KRIJGSRAAD IN CAIRO WOENSDAG 2 OKTOBER 1957 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT door ARTHUR ERYANT lllllllimil!!lltlllllllllllllllllll!l[l!!!l!!lllllllllllllll!lllll!!!lllllllllll!ll!ll!!llinill!IIIIIIIIIIIIIHIII!ll!lllllllllllllllllllllllllllllllllUI!lllllllllllllllll!UI!llinillllillllllllllllliml •naar het oorlogsdagboek, van LORD ALAN BROOKE de rechterhand van WINSTON CHURCHILL Op fiets (V) OP de dertigste juli 1942 rin kelde de telefoon in het Kremlin. Toen Stalin de stem van Churchill hoorde, die hem zei in de naaste toekomst een gesprek onder vier ogen te willen hebben, wist de Russische leider, dat Sir Winston hem slecht nieuws te vertellen had. Dat slechte nieuws was: de voorgestelde invasie in Frank rijk in het najaar zal niet door gaan. De druk van de Duitsers op hét Russische front zou niet worden verminderd. Engeland had eerst orde op eigen zaken te stellen. En die zaken lagen in Noord-Afrika, vanwaar rampza lige berichten de hoofdkwartie ren van de geallieerden bereik ten. Hitiers troepen onder commando van generaal Rom mel waren er in geslaagd op te rukken tot minder dan hon derd kilometer voor Alexandrië. Het was deze crisis aan het Noordafrikaanse front, die Lord Alan Brooke deed besluiten naar Egypte te gaan. Hij werd echter op de voet gevolgd door Chur- chill, die meer dan iemand an- ders overtuigd was van de moei- H lijkheden, die dreigden als er niet onmiddellijk op rigoureuze wij- li zc zou worden ingegrepen. Het Achtste Leger onder com- mando van generaal Auchinleck was erin geslaagd Rommel's troepen tot staan te brengen. De versterkingen, die voor dit doel werden aangevoerd, maakten het Midden-Oosten zeer kwetsbaar. Het gevaar bleef bestaan, dat Rommel opnieuw zou doorstoten, en door de sterke troepenconcen tratie in Egypte waren de olie velden in het Midden-Oosten, als mede het Suez-kanaal overgela ten aan een geringe militaire be zetting. Alleen Alan Brooke, als chef van de Britse generale staf, achtte het dringend noodzakelijk naar Egyp te te gaan om er ter plaatse de moeilijkheden te bespreken en te bestuderen. Maar hij wilde al léén gaan en dagenlang zon hij op een manier om dat Churchill te zeggen, zonder dat de grote oorlogsleider hem zijn zelfstan dig optreden kwalijk zou nemen. Op 15 juli schrijft Brooke in zijn dagboek, dat hij de minis ter-president in een uitzonderlijk goede stemming aantrof tijdens een gesprek over de oorlog, dat beide mannen voerden in de tuin van de ambtswoning Downing Street 10. Over dit gesprek lezen wij in de aantekeningen: „Ik had allang geleerd, dat als men Winston's toestem ming voor de een of andere zaak wil hebben, men vaak dagenlang moet wachten op een geschikt ogenblik. Ik heb dat ook gedaan met het vra gen van toestemming om al leen naar het Midden-Oosten te mogen gaan. Ik wist, dat die toestemming niet gemak kelijk te krijgen was. Hij kon me niet missen in zijn nabij heid en hij had er een hekel aah mij zonder zichzelf te la ten vertrekken". Toestemming „Maar op die heerlijke zo meravond daar in de tuin van Downing Street waagde ik mijn kans. Ik overrompelde hem er eigenlijk meeen zie, hij gaf onmiddellijk toe stemming Behalve de problemen, waar mee Auchinleck en zijn leger hadden te kampen, trokken nog enige andere zaken Brooke naar het Midden-Oosten. Hij wenste te zien in welke staat Gibraltar was gevorderd, dat geschikt ge maakt werd als basis voor de operatics in Frans Noord-Afri ka, hij wilde meer weten van de verdediging van Malta, en ten slotte wilde hij ter plaatse wor den ingelicht over de stand van zaken bij de Britse strijdkrach ten in Perzië en Irak voor het ge val het Russische front in de Kaukasus zou bezwijken en de olievelden tegen de uit het noor den oprukkende Duitsers verde- In Nrd-Afrika. Luchtmaarschalk sir Arthur Tedder en minister president Winston Churchill kij ken naar een eskader bommen werpers, dat vati een vlucht te rugkeert. Rechts generaal Claude Auchinleck. digd zouden moeten worden. Om deze redenen was hij van plan te vliegen langs de kortste, maar gevaarlijkste route, name lijk recht over de lengte-as van de door de vijand gecontroleerde Middellandse Zee naar Malta, om daar lord Gort, de gouverneur en militaire commandant te spreken. Naar Cairo Maar op de 30ste juli, een dag voor zijn vertrek, hoorde Broo ke 's morgens tijdens een bespre king van de generale staf, dat Churchill óók had besloten naar Cairo te gaan. Even later werd hij door de minister-president apart genomen en hij hoorde toen het nieuws uit diens mond. Sir Winston zei hem, dat hij erg terneergeslagen was over het feit, dat generaal Auchinleck er nog steeds niet in geslaagd was de Duitsers uit El Alamein te verdrijven. Hij meende, dat de problemen in het vanuit Londen zo moeilijk te controleren Midden-Oosten al leen maar ter plaatse uit de weg konden worden geholpen. Chur chill was van plan naar Cairo te gaan via de zuidelijke, minder gevaarlijke, route over West- en Equatoriaal Afrika. Hij zou eni ge dagen na Brooke vertrekken en gelijk met deze in Cairo aan komen. Alan Brooke zag niet weinig op tegen de lange vliegtocht over de Middellandse Zee, waar hij de vijand kon ont moeten of waar het vliegtuig bij motorstoring verloren zou gaan. In zijn zakboekje, waar in hij het dagboek bijhield, schreef hij voor zijn vertrek: „Morgen begin ik in 'n nieuw boekje. Ik wil niet riskeren dat ik bij eventuele gevangen schap mijn aantekeningen aan de vijand zou moeten overleveren". Malta Nadat hij Gibraltar had be zocht vloog Alan Brooke naar Malta. Hierover tekent hij aan: „De reis moest in de nacht worden gemaakt en wij moes ten er voor zonsopgang zijn, anders was er kans, dat wij zouden worden neergeschoten door Italiaanse jagers". „Het zou geen prettig be zoek worden aan Gort in Mal ta. Ik wist hoe teleurgesteld hij zich voelde om hier opzij geschoven in een hoekje bui ten de eigenlijke oorlog het gevaar te lopen volkomen on der te gaan bij. een aanval van de vijand; zijn garnizoen zou bijzonder weinig terug kunnen doen". „Ik wilde hem vertellen van de plannen, die bestonden voor 't reorganisatie van de strijdkrachten in het Midden- Op de 2de augustus schrijft Alan Brooke: „Ik heb Gort verteld van de plannen in Noord-Afrika en hij vond ze bijzonder inte ressant". „Malta blijkt geen prettige verblijfplaats te zijn. Er is tekort aan brandstof, en de hongerige bevolking werkt niet mee om de rust te hand haven. Om benzine te sparen rijdt lord Gort op een fiets. Het moet een droeve indruk op hem maken, zo'n fiets tochtje over het eiland met de ruïnes en de vernielingen, die door de bombardementen zijn veroorzaakt. Bombarde menten, die ieder ogenblik kunnen worden hervat...." Op de avond, dat Brooke zou starten voor de 1200 mijl lange vliegreis van Malta naar Egyp te, vloog het toestel met Winston Churchill aan boord boven Frans Noord-Afrika. „Operatie Bracelet" (Operatie Armband) werd de missie van de 67-jarige staatsman genoemd. De andere ministers en zijn me dische adviseurs hadden hem de reis afgeraden, maar niets kon hem van zijn voornemen terug houden. Zomin als iemand hem ervan had kunnen weerhouden om aansluitend aan de Egypti sche reis, een bezoek aan Stalin te brengen. DE vergeefse pogingen om de Duitse troepen van gene raal Rommel uit El Alamein te verdrijven en de vrees, dat de Duitsers nóg verder oostwaarts zouden trekken in de Noordafrikaanse woestijn, deed Alan Brooke, chef-staf van de Britse strijdkrachten, besluiten zelf naar Caïro te gaan om de strijd in Noord-Afrika uit de impasse te helpen. Hij werd echter op de voet gevolgd door Winston Churchill. En in Caïro botsten hun meningen over de commando-opvolging van generaal Auchinleck over het Achtste Leger. Twee man nen werden tegen elkaar afgewogen: luitenant-generaal Gott en de jonge, veelbelovende militair Montgomery. Oosten, van de aanval van Egypte uit naar het westen en een landing van de Brits- Amerikaanse legers in Noord- Afrika, die daarna oost waarts zouden kunnen opruk ken. Op deze wijze zou Malta een bijzonder verdienstelijke voorpost kunnen zijn". Winstons pols Op de dag van aankomst schreef Alan Brooke: „Wij arriveerden tenslotte 's morgens om half zeven op het vliegveld, waar tal van mensen stonden te wachten op de aankomst van de minister president. Wij wachtten niet, Smuts: een beste kerel De kritieke toestand in Noord-Afrika, die zou leiden tot het vervan gen van generaal Auchin leck als commandant van 't Achtste Leger, had de grootste aandacht van Jan Christian Smuts, premier van de Zuid-Afrikaanse Unie en sinds 19Jf l ook Brits veldmaarschalk. Onder het commando van Auchinleck vochten ook Zuid-Afrikaanse troepen en toen chef-staf Alan Brooke naar Cairo vloog, op de voet gevolgd door Winston Churchill, tenein de de moeilijkheden met Auchinleck te bespreken, zorgde ook generaal Smuts bij de ontmoetingen aan wezig te zijn. „Smuts had grote waar dering voor Auchinleck", zo schrijft Brooke in zijn dagboek, nadat hij op de Britse ambassade te Cairo een gesprek met de Zuid- Afrikaanse staatsman had gehad. „Maar hij was van mening, dat „Auk" niet altijd de juiste onderge schikten koos. Voorts vond hij, dat er dringend ingrij pende veranderingen moes ten worden doorgevoerd". De wijze waarop Smuts zich die veranderingen voor stelde, kwam overeen met de inzichten van Alan Brooke. Daarom kan men ook in zijn aantekeningen lezen: „Smuts is een ver rukkelijke kerel met een scherp verstand..." maar reden onmiddellijk door naar de 25 kilometer verder gelegen ambassade, waar ik mij heb geschoren en gebaad. Na het ontbijt arriveerde Churchill. Hij was opgetogen over de reis en hij zag er goed uit. Zijn arts, lord Mo- ran, was meegekomen. Hij vertelde mij, dat hij zich een beetje ongerust maakte over de polsslag van sir Winston. Na de lunch arriveerde pre mier Smuts uit Pretoria. (Smuts is van 19391948 be halve premier van de Zuid- Afrikaanse Unie ook minister van Oorlog en Buitenlandse Zaken geweest. Voorts had hij als opperbevelhebber van de Zuidafrikaanse troepen en als Brits veldmaarschalk 'n groot aandeel in de campagnes in Abbessinië, Egypte en Tripo lis. Na Roosevelt en Churchill was hij de belangrijkste fi guur bij de westelijke gealli eerden red.). door te praten. Hij ergerde zich er aan, dat er voor 15 september niet van een offen- sief sprake kon zijn. Ik geloof dat er ons nog vele moeilijk- heden boven het hoofd han- gen". n „Na het diner, toen ik haast omviel van de slaap, riep Churchill me weer voor een m confèrentie, die tot half twee 's nachts duurde. Hij meende dat „Auk" (Auchinlek) weer het commando moest worden p gegeven over de strijdmacht in het Midden-Oosten en dat hij het Achtste Leger aan een ander moest overlaten. Pre- cies dat. wat ik hem van be- gin af aan. had voorgehou- den. Voorts voerde hij aan. m dat luitenant-generaal W. H. E. Gott de juiste man zou zijn om het commando over het Achtste Leger over te ne- men, ofschoon ik wist, dat Gott te vermoeid zou zijn om Z deze zware taak op zich te ee nemen. Er viel echter weinig te argumenteren. Winston hield het op Gott". Raadsel 1 Het is lord Alan Brooke nooit M helemaal duidelijk geweest, waaróm Winston Churchill zo'n vertrouwen stelde in Gott. Hij had hem nooit ontmoet en moet zijn goede indruk voornamelijk hebben gegrond op de medede- lingen van zijn minister van Bui- tenlandse Zaken, die in Gott een van de beste commandanten zag. Alan Brooke noemt Gott ook M een uitstekend commandant en hij heeft ontzag gehad voor het- geen de luitenant-generaal in de oorlog heeft verricht. Maar, zo M schrijft Brooke als aanvulling op zijn Egyptische notities, Gott heeft sinds het begin van de oor- log zijn beste krachten aan de woestijnoorlog gegeven. Het s vechten in de woestijn vergt ont- zaglijk veel van een militair. Vandaar, dat Brooke zijn zinnen had gezet op een ander groot en verdienstelijk militair, die hij M kersvers uit Engeland kon laten M komen: Montgomery. (Copyright V.V.D.-A.B.C.-press.) M Volgende artikel: Montgomery krijgt zijn kans iilllilliiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiil Gott Het dagboek van Brooke ver- j§ volgt: n „Na de lunch drie kwartier geslapen. Toen ontmoette ik Auchinleck die van het front was teruggekomen. In de am bassade hadden wij een lang gesprek met Churchill, waar na hij (Churchill) mij uitno digde om de zaak nog eens De conferentie in Cairo. De deel nemers aan de besprekingen po seren in de tuin van de Britse ambassade. Voorste rij v.l.n.r.: veldmaarschalk Jan Smuts, Win ston Churchill, generaal Claude Auchinleck en generaal Archi bald Wavell. Achterste rij v.l.n.r.: Luchtmaar schalk Arthur Tedder, Alan Broo ke, admiraal H. Harwood en R. G. Casey. lilllllllipillllllllllllllllllllUUIIIIIIIIIIIIllli^ \i" -.'it i f V Vereniging weduwen en weduwnaars Het driedaagse congres van wedu wen- en weduwnaars dat in de Twent se schouwburg te Enschede werd ge houden, heeft besloten een commissie in te stellen, die een vereniging zal stichten, waarin weduwen en weduw naars zijn ondergebracht. Deze vere niging zal een blad uitgeven en de aandacht van de regering vragen voor de sociale problemen waarvoor weduwen en weduwnaars zijn gestelek Aan het slot bleek men zeer een drachtig te zijn en werd de organisa- tot, gemeentesecretaris Greyn van Grevenbicht die ook de vrijgezellen- congressen heeft georganiseerd, ge huldigd. Frankrijk heeft tekort aan scholen en personeel Vandaag gaan 220.000 Franse kinderen voor het eerst naar school, en 60.000 voor het eerst naar een middelbare school. In totaal gaan omstreeks 8,5 miljoen Fransen stude ren, aan scholen, middelbare scholen en particuliere instellingen dat wil zeggen bijna eenvyfde van de Franse bevolking. De onderwijzers hebben weinig goe de verwachtingen. Klassen van 40 leerlingen, in plaats van de 25 die als maximum zijn voorgeschreven, zullen een uitzondering zijn, en het feit dat dit jaar 20.000 nieuwe onderwijzers examen hebben afgelegd is niet vol doende om het ontstellend tekort te verminderen. Bovendien is de toestand van vele schoolgebouwen weinig rooskleurig, en hebben in de vakantie oudercom missies en andere lichamen hun best gedaan om de schaarse schoolruimte weer voor een jaar bruikbaar te ma ken. Nederlandse pseudo- arts in Duitsland? Na een langdurig vooronderzoek heeft de Duitse politie te Dusseldorp de 38-jarige Nederlander J. D. aange houden. Hij zou juist dezer dagen zrjn functie als laboratoriumarts aldaar opgeven, om de leiding op zich te ne men van een afdeling van de genees kundige dienst elders in Duitsland. Hij wordt er ernstig van verdacht geen artsbevoegdheid te bezitten en zichzelf van valse papieren te hebben voorzien. Amerikaanse defensie wordt beperkt De Amerikaanse minister van de fensie, Wilson, heeft in het kader van het bezuinigingsprogramma be sloten het Amerikaanse leger met 'n tankdivisie en veertien luchtafweer- bataljons te besnoeien. Vijf lucht macht-constructie-bataljons worden ontbonden en de troepenmacht in Pa nama wordt beperkt. Op 30 juni 1958 zullen 100.000 man met groot ver'of zrjn gezonden. In totaal heeft Wil son een beperking van 200.000 man bevolen*

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1957 | | pagina 7