MONTGOMERY KRIJGT ZIJN KANS
O
door ARTHUR BRYANT
het oorlogsdagboek, van LORD
ALAN
naar
BROOKE de rechterhand van WINSTON CHURCHlti
Het gaf even moeilijkheden,
want Churchill bleek op dat
ogenblik meer vertrouwen te
hebben in Wilson.
Maar ik kreeg belangrijke
steun van Smuts. Na korte tijd
was het telegram voor Londen
gereed. Montgomery werd als
het meeste geschikt geacht het
bevel te voeren over het Acht
ste Leger.
Ik had mijn zin. De kaarten
waren nu zo komen te liggen,
dat mijn oorspronkelijke voor
stellen werden uitgevoerd:
Alexander en Montgomery, een
combinatie, die het zeker zal
doen.
Inmiddels kwam er bericht uit
Londen, waaruit bleek, dat de re-
fering de voorkeur gaf aan het
andhaven van de bestaande orga
nisatievorm in het Midden-Oosten.
Na overleg met Churchill en zijn
chef-staf werd een compromis ge
vonden in het laten voortbestaan
van het commando Midden-Oosten,
geplaatst onder Alexander, en een
apart commando voor Perzië en
Irak, geplaatst onder Auchinlek.
Frisse moed
De strijd in de woestijn kon op
nieuw beginnen. Met een frisse lei-
(VI)
HET BESLUIT van Winston
Churchill om luitenant-
generaal Gott te benoemen tot
opperbevelhebber van het Acht
ste Leger was een zeer onge
lukkig besluit. Dit was de me
ning van Lord Alan Brooke, die
als chef van de Britse generale
staf Gott van nabij kende en
ook een andere, volgens Brooke
meer voor de moeilijke bevel
voering in de woestijnoorlog ge
schikt militair kende: Mont
gomery.
Alan Brooke wilde echter, al
vorens Churchills besluit te kri
tiseren, een bezoek brengen aan
Gott om zelf te constateren of
deze man, die reeds van het be
gin van de strijd in Noord-
Afrika aan de gevechten in de
woestijn deelnam, inderdaad zo
vermoeid was als hij vermoedde.
Van zijn verblijf in Egypte
maakte Brooke gebruik om Gott
in zijn hoofdkwartier op te zoe
ken. „Tijdens mijn gesprek met
Gott was het mij al spoedig dui
delijk, dat hij dringend aan egn
rustkuur in Engeland toe was; ik
geloof nooit, dat hij op dit ogen
blik in staat is het commando van
het Achtste Leger op zich te ne
men", was de indruk, die Brooke
in zijn dagboek noteerde.
Gott zelf verklaarde tegenover
Alan Brooke: „Het is hoog nodig,
dat hier fris bloed komt. Ik heb
mijn meeste kruit al op de mof
fen verschoten. Wij hebben hier
iemand nodig met nieuwe ideeën
en ideeën, waarin men vertrouwen
kan hebben".
Voor Alan Brooke was dit vol
doende om te weten, dat Gott
geestelijk uitgeput was. Hij kende
hem goed genoeg om ervan over
tuigd te zijn, dat hij „Auk" (ge
neraal Auchinleck) op dit tijdstip
niet kon vervangen op de wijze,
zoals Churchill dat van hem ver
wachtte. Het was echter een bij
zonder moeilijke kwestie om
Churchill en Smuts, die beiden aan
de hand van hun informaties Gott
de juiste man vonden voor het op
perbevel van het Achtste Leger,
van hun inzichten af te brengen.
Brooke, die uit ervaring wist, hoe
moeilijk Churchill afstand deed
van eenmaal genomen besluiten
ook al waren ze nog niet uitge
voerd trachtte op zijn beurt
zich in te denken hoe Gott het op
perbevel zou kunnen voeren. „Het
is niet gemakkelijk absoluut zeker
te zijn van de juiste keuze, waar
het gaat om twee voortreffelijke
militairen als Gott en Montgo
mery
Dan lezen wij in zijn dag
boek:
„6 augustus, Cairo. Een
van de moeilijkste dagen van
mijn leven. Ik heb beslissingen
moeten nemen, die niet alleen
van belang zijn voor het ver
dere verloop van de oorlog,
maar ook voor mijn eigen le
ven".
Nieuw plan
Toen ik mij stond te kleden,
stormde Churchill mijn kamer
binnen. Hij vertelde me opge
togen, dat hij zijn gedachten nu
„rond" had en dat ze nu aan
het papier konden worden toe
vertrouwd. Ik vroeg me met
verbazing af wat hij nu weer
zou hebben
Tien minuten later stormde
hij opnieuw binnen en vroeg
me samen te ontbijten. Ik had
het ontbijt echter al half op;
daarop zei hij, dat ik onmid
dellijk naar zijn slaapkamer
moest komen als ik uitgegeten
was.
Toen ik bij hem kwam, in
stalleerde hij mij op de sofa en
begon zelf de kamer op en neer
te lppen. In de eerste plaats, zo
vertelde hij mij, had hij beslo
ten 't Midden-oosten-comman
do in tweeën te splitsen in een
„Nabije Oosten" tot aan het
Suezkanaal en een „Midden-
Oosten", waaronder Syrië, Pa
lestina, Perzië en Irak vielen.
Voorts wilde hij, dat Auchin
leck, die zijn vertrouwen had
verloren, het commando zou
krijgen over het Perzisch
Iraakse commando en dat ik
het commando over het Nabije
Oosten in handen zou nemen
met... Montgomery als opper
bevelhebber van het Achtste
Leger Mijn hart begon sneller
te Kloppen.
V erleidelijk
Hij zei me, dat hij niet on
middellijk een antwoord van
mij verwachtte, maar dat ik het
voorstel kon overdenken als ik
wilde. Maar ik vertelde hem
zonder uitstel, dat ik niet over
tuigd was van de juistheid van
Moord op een
vriend.
Het was een pijnlijke bood
schap Auchinleck mee te
delen, dat h\j was onthe
ven van zijn functie als opper
bevelhebber van het Midden-
Oosten en het Achtste Leger,
de belangrijkste militaire post
op die van chef van de gene
rale staf na.
Iedereen bewonderde hem als
een man van karakter en van
groot talent. Sinds hij het com
mando zelf in handen had ge
nomen, had hij het Achtste Le
ger tot tweemaal toe voor een
rampzalig einde behoed. Muur
hij slaagde er niet in aan te
vallen. En voor Churchill be
tekende goed vechten: aanval
len.
Op 8 augustus 19!j2 werd
Auchinleck zijn ontslag mee
gedeeld. Per brief. Sir Ian Ja
cob, die het schrijven moest
overhandigen heeft hierover
later gezegd:
,Jk voelde my of ik een
vriend moest vermoorden. Na
dat ik de deelneming van Chur
chill en Alan Brooke met de
dood van generaal Gott had
overgebracht gaf ik hem de
brief.
Hij deed de enveloppe open,
vouwde de brief uit en las
hem twee of driemaal over.
Men kon een speld horen val
len. Maar hij liet niets mer
ken. Er was geen spiertje dat
bewoog en uiterlijk was hij de
kalmte in persoon.
Ik heb een enorm respect
voor deze zelfbeheersing en
de wijze, waarop generaal
Auchinleck mij heeft ontvan
gen. Hij is een groot man en
soldaat!"
Churchill, Montgomery en Alan
Brooke in de woestijn van Noord-
Afrika.
Monty
kunnen we anders doen dan hem
op z'n duvel geven
Op 10 augustus, nadat Alexan
der inmiddels in Cairo was gearri
veerd, en het commando van
Auchinlek had overgenomen, ver
meldt Brooke's dagboek, dat er
enige Russen zijn gekomen om
Churchill en Brooke te begeleiden
naar Moskou. De koffers werden
gepakt. Er wachtte een nieuw
avontuur.
(Copyright V.N.D.-A B.C.-press).
DE LOOP van de oorlogsgeschiedenis zou waarschijn
lijk geheel anders zijn geweest als luitenant-generaal
Gott, benoemd tot commandant van het Achtste Leger,
niet door de vyand was gedood. Zijn opvolger was Mont
gomery, de man, die zich door zijn moed en doorzetten zou
opwerken tot een der populairste generaals uit de oorlog.
En voor een ander was de loop der gebeurtenissen bijzon
der tragisch; voor generaal Auchinleck, de man die had
gefaald, omdat hy niet kon aanvallen.
Opnieuw moest het commando
over het Achtste Leger onder de
loep worden genomen. Het ge
beurde diezelfde avond.
Na het diner hadden Chur
chill, Smuts en ik een bespre
king over de stand van zaken.
Ik drong er op aan de openge
vallen plaats van Gott te doen
vervangen door Montgomery.
ding aan het hoofd. Na enige da
gen lang confereren hadden Chur
chill, Smuts en Brooke deze im
passe overwonnen. Maar het Duit
se Afrikakorps was nog niet
overwonnen. En Churchill was zich
dat zeer goed bewust. Enige ma
len reeds had hij tussen de bespre
kingen door onstuimig de kamer
op en neer gerend en geroepen:
„Rommel, Rommel, Rommel, wat
Volgende artikel:
Stalin beledigt
Churchill.
VWWVWyM\WWAN\\V
plllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllillinillllllllllllllllllllllllllllilllllllllKIIIIIIIIIIIIIIIIXIIIIIIKIIIKIIIII'OIIII"»!'"»»1»11!'!»!
deze beslissing.
Ik werk nu ongeveer negen
maanden met Churchill samen.
Ik voel, dat ik zo langzamer
hand enig vat begin te krijgen
op deze zo moeilijk te beïn
vloeden man, en dat hij steeds
meer naar mijn adviezen gaat
luisteren. En, hoe verleidelijk
het aanbod ook mocht zijn, ik
zou geen invloed meer hebben
op de algemene lijn van de ver
dere oorlogvoering. Bovendien
kon ik niet ontkomen aan de
gedachte, dat Auchinleck zou
denken, dat ik hem had wegge
werkt om in zijn schoenen te
kunnen staan.
Ik kon de werkelijke reden
niet aan Churchill zeggen. Ik
heb deze bijzondere man leren
kennen en waarderen. Ik ben
zelfs van hem gaan houden. Na
vele keren mijn neus te hebben
gestoten, heb ik tenslotte ont
dekt hoe ik hem kan benaderen.
Het zou een slag voor me
zijn als ik niet meer naast
Churchill zou kunnen werken.
Ik weet, dat hij vertrouwen in
me stelt en dat hij mij óók zou
gaan missen als hij verstoken
zou blijven van mijn adviezen.
„Geen ervaring
Ik heb dat natuurlijk niet
kunnen aanvoeren. Daarom heb
ik Winston gezegd, dat ik geen
Alan Brooke en Montgomery op ihspectie langs het Noord afrikaan-
se front.
enkele ervaring had in het voe-
ren van een woestijnoorlog en
dat deze tekortkoming in de
nieuwe functie zich stellig zou
wreken".
Na de lunch vroeg Smuts of
ik bij hem wilde komen. Wij
gingen naar een rustige kamer
en daar vertelde hij mij het-
zelfde verhaal, dat Churchill
mij 's morgens had gedaan. Hij
wees mij op de grote belang-
rijkheid van de nieuwe functie
en over de eer, die hier was te j§
behalen. Hij zei ervan over-
tuigd te zijn, dat ik stellig sue- W
cessen zou boeken, gezien het
feit, dat ik er in was geslaagd
in 1940 de Britse Expeditionaire M
macht uit Frankrijk te redden.
Smuts zen, dat het voor een
militair toch attractiever moet
zijn daadwerkelijk aan de oor-
log te kunnen deelnemen in
plaats van gebukt te gaan on-
der de grote zorgen, die op de
schouders rusten van een chef
van de generale staf. Ik moet
eerlijk bekennen, dat ik, toen
hij ten slotte naar mijn oordeel M
vroeg, heb geaarzeld.
Maar ik heb gezegd chef van
de staf te willen blijven".
Geen spijt
Volgens de aantekeningen, die
Alan Brooke na afloop van de oor
log in zijn dagboek heeft gemaakt,
heeft hij nimmer spijt gehad van
deze beslissing. Hij is er van over
tuigd veel en veel meer voor zijn
land en voor de overwinning te
hebben kunnen doen als naaste
medewerker van Winston Chur
chill en als chef van de generale
staf dan als actief officier aan het
front in het Nabije Oosten.
Nog diezelfde dag kwamen
Churchill, Smuts en Brooke bijeen
om de definitieve tekst op te stel
len van het telegram, dat aan het
ministerie van Oorlog zou worden
gezonden.
„In het telegram werd ge
sproken van de beslissing om
het huidige commando in het
Midden-Oosten te splitsen in
een Midden-Oosten en een Na
bije Oosten. Auchinleck zou
hét commando krijgen over het
Midden-Oosten, Alexander dat
over het Nabije Oosten en Gott
zou optreden als commandant
over het Achtste Leger.
Ik accepteerde de oplossing.
Ik geloof zelfs, dat het inder
daad de beste oplossing was..."
Aan het plan is een tragisch
einde gekomen: de volgende dag
op 7 augustus werd luite
nant-generaal Gott gedood... Zijn
vliegtuig werd door een vijande
lijke jager neergeschoten, toen hij
terugkeerde uit Burg el Arab.
IlilllllllilllllllllitllllllllllllllllllillllllllilllltlllliUIIIIIII
lltlllllllUlllllllllllll|l||||l|||lll|||||||||ll|||l!llllllllllllllllll!ll!lll!lll!llllllllllilllllililllll!||lllil!lllllll!!llll|lll!
Wat dacht je van een Ibis, Lekkerman
f Best jongen!
De boterham was goed
belegd en die Ibis
shag is prima.
Welke shag je ook rookt
-Virginia. Half Zware of.
American -'t is altijd
Dobbelmann...
V lekker man! y*
fcXPOBT
In cellofaan
verpakt
DONDERDAG 3 OKTOBER 1B57 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
niiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiuiiiuiniiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiii