Kleine teruggang in de Zeeuwse
visserij te bespeuren
KAPPIE
5
WONINGBOUWLENING HEEFT
AANTREKKELIJKEVOORWAARDEN
BODEMWESPEN BOUWDEN IN
EEN GARAGE TE KRABBENDIJKE
C
PROVINCIALE ZE EU W IS E COURANT
DINSDAG 8 OKTOBER 195?
Oesterverzending was groter, doch
de opbrengsten daalden
De teleurstellende uitkomsten van
de mossel- en de Breskens-haringvis-
sery zyn In 1956 oorzaak geworden,
dat de visserij op de Zeeuwse en Zuid
hollandse stromen in vergelijking tot
het voorgaande jaar met twaalf mil
joen kg terugliep tot 36,3 miljoen kg.
Door een stijging van de prijzen daal
den de geldelijke uitkomsten slechts
met één ton tot f 13,7 miljoen. Hoe
wel de teruggang van de produktie
zich voor de vissers en kwekers dus
financieel nog niet direct sterk deed
Sevoelen was er toch een dalende ten
ens te bespeuren. Dit verschijnsel zal
Over 1957 met name in de cyfers van
deg arnalenvisserij ongetwijfeld nog
sterker zyn waar te nemen.
De zgn. Breskens-haring, die in 1955
nog 24,8 (12 miljoen kg) van de
trawlharing beliep, maakte vorig jaar
hiervan meer dan één procent minder
uit, nl. 23,5 (9.964.000 kg). De op
brengst steeg daarentegen nog met
twaalfduizend gulden tot f 2.845.000,
iets meer dan de helft van de waarde
van alle in Breskens aangevoerde vis.
Er werd namelijk in 1956 voor een
waarde van f 4.287.000 aan allerlei
soorten vis in deze gemeente aange
voerd. Dit is ongeveer f 437.000 meer
dan in 1955, hoewel de totale kilo-aan
voer ruim twee miljoen minder, nl,
13.3 miljoen kg bedroeg.
In de garnalensector deed zich min
of meer hetzelfde voor als bij de ha
ring. De landelijke aanvoer liep met
3 miljoen kg terug, tot 16.4 miljoen
kg, maar de geldelijke opbrengst steeg
daarentegen nog met negen ton tot
f 7 miljoen.
Van de 2.4 miljoen kg voor uitvoer
bestemde garnalen, die f 3.8 miljoen
opbrachten (in 1955: f 2.6 miljoen bij
een mindere uitvoer van 100.000 kg),
namen de Zeeuwse vissershavens Vee-
re en Breskens een aanzienlijk deel
voor hun rekening. Vanuit Veere
werd namelijk 762.000 kg, ter waarde
van f 1.144.000 geëxporteerd en van
uit Breskens 691.000 kg (f 1.068.000).
Daarenboven leverden deze gemeen
ten nog resp. 49.000 en 14.000 kg. gar
nalen voor de binnenlandse consump
tie Met de drogerijgarnalen mee
kwamen er in Veere 2.382.000 kg
(f 1.271.000) en in Breskens 1. 668.000
kg (f 1.136.000) aan de wal. De ge
middelde afslagprijs steeg in verge
lijking tot 1955 met een kwartje tot
f 1.08 per kg.
Vlissingen en Brouwershaven mogen
dan naast Veere en Breskens als vis
sershavens, van minder importantie
zijn, toch was er in Vlissingen vorig
jaar altijd nog. een aanvoer van
792.000 kg vis met een waarde van
f 487.000. Voor Brouwershaven was
dit resp. 543.000 kg en f 493.000.
OESTERS
Voor de oestercultuur was 1956 fi
nancieel ongunstiger dan het voor
gaande jaar. De geldelijke opbrengst
liep namelijk met een ton terug tot
f 4.3 miljoen, hoewel het aantal ver
zonden oesters met 600.000 steeg tot
21.6 miljoen stuks. Yerseke leverde
hiervan het leeuwenaandeel, nl. 18.2
miljoen oesters, ter waarde van f 3.6
miljoen. Met betrekking tot de inde
ling naar soorten kan worden opge
merkt, dat de soort 0 niet werd ge
zonden. Van de 00 daarentegen wer
den er 2.3 miljoen stuks méér, name
lijk 8.870.000 verzonden dan in 1955.
Alleen reeds uit Yerseke werden er 7.5
KERKNIEUWS
Ds. W. G. Krijkamp 70 jaar.
Ds. W. G. Krijkamp te Katwijk aan
Zee, emeritus predikant van de Her
vormde Kerk hoopt dinsdag 8 okto
ber zijn zeventigste verjaardag, te
vieren. Nadat hij enige tijd hulpredi-
kei' te Leeuwarden was geweest, werd
ds. Krijkamp op 9 juni 1912 door wij
len ds. J. W. Groot Enzerink te Lei
den, toen nog predikant te Leeuwar
den, te Sehore in het ambt bevestigd.
In 1915 verwisselde de predikant de
ze gemeente met die van Oostkapelle
vanwaar hij in 1920 naar Birdaard en
Janum in de classis Dokkum vertrok.
Ds. D. de Vries overleden.
In de ouderdom van 69 jaar is te
Stadskanaal overleden ds. D. de
Vries Jzn., emeritus predikant van de
Gereformeerde Kerken in Nederland.
Op 25 januari 1930 werd de predi
kant door ds. mr. H. S. de Jong van
Boerakker te Schoondyke in het
ambt bevestigd. Tydens zijn ambts
bediening in deze plaats in 1948
verwisselde hij deze kerk met die va.n
Stadskanaal was ds. De Vries cu
rator van het gemeentelijk lyceum te
Oostburg. Tevens was hij enige jaren
bestuurslid van de afdeling Breskens
van het Nederlands Bijbelgenoot
schap.
pilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll^
Deze foto geeft ongeveer een M
indruk vcm de reusachtige af-
metingen van het rijdek van
de nieuwe provinciale veerboot
de Prinses Beatrixdie tus- H
sen Vlissingen en Breskens in
de vaart, zal komen. Boven het
achterste gedeelte van deze
boot, die gebouwd wordt in
Kinderdijk, welft zich reeds
het dak van het rijdek. Daar-
boven komen nog de salons en
ds stuurhutten. Onder kef d'.'k^
zijn duidelijk de drie „autobaV
nen" te zien, zoals die ook op
de huidige boten zijn aange-
bracht. (Foto P.Z.C.J.
DIT DE ETHER
WOENSDAG 9 OKTOBER.
HILVERSUM I. 402 m 746 kc/s. 7.00—
24.00 NCRV.
NCRV: 7.00 Nws en SOS-ber. 7.10 Ge
wilde muz. 7.50 Een woord voor de dag.
8.00 Nws.- en weerber. 8.15 Gram. 8.30
Idem. 9.00 Voor de zieken. 9.30 Voor de
vrouw. 9.35 Waterst. 9.40 Ork. conc. 10.10
Gram. 10.30 Morgendienst. 11.00 Kamer-
ork. en solist. 11.40 Gram. 12.10 Accord.,
gitaar en bas. 12.30 Land- en tuinbouw-
meded. 12.33 Amus. muz. 12.53 Gram. en
aot. 13.00 Nws. 13.15 Met PIT op pad, 13.20
Lichte muz. 13.50 La Cenerentola. opera.
13.45 Vocaal sextet en solist. 10.00 Voor
de Jeugd. 17.20 Preludium, caus. 17.40
Beursber. 17.45 Gram. 18.20 Spectrum van
het christelijk organisatie- en vereni
gingsleven, caus. 18.35 Koorzang. 19.00
Nws.- en weerber. 19.10 Op de man af.
19.15 Gram. 19.30 B-uitenl. overz. 19 50 Gr.
20.00 Riadiokrant. 20.20 Concertgebouw-
ork. 21.40 Kerk en Staat in de Middel
eeuwen, caus. 22.00 Lichte muz. 22.20 Gr.
22.30 Geestelijke liederen. 23.00 Nws. 23.15
Sportuiitsl. 23.00 Gram. 23.55—24.00 Dag
sluiting.
HILVERSUM II. 298 m 1007 kc/s. 7.01
VARA. 10.00 VPRO. 10.20 VARA. 19.30
VPRO. 20.00—24.00 VARA.
VARA: 7.00 Nws. 7.10 Gym. 7,20 Gram.
8.00 Nws. 8.18 De ontbijtclub. 9.00 Voor
de vrouw. VPRO: 10.00 Schoolradio.
VARA: 10.20 Gram. 11.00 Idem. 12.00 Lich
te muz. 12.30 Land- en buinbouwmeded,
12.33 Voor het platteland. 12.38 Instr. trio.
13.00 Nws. 13.15 Tentoonstellingsagenda.
13.20 Dansmuz. 13.50 Medische kron, 14.00
Altviool en plano. 14,30 Voor de Jeugd.
16.30 Gram. 17.15 Pianoduo. 17.35 Gram,
17.50 Regerlngsuitz.: Rijksdelen overzee:
grepen uit de geschiedenis van Surina
me, door W. van Dijk. 18.00 Nws. en
comm. 18.20 Orgel en zang. 18.40 Act.
18,50 Gram. 19.00 Voor de kinderen. 19.10
Gram. VPRO: 19.30 Voor de jeugd. VARA:
20.00 Nws, 2(1.05 Comm. 20.15 Het staat od
muren, hoorspel. 21.30 Weense' muz. 22.15
Tussen mens en nevelvlek, caus. 22.30
Lichte muz. 23.00 Nws. 23.15 Gram. 23.50-
24.00 Soc. nws. in Esperanto.
TELEVISIEPROGRAMMA.
KRO: 17.00—17.50 Voor de kinderen.
VARA: 20,30 Mensen, dingen, nu..
21.00—22.00 Een Satanskerel", TV-spel.
miljoen dubbele nullen afgeleverd.
De totale mosselproduktie beliep 50.6
miljoen kg, die f 5.9 miljoen opbrach
ten. Hiervan werden er 35.4 miljoen
kg, ter waarde van f 4.1 miljoen in
de Waddenzee gevist. De overige 15.2
miljoen kg (f 1.8 miljoen) waren af
komstig uit de Zeeuwse wateren.
In vergelijking met 1955 vermin
derde de mosselverzending met 1.2
miljoen kg (f 0.2 miljoen). De buiten
landse vraag overtrof verre de pro
duktie, zodat om nog zovéél mogelijk
de cliënten te kunnen bedienen, ruim
negen miljoen kg mosselen uit West-
Duitsland en Denèmarken werden ge
ïmporteerd.
De mosselcultüur moest het voor de
afzet weer voornamelijk van onze zui
derburen hebben, want de binnenland
se consumptie blrjgt hog. altijd betrek
kelijk gering. Er werden sléchts
900.000 kg voor directe consumptie in
Nederland geleverd. Ruim 4.2 miljoen
kg ging naar de inleggerijen, die ca.
8o% van hun produkten exporteerden.
Om aan de vraag naar kreeften te
kunnen voldoen, werden 393.000 kg
van deze dieren ingevoerd, voorname
lijk uit Noorwegen en Groot-Brittan-
nië. De gemiddelde prijs hiervan be
droeg f 7.38 per kg en de gezamenlijke
waarde beliep f 2.902.000. Daar stond
een .uitvoer van 322.000 kg ter waarde
van f 3.185.000 (een gemiddelde kilo
prijs van f 9.89) tegenover.
De statistieken van het C.B.S. wij
zen verder uit, dat aan schaal- en
weekdieren in ons land per hoofd der
bevolking slechts 200 gram eetbaar
gewicht werd geconsumeerd bij een
overigens ook al niet hoog visver-
bruik van 8.7 kg per hoofd per jaar.
Gelukkig daarom, dat er een flinke
export was. Want van de 263.7 mil-
serijprodukten, met een waarde van!,
f 102.2 miljoen, gingen er 157.1 mil
joen kg over de grens, die tezamen,
niet minder dan f 116.8 miljoen op
brachten.
Lichtschip „Westhinder"
werd aangevaren.
Het Amerikaanse libertyscliip
„John M. Bozeman" heeft maandag
avond liet lichtschip Westhinder, dat
voor de Belgische kust ter hoogte
van Oostende ligt, aangevaren. Het
bovenste gedeelte van de voorsteven
van de Westhinder werd ingedeukt.
Het schip maakte echter geen water.
Men besloot dan ook te wachten tot
vanmorgen met een minutieus onder
zoek, want gedurende de nacht wa
ren de lichten van de Westhinder no
dig voor de scheepvaart. Mocht dit
nodig blijken dan zal de Westhinder
vandaag vervangen worden.
Direct na de aanvaring kwam de
„John M. Bozeman" naast de West
hinder liggen om eventueel assisten
tie te verlenen. Dit was echter niet
nodig. Het 7229 ton metende Ameri
kaanse vaartuig', dat eigendom is
van de Shepard Steam-Ship Co. te
Boston, zette daarna zijn reis van
Sluiskil naar Hamptonroads (New
York) voort.
Lagere-school in
Kloetinge gesloten.
Ruim 40 van de 170 leerlingen
van de openbare lagere school in Kloe
tinge lag maandag met A-griep
joen kg in ons land aangevoerde visr^bed, om welke reden besloten werd de
school met ingang van heden te slui
ten tot volgende week maandag. Van
daag zal worden beslist of het kleu
teronderwijs doorgang zal blijven vin
den.
Koers op de duur eerder
boven dan onder 100
ONDER ZEELANDS HOGE HEMEL
Tragedie van een
wespennest.
De uitermate lange regenperio
den van dit jaar doen wel eens de
vraag rijzen: hoe kunneiï bijen en
wespen, die grote insectenstaten
vormen, het klaar spelen bij dit
weer te blijven bestaan?
Kyken we zo eens rond, dan
schijnt het antwoord te moeten lui
den: Ze spelen het niet klaar; er
zijn kennelijk veel minder vlinders,
kevers, wespen en bijen dan andere
jaren. Dan, plotseling bemerken
we,'dat het antwpord toch niet zo
eenvoudig is als het scheen. Binnen
heel korte tijd (twee dagen) maak
ten we drie wespennesten buit,
twee op nog geen drie meter van
dobr BAREND ZWERFMANS
(Door onze economische
medewerker)
Eindelijk zijn door de regering de
voorwaarden hekend gemaakt voor de
nieuwe woningbouwlening. Hoewel
deze lening wordt uitgegeven door de
Bank va-i Nederlandse Gemeenten
die de opbrengst van de lening weer
ri de geld nodig hebbende gemeen
ten zal uit'enen heeft de overheid,
een vinger in de pap gehad, omdat zij
met de voorwaarden akkoord moest
gaan.
Deze zijn inderdaad aantrekkelijk
en aan de marktverhoudingen aange
past. De obligaties zijn f 10Ö0, f 500
en f 100 groot. Op 18 oktober kun men
er op inschrijven tegen een koers van
100, zodat een stukje van f 100 ook
f 100 kost. Betaald kan worden pp 15
november van dit jaar of 6 januari
van 1958.
De rente Is 6 procent, zodat op een
stukje van f 100 elk jaar f 6 wordt
ontvangen. De lening loopt in totaal
25 jaar met dien verstande, dat van
1963 tot en met 1983 de lening in 20
jaarlijkse termijnen wordt afgelost-.
Vervroegd extra aflossen is vóór
1967 niét mógelijk, hetgeen dus wil
zeggen dat men tot 1967 zeker is van
6 procent rente, behoudens de norma
le aflossing die in 1963 begint. Na
1967 kan wel extra afgelost worden
en dat zal de regering zeker doen
als de rente onder de 6 procent is ge
daald maar de bezitter van een
obligatie krijgt dan toch iets meer
dan f 100 uitgekeerd voor een Stukje
van f 100.
In de pen zit om naast deze obli
gaties ook rentespaarbrieven uit te
geven van f 25, f 100 en f 500. De
rente hiervan is nog onbekend
evenals de andere voorwaarden. Zij
zullen gedurende een bepaalde tijd
op een aantal plaatsen in ons land
verkrijgbaar zijn.
Evenals de eigenaar van de gewone
obligatie kan de bezitter van de
rentespaarbrief zijn geld terug
krijgen door het stuk op de beurs
té verkopen. Het risico is dan alleen
de koers, waartegen wordt afgere
kend, maar gezien de betrekkelijk
hoge rente zal deze koers op de
duur eerder boven dan onder de 100
terecht komen.
C.N.V. belegde discussies
met Zeeuwse predikanten.
Chrisfelijk-sociale strijd
tegen secularisatie.
Het christelijk nationaal vakver
bond (C.N.V.) heeft vijf predikan
tenconferenties in Zeeland belegd,
met de bedoeling met Zeeuwse pre
dikanten van welke richting dan ook,
van gedachten te kunnen wisselen.
Als inleiding voor deze conferenties
hadden de bestuurders van het vak
verbond gekozen: „De grondmotie
ven voor chrlstelijk-nationaa.1 han
delen". Deze inleiding bevatte histo
rische beschouwingen, maar daar
naast werd de kern er van gevormd
döor het probleem van de massifice-
ring, de secularisatie. „Omdat de
mens op grond van motieven han
delt, en de christen dit doet of
althans moét doen op basis van
God's woord zal de christelijke mens
als enkeling naar Zijn stem luiste
ren. Het optreden van de mens ge
schiedt in een gemeenschap en ook
"bij dit gezamenlijk optreden moet
mén zich laten leiden door hetgeen
•God,van hem vraagt", aldus de in-
léiding. In de mensenwereld mag de
mens als enkeling zij het dan
mét medeleven of met belangstelling
voor zijn naasten ook in het be
drijf nooit uit het oog verloren gaan
Er bestaat bijvoorbeeld thans
groot gevaar, dat de arbeider zich
gaat voelen als een verlengstuk van
dé machine, als die machine zelf.
In de lijn van dit betoog werden
vele praktische vraagstukken behan
deld, waarbij de nadruk gelegd werd
op het „waarom" van al deze din
gen.
Ook werd de organisatorische op
bouw van de christelijk-sociale be
weging uiteengezet en de wijze
waarop deze werkt.
Na deze inleidingen volgden in de
conferentie zeer interessante discus
sies, waarin werd gesproken over de
plaats en de taak van de kerk in dit
elkaar onder een bleekveldje en
één tussen frambozen op maar
300 m van de eerste twee. Verder
wisten we op deze zelfde tijd een
nest van dezelfde soort te hangen
in een garage te Krabbendijke. Dit
lijkt nogal gunstig, maar daar er
drie soorten vrij algemeen in Zee
land kunnen voorkomen, te weten:
de gewone, de Duitse en de Saksi
sche wesp (de beide eerste meest
in de bodem, de laatste om en om
in schuurtjes of in struikgewas)
zou dit kunnen betekenen, dat al
leen de Duitse wesp enige normale
kansen van bestaan vond. Zoveel
te prettiger voor ons was daarom
het Krabbendijkse geval, omdat dit,
by deze schaarste van nesten, toch
nog een uniek geval opleverde.
De nesten van de Duitse wesp,
meestal kenbaar aan twee rijen van
duidelijke zwarte stippen op net ach
terlijf, vindt men óf in de grond (de
drie Biezelingse nesten) óf in min of
meer afgesloten holten. Wel hadden
we in Goes wel eens een „half-vrij-
hangend" nest gezien, d.w.z. een nest
in een holte begonnen en er buiten
voltooid, maar een geheel vrij aan de
zoldering bevestigd nest bleek altijd
werk van de Saksische wesp.
Het nest in de garage had heel wat
op zijn geweten. Eerst werd het zoon
tje van de eigenaar flink gestoken
toen, half in het donker, de auto werd
binnengereden; later meende een
buurman, dat het schadelijk werd voor
zijn kas. waarin hij vruchten kweek
te. Indirect werd het nog oorzaak van
het vallen van een belangstellende
dame, die daarby haar been bezeerde.
De eerste twee gevallen waren vol
doende om naar spoedige verdelging
uit te zién, hetgeen tijdens een af
wezigheid van de eigenaar, die het
liever eerst aan ons wou tonen, ge
schiedde door ingrijpen van de buur
man, die het afstootte en uitbrandde.
Hiermee zou ons verhaaltje gevoeg
lijk kunnen eindigen, ware het niet,
dat het uitroeien blijkbaar niet vak
kundig had plaats gehad. De wespen,
die de dans waren ontsprongen, kon
den moeilijk van de garage scheiden;
ze begonnen opnieuw en zo werden
wij er toch nog bij geroepen. De eige
naar vond het bijzonder vreemd, dat
het nest nu een geheel andere vorm
kreeg, dan het vorige en dat maakte
het geval ook voor ons juist interes
sant. Toen we het nest voor het eerst
zagen, dachten we aan de Saksische
wesp als bouwmeester, maar een in
een spinneweb gevangen exemplaar
had de kentekenen van de Duitse
werk; de vr^ag of de christelijke or
ganisaties wel handelen, zoals zij
zeggen te handelen, of staatsover-
heersing verwerpelijk is, wat precies
onder beginsel verstaan moet wor
den, of christenen, lid zijnde van een
neutrale organisatie, zich al dan niet
isoleren van zondagsarbeid, pendel-
arbeid, stakingsrecht, loonpolitiek,
sociale verzekering.
Het was vooral de openhartige en
prettige sfeer, waarin met elkaar ge
sproken werd, die deze conferentie
sierde. Ondanks verschil van opvat
ting over sommige punten, was de
waardering voor het werk der chris
telijk-sociale vakbeweging overal te
beluisteren.
Na afloop verklaarden vele predi
kanten dankbaar te zijn voor het
geen geboden was. Ze zouden een
herhaling van het gesprek te zijner
tijd zeer op prijs stellen.
8. Kappie spoedde zich
naar de Kraalt waar hij
de Maat aantrof. De brave
stuurman zat, onder het
genot van eén pijp geurige
herenbaai, de krant te le
zen.
„We varen morgen uit'
kondigde de gezagvoerder
opgewekt aan. In bondige
termen vertelde hij zijn
stuurman van de reis die
zij gingen ondernemen.
„Geheime schatkisten en
diepzeedulkerij", mompel
de de Maat mistroostig.
„Dat ontbrak er nog nel
aan! Is er soms al niet
genoeg ellende? Waarom
kunnen wij niet eens een
reis maken zonder narig
heid? Ik had nooit de zee
moeten opgaan! Als ik het
allemaal nóg eens
..Sta' niet te zeveren,
angsthoop!" onderbrak
Kappie het gejammer, De
gezagvoerder zette zijn be
manning onmiddellijk aan
het werk om alles tijdig ge
reed te hebben voor het vertrek De lamentaties van
de brave stuurmam, die het onheil weer duidelijk
zag naderen, baatten nnet. Niemand wilde naar
hem luisteren
Misschien was het ditmaal niet helemaal "ten on
rechte geweest, indien iemand een weinig notitie
had genomen van <ic >.;;ovoe!enis van de Maat.
De bepaald niet gunrt-g uitziende figuur die Kap
pie had geschaduwd en nu zonder onderbreking de
Kraak beloerde, zou dan kans hebben gelopen te
worden ontdekt.
Het zag er naar uit, dat het geheim van de ver
zonken schatkist niet slechts bij de Maatschappij
voox- Wetenschappen bekend was, Regelmatige le
zers van deze verhalen zullen reeds hebben ver
moed, dat ook op deze reis van de Kraak een boos
wicht niet zou ontbreken!....
wesp.* De laatste heeft de gewoonte
een min of meer afgerond nest te
bouwen; het omhulsel is dan van on
deren dicht en heeft de ingang ergens
opzij. Het eerste nest was dan ook in
deze vorm aangelegd, maar het ter
vervanging gebouwde nest had de toe
gang aan de onderzijde en verder de
omgekeerde peervorm die we gewoon
zijn bij de Saksische wesp aan te tref
fen. Een en ander leverde ons een
bijzonder fraai bewijsstuk voor wat
wé bij deze wespennesten hadden ge
vonden, n.l. dat de vorm van het nest
niet alleen afhangt van de soort die
bouwt, maar tevens en heel sterk van
de omstandigheden waaronder deze
insecten gedwongen zijn te bouwen.
Werk van één koningin
Hier toonden de wespen, dat ze meer
kunnen, dan ze ons meestal laten zien,
of misschien beter gezegd: de soorten
tonen, dat hun bouwtechnieken nau
wer aan elkaar zyn verwant, dan de
„normale" nesten ons schijnen te le
ren. Komen hun nesten ergens ln de
Idem door, wat wU zouden noemen een
„verkeerde" keuze van de nestel-
plaats, dan zien we opeens ailerlel
nestkeninerken, die by een bepaalde
soort horen, als het ware stuivertje
wisselen. Dit geldt vooral voor nesten,
die op de basis van een verwoest nest
worden herbouwd. Heel die vreemde
zaak komt eigenlijk hier op neer, dat
elk wespennest een voortzetting is
van het werk van één koningin, dio
een voor de soort kenbaar omgekeerd
eivormig nestje bouwt, b\j alle soor
ten met de nestopening onderin.
Als de werksters van de soort dit
nestje afbouwen, ontstaat' een groot
nest, dat alle kenmerken bevat, die
ook dit grote nest direct als nest van
de bepaalde soort doen herkennen. De
werksters bouwen echter in zulk een
geval zowel het omhulsel aan de bui
tenzijde als de raten van binnen ge
leidelijk uit, waarbij de ruimte voor
de raten eerst moet worden veroverd
door aan de binnenzijde de omhulsels
weer weg te knagen. Met andere
woorden: er bltfft steeds een zekere
verhouding tussen de delen van het
nest bewaard. Bij het vervangen van
een verwoest nest door een ander,
staan de zaken heel anders. Een ver
woest nest laat een aantal resten ach
ter en aan die resten begint nu niét
één koningin een nieuw nestje te ma
ken, neen, alle werksters beginnen
lukraak te bouwen tegen de bestaande
resten. Dit kan een chaos van papiéf-
schulpen opleveren, waarbij de wes
pen nauwelijks kans krijgen ook maar
eén klein raatje ergens vast te hech
ten, lit dat er eenmaal, dan heeft
het tweede nest een kleine kans op re
sultaat, want dan gaat dit raatje,
waarin het kroost moet worden groot
gebracht als bouwcentrum fungeren,
brengt enige regelmaat in de vergro
ting van het nest. De kans op een
enigszins normaal nest blijft echter
klein, want als de koningin ls gesneu
veld, nemen de werksters het eler-
leggen van haar over en dat levert
(wegens de onbevruchte eieren) al
leen mannetjes op, tenminste als het
troepje wespen het werkelyk nog tot
een soort volkje kan brengen. Dit is
bij het Krabbendijkse nest blijkbaar
op niets uitgelopen.
Na een bouwperiode van ongeveer
twee maanden ontstond een nest, van
buiten wel heel aardig om te zien (een
wespennest zit prachtig in elkaar)
terwijl er van binnen nog vier raatjes
aanwezig waren, met larven en al er
ln en zelfs uitgekomen cocons. Toch
ging het teniet. Bij het afnemen van
het nest op 21 september was er geen
enkele levende wesp meer in aanwe
zig, terwijl een week later een bodem-
nest van dezelfde soort te Halsteren
b(j het openen van het gat nog zulk
een volk van werksters uitstootte, dat
wc het gat maar snel weer afdekten.
Dat er iets mis was met de harmonie
in het nest, bleek uit de volgorde van
dc raatjes. Behoort het laatste raatje
ln een „net" nest steeds het onderste
in de reeks te zijn, in het Krabben
dijkse nest was het zo maar ergens
naast het bovenste vastgehecht.
Overigens is het uitsterven van het
nest het lot van elk wespennest. Nor
maal geven echter de laatstgebouwde
raten eerst mannetjes en daarna ko
ninginnen. Alleen deze laatste kun
nen (na de bevruchting) overwinteren
(buiten het nest) en beginnen voor
zover de overwintering slaagt en
voor zover ons klimaat meewerkt het
volgend voorjaar „op d'r eigen". Gé
lukkig is dit meestal slechts een klein
percentage, anders werd de wereld
voor ons onbewoonbaar.
