voren of er in het nieuwe Krui
ningen oqk sprake is van een nieuwe
geestelijke instelling, van een nieuwe
aanpak
„Neen", zegt de dokter, „er is geen
nieuwe geestelijke instelling. In elk
geval is er geen grote vernieuwing".
De saamhorigheid nam toe toen de
mensen geëvacueerd waren en ze op
hun terugkeer zaten te wachten.
Na de terugkeer herstelde zich de
oude dorpsgemeenschap met alle
oude tendenzen.
Het is eigenlijk jammer, dat de
evacuatie zolang geduurd heeft. Tij
dens de korte evacuatie van het oor
logsjaar 1940 waren de contacten
met de families, bij wie men als eva
cué vertoefde warmer en ze bleven
daardoor gemakkelijker behouden.
Door de lange evacuatie van 1953
leerde men over en weer behalve
eikaars deugtlen te goed eikaars ge
breken kennen!
Toch heeft de evacuatie wel vrucht-
Gezïcht op het cultureel-sociaal cen
trum tc Kruiningen. De fotograaf
maakte deze foto staunde op de
trans van de kerktoren. In het mid
den op de voorgrond het Groene
Kruisgebouw met badhuis. Links
daarachter het dorpshuis met de
grote vergaderzaal, en achter het
dorpshuis de nieuwe geref. kerk.
Aan de rechterzijde ziet men op de
kleuterschool metdaarachter de
nieuwe landbouwhuishoudschool.
(foto P.Z.Crt.)
