Quebeceen taaie kluif
Radio-activiteit bezit gevaarlijke
maar ook nuttige aspecten
MAANDAG 21 OKTOBER 1957 P ROV1N OI ALE ZE ETJW BE C 01RANT
van LORD ALAN BROOKE de rechterhand van WINSTON CHURCHILL
Voorjaar en zomer 1943 lie
ten er geen twijfel over
bestaan, dat een keerpunt
in de oorlog was bereikt. Het of
fensief in Noord-Afrika verliep
geheel volgens de plannen, die
op de Casablanca-conferentie
waren gemaakt met als glorieus
einde de overgave van een kwart
miljoen man Duitse en Italiaan
se troepen. De invasie op Sicilië
verliep eveneens naar wens en
tenslotte kon de inval in Zuid-
Europa beginnen, waarmee de
weg werd gebaand voor een in
vasie in Frankryk en die de Rus
sen in staat stelde Hitler's le
gers honderden kilometers terug
te dringen. Aan de andere kant
werd de strijdmacht van de
Amerikanen in de Pacific een
steeds gevreesder tegenstander
voor de Jappen.
In augustus 1943 meende Alan
Brooke en zijn generale staf, dat
het weer eens tijd werd met de
Amerikaanse collega's de koppen
bijeen te steken om de volgende
stappen, die naar de overwinning
moesten leiden nader onder ogen te
zien.
Gesprek
Het was te voorzien, dat de plan
nen, die de Britse generale staf on
der leiding van Alan Brooke had
gemaakt niet geheel zouden over
eenstemmen met die, welke de
Amerikanen hadden opgesteld. Het
gesprek, dat zou plaatshebben te
Quebec, werd echter van Ameri
kaanse zijde beter voorbereid dan
de vroegere conferenties; men had
destijds de techniek van de Britse
onderhandelingen goed bestudeerd
en Alan Brooke zou bemerken, dat
de Yankees niet zo spoedig door
zijn vasthoudendheid te beïnvloe
den zouden zijn als destijds in Ca
sablanca.
Churchill, Alan Brooke en de an
dere hoge Britse officieren reisden
naar Canada met de „Queen Ma
ry", waar aan boord tijdens tal
van bijeenkomsten de lijn werd uit
gestippeld van de komende bespre
kingen. Churchill arriveerde op 12
augustus en bracht enige dagen
door in gezelschap van president
De conferentie te Quebec. Éerste rij:
MacKenzie Kingpresident Roose
velt en Churchill. Achterste rij: ge
neraal Arnold, lucht maar schalk Sir
Charles Portal, Alan Brookeadmi
raal King, veldmaarschalk Sir John
Dill, generaal Marshall, admiraal Sir
Dudley Pound en admiraal Leahy.
Roosevelt, bij welke gelegenheid
beide staatslieden elkaar eens pol
sten over hun standpunten.
Twee belangrijke punten stonden
op het programma: de invasie in
Frankrijk en de strijd in de Paci
fic.
Andere visie
Alan Brooke had moeilijke da
gen voor de boeg. In - Londen
was bepaald, dat de aanval op
Noord-Frankrijk evenals de ac
ties in het Middellandse Zee-ge
bied onder een Hoger Comman
do zouden moeten plaatsvinden.
En omdat het commando van
de gevechten rond de Middel
landse Zee in handen was gege
ven van een Amerikaan, achtte
men 't juist de invasie in West-
Europa onder leiding van een
voldoende materiaal en er voldoen
de schepen waren. De landing op
Sicilië en ervaringen, die hierbij
waren opgedaan, vormden voor
beide zijden van de conferentieta
fel de basis van het gesprek.
De Amerikanen van hun kant ech
ter hadden ook hun zorgen over de
strijd in de Stille Oceaan en de
grote moeilijkheid was de invasie-
plahnen zodanig te regelen, dat de
sterkte van de strijdkrachten in de
Pacific geen afbreuk zou worden
gedaan.
Het werd een inspannende confe
rentie, voor Alan Brooke zelfs een
teleurstellende conferentie. Hij
hoorde het besluit van Churchill
om een Amerikaan met de invasie
te belasten op de 15
zijn dagboek zegt:
zwarte dag..
TIJDENS de conferentie van Quebec kreeg Brooke de teleur
stelling van zijn leven, toen Churchill hem langs z'n neus
weg mededeelde, dat niet hij, maar een Amerikaan het
commando van de invasie in West-Europa zou krijgen. Het waren
moeilijke dagen, daar in Quebec, aldus Brooke, die dagenlang
moest vechten tegen „moeilijkheden, verschillen van inzicht,
halsstarrigheid, domheid, kleinzieligheid en koppigheid".
Engelsman te doen plaatsvin
den.
Tijdens de gesprekken, die
Churchill met Roosevelt had,
bleek men in Amerika een an
dere visie te hebben. Roosevelt
achtte het beter, dat de inva
sie onder leiding zou komen te
staan van Marshall en niet van
Brooke, waarbij hij de Engel
sen een taak toebedacht in de
Pacific, waar hij het Hoger
Commando graag in handen
van Mountbatten zag.
Churchill was op dat ogenblik be
zeten van een bepaalde taktiek in
het Verre Oosten met o.a. een
bezetting van noordelijk Sumatra
waardoor de Japanse verbindin
gen tussen Singapore en Rangoon
afgesneden zouden worden. En
Churchill bleek spoedig geneigd
het Britse commando over de in
vasie in Frankrijk te ruilen voor
dat in het Verre Oosten.
Ik
Botsing
Terwijl Churchill en Roosevelt de
ze zaken bespraken begonnen hun
militaire adviseurs in het Fronte-
nac Hotel in Quebec hun conferen
tie.
De meningen botsten al dadelijk.
Het bleek, aldus Alan Brooke, dat
de Britse officieren de details van
een landing in Frankrijk evenals
de vorige maal beter hadden be
studeerd. Zij waren bovendien van
mening, dat deze aanval alleen
succes zou kunnen hebben als er
standpunt van de Amerikanen en
dat hij met president Roosevelt
overeen was gekomen een Ame
rikaan met dit commando te be
lasten in ruil voor Mountbaetaten's
leiding in de Pacific, althans in
Zuid-Oost-Azië.
Geen ogenblik besefte hij wat
dit voor mij betekende. Hij toon
de sympathie noch spijt over het
feit, dat hij zo plotseling ten kos
te van mij van gedachten was ver
anderd en hij deed alsof het hier
een punt van ondergeschikt be
lang betrof."
De teleurstelling, die Brooke
kreeg te verwerken, werd enigs
zins verzacht door de successen,
die tijdens de confei-entie in Ita
lië werden bereikt en waardoor
de Britse en Amerikaanse deskun
digen elkaar weer in een pretti
ger stemming tegemoet traden.
Voetje voor voetje werd liet pad
geëffend voor een overeenstem
ming. Maar de conferentie te
Quebec was een onderneming, die
veel en veel meer van Brooke's
krachten vergde dan die, welke
destyds in Casablanca werd ge
houden. Hij had hier niet alleen de
opgave met zjjn Amerikaanse col
lega's tot overeenstemming te ge-
ralten, hij had hier ook te vech
ten tegen de impulsieve ideeën en
plannen van Churchill.
Uitval
Het plan om een landing te for
ceren in Noord-Sumatra en zo
doende de verbinding Singapore
Rangoon voor de Japanners af te
snijden, had bij Winston Churchill
even hardnekkig post gevat als
zijn plan Noorwegen binnen te
vallen om de vaarweg Engeland
Rusland vrij in handen te krij
gen.
Hij stelde, dat bet mogelijk was
van Sumatra uit Singapore te be
stoken en dat van hieruit gemak
kelijk operaties op Malakka kon
den plaatsvinden.
Brooke, de man, die zich altijd
tegen deze impulsen verzette en
meer voorstander was van een
strategie, die meer paste in het
geheel, zei hem tijdens een ge
sprek op 19 augustus in Quebec,—
dat wanneer men zijn linkervoet
ergens neerzette, men reeds moet
weten wat men met de rechter
voet zal gaan doen.
Churchill werd toen kwaad en
riep hem toe: ,,Maar ik heb ge
noeg van jouw voorstellen-op-lan-
ge-termijn, die ongelukkige idee-
en1"
Twee dagen later kreeg hjj
echter een rapport van de genera
le staf in handen, waarin Brooke's
mening werd onderstreept en
Churchill legde er zich bij neer.
Eenzaam
Op 24 augustus 1943 werd de
conferentie in Quebec afgesloten
met de overeenstemming in gro
te lijnen voor wat betreft een in
vasie in West-Europa in 1944 en
de verdere acties in de Pacific
en Zuid-Oost-Azië.
Brooke schreef in zijn dagboek,
dat hij bijzonder mat en moe was
na deze afmattende besprekingen
en het onafgebroken opboksen te
gen moeilijkheden, verschillen van
inzicht, halsstarrigheid, domheid,
kleinzieligheid en koppigheid."
EISENHOWER
opperbevelhebber
Toen de worsteling plotseling
was afgelopen en alle deelne
mers aan het gesprek in ver
schillende richtingen verdwe
nen, overviel mij weer het ge
voel van leegheid, eenzaam
heid en onvoldaanheid over de
resultaten.
Na de conferentie van Casa
blanca had ik hetzelfde gevoel,
terwijl ik wandelde in de tuin
van 't Mamounia Hotel in Mar-
rakesj. Ik troostte mij toen met
de vogels in de tuin. Maar nu,
hier in Quebec, zjjn er zelfs geen
vogels, die mij in een andere
stemming kunnen brengen
MAVWAVAWvVAVVW i
Laatste artikel:
Vriendschap het
sterkste wapen.
Wanhoop
Later heeft Brooke hierbij de
volgende aantekening gemaakt:
„Voor de lunch had ik een ge
sprek met Churchill. Ik herin
ner mij dat als de dag van gis
teren. Wij wandelden heen en
weer op het terras voor de sa
lon van de Citadel en keken
neer op de St.-Lawrence-rievier
en de omgeving van Quebec.
Maar toen Winston aan het
woord was verdween dat mooie
uitzicht in grauwe wolken van
wanhoop.
t had destijds vrijwillig in de
moeilijke dagen voor El Alamein
afstand gedaan van het comman
do in Noord-Afrika en voorgesteld
Alexander in mijn plaats te be
noemen. Ik deed dat omdat ik
voelde belangrijker werk te zul
len kunnen doen aan de zijde van
Winston Churchill.
Maar nu, nu het er om ging met
een grote actie de oorlog af te
sluiten, nu de grote triomf van de
overwinning moest worden ge
plukt, voelde ik mij niet langer
gebonden aan Churchill, die mij
trouwens al bjj drie verschillende
gelegenheden het oppercommando
van de inval in Frankrijk heeft
Zware slag
„Het was een zware slag voor
mij nu te horen, dat Churchill ge
heel was omgezwenkt naar het
PROF. ATEN IN AMSTERDAM:
Onmogelijk alle radio-actieve
atomen onschadelijk te maken
ln de aula der hoofstedelijke Universiteit heeft prof. dr. A. H. W. Aten
zaterdag gesproken over „het nut en de gevaren van radioactieve isoto
pen". Na zijn bevreemding erover te hebben geuit dat „in de pers, in
voordrachten en discussies veel meer aandacht wordt besteed aan de
vermeende nadelen dan aan het reële nut van de radioactiviteit", zei
spreker te willen trachten „de verschillende kanten van de toepassingen
der radioactieve stoffen in hef juiste licht te plaatsen. De nuttige en de
gevaarlijke aspecten kunnen reeds duidelijk worden onderscheiden.
Prof. Aten vervolgde: „Bijna on
middellijk had men Het belangrijkste
gebruik van radium de vernieti
ging van schadelijk weefsel zowel
in principe begrepen als in de prak
tijk toegepast. Te betreuren was, dat
op dat tijdstip zowel de meetappara
ten als het biofysisch inzicht ontbra
ken, die het later mogelijk zouden
maken dergelijke bestralingen op vei
lige en medisch verantwoorde wijze
uit te voeren.
Zowel in de techniek als bij de me
dische diagnose en behandeling groeit
het nut van de radioactieve isotopen
met de dag. Enerzijds vermijdt men
veelal voor de patient bezwaarlijke
om niet te zeggen rampzalige gevol
gen, anderzijds Kan vaak pas door de
ze techniek een stralendosis toege
diend worden, die voor werkelijke ge
nezing vereist is. In de Verenigde
Staten worden jaarlijks meer dan een
miljoen patiënten voor medische doel
einden met radioactieve isotopen be
handeld".
„Misschien nog meer spectaculair is
aldus spreker de ontwikkeling
in de industrie waarbij in de meeste
fevallen zulke kleine hoeveelheden ra
ioactiviteit toegepast worden dat
hiervoor geen speciale voorzorgen
vereist zijn. Een groot voordeel is dat
de techniek voor Het meten van radio
actieve stralen zich in 't bijzonder er
toe leent om gecombineerd te worden
met de elektronische controle van ver
schillende machines en apparaten. Op
het ogenblik bedragen de besparingen
voor de industrie in de Verenigde Sta
ten reeds 400 miljoen dollar per jaar.
Van de bezwaren noemde spreker
het grootste probleem: „Het ge
vaar voor de mens. als individu en
als soort. We moeten daarbij twee
mogelijke wijzen van beschadiging
in het oog houden: van buiten af
door doordringende stralen (de
z.g. gammastralen) en vanuit het
organisme zelf tengevolge van ln
het lichaam opgenomen radioac
tieve produkten.
De essentiele moeilijkheid in dit op
zicht is, dat niemands leven zo inge
richt kan worden, dat hjj geheel aan
uitwendige bestraling of aan het op
nemen van radioactieve stoffen door
mond en ademhalingsorganen ont
snapt, maa- gelukkig weten wjj op dit
gebied van de omstandigheden, waar
waaronder wa leven, heel wat af".
„Aan natuurlijke „bronnen" van
straling heeft de ontwikkeling van
onze cultuur in de laatste decennia
enkele srdere toegevoegd. Verreweg
de belangrijkste hiervan is de stra
lingsdosis tengevolge van het medisch
gjufeaoa^fiSOUEaote dl laatst* i&rcu
is daar nog ofschoon in veel min
dere mate bij gekomen de straling
ten gevolge van kunstmatige radio
actieve stoffen".
Het is onmogelijk alle radioactieve
atomen werkelijk te verzamelen en
onschadelijk te maken. Een gedeelte
dat overigens net zo klein gemaakt
kan worden als men zelf wenst te be
palen, zal altijd ontsnappen. Op zich
zelf brengt dit geen enkel serieus ri
sico met zich mee. De moeilijkheid is
te beslissen waar wij de grens van het
toelaatbare willen trekken.
Men zou geneigd kunnen zijn dit
laatste probleem op te lossen door te
zeggen: zo laag mogelijk. Op deze
wijze kunnen wrj echter geen ant
woord vinden, want wij moeten voor
iedere keer. dat wij. er de helft uitha
len ongeveer evenveel betalen. Het is
zonder meer duidelijk, dat een onbe
perkt perfectioneren van de waterzui
vering economisch niet verantwoord
kan zijn.
Gelukkig ontbreken ons niet de
gegevens waarop wij ons oordeel
kunnen baseren. Terwijl over de
experimentele feiten nauwelijks
verschil van mening bestaat, mag
ik niet verzwijgen dat om conclu
sies die men eruit mag trekken
0 De inkomsten uit vracht bedroegen
voor de Noorse koopvaardijvloot ln de
eerste helft van 1956 1 700 miljoen kronen
en in de tweede helft van dat jaar 1.200
miljoen kronen. In de eerste negen
maanden van 1957 zijn aan Noorse rede
rijen 80 nieuwe schepen opgeleverd, met
een totale tonnage van 1.043.525. Dat was
5 schepen en 110.000 ton meer dan in de
overeenkomstige periode van vorig Jaa'
nog heftig gestreden wordt. Het
bereiken van overeenstemming
wordt hierbij nog vertraagd door
het feit. dat nien niet zelden de
mening hoort verkondigen, dat op
dit gebied het treffen van een oor
deel aan een bepaalde vakgroep
voorbehouden zou moeten blijven'
Prof. Aten besloot zijn voordracht:
„Het is mijn mening dat tegen een
dergelijke opvatting met nadruk ge
protesteerd moet worden. Een alge
mene en vrije discussie kan slechts
bevorderlijk zijn voor het benaderen
van de waarheid en het is zelfs niet in
te zien op welke andere wijze dit doel
te bereiken zou zijn. Nergens is het
meer dan in de aula onzer universiteit
op zijn plaats om er een lans voor te
breken dat ook op dit terrein weten
schappelijke meningen tot vrije ui
ting zullen mogen komen".
Tweede atoomzuil te
Windscale is stilgezet
De Britse commissie voor atoom
energie heeft bekendgemaakt dat de
tweede atoomzuii te Windscale is stil
gezet, op verzoek van „atoomchef" sir
William Penney. Penny leidt het on
derzoek naar dc ontsnapping van ra
dio-actieve iodine in een groot gebied
van Cumberland vorige week.
Dit besluit betekent dat de produk-
tie van plutonium in deze fabriek tot
stilstand is gekomen. Maar ander
werk wordt ononderbroken voortge
zet, zeide de commissie.
Vorige week is een reactor van het
atoomstation oververhit geraakt en
kwamen daardoor, via de schoorsteen
kleine hoeveelheden radio-actieve
iodine in de omgeving terecht. Geen
mens liep letsel op, maar in een
groot gebied werd de boeren verboden
melk te verkopen, omdat koeien be
smet gras gegeten hadden.
In de uitgegeven verklaring heette
het dat de sluiting van de tweede
atoomzuil te Winscale ten doel had
het onderzoek naar het gebeurde van
vorige week te vergemakkelijken. Ge
zegd werd dat de zuil zo lang buiten
werking zal blijven als voor de doel
stellingen van het onderzoek nodig is.
Deze stap moest genomen worden op
dat een reactor beschikbaar zou zijn
onder precies dezelfde omstandighe
den als de reactor die oververhit was
geraakt. Er is niets mis met zuil no.
2, zo werd in de verklaring onder
streept.
(Advert entte j
