inpflBflfl
Dit was het jaar van de spoetniks
Mens frad nieuw tijdperk in
SO VIET FIRES EARTH SATELLITE INTO SPA CE;
IT IS CIRCLING THE GLOBE AT 18,000 M. P. H.;
SPHERE TRACKED IN 4 CROSSINGS OVER U. S.
Regeringsleiders van Navo-landen
togen voor overleg naar Parijs
VIJF HOGE RUSSEN KWAMEN TEN VAL
Zjoekow eerst verheven,
toen verguisd.
DINSDAG 31 DECEMBER 1957.
PROVINOIALE ZEBOW8E GOURAN
Ita Sm
T^rft fit io Pratt"
i
rv
t MOfcuusS ctpoh« ycnewHUfi jarr/q
tif ftwpfi ^Kyxi^sMiiOfO 'O-F/T^raj: iowjlvt. /OfyT*>w:,'*«Am
mopa '58 mshtw^PD# M MO*. S'if> •ooTOf'po*1^.
HfiiTOHu^JO RPtiMit cnyrnv-* co cKOpocrfeO "okoao 8.000 wjfTp-u
B concwftoirr >nnwTfn<tea'j«e Ypot*/!opt** tc*pyr
ooo^tq* cnytM^o, c prjx^AF*j«* «mhwiiwim c/*a*7 bo ace* crp^
KOX W+<f»3,'
riporpc<;cv»r»o« t»o/so«€i«ecK> ropsso np^aercrByrr n<XF/*j Kto^ftcr.^
r-oten/ Coaercy^cro Cooio t (W»KIVM wyim M re*****.
T~
1 l.M I [US Iltl
llepobiu e MUpe ucKyccmoemtbiu cnymnuK 3eM.au
co3dan o CoeemcKoü cmpaue!
I CoMbte'A^P2WOBeHHWS MgMTW MfinoeCMeCTBO CTQHOS0TC2* DeonHHOCTb*
TPHyM® GOBF.TCKOH
HAyKIl H TEXHHKM
kmm w|
.to fi'
Grote koppen in de kranten overal ter wereld
(zie hierboven de New York Times en de Prawda)
vermeldden op zaterdag 5 oktober van het jaar dat
nu ten einde gaat, dat in de Sowjet-Unie de avond
tevoren met succes een eerste kunstmaan was afge
schoten. Het „piep-piep-piep" dat in radiokamers
van wetenschappelijke instellingen en persbureaus
werd opgevangen, bewees dat inderdaad een nieu
we vercshijning, de „spoetnik" aan het firmament
was verschenen, en dat de Russen nu niet slechts sa-
teliietlanden, maar ook eén aardsatelliet bezaten.
Terwijl het ding zijn vlucht met een snelheid van bij
na 29.000 km per uur op 900 km hoogte was be
gonnen, realiseerde de wereld zich, dat men op de
drempel stond van een nieuw tijdperk met ongeken
de perspectieven.
Men ziet in het lanceren van kunstmanen een eerste stap tot de ruim
tevaart. En degenen, die het woord „ruimtevaart" in de mond nemen,
denken al aan toekomstige reizen naar de echte maan en de andere
planeten. Het Britse blad „Daily Express" kwam dan ook op 5 oktober
uit met de kop over de hele paginabreedte: SPACE AGE IS HERE
(het tijdperk van de ruimtevaart is gekomen).
Amerikaanse geleerden talmden
niet, hun Russische collega's te fe
liciteren met het winnen van de
„ruimte-race". Tegelijk echter be
gon men zich in de westerse we
reld af te vragen, wat de oorzaak
van het verlies kon zijn. De ene
krant schreef, dat de Verenigde
Staten hadden „geslapen", de an
dere weet de achterstand aan de
rivaliteit tussen de drie onderde
len van de strijdkrachten land
macht, marine en luchtmacht
die allemaal afzonderlijk aan ra
ketprojecten werkten, hetgeen
niet bepaald ten goede komt aan
de doelmatigheid en dat zeker tot
geldverspilling moet leiden
Ook president Eisenhower kreeg
het zwaar te verduren. Hij immers
had ervoor moeten zorgen, dat er
een betere coördinatie was tussen
de inspanningen van de geleerden,
die bij de diverse projecten waren
betrokken.
Niet alleen betreurde men het,
dat de Russen een zege hadden
behaald in de puurwetenschappe-
lijke wedijver, en dat zij daaruit
propagandistische munt zouden
slaan in de „koude oorlog". Te
vens wist men nu zeker, dat de
Russen geen misleidend bericht
de wereld instuurden, toen zij in
augustus bekendmaakten, een
„intercontinentaal ballistisch pro
jectiel" te hebben beproefd. Een
"raket „die naar elk gewenst punt
waar ook ter wereld gedirigeerd
zou kunnen worden". Een raket
voor het lanceren van een kunst
maan moet immers beschikken
over eigenschappen die ook een
dergelijk intercontinentaal projec
tiel bezit.
Coördinatie
Een en ander wekte ongerust
heid in het westen, dat nu ook in
strategisch opzicht in een minder
voordelige positie kwam te verke
ren. Voor het eerst moest men in
de Verenigde Staten rekening er
mee houden, dat een eventuele
oorlog ook op Amerikaans gebied
verwoestingen teweeg zou bren
gen.
Zowel de aantasting van
Amerika's wetenschappelijke
eergevoel als het strategische
aspect van de kunstmanen leid
de ertoe, dat in november de
directeur van het Massachu
setts Institute of Technology,
James Rhyne Killian, werd be
noemd tot adviseur van presi
dent Eisenhower voor weten
schappelijke aangelegenheden,
met als speciale taak de Ame
rikaanse wetenschap te mobi
liseren met het oog op de voor
uitgang van de Sowjet-tech-
nologie. Bovendien benoemde
de president William M. Hola-
day tot speciale assistent voor
de ontwikkeling van projectie
len, met als opdracht de rivali
teit tussen de drie militaire
diensten op dit gebied te elimi
neren.
Het werk van deze twee specialis
ten kon uiteraard niet op zeer
korte termijn resultaat opleveren.
Toch wilde men het Amerikaanse
aardsatellietenproject versnellen.
Helaas echter mislukte op 6 de
cember een poging tot het lance
ren van een eerste Amerikaanse
kunstmaan in het kader van het
project Vanguard. Bij de proef,
die herhaaldelijk was uitgesteld,
explodeerde de raket enkele se
conden na de start, waardoor ook
Amerika's hoop, nog dit jaar een
eigen kunstmaan te krijgen, in een
hel van vuur en rook werd ver
woest. Dat op 17 december, tij
dens de Navo-conferentie te Pa
rijs, In Amerika een proef met een
machtige Atlas-raket gelukte, was
slechts een schrale troost.
Twee kunstmanen
Inmiddels bezat de Sowjet-Unie
toen twee kunstmanen. De tweede
die de naam „grote Spoetnik"
kreeg, werd op 3 november gelan
ceerd en nam naar een hoogte van
Klus minus 1700 kilometer een
ondje mee, dat ten dode was op
geschreven. De hond bevond zich
in een bus binnen de satelliet, die
hermetisch was afgesloten en die
was voorzien van lucht en voed
sel.
Op de vraag, wat het directe
nut van de kunstmanen kan zijn,
antwoorden de geleerden dat zo'n
satelliet in staat is, wetenschap
pelijke gegevens te bemachtigen,
welke men op andere wijze in
geen enkel opzicht kan verkrijgen.
Men hoopt gegevens te verkrijgen
over de allerhoogste lagen van on
ze dampkring, die tot de z.g.
ionosfeer behoren (vijftig tot dui
zend kilometer boven het aardop
pervlak) en die belangrijk zijn
voor het radioverkeer. Storingen
in het radioverkeer op lange af
stand zijn toe te schrijven aan pe
riodieke veranderingen in de
ionosfeer, welke hoofdzakelijk
worden veroorzaakt door storin
gen op de zon. Doordat de kunst
manen zich in zuiver zonlicht be
vinden kunnen zij ook inlichtingen
verschaffen over de ultraviolette
straling en van de röntgenstraling
van de zon, alsmede over de z.g.
kosmische straling.
De kunstmaanplannen, zowel die
der Russen als die van de Ame
rikanen, zijn bijdragen tot het In
ternationale Geofysische Jaar (ju-
II 1957 tot januari 1959) waarbij
een zestigtal landen bertokken is.
Reeds hun aanwezigheid in de
ionosfeer bewijst, dat deze inter
nationale inspanning tot verdere
ontsluiering van geheimen voor
de wetenschap niet vergeefs is
geweest. Inderdaad: de wereld
staat aan een nieuw tijdperk met
ongekende perspectieven. Waarbij
echter moet worden vastgesteld,
dat achter elke ontsluiering een
nieuw, vaak groter raadsel, wordt
ontdekt.
De topconferentie van de. Noordat-1 een grote ronde tafel waren ge-
lantische Verdragsorganisatie te schaard. President Eisenhower van
Parijs begon met een plechtige zit-1 de Verenigde Staten (geheel links
ting waarbij de regeringsleiders om op de voorgrond) behoorde tot de
genen die daar, voor de lenzen van
ontelbare camera's, het woord voer
den.
Met andere regeringsleiders, geze
ten aan een grote ronde tafel, terwijl
ontelbare foto-, film- en televisie
apparaten op hem waren gericht,
sprak Amerika's president, Eisenho
wer, maandag 16 december in eigen
persoon een redevoering uit in het
Parijse Palais de Chaillot. Met een
plechtige zitting, waarop het oog van
de wereld was gevestigd, werd de
topconferentie van de vijftien leden-
landen der Noordatlantische Ver
dragsorganisatie geopend.
De president was nog niet geheel
hersteld van de lichte beroerte, die
hem eind november had getroffen.
Zijn grote plichtsbesef bracht hem
er echter toe. bij het zoeken naar
versterking van die andere zieke, de
Navo, niet te willen ontbreken.
Meer immers dan van welke ande
re Amerikaanse staatsman ook, gaat
Een van de verhaaltjes,
die de eerste secretaris
van "do Russische com
munistische partij, Niki-
ta S. Kroesjtsjew, heeft
gebruikt om z(jn theo
rieën te verduidelijken,
betreft een koning die 'n
bad nam in een rivier en
zich daartoe van zjjn ko
ningsmantel en de ande
re tekenen zjjner waar
digheid ontdeed.
Toen de koning uit het
water kwam, ontdekte
h(j dat men zyn kleren
had gestolen. Dat was
op zichzelf niet zo erg:
het meest bedroefde het
zjjne majesteit, dat nie
mand meer aan zjjn ko
ningschap wilde geloven,
toen hjj zich naar de be
woonde wereld begaf
met niets anders dan
zjjn hemd aan.
In het afgelopen jaar
echter bleek niet uit fa
beltjes, maar uit werke
lijke gebeurtenissen, hoe
een leider in de commu
nistische wereld geen
ogenblik ervan verze
kerd kan zjjn, dat zijn
collega's het volgende
moment zijn glorie nog
zullen erkennen. Hjj be
hoeft niet eens zjjn kos
tuum uit te trekken of
een bad te nemen, voor
dat men zegt dat hjj
eigenlijk nooit een aan
voerder is geweest in de
strijd voor het marxisti
sche ideaal, maar een te-
genwerker.
Uit een communiqué,
dat op 4 juli te Moskou
werd gepubliceerd, bleek
dat het centrale comité
van de Russische com
munistische partij van
22 tot 29 juni in voltal
lige zitting bijeen was
en een resolutie aannam,
waarin de kameraden G.
M. Malenkow, L. M.
Kaganowitsj en W. M.
Molotow werden uitge
sloten als leden van het
presidium der partij en
als leden van het centra
le comité. „Kameraad"
Sjepilow werd uit de se
cretarisfunctie in het
centrale comité, uit het
kandidaat- lidmaatschap
van het presidium en uit
het lidmaatschap van 't
centrale comité gestoten.
Volgens de resolutie
hadden Malenkow, Ka
ganowitsj en Molotow 'n
„tegen de party gericht
blok" gevormd, waarbij
Sjepilow zich later had
aangesloten. In het bij-
zonder probeerden zij de
strijd tegen de „per
soonsverheerlijking" te
saboteren, alsmede de
strijd tegen de bureau
cratie. de politiek van
economische decentrali
satie en het beleid dat
erop was gericht, de
Verenigde Staten op het
gebied van de voedings
middelen voorbij te stre
ven. Aan Molotov werd
in het byzonder verwe
ten, dat hij het streven
tot vermindering van de
internationale spanning
zou hebben tegenge
werkt.
Allerlei communisti
sche berichten uit Mos
kou wekten later de in
druk, dat het ir. het
Kremlin had gespannen
en dat het maar een
haar had gescheeld, of
„koning" Kroesjtsjew
had zelf „in zijn hemd
gestaan". De moeilijkhe
den waren immers be
gonnen met een aanval
van Molotow, Malenkow
en twee anderen op
Kroesjtsjew, wiens be
leid trotskistisch en op
portunistisch werd ge
noemd. In het presidium
zou slechts een minder
heid Kroesjtsjew hebben
verdedigd. De partyse
cretaris wist het echter
zover te schoppen, dat
in deze aangelegenheid
niet het presidium, maar
liet centrale comité zelf
moest beslissen, en in
dat centrale comité leden
Kroesjtjews tegenstan
ders de 'nederlaag.
Bjj deze zuivering werd
maarschalk Zjoekow,
minister van defensie,
volledig lid van het pre
sidium. Men maakte
hieruit op, dat Kroesjts
jew ook van het leger
steun had ondervonden
in deze hacheiyke ont
wikkeling.
Op 15 juli verklaarde
Zjoekow ïn 'n redevoe
ring te Leningrad, dat
„de tegen de partij ge
richte groep van Molo
tow, Malenkow en Kaga
nowitsj zich hardnekkig
had verzet tegen de
maatregelen, die door de
party werden nage
streefd om de gevolgen
van de persoonsverheer
lijking uit te roeien".
Echter: op 2'G oktober
deelde radio-Moskou
mee, dat maarschalk
Zjoekow zelf als minis
ter van defensie der
Sowjet-Unie was ver
vangen door maarschalk
Malinowski, dat lijj van
het pasverkregen lid
maatschap van het par
ty-presidium vervallen
was verklaard, en dat hy
zich zelfs geen lid meer
mocht noemen van het
centrale comité. De re
den van dit ontslag?
„Persoonsverheerlijking
en politiek avonturis-
me."
Wat precies de aan
leiding tot deze gang
van zaken is geweest,
kwam nog niet vast te
staan. Enerzijds werd
aangenomen, dat
Kroesjtsjew in de steeds
(nvloedryker geworden
Zjoekow een concurrent
zag in de stryd om de
macht; anderzijds won
in het westen de theorie
veld, dat het juist de
„stalinistische" tegen
standers van Kroesjts
jew. waren, die het ont
slag van Zjoekow tot
stand wisten te brengen.
Inmiddels werden de
„uitgezuiverden" over
geplaatst in functies
van minder belang dan
zij tevoren hadden, in
steden ver van Moskou.
Molotow's ministerie
van staatscontrole werd
opgeheven. De minister
werd benoemd tot am
bassadeur bij de Mon
goolse Volksrepubliek.
Oud-premier Malenkow
werd benoemd tot direc
teur van een ener^iebe-
drgf in Oost-K a zakstan
(3000 km van Moskou)
en de maker van econo
mische plannen Kagano
witsj zou leider gewor
den zgn van een cement
fabriek in Swerdlowsk
(1600 km van de Russi
sche hoofdstad verwij
derd). Sjepilow tenslot
te zou hoogleraar ge
worden zijn in Wladi-
wostok, helemaal aan de
Japanse Zee.
Overigens vervagen de
grenzen tussen stalinis
ten en anderen:
Kroesjtsjew viel zijn ei
gen grote requisitoir te
gen Staling nagedachte
nis (februari 1956) niet
weinig af toen hy ty-
dens de herdenking van
de Russische oktoberre
volutie in november j.L
onder meer verklaarde,
dat de communistische
partij al diegenen zal be
strijden, die Stalin en de
periode, dat die partijlei
der was, trachten te be
lasteren
Het zou helemaal niet
verwonderiyk z(|n, als In
het nieuwe jaar de reeks
van berichten uit Mos
kou over „koningen"
met wier majesteit het is
gedaan, wordt voortge
zet.
van Eisenhower een grote mate van
moreel gezag uit. riet was deze mo
rele gezagspositie, die ook de door
slag had gegeven toen men hem vorig
jaar vroeg, de kandidatuur voor het
presidentschap opnieuw te aanvaar
den, ondanks het feit, dat hij in sep
tember 1955 aan een hartaanval had
geleden, in juni 1956 een spoedopera
tie had ondergaan wegens een ver
stopping in het darmkanaal en in juni
1957 last van zijn maag kreeg toen hij
iets gegeten had, dat hem slecht be
viel.
In Parijs kreeg men echter de in
druk, dat de president het zeer goed
maakte.
De topconferentie heeft echter niet
aan top-verwachtingen beantwoord.
Daarvoor was de tijd van voorberei
ding te kort geweest. Het plan ertoe
was immers nauwelijks anderhalve
maand tevoren opgevat tijdens een
conferentie van Eisenhower met de
Britse premier Macmillan en de se
cretaris-generaal der Navo, Paul Hen
ri Spaak te Washington. Aanleiding
tot het onverwachte bezoek van Mac
Millar, aan Washington en tot de
topconferentie der Navo, vormden de
lancering van de eerste kunstmaan
door de Russen en de daarmee sa
menhangende wetenschappelijke,
technische en militaire consequenties,
alsmede de politieke spanningen in
het Midden-oosten (in oktober was
met name een zenuwenoorlog aan de
gang. waarbij Navo-lid Turkije door
Syrië van agressieve plannen werd
beticht).
Initiatief
De Navo-landen zullen krachtiger
worden bewapend. In principe werd
besloten raketten voor middelgrote
afstand met kemladingen in Europa
op te slaan; tevens zullen er lanceer-
inrichtingen worden gebouwd. De
Russische premier Boeiganin, die op
uitgebreide schaal brieven had ge
schreven waarin hij speculeerde op
de tegenzin van vele Westeuropeanen
tegen zulke lanceerbases, had dus met
zijn diplomatiek offensief weinig suc
ces.
Ter conferentie bleek, dat de Eu
ropese landen, die meer dan Ame
rika de neiging vertoonden, om de
Russen nog eens te polsen op het
punt van de ontwapening, hun in
vloed krachtig hadden doen gel
den. Men vond immers een vorm
voor de wens, weer met de Rus
sen in gesprek te komen. Of de
„goede bedoelingen" die Boeiga
nin in zijn brieven legt, een se
rieuze achtergrond hebben, is een
van de raadselen, waarop het nieu
we jaar wellicht een oplossing zal
verschaffen.
Overigens bracht de topconferentie
nog niet, wat zij eigenlijk had moeten
opleveren: een diplomatiek initia
tief, dat tot de verbeelding zou spre
ken van de Afrikaanse en Aziatische
volkeren, op wie het Sowjet-propa-
ganda-apparaat nu in het bijzonder ls
gericht. Dit overnemen van liet intia-
tief door de westerse wereld kan dan
ook niet behoren tot de bereikte resul
taten van 1957, maar moet tot de goe
de wensen voor 1958 worden gerekend.
