EN TOEN KEERDE HET GETIJ
shme
Staal- en vliegtuigindustrie wil
tegenpropaganda ontketenen
ÓÓNMET snvtitfl*
DONDERDAG 9 JANUARI 1958
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
7
Men moet beslist niet denken dat Phineas Taylor
Barnum zoveel (zakelijk) succes in het leven had,
omdat alles hem mee zat. Integendeel, hij had de
wind ook wel eens tegen. Soms leek het zelfs, dat
het noodlot juist hem moest treffen- Dat was toen
hij een welgesteld man was, die zich uit de show-
bussiness wilde terugtrekken. De avonturen van
„Klein Duimpje" en „De zingende Nachtegaal"
waren achter de rug en hadden veel (zelfs heel
veel) geld in het laadje gebracht. Nog een experi
ment maakte Barnumhij trok met zijn menagerie
naar Ceylon en kwam met een nog grotere verza-
VI
Het noodlot beschikte evenwel an
ders. Barnum mocht in de show-
bussiness een meester zijn, in het
normale leven vond hij al spoedig
zijn meester. De psychologie van
de massa mocht voor hem geen ge
heimen hebben, op de individuele
mens verkeek hij zich grandioos.
Alles ging nog goed, zolang hij
zich toelegde op het vestigen van
een groot industrie-terrein bij de
landelijke stad. Hij liet keurig net
te arbeiderswijken bouwen, haalde
industrie naar de stad en werd
daar een uitermate gezien ingeze
tene.
Maar Barnum wilde meer. In zijn
wilde fantasieën zag hij zichzelf
als captain of industry. Dat moet
wel de reden geweest zijn dat hij
zijn geld stak in een klokkenfa-
briek, dio elders gevestigd was,
maar met Barnums kapitaal in
Bridgeport een enorme uitbreiding
zou ondergaan. Vele factoren
speelden mee in deze zaak, die uit
eindelijk een enorme zwendelaffai-
re bleek te zijn. Om het maar heel
wreed te zeggen: Phineas Taylor
Barnum werd op een enorme ma
nier „geflest". Als een lieer betaal
de hij zijn eigen schulden en die
van zijn compagnon, maar toen dat
zo goéd en zo kwaad het ging ge
beurd was, bestond zijn bezit alleen
maar uit een fikse stapel schuldbe
kentenissen, ondertekend door de
eens zo rijke mr. Barnum.
meling wilde dieren, waaronder tien olifanten te
rug. Meer bezienswaardigheden werden aan de col
lectie, toegevoegd en toen bestond, wat Barnum
zelf noemde, „Barnums grote Aziatische kara
vaan, Museum en Menagerie". Enkele jaren door
kruiste Phineas Taylor Amerika met eclatant suc
ces. Daarna verkocht hij al zijn bezittingen, om
zich terug te trekken in zijn lievelingsstad Bridge
port waar thans een groot standbeeld van hem
staat om daar als gewone zakenman verder te
leven.
Filosofie
In Bridgeport waren velen, die de
volkomen aan de grond zittende
„koning van de humbug" op alle
mogelijke manieren wilden helpen,
maar trots als hij was, wees Bar
num al deze aanbiedingen van de
In 1860 kon de tot de show en hum
bug. teruggekeerde zakenman zeg
gen, dat nij al z'n schuldeisers te
vreden had gesteld. Hij kocht
zelfs zijn Nationale Amerikaanse
Museum terug, dat hij van de hand
had gedaan, toen hij in Bridgeport
de klokken was gaan lulden, voor
dat hij wist, hoe vals dat zou klin
ken.
En met zijn museum en Klein
Duimpje kreeg Barnum ook Vrou
we Fortuna weer even op zijn
hand. Hij organiseerde een walvis
vangst en sleepte enkele walvissen
naar zijn museum en hij vond zo
waar een nog kleinere dwerg dan
general Thumb, die hij „Coramo-
Barnums Amerikaanse Museum
brandde tot de qrond toe af. De
vorst bemoeilijkte het blussings-■ M
werk.
New York stond, verwoeètte het
vuur de gehele inventaris van deze
„tentoonstelling". Maar Barnum §j
was toen al waar hij wezen wilde.
Hij was geboren als circuskoning
zijn vroegere menagerie reisde
per paard en wagen, maar zijn
„Wereldtentoonstelling" was op
rails gezet en het eerste gigantisch p
opgezette circus. Barnum zou nu
spoedig James A. Bailey leren
kennen, wiens naam later onaf-
scheidelijk aan de zijne verbonden
zou worden.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiH^
Advertentie
Barnum werd mislukking als
„captain of industry"
hand. Hij voelde zich mans genoeg
zijn eigen boontjes te doppen en
zijn eigen straatje schoon te vegen.
Alles wat hij had, waren de kleren
aan zijn lijf en zijn verstand. Zo
begon hij aan de hervorming van
zijn fortuin; met het houden van
lezingen o.rn. over de onderwerpen
„De filosofie van de humbug" en
„Geld verdienen". Niemand van de
organisatoren heeft ooit spijt ge
had van het geld, dat ze mr. Bar-
hum lieten verdienen met zijn
spreekbeurten. Hij was bijzonder
geestig en slagvaardig in zijn beto
gen.
Maar hoe hij in financiële moei
lijkheden zat. wordt wel ge
schetst door de volgende anek
dote.
Barnum zou een spreekbeurt
houden, maar vergat zijn aan
tekeningen. Hij verontschuldig
de zich, dat hij zijn „papieren"
niet bij zich had. Uit de zaal
klonk toen de opmerking, dat
hij die wel bij iedere Ameri-
kaan kon krijgen, omdat ieder
een „zijn papieren" wel had
(namelijk waardeloze aandelen
in zijn N.V.).
De lezingen van Phineas waren
zo'n groot succes, dat hij vele uit
nodigingen kreeg om in het buiten
land op te treden. Hij verdiende
behoorlijk en loste zijn meeste
schulden af. Om helemaal „op
schoon papier" te komen, riep hij
echter de hulp in van een oude be
kende, namelijk van de „general
Tom Thumb", die nog niets aan
populariteit bleek te hebben in
geboet en die tijdens een nieuwe
Europese tournee hij kwam
ook toen in Nederland de grond
slag legde van het volgende Bar-
num-fortUin.
dore Nutt" noemde. Deze kleinste
van alle kleine mannen ging op
teurnee met een dwergmeisje. La-
vinia Warren, maar moest lijdelijk
toezien, hoe die Lavinia zich later s
het hof liet maken door Tom M
Thumb en met hem in het huwe-
lijksbootje stapte. De trouwpartij
kwam met de nodige publiciteit
Barnum uiteraard uitstekend
weer hoog te H
paard. Dat in 1865 zijn museum af-
brandde, bracht hem niet van zijn M
stuk. Hij kreeg de mededeling via
een telegram toen hij een rede uit-
sprak in de gemeenteraad. Nie- M
mand heeft geweten, wat in het te- m
legram stond, want Barnum vouw-
de het rustig dicht, alsof er niets
aan de hand was en ging rustig n
door met zijn speech. Het museum
werd herbouwd, maar viel twee M
jaar later weer aan de vlammen
ten offer Dat was het einde van
Amerika's Nationale Museum. j§
want Barnum liet de puinhopen
rusten en stuurde zijn rariteiten
reizende het land in onder de naam n
„Barnums reizende wereldtentoon-
stelling". In 1872 toen hij in
Klein Duimpje trouwde met Li-
Gladstone
Silk Filter, de
sigaret met 2
pluspunten, 't Duurste
filter, de puurste tabak.
Gladstone met SILK FILTER
garandeert koel, mild en goed
roken en laat toch het verrukkelijke
Virginia-aroma onbeperkt dóór!
MET OF ZONDER SILK FILTER: GLADSTONE HOUDT DE SMAAK WAAR U VAN HOUDT!
NATIONALISATIEPLANNEN VAN LABOUR
Concentratie produktievermogen
en kapitaal is noodzakelijk
Japan voornemens twee
atoomschepen te bouwen.
In Japan zal men in het voorjaar
beginnen met de bouw van twee
atoomschepen, een tanker van 80.000
ton en een 20.000 ton metend passa
giersschip.
De tanker, met een hogedruk-wa-
terreactor, wordt gebouwd door de
Mitsoebisji Nippon scheepswerf te
Jokohama. De hoofdingenieur van de
werf maakte bekend, dat de tekenin
gen klaar zijn en dat in dc komende
lente de kiel voor het schip zal wor
den gelegd.
Het passagiersschip wordt gebouwd
door de Sjin Mitsoebisji werf te Kobe.
Dit schip is bestemd voor passagiers
vervoer tussen Japan en Zuid-Ameri-
ka.
vinia Warren.
^Ill'llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Volgende artikel:
Barnum ontmoette Bailey
"WVWVWAWWVWWV
IIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIilllllllllllllllllllllllllllllllllllillllllllllllliUIUUIIllJJIUIIIIIIIIllllllllllllllllll
De Conservatieve Partij heeft nog twee jaar voor de boeg voordat er
constitutioneel nieuwe verkiezingen moeten worden uitgeschreven. Des
ondanks is de Britse industrie reeds nu in beroering gebracht door de
nationalisatieplannen (oud en nieuw model), die door de Labour Partij
reeds geformuleerd zijn of nog bestudeerd worden. Een paar maanden
geleden heeft Labour de theorie van het „aandelen-socialisme" opge
steld, volgens welke de staaf op de gewone effectenmarkt aandelen in
bepaalde sleutelindustrieën zal kopen, aldus zichzelf in staat stellende
rechtstreeks invloed te oefenen op het industrieel beleid. De staal- en
vliegtuigindustrie zullen volgens plannen volledig worden genationali
seerd.
Zoals bekend heeft vooral de Britse vliegtuigindustrie met ontzagwekken
de problemen te kampen. Tn wezen is het hoofdprobleem eenvoudig dit:
geen van de thans bestaande vliegtuigfabrieken is op eigen krachten in
staat de ontzaglijk dure verkeersvliegtuigen, straaljagers, geleide projec
tielen en raketten te construeren, die in de niet al te verre toekomst het
luchtruim zullen beheersen. Concentratie van kapitaal en produktievermo
gen is daarom noodzakelijk, maar vele fabrieken gevoelen er weinig voor
hun zelfstandigheid en identiteit op te geven.
De werkelijkheid laat zich echter
niet vermurwen, en zo hebben reeds
twee grote fabrieken. Hawker Sid-
dclcy en de, Bristol Aeroplane Com
pany, besloten een soort fusie aan te
gaan, om met vereende krachten een
nieuw passagiersvliegtuig ten behoe
ve van British European Airways te
bouwen. BEA eist een zeer snel vlieg
tuig met een vliegbereik van 2500
km dat accommodatie biedt voor 70
tot 100 passagiers.
De behoeften van het Britse lucht
verkeer reiken echter veel verder.
De British Overseas Airways Corpo
ration (BOAC) heeft het "sinds dc
oorlog voor haar transatlantische
diensten moeten doen met vliegtui-
fen van Amerikaanse makelij:
tratocruisers, Constellations en
DC's. Pas enkele weken geleden is
het eerste Britse vliegtuig voor de
lange afstand, de Bristol Brittannia
(bijgenaamd de „Fluisterende Reus")
in dienst genomen.
Met dit turbo-prop-vliegtuig kan de
eerstvolgende vijf tot tien jaar vol
staan worden, maar de toekomst is
ongetwijfeld aan het straalvliegtuig,
en het is voor de constructie van dit
soort verkeersvliegtuig dat samen
werking en zelfs samenvoeging der
Britse vliegtuigindustrieën noodza
kelijk geacht wordt.
Labour is van mening, dat de Staat
de krachten der vliegtuigindustrie
moet bundelen door nationalisatie,
zoals ook Engelands voornaamste
luchtvaartmaatschappijen, BOAC en
BEA, reeds in handen van de Staat
zijn. Want, zo redeneert Labour, de
Staat is de grootste klant van de
vliegtuigindustrie, de Staat fourneert
de meeste gelden voor het luchtvaart
kundig onderzoek en dé Staat finan
ciert een groot deel van de projecten
die door de vliegtuigindustrieën op
stapel worden gezet.
Labours plannen voor de vlieg
tuigindustrie zijn nog in discussie,
maar dat de staalindustrie voor
nationalisatie in aanmerking zal
komen is reeds door Labour aan
gekondigd. (Eigenlijk moeten wij
spreken van her-nationalisatie,
want onder de eerste Labourrege-
ring waren de staalbedrijven
reeds genaast, doch toen de Con
servatieven aan de macht kwa
men hebben zij deze gedenationa
liseerd).
Een der grootste staalfabrieken, de
buizenfabriek Stewart Lloyds, wil
thans een tegenoffensief ontketenen.
De directie heeft de 20.000 aandeel
houders om machtiging gevraagd
een anti-nationalisatie-campagne te
openen via advertenties in dagbladen
en voor de commerciële televisie.
Zij wil aldus de aandacht van het pu
bliek vestigen op de prestaties der
staalindustrie die niet gering zijn:
sinds de oorlog is er 7 V« miljard in
de staalindustrie geïnvesteerd en de
produktie van ruw staal is toegeno
men van 12.7 miljoen tot 21.6 mil
joen ton,
Door de aankondiging van Labour's
nationalisatieplannen, aldus de direc
tie van Stewart Lloyds, is de be
reidheid gelden in de staalindustrie
te investeren zodanig afgenomen, dat
het uiterst moeilijk geworden is
nieuwe kapitalen aan te trekken.
Door een landelijke campagne wil zij
het publiek wakker schudden en zich
bewust doen worden van de gevaren
van nationalisatie.
Een dergelijke campagne werpt een
interessant probleem op: mogen de
gelden, die hieraan besteed worden,
voor belastingdoeleinden in rekening
worden gebracht, als „bedrijfsonkos-
ten"? Engelands grootste suikerfa
briek Tate Lyle, heeft tegen de
staat een langdurig proces gevoerd
om haar anti-nationalisatie-campag
ne, die f 150.000 kostte, als onkosten
in rekening te mogen brengen.
Zij werd in 1954 door het
Hogerhuis, de hoogste rechtsinstan
tie in den lande, in het gelijk gesteld.
Met het naderen der verkiezingen zal
ook de politieke strijd, met als
hoofdinzet de nationnlisntiekwestie
in hevigheid toenemen. De uitslag
kan alleen door het kiezerskorps be
paald worden.
