Lente der Russische vrijheid ging
in 1917 ten onder
BFÏÏfB
10
PROVINCIALS ZEEUWSE COURANT
VEERTIG JAAR GELEDEN: OKTOBERREVOLUTIE
Gehate tsaar trad af, maar
gerechtigheid werd vertrapt
(Van een onzer redacteuren)
Leve de revolutie van arbeiders, soldaten en boeren! Met deze kreet
werd nu veertig jaar geleden, op 7 november 1917, in Petrograd de re
volutie der Russische Bolsjewiki een feit. Land en volk, verward, verhon
gerd, en de onsuccesvolle oorlog tegen de Duitsers moe, verkeerde in
grote nood. Lenin, Trotsky en de hunnen zagen een lang gehoopte kans
schoon. De Bolsjewistische propaganda in het leger had daar bovendien
het moreel verder ondermijnd en het militair-revolutionaire comité bleek
er goede aanhang te hebben. Er waren nog risico's, maar wie niet
waagt
Een burgeroorlog zou volgen,
maar de op 7 november (25 ok
tober oude tijdrekening) gehesen
rode vlag zegevierde. Trotsky be
titelde op hef Sowjet-congres in
Petrograd de mening van andere
socialistische groepen als „goed
voor de mestvaalt" en deelde
mede, dat de Bosjewikï hadden
besloten, dat de regering-Kerens-
ky, nationaal-democratisch en
aan het bewind sedert het ver
trek van de tsaar, had opgehou
den te bestaan. Er klonken nog
protesten, maar de kanonnen van
de kruiser Aurora richtten zich in
tussen op het winterpaleis om Ke-
rensky en zijn ministers te bewij
zen, dat de revolutionairen wer
kelijk de macht aan zich hadden
Tweede versterking der autocra
tie. Dat moest op verzet stuiten.
Op een kille zondagmorgen in
januari 1905 trokken 200.000 man.
nen en vrouwen uit de arbeidende
klassen met kerkvaandels en on
der het zingen van hymnen door
Petersburg naar het Winterpaleis
om de tsaar in alle vreedzaamheid
een verzoekschrift
aan te bieden. Men wilde bijeen
roeping van een al-Russische
landdag ter opstelling van een
grondwet, amnestie voor politieke
gevangenen en een werkdag van
acht uur. „Voor ons blijven er
slechts twee wegen over: naar de
vrijheid en het geluk, of naar het
graf. Wijs ons. soeverein, welke wij
moeten kiezen", zo besloot de pe
titie.
Het graf
Nog datzelfde uur werd die weg
voor enkele honderden het graf.
Toen de zingende menigte de Nar-
wapoort en het Winterpoort na
derde, sprong de cavalerie op haar
toe, klonk een hoornsignaal en
vielen de weerlozen onder een
schroeiende kogelregen ter aarde.
Deze moord op vrouwen en kinde
ren veroorzaakte een voorgoed
ALEXANDER KERENSKY
wenste democratie
WLADIMIR LENIN
..bestudeerde barricaden-techniek.
getrokken, met beloften voor de
vrede en een schone toekomst
voor het zo gemartelde proleta
riaat.
Slavernij
De aanloop tot de oktoberrevolu
tie was geen geringe geweest. On
danks algemeen verval van de na
tionale welvaart, was ook het eer
ste doel van de in 1894 aan de
macht gekomen tsaar Nicolaas de
onoverbrugbare kloof tussen volk
en vorst. In hun eethuis te Ge
neve kwamen de bolsjewistische
emigranten bijeen, nadat hen het
bericht over de Bloedzondag had
bereikt. Kroepskaja, Lenins vrouw,
schrijft: „Wij hadden allen behoef
te óm samen te zijn. Niemand zei
wat. Iedereen trachtte zijn ont
roering te bedwingen. Wij begon
nen spontaan de treurmars, „Als
offers z'vlt gij gevallen" te zingen.
Alle» waren doordrongen van het
bewustzijn, dat de revolutie reeds
was begonnen.
Kort daarop boog Lenin zich in
een leeszaal over de geschriften
van de militaire aanvoerders van
de Parijse commune om meer te
weten over barricadentechnielc en
de taktielc van de opstand. Naast
hem lagen de artikelen van Marx
en Engels. Hij kocht al wapens
aan, maar het schip dat die wa
pens zou smokkelen, liep^p een
zandbak.
In Rusland bleef de onrust en de
haat tegen de onderdrukking van
de tsaar en zijn aanhang voortdu
ren. Men organiseerde zich. Ook
boeren, intellectuelen en studenten
stelden eisen voor een constitutio
neel regiem.
De matrozenopstand van het beste
pantserschip der Zwart Zeevloot,
de Potemkin, was aanvankelijk
slechts een geschil om voedsel,
doch toen een officier een der ma
trozen neerschoot, wierp de be
manning de gehele bevelvoerende
staf overboord en hees de rode
vlag.
Onredelijke, brute overheersing,
werd niet meer geduld en het zou
voor de tsaar een. nieuw teken
aan de wand zijn.
De onrust en de directe aandrang
van een zich op constitutïoneel-
-monarchaal standpunt stellende
groep brachten Nicolaas er einde
lijk toe op 30 oktober 1905 een
grondwet en een volksvertegen
woordiging (Doema) toe té zeg
gen. De Doema kwam op 10 mei
1906 voor het eerst bjjeen. doch
had louter adviserende stem en
werd als zij meer wenste door de
tsaar herhaaldelijk ontbonden......
Moskou
Het volk wenste, de vrijheid, zég-i
genschap in de gang van zaken;
de vorst in Petersburg en <iajn
kliek hielden het hoofdstijf 'en
dachten er niet aan de absolute
heersersmacht op te gevén. Con
servatieven en de geheime politie
oefenden tegen arbéiders, intellec
tuelen en joden een ware terreur
uit. waaraan tienduizenden in het
gehele rijk ten offer vielen. De
reactie boog het hoofd niet. In de
cember 1906 begon zelfs in Mos
kou het leger te muiten: het span
de samen rrwt oen politieke sta
king van 150 000 man. Doch ook
hier sloegen de kozakkentroepen
van de tsaar de vlam nog neer.
Toen de oorlog tegen het kei
zerlijke Duitsland uitbrak, was
de situatie in het gistende Rus
land er niet beter op geworden.
De binnenlandse strijd ver
zwakte het front. Lenin, Trot
sky en Stalin namen in de ge
lederen der revolutionairen
steeds voornamere plaatsen in.
De besluiten van de socialisti
sche conferenties in Zimmer-
wald en Kiental ter verovering
van de politieke macht door
het socialisme, afschaffing van
het kapitalistisch bezit en
ideeën van pacifisme waaiden
naar de Russische vlakten over
en bevorderde het defaitisme in
het leger. De voorzitter van de
Doema wees tsaar Nicolaas
dringend op de noodzaak tot
het instellen van een nieuwe
regeringsvorm. Vergeefs. De
tsaar-reisde weer naar 't front
terwijl in Petersburg in de kille
nacht, schimmige rijen hongeri-
gen voor de bakkerswinkels
Because Dunhill
is now made
in Holland
J/fo t&e '«/(ufo -spot" i/our
Jtfo QuaA/// i/oor'
dromden om nog wat brood te
krygen. Het plan van de tsaar
een week later weer naar de
stad terug te keren zou niet
doorgaan.
„Gods wil"
De kreet der massabetogingen In
dë siai| veranderde vaii „Weg met.
de oorlog, geef ons brood" in ,.Weg
met de autocratie". Telegrammen
naar de tsaar werden door hem
met het woord „nonsens" naast
zich neergelegd en de Doema
raakte in de hoogste verwarring
toen op 12 maart (27 februari) de
revolutie een feit werd door het
overlopen van de troepen in Pe
tersburg naar 't opstanding volk,
dat van wapens werd voorzien.
Socialistische leden van de Doema
vormden een comité en namen de
uitvoerende macht op zich Arres
taties in de kringen van de tsaar
vonden plaats en op 13 maart ging
van stad tot stad de kreet: De
vrijheid is begonnen. Het oude re
giem was vermolmd en viel uiteen.
Op 15 maart kon .tsaar Nicolaas
niets anders doen dan aan het
front het manifest van zijn troons
afstand tekenen, mompelend „Het
is Gods wil, ik had het veel eer
der moeten doen" en in z|jn dag
boek noteerde h\) „Verraad, laf
heid en bedrog omgeven mij
Soldaten en arbeidersraden na
men het bestuur over en er werd
een voorlopige regering gevormd,
waarin de links-socialistische
groepen de voornaamste zetels be
zetten.
Lente
De nationaal-democraat Keren-
sky (thans 76 jaar en wonend in
de Verenigde Staten) was premier
en wenste de revolutie, zonder zjjn
handen met bloed te besmeuren, te
doen overgaan in een nieuw demo
cratisch bewind. Toen de zon ijs en
koude op de vlucht joeg, meende
het volk óók de lente te zien van
een nieuwe, heerlijke toekomst
voor het „heilige"Rusland". Een
ieder hoopte op de eindelijke
komst van rechtvaardigdheid en
geluk, maar de strijd om de macht
tussen soldaten en bourgeoisie, ar
beiders, boeren en handelsstand,
die allen nieuwe partijen aanhin
gen en van wie elk voor zich
meende de ware ljjn naar de gul
den toekomst te kunnen geven,
leidde tot eén ontzaglijke wanorde.
Aanvankelyk kon Kcrensky de
teugels nog In handen houden. Le
nin werd zelfs gedwongen naar
Finland uit te wijken en Trotsky
verhuisde nog eens naar de gevanr
genis, doch de macht van de bol-
sjëwiki wa3 te groot geworden en
hun in de aanvang geschetste
greep naar de alleenheerschappij
op 7 november 1917, werd de in
leiding tot de nieuwe tragedie,
)yelke via de burgeroorlog leidde
tot de opperste macht van de
staat, die tot op heden onder
bloedbanier van sikkel en hamer
heeft kunnen voortduren.
Bloed en zweet
In het dramatische jaar 1917 leek
voor de Russische volken een
nieuwe, werkelijk gelukkige en
vrije toekomst te gloren, maar de
loop der geschiedenis wilde hét an
ders. De knoet van de tsaren en
hun adellijke landheren verdween,
doch een nog ernstiger martelaar
schap kwam ervoor in de plaats:
dat van een modern slavendom.
Geen gezag van het proletariaat,
maar een geraffineerd gezag van
enkelingen over de massa, die,
door dwangarbeid, terreur en val
se voorlichting opgevoed tot een
kreunende glimlach of een hiolen-
likkers-jawoord, op de zevende
november wederom zal defileren
op het Rode Plein nu voorby een
zelfvoldane Ivroesjtsjew aan wiens
hand het bloed kleeft van de tien
duizenden der Oekraïne, die nog
streefden naar werkelijke vrijheid
en geluk.
LEW TROTSKY
anderen op mestvaalt....
FfclULFTON
tlnnr Mnrija-rl Malcolm
41
Die opbrengst was sinds zij het
pluimvee verzorgde, belangrijk en
aanhoudend gestegen, wat ze met
enige trots vaststelde
„Trots op het huis en trots op de
kippen", zei ze bij zichzelf. „Dat
heeft Mallards me gemaakt!"
De zondag was altijd nogal moei
lijk. Op de een of andere manier
wist iedereen kerkwaarts te gaan,
al deden sommigen het "niet van har
te. Vin en mevrouw Ravenscar
voelden er weinig voor, maar nie
mand maakte toch bezwaren. Eerst
had Celia verondersteld, dat het ini
tiatief tot deze geregelde kerkgang
van Greg-was uitgegaan; weldra
echter besefte ze, dat er nog een
andere 'zeer belangrijke fac
tor was. Het naar de kerk gaan
maakte deel uit van het gemeen
schapsleven. Anders dan in de steden
was de keilt het centrum van heel
wat plaatselijke activiteit en zelfs
voor in zichzelf gekeerde, egocen
trische mensen als mevrouw Raven-
op 31
scar bleek ze onontbeerlijk.
Celia was letterlijk verliefd ge
raakt op de wat gedrongen grijze
kerk. haar met riet afgedekt koor
en haar keurig aangelegd kerkhof
je. Van binnen leek het gebouw nog
aantrekkelijker. Zowel het met zorg
bewerkte hout- en steenwerk als 't
blinkend gepoetste koper getuigden
van de zorg, er geslachten achter
een aan besteed. Ook de fraaie kerk-
rameïi droegen het hunne bij tot de
sfeer v"an blijvende rust, die ten
minste voor Celia een welkome
verademing vormde, na de onbe
haaglijke stemming op Mallards.
Deze zondagmorgen waren ze ta
melijk vroeg ter plaatse en terwijl
Celia naar het sirene orgelspel zat
te luisteren, vroeg ze zich onwille
keurig af, wat dit voor de anderen
zou betekenen. Waarschijnlijk voor
Vin bitter weinig en voor zijn moe
der gedwongen stilzwijgen. Voor
Penny dan? Celia keelt even naar
het tussen haar en Greg zittende
kind, wier gezichtje ditmaal onge
woon ernstig stond, terwijl het met
zonderling strakke blik in de ruim
te scheen te staren.
Naast haar zat Greg, de armen
over elkaar geslagen, het gezicht
volkomen zonder uitdrukking. Was
het een masker om zijn gevoelens
te verbergen? Hij was moeilijk te
doorgronden, handelde soms zeer on
verwacht.
Er ontstond enige opschudding
toen de familie van het „Huis" bin
nentrad. Eerst meneer Wickham,
wiens keurige uiterlijk hem veeleer
op een zakenman dan op een groot
grondbezitter deed lijken. Voorts
Editha, een beetje vreemd in haar
zondagse jurk, die de door-de-weekse
rijbroek had vervangen en tenslotte
een vrouw van mogelijk achter in
de dertig, die Celia af en toe in het
dorp had gezien, maar nooit wat
men noemt „thuisbracht".
Die vrouw had iets over zich, dat haai
dadelijk als stedelinge kenmerkte,
terwijl uit haar houding scheen af
te leiden, dat ze allereerst in zake
lijke relatie met de Wickhams
stond.
Daarop begon de dienst en eerst
na afloop ervan hield Celia zich
weer in gedachten bezig met de
Wickhams en hun gast. Ze ontmoet
te hen op het kerkpleintje, waar me
neer Wickham de vreemdelinge
voorstelde als juffrouw Renton.
Celia, die een beetje achteraf
stond, zag hoe Editha's gezicht
eensklaps betrok, maar maakte er
zich verder niet druk over. Ze was
blij, toen ze gelegenheid kreeg, het
gezelschap te ontlopen en naar de
boerderij terug te keren. Het mid
dagmaal, hoe zorgvuldig ook voor
bereid, eiste haar zorg en toezicht
en was toen de anderen verschenen
zo goed als gereed.
Mevrouw Ravenscar was voor
haar doen bijzonder spraakzaam.
„Ik zou wel eens willen weten,
waar juffrouwRenton vandaan
komt en wie ze is", klonk het een
beetje spottend. „Is inencer Wick
ham van plan met haar te trou
wen?"
„Dat denk ik niet", zei Vin ach
teloos. „Ze is zijn secretaresse".
„Dan trouwt hij natuurlijk met
haar", hernam zijn moeder triom
fantelijk. „Zakenmensen trouwen
altijd met hun secretaressen".
„Hm", zei Vin, met een kort lach
je, „ik geloof niet, dat het Editha
plezier zou doen als dit gebeurde.
En jij moogt ook wel beter uitkij
ken, Greg, want als de oude man
nog eens trouwt, wordt Editha een
vrij wat minder goede partij dan
wanneer ze zijn enige erfgename
blijft".
„Je weet heel best, dat liet voor mijn
gevoelens ten aanzien van Editha
hoegenaamd geen verschil maakt, of
meneer Wickham a] dan niet trouwt",
antwonrde Greg kortaf.
Vin haalde de schouders op en deed
er het zwijgen toe. Ook de andere ge
zinsleden schenen niet van zins het i
voort te zetten en Celia wil-
of kon niet de eerste zijn, die
de stilte verbrak.
Intussen notbrak het haar niet aan
stof tot nadenken. Het was dus waar,
Greg en Editha zouden samen trou
wen
Ze voelde, dwaas genoeg, tra
nen in haar ogen en maakte haastig
gebruik van de gelegenheid om op
te springen en voor het volgende ge
recht te zorgen.
Celia was blij en opgelucht,, dat
Heatherbell spoedig herstelde, zo
dat de hele geschiedenis van die bij
na melodramatische avond haast on
opgemerkt in het niet scheen te zin
ken, waar ze om des lieven vredes
wil ook maar moest blyven. Deson
danks ontveinsde Celia zich aller
minst. dat ook hier schijn voor wer-
kelijkjjeid góld.
Zyzetf was niet iemand die wrok
bleef koesteren en ze begreep volko
men, dat Greg's uitlatingen ten dele
aan de ook voor hem benauwde om
standigheden waren toe te schrijven.
Toch baarde haar niet slechts de vij
andige houding van Editha en Penny
zorg, maar meer het besef van de on
mogelijkheid Greg tot andere gedach
ten te brengen, met andere woorden
hem te overtuigen, dat niet zij, maar
de andere twee hadden gelogen. Ze
had het onbehaaglijke gevoel, dat hfl
voortdurend haar doen en laten gade
sloeg, en dat zelfs het beetje vertrou
wen, tot nu toe stilzwijgend in haar
gesteld, zo goed als verdwenen was.
Ook Penny was andera geworden.
Tot haar spijt moest Celia erkennen,
het beetje terrein, langzaam bij dit
moeilijke kind-gewonnen,ivolkomen te
hebben verloren. Penny sloop als een
kleine schaduw in het rond en meer
dan eens zag Celia, dat Greg zjjn
halfzusje bezorgd aankeek. Soms
kwam zij in de verzoeking hem in te
lichten, maar steeds liet ze dit plan
weer varen, vooral uit overweging,
dat het heel wat beter zou zijn. als
Penny uit eigen beweging haar be
drog opbiechtte.
44.
Ondertussen naderde de dag van
Celia's huwelijk meer en meer; het
scheen bijna ongelooflijk! Ze had ver
scheidene brieven van Janie gekregen
die nu weldra uit New York zou te
rugkeren en reeds allerlei plannen
maakte voor Celia en Vin, zodra ze
getrouwd waren.Wat misschien, dacht
Celia een oplossing zou blijken omdat
Vin toch nooit gelukkig óp Mallards
zou zijn.. Die wetenschap verdroot
haar, maar ze moest de feiten onder
't oog zien. Als Everett eventueel
Vin een betrekking kon bezorgen
waar hij zin in had, zouden hun kan
sen op geluk aanzienlijk-stijgen, maar
ook zou zij. Celia zich tot zekere
hoogte een verraadster en een mis
lukkeling voelen. En waarschijnlijk
zou ze Mallards nooit moor terug
zien.
(Wordt vervolgd)
