Autoriteiten oriënteerden zich op
verdedigings voorbereiding
Zeeuwse Almanak
GEMAAL BIJ OUWERKERK
WERD OFFICIEEL OPGELEVERD
PRESIDENTES NED. CHRISTEN
VROUWENBOND IN GOES BIJEEN
2
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
DONDERDAG 17 OKTOBER 1957
IN CONCERTZAAL IN MIDDELBURG
Provinciaal bestuur van Zeeland had
belangwekkend programma opgesteld
„HOEWEL ZEELAND niet rechtstreeks betrokken ral worden in de
eerste fase van een eventuele nieuwe wereldoorlog, moet men er toch
rekening mee houden, dat de provincie niet gespaard ral blijven voor
de gevaren er van. Daarvoor is Zeeland te belangrijk als knooppunt in
de aanvoerlijnen van voedsel en materialen voor geheel Nederland en
België en voor de geallieerde legers". Aldus de directeur van het Defensie
Studiecentrum, de luitenant-generaal Th. E. E. H. Mathon, in rijn rede
over de „Civiele verdedigingsvoorbereiding ln het bijzonder in de pro
vincie Zeeland", die hij woensdagmiddag in de Concert- en Gehoorzaal
te Middelburg uitsprak tijdens een oriënteringsbijeenkomst voor provin
ciale en gemeentelijke autoriteiten, alsmede personen en organisaties uit
het bedrijfs- en maatschappelijk leven. Deze vergadering was belegd
door het provinciaal bestuur van Zeeland en werd bijgewoond door onge
veer 200 personen.
De aanwezigen hebben echter niet
alleen geluisterd naar de bezielen
de lezing van generaal Mathon. In
de morgenuren sprak het hoofd van
de afdeling organisatie Bescher
ming Bevolking van het ministerie
van Binnenlandse Zaken, de heer G.
J. D. Franken over „De B.B. in de
atoomoorlogvoering", waarna de
heer H. Trebels, het hoofd van de
ABC-dienst van het genoemde mi
nisterie, op duidelijke wijze een toe
lichting gaf bij een film op het ge
bied van de atomische oorlogvoe
ring.
De aanwezigen werden aan het
begin der vergadering namens het
provinciaal bestuur welkom gehe
ten door de commissaris der konin
gin in Zeeland, jhr. mr. A. F. C. de
Casembroot, die er op wees. dat op
deze bijeenkomst niet uitsluitend ge
sproken zou worden over de B.B.,
maar over de burgerlijke verdedi
ging in de ruimste zin des woords,
temeer daar de positie van de bur
gerij in een eventuele oorlog steeds
belangrijker wordt. Vooral de afge
sloten gebiedsdelen in de provincie
maken het noodzakelijk om te im
proviseren en daarvoor is deze ver
gadering belangrijk, aldus de com
missaris.
De heer Franken begon zijn rede
met een uiteenzetting over de poli
tieke verhoudingen tussen oost en
west en ging vervolgens in het kort
de ontwikkeling van de bewapening
na de laatste wereldoorlog na. Ver
der wees hij er op, dat de vrije we
reld in staat is om betere zaken
te stellen tegenover de ontwikkeling
van het geleide projectiel in Rus
land. In deze machtfactor speelt de
B.B. een belangrijke, rol, vervolgde
de heer Franken, belangrijker dan
de meeste mensen wel denken. De
verdediging van de vrije wereld is
niet uitsluitend meer een militaire
aangelegenheid en in een eventuele
oorlog moet de burgerij haar aan
deel tot een maximum leveren. Als
hierbij de factor morele kracht zou
ontbreken, zou een paniek kunnen
ontstaan, die het technische goed
uitgerust militaire apparaat teniet
zou doen.
In vogelvlucht nam de heer
Franken daarna de belangrijke
factoren door, die bij de B.B. een
rol spelen. Hierbij stipte hij aan,
dat bij de laatste oefening van
rijkswege de Zeeuwse Bescher
ming Bevolking een uitstekende
staat van paraatheid te zien ge
geven heeft. Met goed uitgerus
te vitale onderdelen, waarschu-
wings- en alarmsystemen, als
mede verblndinssystemen, waar
mee men onder mee bij de (vre-
des)ramp van februari '58 uitste
kend verrichtte, is de B.B. vrij
aardig georganiseerd om op te
treden tegen oorlogshandelingen.
„Het zou echter een grote fout
zijn om het daarbij te laten", aldus
de heer Franken, „want in verband
met de atoomoorlogvoering heeft
men een nieuw apparaat nodig, na
melijk de ABC-dienst. Niet alleen
kan ons land doelwit zijn van
atoomaanvallen, maar ook de ge
volgen van ontploffingen in het bui
tenland zijn groot. Daarom moeten
we ons daartegen verdedigen".
Tot slot betoogde de heer Fran
ken, dat hiervoor een grootscheep
se samenwerking nodig is tussen
overheid en burgerij. Een film liet
vervolgens de uitwerking zien van
een nominale atoombom, waarbij te
vens de beschermingsmaatregelen
naar voren gebracht werden, die ge
troffen kunnen worden tegen de fel
le lichtflits, de hittestraling, de
luchtdruk en de gamma-stralen. De
heer Trebels gaf er een toelichting
bij, waarna hij voorts nader inging
op het gevaar, dat ook ons land
bedreigt van de kant van de radio
actieve neerslag, de fallout, die mis
schien nog ernstiger ls dan enig an
der gevolg van de kernwapenexplo
sie.
Fallout
Deze fallout maakt het bescher
mingsprobleem moeilijk en men
kan zich er alleen tegen bescher
men in goed ingerichte schuil
kelders. Na enige dagen zal als
regel de straling zover in sterk
te zijn afgenomen, dat het mo
gelijk ls een beperkte terugkeer
naar het „normale" leven te be
ginnen. Er zal echter nog lange
tijd steeds enige besmetting zijn,
vooral de veldgewassen zullen
radioactief zijn besmet. Een
streng toezicht is dus noodzake
lijk. Aan de hand van een kaart
maakte de heer Trebels duidelijk
dat Zeeland bijv. door fallout,
overgewaaid uit Engeland ge
troffen kan worden.
Op deze beiden inleidingen werden
vele vragen gesteld, waarna de heer
Franken nog meedeelde, dat in de
naast toekomst de bevolking in
hoofdlijnen zal worden voorgelicht
over de gevaren, die dreigen bij een
atoomaanval. „Wanneer dit, gezien
in de internationale situatie, past,
zal de regering aandringen om be
paalde maatregelen te nemen", al
dus besloot de heer Franken.
Generaal Mathon ging in de mid
dagvergadering nader in op de ci
viele verdedigingsvoorbereiding in 't
bijzonder in Zeeland. Spreker stipte
dat de civiele verdediging de
bevordering en instandhouding is
van het moreel van het maatscnap-
>elijk en economisch leven. Iedereen
n Nederland heeft hierbij een taak
te vervullen, namelijk strijden tegen
de vernieling, de angst, het verlies
van het moreel.
Soepbord
Generaal Mathon vergeleek Neder
land met een „soepbord", waar op
de bodem zeer veel mensen wonen,
die het waard zijn om beschermd te
worden. En welke plaats heeft Zee
land nu in het geheel van de Neder
landse en de geallieerde verdedi
ging? Hierbij ging de generaal na
der in op de onderverdeling van de
civiele verdediging, waarbij in
standhouding van het vervoer in
enigerlei vorm het belangrijkste is.
Zeeland is immers dc „mond" voor
Nederland en België, waarin het
VAN
TOT
UITGEPLUKT.»..
Nog is er een grote bedrijvigheid
in de boomgaarden, nóg hangen late
sortimenten als Jonathan en Golden
Delicious aan Zeelands fruitbomen,
maar over een dag of veertien zal
hiervan wel bijna niets meer te be
merken zijn. Want dan is het voor
dit seizoen gedaan met de Zeeuwse
fruitpluk. Enkele kleine bedrijven zijn
met het binnenhalen van dc oogst al
gereed gekomen en op de middelgrote
en grote bedrijven zal men nog enige
dagen bezig zijn met de laatste fruit-
activiteiten voor de winter intreedt.
Dank zij het feit, dat het weer de
laatste dagen nog onverwachte en
goede wendingen heeft genomen,
heeft men grotere vorderingen met
de pluk kunnen maken, dan verwacht
werd. De stormschade is tot een mi
nimum beperkt gebleven, de najaars
stormen hebben „fruittechnisch" be-
SEIZOEN...
't Seizoen is weer begonnen; alle
A-gr iephinderpalen ten spijt en ook
in de Zeeuwse schouwburg- en con
certzalen gloeien avond aan avond
de voetlichten weer aan om musici,
toneelspelers en kleinkunstenaars in
het licht der schijmoerpers te plaat
sen. De reeksen abonnementsvoor
stellingen, Nutsavonden, Z.V.U.,- en
kunstkringuitvoeringen draaien weer
op volle toeren. Als een doorlopend
bewijs, dat er in de provincie ook op
cultureel gebied echt wel „iets te
doen is". Ook al hoort ge nog altijd
legio klaagzangen uit het heir der
grote-stadminnaarsals zouden we
hier zo akelig veel tekort komen
De trouwe schouwburg- en con-
certzaalhezoekers zijn het daar ver
moedelijk niet mee eens. Die weten
zo langzamerhand wél beter en deze
trouwe schare is het dan, die elkaar
in deze dagen voor het eerst na een
klein jaar weer terugziet. In de pau
zes, met een kleintje koffie- „Men"
ia weer present, een klein jaartje
ouder geworden, maar voor het ove
rige is er niet zo heel veel veran
derd. In de pauzegesprekken over
de kunst, is er hoogstens de kunst
maan bijgekomen....
zien dus kennelijk niet veel om het
lijf gehad. En de Zeeuwse kwekers?
De oogst van dit jaar is hen nog niet
tegengevallen, hoewel men ze toch
met moet gaan vergelijken met die
van vorige jaren. Er zijn bedrijven,
die werkelijk wel een beetje te kla
gen hebben en er zijn ook bedrijven,
waar men toch nog van een redelijke
oogst kan spreken,
FEESTNEUZEN EN FIETSENDIEVEN
Nadat de heren J. v. d. W. en L.
v. G. uit Steenbergen een hele avond
heerlijk kermis hadden gevierd in
Nieuw-Vossemeer (even buiten de
grenzen van deze rubriek....), wil
den ze in opperbeste stemming
huiswaarts keren. Maar de terugweg
die in zulke gevallen altijd da
moeilijkste pleegt te zijn ging niet
zo gemakkelijk als de heenweg, die de
heren per taxi hadden afgelegd. Want
het geld was op en over een bus be
hoefden ze niet meer te denken. Toen
hebben ze maar een paar fietsen ge
nomen, die voor een café op hun
eveneens kermisvierende eigenaars
tonden te wachten. Toen ook deze
mannen huiswaarts wilden en hun
fietsten misten, hebben zij de rijkspo
litie gewaarschuwd, die snel op on
derzoek uitging en nog dezelfde nacht
de twee fietsende „feestneuzen" kon
aanhouden en de gestolen rijwielen
beslag nemen. De Steenbergers wer
den ingesloten....
NOG EEN KLOK.
Een aantal gemeenten in Zeeuwsch-
Vlaanderen heeft al een klok voor net
nieuwe carillon van de St.-Willibror-
dus-basiliek te Hulst gegeven. Thans
heeft ook Koewacht een bedrag be
schikbaar gesteld voor een klok. In
de jongste raadszitting besloten de
Koewachtse „vroede vaderen" 215 gul
den uit te trekken voor de aanschaf
van dit „vriendschapssymbool".
Partij zomerappels op
veiling in Kapelle.
De gebr. Lindenbergh te Wemel-
dinge, de kwekers van de door hen
geseslecteerde Scarlet Pimpernel,
hebben een nieuw succes geboekt
met deze rood gekleurde zomerap-
pel. Op 1 augustus werd een partij
in het koelhuis geplaatst en deze
appels werden woensdag 16 okto
ber op de Kapelse veiling verkocht.
Er werd hiervoor een prijs van
1.291.37 per kilo betaald.
Concert
Hedenavond zal de muziekvereniging
„Euphonia" van de inrichting „Vre
derust" te Bergen op Zoom een con
cert verzorgen voor de patiënten en
omwonenden.
voedsel binnenkomt. Daarnaast
moest gezorgd worden vQor voort
zetting van de agrarische produk-
tie en de uitvoer daarvan, terwijl
ook het produktie- en reparatiepro
ces hoewel uiteraard niet nor
maal voortgang zal moeten vin
den.
Belangrijk noemde de generaal ook
de morele weerbaarheid (verdedi
ging), waarbij de punten voorlich
ting, onderwijs en opvoeding, maat
schappelijk werk en ontspanning
aan de orde komen.
Civiele verdediging is dus niets
anders dan handhaven van het be
stuur ln oorlogstijd, waarbij iedere
Zeeuw (en Nederlander) zo goed
mogelijk moet trachten om zijn
taak te vervullen, ieder op zijn of
haar eigen plaats. „Als de waak
zaamheid en de fierheid er zijn,
komt de offervaardigheid vanzelf.
Deze drie factoren moeten ons lei
den", aldus besloot generaal Mathon.
In een kernachtige slottoespraak
wees de commissaris van de konin
gin er op, dat men zich geen zand
in de ogen moet laten strooien door
hen, die menen, dat het oosten het
goed meent met het westen. „Wij
zijn het uiteindelijk, die overwin
nen", aldus de commissaris en zon
der dit geloof doet een regiment
niets. Zeeland zal eerst dan een be
langrijk punt zijn als wij geloven
in de overwinning.
DIJKGRAAF ONTHULDE WAPEN
Enkele honderden meters vanaf de enorme caissons, die indertijd heb
ben gediend voor de afsluiting van de stroomgaten bij Ouwerkerk, is
woensdagmorgen het nieuwe gemaal van de polders Vierbannen en Oos-
terland en het waterschap Bruinisse officieel opgeleverd. Met de vol
tooiing van dit gemaal is men op Schouwen-Duiveland weer een stap
dichter bij de verwekelijking van de nieuwe en betere waterlozing op het
eiland gekomen. Als laatste werk "is thans nog in aanbouw het gemaal
Prommelsluls onder Kerkwerve. Ter zijner tijd zal de commissaris van
de koningin ln de provincie Zeeland, jhr. mr. A. F. C. de Casembroot,
de nieuwe gemalen op het eiland officieel ln gebruik stellen.
voor de polder Vierbannen 2.50 me
ter. Het verschil is ontstaan, om
dat de polder Vierbannen lager ligt.
De mogelijkheid bestaat, dat ook tij
dens hoogwater gesueerd kan wor
den. Bij het gemaal zijn verder twee
dienstwoningen gebouwd voor het
personeel, de machinist de heer C.
J. Zoeter en de waterstaatkundig
ambtenaar van de polder Vierban
nen, de heer N. v. d. Linde.
Gecombineerde suëring
van drie polders.
Het gemaal te Ouwerkerk is ge
bouwd in het gebied van de polder
Vierbannen en verzorgd naast de be
maling van deze polder ook de suë
ring van het waterschap Bruinisse
en de polder Oosterland, waardoor
dus een gecombineerde waterlozing
is ontstaan. Het proefdraaien van
het nieuwe gemaal is tot nu toe tot
tevredenheid van alle betrokken pol
derbesturen verlopen.
De heer H. C. v. d. Zande te Nieu-
werkerk, dijkgraaf van de polder
Vierbannen, aanvaardde het nieuwe
gemaal. Hij onthulde het wapen van
Duiveland, dat in een der muren is
aangebracht. Daarna memoreerde
hij in het kort de geschiedenis van
de polder.
,Het is wel toevallig, dat vandaag
sloper is begonnen met de af
braak van 't oude gemaal Steven-
sluis, dat 80 jaar lang dienst heeft
gedaan", aldus de heer Van der Zan-
Stevensluls sueerde ln het Dijk-
water bij Drelschor. Het was aan
vankelijk een stoomgemaal, maar
werd later omgebouwd voor het ge
bruik van dieselmotoren.
Het gemaal te Ouwerkerk, dat
geen naam heeft gekregen, in ver
band met de komende sanering van
het waterschap Schouwen, beschikt
nu over elektrische motoren van
245 p.k..
Bij de officiële oplevering waren
naast het bestuur van de polder
Vierbannen nog aanwezig afge
vaardigden van het bestuur van
de polder Oosterland en het wa
terschap Bruinisse, vertegen
woordigers van de herverkave
ling, de opdrachtgever voor het
werk en vertegenwoordigers van
de verschillende firma's die aan
de totstandkoming van het ge
bouw en de plaatsing van de ma-
chineriën hebben meegewerkt.
Twee pompen
Het gemaal te Ouwerkerk, dat
vlak bij de grote zeedijk is geplaatst
heeft de beschikking over twee
elektrische centrifugaalpompen.
capaciteit van elke pomp is 220 m3
per minuut. De opvoerhoogte voor
de polder Oosterland en het water
schap Bruinisse is 2.10 meter
Advertentie)
Goed voorbeeld doet...
Zeker, haar grootmoeder en ook
haar moeder gebruikten reeds
MAÏZENA DU RYE A en eg volg
de dat goede voorbeeld. Vandaar
haar lekkere groenten, smakelijke
soepen en smeuïge sausen. En als
haar vriendinnen vragen hoe het
komt dat e\j zo lekker kan koken,
dan zegt zty: ,,Goed voorbeeld dóet
goed volgen" en gebruik - zoals
ik MAÏZENA DURYEA voor
het binden van groenten, soepen
en sausen. Dan zijn mislukkingen
by voorbaat uitgesloten.
KUNST.
Askenase speelde
in Middelburg.
WANNEER de grote Askenase de
nog grotere Chopin speelt, dan trek
ken overal in den lande de muziek
minnaars en -minnaressen in drom
men naar de concertzaal, waar dan
vrijwel geen stoel onbezet blijft. Het
is duidelijk, dat Middelburg en wij
de omgeving op deze regel geen uit
zondering mochten maken, zodat
men gisteravond hier kon genieten
van een zeldzaam schouwspel: een
bijna uitverkochte Concert- en Ge
hoorzaal. Chopin en .Askenase ver
mogen veel!
Helaas verliep het concert vóór de
pauze niet zonder stoornissen. Een
late bus uit Vlissingen was er de
oorzaak van, dat enige tientallen
bezoekers aanzienlijk over tijd arri
veerden, hetgeen mede aanleiding
werd tot een reeks onaangename za
ken. Wat gebeurde er namelijk?
Doordat na het eerste werk van het
programma de melancholische
polonaise in Bes geen applaus
weerklonk, werd de deur van de
zaal niet geopend en moesten de
laatkomers ln de foyer blijven wach
ten totdat het publiek in de zaal
hen door handgeklap in staat zou
stellen hun plaatsen haastig in te
nemen. De gelegenheid daartoe
kwam pas na het tweede werk, de
nocturne nummer 3. Maar toen
bleek, dat het plaatsnemen zoveel
tijd kostte, dat Askenase op het po
dium gelaten moest wachten totdat
iedereen was gezeten. Eindelijk was
het dan zover en weerklonk de noc
turne nummer 20. Doch de pianist
wilde kennelijk vermijden, dat door
hernieuwd applaus weer een lading
late bezoekers de zaal zou bestor
men en daarom ging hij vrijwel on
middellijk na de nocturne over op de
tweede sonate. Dit nu echter deed
een deel van de luisteraars het juis
te inzicht in het programma verlie
zen, met als gevolg dat na het for
se eerste deel van de sonate on
danks de bezwerende gebaren van
Askenase een welgemeend applaus
werd ingezet. Het duurde gelukkig
maar kort, waarop de overige delen
zonder stoornissen konden worden
vertolkt. Maar waarom zo mag
men zich naar aanleiding van dit
alles toch wel afvragen gaan de
Vlissingse bezoekers niet een bus
eerder van huis? Als iedereen bij
dergelijke drukbezochte concerten
op de laatste gelegenheid wacht,
dan ontstaan vanzelfsprekend ver
tragingen met alle nare gevolgen
vandien.
Om thans van de prozaïsche bus
naar de poëtische heren Chopin en
Askenase terug te keren: het was
een concert, dat er zijn mocht! De
thans 61-jarige Pools-Belgische pia
nist weet deze Chopin-muzlek, deze
mengeling van Slavische melancho
lie en Franse elegance voortreffelijk
te benaderen. En het is hem daar
bij zonder twijfel als een grote ver
dienste aan te rekenen, dat hij er
niet uitsluitend op uit is zijn publiek
te bekoren. Dat blijkt al uit de pro
gramma-keuze: de composities kre
gen een zekere grillige volgorde,
grillig met name daarom omdat zij
vaak een elkaar tegengestelde
geaardheid lieten horen. Maar bo
vendien bleek Askenase's afwijzing
van het-op-publiek-spelen uit zijn
vertolkingen: hij betrachtte sober
heid en weigerde de sterke Impulsi
viteit, de soms wat overspannen
sfeer van deze muziek extra accen
ten te geven. Hetgeen overigens bij
Chopin niet moeilijk is en meestal
dankbaar wordt aanvaard. Niet alzo
Askenase: het lijkt zelfs alsof hij
bij het klimmen der jaren meer en
meer soberheid zoekt.
Het programma vóór de pauze be
stond uit twee polonaises, twee noc
turnes en de tweede sonate. Na de
pauze speelde Askenase de tweede
Ballade, voorts Mazurka's en
virtuose Etudes uit opus 25. Drie
kleinere walsen en de „Grande
Valse brillante" vormden het slot
van deze Chopin-avond. Er was
langdurig applaus, waarop de toe
gift (Ecossaises) niet uitbleef.
De K.
i
voor gemak
en perfectie
Geen minuut meer strijken geen
cent wasrekening meer.
Elke dag een schoon overhemd. De
ideale dracht voor elke man (en een
uitkomst voor zijn vrouw!) 4
Verkrijgbaar in effen tinten, fijne I
streepjes en ruitjes. Van f 17.90 af.
Alleen verkrijgbaar in goede
harenmodezaken
SOCIALE HULPVERLENING..
Advertentie)
'h Kwaliteitsproduct van da Wybart-Fabrlaken. 70 in 90 ct alléén bij Apothekers an Oregltteii
Afdelingen tot groter
bloei brengen
Enkele tientallen presidentes en
viee-presidentes uit het gewest Zee
land van de Nederlandsse Christen
Vrouwen Bond hielden woensdag
presidentesconferentie in de „Prins
van Oranje" te Goes. In de morgen-
bijeenkomst sprak mej. H. van der
Mast van der Nyenburg te Baarn
over „Praktische sociale hulpverle
ning" en in de middaguren werd liet
soeio-drama „Hoe brengen wij onze
afdelingen tot grotere bloei?" be
handeld.
De presidente van het gewest Zee
land, mevrouw J. de Jong-Bikker te
Middelburg, sprak een openings
woord, waarin zij wees op het grote
belang van dergelijke conferenties.
„Het onderlinge contact wordt hier
door in belangrijke mate verste
vigd", aldus de presidente. In haar
openingswoord wijdde zij speciale
aandacht aan de sociale huloverle-
ning, waarbij zij opmerkte, <iat het
geestelijke welzijn nauw samen
hangt met het maatschappelijk le
ven. „Wij moeten eerst proberen iets
voor een ander te zijn, willen we
wat uitdragen van Gods woord", al
dus mevrouw De Jong. Zij verklaar
de voorts, dat Juist de vrouwen kun
nen meeleven in het lenigen van de
nood tot heil der mensheid.
Mej. v. d. Mast deelde in haar met
grote aandacht gevolgde causerie
mede, dat er tegenwoordig zoveel
organisaties worden opgericht. „Men
mag daarbij niet vergeten, dat de
persoonlijke verantwoordelijkheid
dan geenszins ophoudt", zo zeide
spreekster. Oolc dc kerk die alleen
maar preekt schiet in zijn taak te
kort. Voor wat betreft de hulp aan
naasten greep zij in de geschiedenis
terug en stelde zij Jezus als lich
tend voorbeeld. Met ere noemde zij
het vele werk, dat het Leger des
Hcils uit naastenliefde doet, reeds
lang voordat de kerken daaraan be
gonnen waren.
De middagbijeenkomst werd geo
pend met het zingen van het
bondslied, waarna een socio-
drania „een samenspraak, die
Iets uitbeeldt" zoals de voorzit
ster het noemde werd behan
deld. Het onderwerp was „Hoe
brengen wij oiizp afdelingen tot
hogere bloei?" Dit soeio-drama
gaf aanleiding tot een levendige
discussie, waarbij verscheidene
problemen aan de orde werden
gestold.
„Nacht in de middag"
Middelburg, Schouwburg;
„Het Zuidelijk Toneel".
DE TONEELBEWERKING door
Sidney Kinsley van Arthur Koest-
ler's boek „Nacht in de middag" is
in de vertolking van „Het Zuidelijk
Toneel" onder regie van Lo van
Hensbergen en met de regisseur in
de hoofdrol tot een beklemmende
realiteit geworden. Het schrikbeeld
van de totalitaire staat en zijn con
sequenties, dat Koestier in zijn ro
man reeds zo navrant schilderde,
kreeg in Sidney's uitermate knappe
en ingenieuze toneelbewerking een
visuele directheid, die een goede ver
tolking van dit stuk tot 'n soms hui
veringwekkende belevenis maakt.
In de gisteravond onder auspiciën
van de Stichting Arbeiderskunst
kring-Middelburg gegeven opvoe
ring in de Schouwburg door „Het
Zuidelijk Toneel" kréég „Nacht in
de middag" die vertolking. Men zag
Nichola Simonovitch Roebasjow,
eens een intellectuele voorman van
de grote revolutie, ten onder gaan
aan de eens door hem in een blinde
ideologische verwatenheid gepropa
geerde principes; het slachtoffer
worden van de dictatoriale lijf
spreuk over het doel, dat te allen tij
de de middelen zou heiligen. Een
aandachtig toeschouwer en zeker 'n
kenner van Koestler's boek werd in
derdaad geconfronteerd met de es
sentie van dit stuk, dat Koestier ook
als motto voor zijn roman nam, na
melijk Macchlavelli's uitspraak:
„Hij, die een dictatuur instelt en
Brutus niet doodt, en hij die een re
publiek sticht en de zonen van Bru
tus niet doodt, zal slechts korte tijd
regeren".
Tegen een grauw, somber en to
neeltechnisch bijzonder knap ge
construeerd décor heeft „Het Zui
delijk Toneel", met name Lo van
Hensbergen deze in alle soberheid
geromantiseerde episode uit de be
ruchte Moskouse Processen indruk
wekkend gestalte gegeven. In regie
en spel heeft Van Hensbergen zich
klaarblijkelijk gedwongen tot de
maximaal mogelijke ingetogenheid
en daarmee heeft hij zowel Koest
ler's als Kinsley's bedoelingen ten
volle recht doen wedervaren. Er is
een brok wrede werkelijkheid over
het voetlicht gekomen. Ondanks de
concessies, die toneelschrijver Kins
ley wel aan de auteur Koestier moest
doen om diens werk de eer te ge
ven die het toekomt. Concessies, die
dan gedaan werden in de vorm van
filmische flash-backs naar Roebas-
jow's verleden en die de beide eer
ste bedrijven toneelmatig gezien in
feite te zeer verbrokkelden, maar
die toch voor een groot deel on
vermijdelijk waren. Dit „verlies"
bracht echter de winst van een on
gemeen sterke climax in het laatste
bedrijf, waarin Lo van Hensbergen
zich ten volle kon ontpooien en dat
daardoor tot een aangrijpend toneel-
gebeuren werd. Waarbij (helaas)
dient overwogen, dat in dit stuk ook
een abstracte figuur een hoofdrol
speelt. Genaamd „actualiteit". Deze
al dan niet bewust bij de toeschou
wer levende wetenschap is onge
twijfeld van grote invloed op het
beleven van dit stuk.
Naast Lo van Hensbergen in de
hoofdrol gaven ook zijn directe te
genspelers Peter Aryans, Lies de
Wind, Detlev Pols, Sacco van der
Made, Gerrit Lindenberg en Johan
Elsensohn over het algemeen voor
treffelijk spel te zien; klaarblijke
lijk ook dank zij een te loven na
volgen van de regie-aanwijzingen.
Waarbij dan met name Peter
Aryans overtuigde als de in de par-
tijleer verstarde, ijzerharde politie
officier en waarbij Detlev Pols een
tot waarlijk mededogen nopende, in
het verhoor gebroken jongeman ver
tolkte. Elscnsohn's interpretatie van
de oude partijgenoot bleef in feite
iets te gemoedelijk om helemaal
aanvaardbaar te zijn, zoals Lies de
Wind er niet geheel en al in slaag
de een teveel aan pathos uit te ban
nen. Maar dat waren dan ook de
enige, weinig storende en kleine te
kortkomingen in een overigens on
gemeen boeiende voorstellin1* waar
in ook de bijrollen goed bezet wa
ren.
Hedenavond volgt er ln Middel
burg nog een voorstelling, waarna
in „Britannia" te Vlissingen nog
drie opvoeringen gegeven zullen
worden. „Nacht in de Middag" ging
deze week al eerder in Goes en
Axel. y. b.