Jan Kuiler viert veertigjarig
jubileum als toonkunstenaar
Zeeuwse Almanak
menu
MEVROUW VAN POEUE LIET
NIEUWE VEERBOOT TE WATER
Agenda
2
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
VRIJDAG 22 NOVEMBER 1957
ZATERDAG AANSTAANDE:
Volgend voorjaar groot jubileum
concert in Vlissingen
DE MIDDELBURGSE toonkunstenaar Jan Kuiler (63) is morgen veertig
jaar „in het vak". Althans officieel, want aan muziek doet hij al meer dan
een halve eeuw. Als kind zette hij de jongens uit de buurt in marsorde en
ging er dan voor staan om de maat te slaan. Deze bezigheid noemde de
kleine Kuiler „Morksje-spelen", een vrijmoedige afleiding van de naam
Morks, waarvan de drager de vermaarde kapelmeester van de Middelburg
se Schutterijniuziek in die dagen was. Er werd dus „Morksje-gespeeld",
maar bovendien werd al spoedig de weg gezocht en gevonden op de piano
van papa Kuiler, die een begaafd amateur-musicus was.
Geen wonder, dat de zoon veel voor
de toonkunst voelde. Maar papa was
allerminst gesteld op die hevige lief
de voor de muziek, die hij tot zijn
grote schrik bij zoon Jan ontdekte.
Hij vond als onderwijsman de toon
kunst een schone hobby, maar te „ge
vaarlijk" om er een beroep van te
maken. En daarom moedigde hij het
pianospel van de jonge Jan aller
minst aan, integendeel: soms ging de
piano op slot En als Kuiler junior
dan clandestien in de nachtelijke
uren het sleuteltje uit de vaderlijke
broekzak haalde, dan was wat men
noemt, de boot aan Maar op de
duur had de jonge Kuiler met noten
kennis opgedaan in de zangschool
en zichzelf geleerde techniek het
zover geschopt, dat hij mysterieuze
arrangementen kon spelen van ouver
tures, zoals „Freischütz" en „Egr
mond". Toen hij eens als 16-jarige
h.b.s.-er bij een vriend uit een muzi
kaal Hilversums gezin logeerde,
mocht hij zelfs een zangeres bege
leiden.
Dat nu werd een keerpunt: „Die
jongen is muzikaal" zei de zangeres,
„hij moet musicus worden!" Dank zij
haar voorspraak en de niet te onder
schatten hulp van Kuilers moeder
stemde zijn vader er tenslotte in toe,
dat hij zou worden getest. Dat ge
beurde bij een man, over wie in Mid
delburg nog altijd met groot respect
wordt gesproken: bij Cleuver, de man
die zo enorm veel heeft gedaan voor
het Middelburgse muziekleven.
Welnu, Cleuver testte Kuiler en
verklaarde: „Hij heeft talent en
van da dag
Een koningsmaal-
TUINBOONTJES
fuif bhkl
met dobbelsteentje»
gebakken spek.
NEEM BLIKGROENTEN
klaar op. tafel 1
kan het ver brengen. Maar dan
moet hij met pianospelen van de
grond af beginnenVan de
grond af: dat kwam er op neer,
dat de ouvertures aan de kant
werden gezet en dat de zestienja
rige Kuiler pianoles ging nemen
bij juffrouw Vervenne. Daarna
nam Cleuver de jonge man onder
zijn hoede en zorgde er voor, dat
de beginselen van het vak* hem
degelijk werden bijgebracht. „Zet
maar in de krant, dat ik een vol
bloed Cleuveriaan ben" zei Jan
Kuiler ons tijdens het gesprek dat
de basis was voor dit artikel, „wat
ik van deze eminente man heb
geleerd, is werkelijk enorm
Toen kwam de tijd, dat de jonge
man naar het conservatorium moest.
En conservatorium betekende voor
Cleuver: „Keulen", want déar was
ook hij opgeleid en daar bevond zich
de alleen-zaligmakende muziekoplei
ding. Dus naar Keulen. Maar het was
inmiddels 1913 geworden en het rom
melde flink in de wereld, zodat het
niet lang meer duurde of Kuiler
moest terug, omdat Wereldoorlog I
begon. Toen naar Amsterdam, waar
in die dagen Julius Röntgen de scep
ter zwaaide. Daar studeerde Kuiler
bij figuren als Zweers en Van Millin-
g'en, daar werd hij klaargemaakt
voor piano en viool. Studiegenoten op
het conservatorium waren Anthon
van de Horst, Spaanderman, Hendrik
Andriessen, Ernest Mulder, figuren
die later in het Nederlandse muziek
leven een grote faam verwierven.'
Na het eindexamen met een op
treden in de grote zaal van het Con
certgebouw met het Concertgebouw
orkest werd Jan Kuiler uitverko
ren voor de studie voor de „Prix
d'Excellence". Maar hij weigerde,
want dat zou een nog langere belas
ting geweest zijn van het ouderlijke
budget en hij wilde nu wel eens zelf
verdienen. Door bemiddeling van Sem
Dresden kreeg hij enkele lessen en op
23 november 1917 morgen dus pre
cies veertig jaar geleden vestigde
Jan Kuiler zicfy als musicus te Hil
versum.
NAAR BERLIJN.
Nog datzelfde jaar begon een
merkwaardige periode in de loopbaan
van de jonge Zeeuwse pianist. Hij
kreeg een uitnodiging om een toer-
nee door Nederland van 35 concerten
te maken als begeleider van de Ita
liaanse zangeres Cory Nera. En kort
VAN
TOT
KNAAPJE KREEG
„SMOKKELWAAR"
De tot nog toe toch wel tamelyk
soepele Belgische douane krijgt thans
rimpeltjes in het voorhoofd, als men
met slechts één pondje Nederlandse
roomboter de grens over wil. Ja, de
controle wordt streng nu, in '57! En
de reizigers weten niet meer hoe ze
het hebben.
Zoals die Belgische automobi
list. die weer naar zyn vaderland wen
ste terug te keren met een pondje
roomboter bij zich. Maar de douane
hield voet bij stuk, zoals dat heet, en
de man mocht niet. door met dat pak
je boter.... Omdat onze aumobilist het
de moeite niet waard vond, zyn
„smokkelwaar" weer naar Sluis te
brengen, gaf h\j het aan een langs de
weg staand jongetje. Die had dus
weer een goede dag door de strenge
maatregelen van de Belgische douane!
NOORDGOUWE'S KIJKKAST
Dat is een enthousiast initiatief, dat
de hervormde jeugdraad in Noord-
gouwe dezer dagen tijdens een verga
dering nam!
Men besloot tot het aantrekken van
een „renteloze geldlening" en aange
zien men reeds een gift heeft ontvan
gen, zag men zich in staat om over te
gaan tot de aanschaf van een televi-
SPIT
„Spit" is een pijnlijke aandoening,
dciar kan men het zonder meer over
eens zijn en de vrouw des huizes in
dat Goese gezin „wist 't toch wel"
om een mode-uitdrukking te bezigen.
Zij ging namelijk al enkele dagen
onder deze, vaak tot vreemde kron
kelingen nopende aandoening ge
bukt en bewoog zich maar moei
zaam door haar woning.
Maar dezer dagen ging het plot
seling aünmerlcelijk beter en tot haar
vreugde slaagde ze er in zich weer
fier rechtop voort te bewegen.
Haar vijfjarig zoontje had het hele
ziekteproces nauiolettend gevolgd en
echt met z'n moeder meegeleefd. Dat
bleek vooral, toen mama weer beter
was, want toen sprak hij meewarig:
Jammer hè mam, dat je weer be
ter ben; 't was net zo leuk dat je
zo gek deed
sietoestel. Heel het dorp zal van de
programma's kunnen meegenieten
Met het oog op de wat beperkte
plaatsruimte, zullen er speciale uren
worden gereserveerd voor mensen van
verschillende leeftijden, te weten voor
de bejaarden, de jeugd van tussen de
twaalf en de zestien en de kleuters.
De eerste uitzending is aanstaande
zaterdag.
NOG MEER?
De landbouwer A. J. Bolle haalde
een enorme suikerbiet uit zijn land.
De trots van Sirjansland weegt niet
minder dan 3.8 kilo! Zullen er bieten
van nog meer gewicht worden ge
rooid
NOG VEEL MEE&!
„Ons Dorpshuis" is een heel beiang-
ryk huis in Anna Jacobapokler. Zater
dagavond is er een instuif avond: ta
feltennissen, sjoelen, dammen en scha
ken. En nog veel meer.
GISTEREN heeft de pont, die altyd
trouw de passagiers van Zype naar
Anna Jacobapolder pleegt te varen,
verstek laten gaan, en wel des mid
dags van twee uur tot half vyf. Hoe
het kwam?
De telegraaf van de veerboot
„Krammer" bleek defect. Dit manke
ment had tot gevolg, dat zich aan bel
de zijden in Anna Jacobapolder zo
wel als in Zijpe lange files auto's
vormden. De passagiers van de bus
diensten werden overgezet door het
bootje van de gebroeders Maas. Om
streeks zeven uur kon de „Krammer"
de dienst hervatten.
na deze reeks kwam het aanbod vas
te begeleider van deze zangeres te
worden. Hij ging er op in en vestig
de zich in Berlijn in dienst van de
concertdirectie Robert Sachs. Er
volgden goede jaren, jaren van hard
werken en studeren bij prominenten
van het zo voortreffelijke Berlijnse
muziekleven, van concerten door heel
Duitsland, in Danzig, Stettin, Ko
ningsbergen, Stuttgart, Miinchen,
enz., concerten met voortreffelijke
kritieken, kortom een leven volbe
langwekkende ervaringen.
Vijf jaar lang werkte Kuiler in het
Duitsland van na de eerste wereld
oorlog, om tenslotte in de twintiger
jaren terug te keren naar Middel
burg.
ZEELAND.
Hier begon een totaal andere werk
kring, waarin met name de pedago
giek een rql ging spelen. Hij kreeg
vele leerlingen en werd dirigent van
koren in Vlissingen en Middelburg,
o.a. „Hosanna", waarmee o.a. „Mes
sias" van Handel en Bachs „Weih-
nachtsoratorium" werden uitgevoerd.
Voorts richtte hij de Vlissingse Or
kestvereniging op, een instelling, die
nog onder leiding van Kuiler werkt
en jaarlijks concerten geeft; In 1947
stichtte de jubilaris in Vlissingen met
medewerking van enkele anderen de
Vlissingse Oratoriumvereniging op,
die de laatste jaren van zich deed
spreken o.a. door uitvoeringen van
de „Mattheus-Passion", de „Johan-
nes-Passion", Brahms „Ein deutsches
Requiem", enz. Voorts is sinds 1950
Kuiler dirigent van het Middelburgs
Mannenkoor en ook leidt hij met zijn
.-eti fit!
Nef voor deze belangrijke bespreking 'n pracht
van een opkomende verkoudheid. Ik nam twee
'ASPRO's en... wèg verkoudheid,
wèg hoofdpijnJ 'ASPRO' helpt
direct, is onschadelijk en irriteer»
de maog niet!
Luister naar ons programma „Herhaling op verzoek",
op RADIO LUXEMBURG (208 m) iedere zondagmorgen 10.45 uur.
WATERSTAND NU HOOG GENOEG..
Tweede officiële daad.
Donderdagmiddag omstreeks vyf
uur was dè waterstand van de Noord
al zover gestegen, dat op dat tydstip
in Kinderdijk de nieuwe Zeeuwse
veerboot „Prinses Beatrix" te water
kon worden gelaten. Zoals bekend,
werd het schip woensdagmiddag wel
gedoopt door mevrouw M. van Poelje-
Goedbloed uit Vlissingen, maar we
gens de te lage waterstand kon toen
de stapelloop niet doorgaan.
Nauwelijks vier en twintig uur la
ter was de gelegenheid dus wel gun
stig en mevrouw Van Poelje, die be
loofd had om de boot ook van sta
pel te zien lopen, hield woord. Voor
de tweede maal verrichtte zij giste
ren dan ook een officiële daad op de
werf van J. en K. Smit. Nu drukte
echtgenote de Middelburgse zang
school van de Koninklijke Vereniging
„Uit het Volk Voor het Volk".
Voor de oorlog gaf hij in „Britannia"
in Vlissingen liederenavonden met
o.a. Jo Vincent en Tom Denijs. Kort
na de oorlog gaf hij op verzoek van
de Z.V.U. instructieve pianoavonden.
Kuiler is voorts docent aan de r.h.b.s.-
en van Middelburg en Vlissingen. Als
componist vestigde hij de aandacht
op zich door liederen, een Kerstora
torium en enkele kindercantaten. Hij
leidde met succes vele kandidaten op
voor de staatsexamens voor muziek,
alsook voor de toelatingsexamens
van Nederlandse conservatoria. Hij
was ook geruime tijd dirigent van
een dameskoor in Middelburg. Bij de
oprichting van de Zeeuwse Muziek
school werd Kuiler tot waarnemend
directeur benoemd.
Morgen dus zal het veertig jaar
geleden zijn, dat deze Zeeuwse mu
sicus zijn carrière begon. Men Is
thans bezig met de voorbereiding van
een huldiging, die evenwel tot het
volgend voorjaar is uitgesteld. Dit
uitstel houdt verband met een jubi
leumconcert, dat april 1958 zal wor
den gegeven in Vlissingen en dat ge
zamenlijk zal worden verzorgd door
de Vlissingse Oratoriumvereniging,
de Vlissingse Orkestvereniging en
het Middelburgs Mannenkoor. Het
programma vermeldt o.a. BafJjS
„Magnificat", Brahms „Alt-rliapso-
die", en Mozarts „Kronungsmesse".
Voor de organisatie is een werkcomi
té opgericht, terwijl de oprichting van
een ere-comité in voorbereiding is.
Advertentie
Dun, breed, soepel, hard?
13 mogelijkheden!
14 kn. gouden pen
Duurzame P<»7r-iridium penpunr
Praktisch, gemakkelijk vulsysieem
Veilighcidscbp tegen verlies
Van 17.90 tot 27.50
r*7 'I
tegen slljlago ven de penpunt.
De heer J. Kuiler.
(Advertentie)
Bromfietser ernstig gewond
na botsing met auto.
Donderdagmiddag omstreeks half
vier is op hél kruispunt Olmenlaan
Selsslngel (Griffioen) te Middelburg
een verkeersongeluk gebeurd, tenge
volge waarvan de bromfietsbestuur-
der F. W. uit Koudekerke vr(j ernstig
gewond in het ziekenhuis moest wor
den opgenomen-
De bromfietser kwam van de Seis-
binnenbrug en reed in de richting van
de Langevieleslngel. Juist in de bocht
bij de Olmenlaan naderde een vrachtr
auto uit de richting Langevielesingel.
Deze auto werd bestuurd door J. F. uit
Westkapelle. Een botsing was onver
mijdelijk. W. kwam te vallen en liep
vermoedelijk een gecompliceerde
beenbreuk en een hersenschudding op.
Op advies van dokter W. W. Stevens
werd de onfortuinlijke bromfietser
naar het ziekenhuis overgebracht.
De bromfiets werd zwaar bescha
digd, terwijl de vrachtauto slechts
lichte beschadigingen kreeg. De poli
tie stelt een onderzoek naar de
schuldvraag in.
zij een knop in, waardoor een touw
werd doorgeleden, die de laatste be
letselen wegnain.
Vrijwel direct begon de 102 me
ter lange veerboot te giyden en
op hoge snelheid kwam de „Prin
ses Beatrix" met een duik in de
golven terecht. Langzaam richtte
het schip zich weer op en kwam
even later geheel tot stilstand.
Ook de heren M. J. van Poelje, lid
van gedeputeerde staten van Zeeland,
mr. J. L. Nieuwenhuis, dh-ecteur van
provinciale stoombootdiensten in
Zeeland en ir. J. H. van der Burgt,
hoofdingenlur-directeur van de rijks
waterstaat, directie Zeeland, zagen
deze grootste veerboot, die tot nu
toe in Nederland gebouwd is, van de
helling lopen.
„Plan" wordt vandaag
geborgen.
Zondag naar Antwerpen.
De mannen van Van der Tak's Ber
gingsbedrijf te Rotterdam zyn er
donderdagmiddag een dag eerder
dan aanvankelijk werd aangenomen
in geslaagd de in de Blezelingse
Ham in de Westerschelde gezonken
Duitse kustvaarder „Plan" onder wa
ter recht te zetten. Hedenochtend
zal de „Plan" worden gelicht, waar
na het gat in het schip provisorisch
zal worden gedicht. Wanneer er geen
kink in de kabel komt, wordt het
schip zondagmórgen naar Antwerpen
gesleept. In verband met het feit. dat
men de lading wol van de „Plan" wil
redden, mag de wol niet langer dan
48 uur aan de openlucht worden bloot
gesteld. Zou dit langer duren, dan
bestaat er goede kans, dat de lading
zou gaan broeien.
Ingebruikneming T.V.-zender
Goes.
Ter gelegenheid van de officiële In
gebruikneming van de zender in de
televisietoren te Goes zal de Neder
landse Televisiestichting een specia
le uitzending verzorgen, die voor een
deel zal bestaan uit rechtstreekse
reportages over Zeeland. De televisie
sectie van de N.C.R.V. is belast met
de samenstelling van het programma,
dat wellicht een folkloristische in
slag zal krygen.
De ontslagkwestie-
dr. Grootenhuis.
Kring TholenSt.-Philipsland
achter Stichtingsbestuur.
De kring Tholen en St.-Philipslaiul
van de „Provinciale Gezondheidsdienst
vour Dieren in Zeeland" heeft zich
vrywel in zyn geheel geschaard ach
ter het bestuur van deze dienst inza
ke de ontslagkwestie dr. G. Grooten-
huis.
Zoals bekend waren er moeilijkhe
den gerezen tussen de adjunct-direc
teur van de gezondheidsdienst, dr.
Grootenhuls en het stichtingsbestuur,
die hebben geleid tot het verlenen van
eervol, doch Ongevraagd ontslag van
deze functionaris met ingang van 1
januari 1958.
De kring, die donderdagavond ln
St.-Maartensdijk vergaderde onder
voorzitterschap van de heer A. L. Ha-
ge, steunde aanvankelijk het voorstel
van de kring West Zeeuwsch-Vlaan-
deren om het bestuur te verzoeken
een punt toe te voegen aan de agenda
voor de algemene vergadering, op 13
december a.s. in Goes, namelijk „be
spreking ontslag dr. Grootenhuis".
Na een uitvoerige verklaring van de
voorzitter van het stichtingsbestuur,
de heer Jac. P. Lindonbergh te 's-Heer
Arendskerke, besloot de kringverga
dering met 19 tegen 3 stemmen en 8'
onthoudingen, het voorstel van de
kring West Zeeuwsch-Vlaanderen niet
te steunen. Men schaarde zich vrijwel
eensgezind achter het door het stich
tingsbestuur in deze gevoerde beleid.
Begrafenis prof. G. Wisse.
De teraardebestelling van het stof
felijk overschot van prof. G. Wisse
zal a.s. zaterdagmiddag om 2 uur te
Doorn geschieden na afloop van een
rouwdienst in de herv. kerk aldaar.
Daarin zal voorgaan prof. J. J, van
der Schuit, rustend hoogleraar te
Utrecht.
Z.V.U.-lezing in Middelburg
over „Toneel en Publiek".
Voor een bijzonder aandachtig ge
hoor hield Jolian van der Woude, cri
ticus en schrijver, gisteravond onder
auspiciën van de Z.V.U. een lezing
over „Toneel en publiek", gevolgd
door een discussie onder leiding van
de heer B. A. van Verre, in de Con
cert- en Gehoorzaal te Middelburg.
Na een welkomstwoord van de heer
K. F. Broekens, voorzitter van de
werkgroep Middelburg der Z.V.U.,
begon de heer Van der Woude zijn
causerie met het noemen van enkele
essentiële facetten van het toneel. Zo
wees hij er op, dat hier sprake is van
een sterk gestructureerde kunstvorm,
waar diverse factoren op van invloed
zijn, zoals tekst, het feit dat men
deze kunst als een totaliteit moet
brengen, regie, interpretatie en de
reactie van het publiek. Vooral op de
ze laatste, vaak onderschatte factor,
ging de sperker iets dieper in en hij'
poneerde zelfs de stelling, dat „to
neel bestaat bij de gratie van het pu
bliek". Deze stelling illustreerde hij
met enkele sprekende voorbeelden.
Vervolgens sprak de heer Van der
Woude over het naar zijn mening on
juiste gewicht, dat vooral litterair
ingestelde critici en dat zijn de
meesten hechten aan de tekst, die
bepaald lang niet altijd hoofdzaak
is, aldus spr. In dit verband noemde
hij nog de zogenaamde „tweede dia
loog": datgene, wat bij een goede
opvoering échter het gesproken
woord kan spreken. „Wat maakt
een stuk goed?", zo vroeg de heer
Van der Woude zich hierna af en hij
kwam daarbij tot de volgende eisen,
waar een stuk aan moet voldoen
het conflict moet „draagwijdte" heb
ben, moet de handeling als het ware
opdringen, de personages moeten van
formaat zijn en de tekst dient van
goed gehalte te zijn. Een goede op
voering hangt, zo betoogde de heer
Van der Woude, af van de herschep
ping tot een totaliteit, de regie, keu
ze van het stuk, rolbezetting, presta
ties van de acteurs en van de reac
ties van het publiek.
Bij het punt „rolbezetting" voegde
spr. een uiteenzetting over de huidige
toneelconstellatie in ons land, waarna
hij nog de regie en enkele uitgespro
ken speelstijlen (Wiener Burgthea
ter - Shakespeare-opvoeringen in
Stratford on Avon) belichtte.
Ook sprak hij over de „vierde
wand-experimenten"; gunde hij zijn
publiek enkele interessante kijkjes
achter de schermen van het vader
lands toneel, wijdde hij een enkel
woord aan de kritiek en gaf als slot
conclusie, dat goed toneel neerkomt
op het overbrengen via de tekst
van de opgeroepen emotie.
Met een geanimeerde discussie
kwam een einde aan deze voor de
toneelliefhebbers instructieve bijeen
komst.
(Advertentie
g-j geeft de
(nieuwe) toon aan t
Alle beroemde KIENZLE eigen
schappen rijn in deze kleine ele
gante wekker verenigd. Maar
bovendien Is dit klokje verrijkt
met het nieuwste KIENZLE-
patent:
Piano-Forte tweeklank
(wekt luid en fel of zacht en
melodieus)
Stijlvolle fantasie-wekkers. modern,
smaakvol en „op de minuut" reeds
vanaf 13.05
Vader Tijd vertrouwt op Kiomlt!
VANDAAG.
Middelburg Electro: en schiep de
vrouw", 7 en 9.1S uur, 18 jr.; Schouw
burg: „Schuld en boete", 8 uur, 18 jr.;
Schuttex-shof: Uitvoering adspiranten
„Wllhelmina", 8 uur; Gouden Poorte.
„Vergadering Varawerkers, 8 uur; De
Vergenoeging: Vereniging „Oost eri
West" en Middelburgse IJsclub, 8
uur.
Vlissingen Alhambra: „Het congres
danst", 7 en 9 uur, a.l.; Luxor: „Nora'B
offer", 8 uur, 14 jr.
