KRIJGSRAAD IN CAIRO
WOENSDAG 2 OKTOBER 1957
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
door ARTHUR ERYANT
lllllllimil!!lltlllllllllllllllllll!l[l!!!l!!lllllllllllllll!lllll!!!lllllllllll!ll!ll!!llinill!IIIIIIIIIIIIIHIII!ll!lllllllllllllllllllllllllllllllllUI!lllllllllllllllll!UI!llinillllillllllllllllliml
•naar het oorlogsdagboek, van LORD ALAN BROOKE de rechterhand van WINSTON CHURCHILL
Op fiets
(V)
OP de dertigste juli 1942 rin
kelde de telefoon in het
Kremlin. Toen Stalin de
stem van Churchill hoorde, die
hem zei in de naaste toekomst
een gesprek onder vier ogen te
willen hebben, wist de Russische
leider, dat Sir Winston hem
slecht nieuws te vertellen had.
Dat slechte nieuws was: de
voorgestelde invasie in Frank
rijk in het najaar zal niet door
gaan. De druk van de Duitsers
op hét Russische front zou niet
worden verminderd. Engeland
had eerst orde op eigen zaken te
stellen. En die zaken lagen in
Noord-Afrika, vanwaar rampza
lige berichten de hoofdkwartie
ren van de geallieerden bereik
ten. Hitiers troepen onder
commando van generaal Rom
mel waren er in geslaagd op
te rukken tot minder dan hon
derd kilometer voor Alexandrië.
Het was deze crisis aan het
Noordafrikaanse front, die Lord
Alan Brooke deed besluiten naar
Egypte te gaan. Hij werd echter
op de voet gevolgd door Chur-
chill, die meer dan iemand an-
ders overtuigd was van de moei-
H lijkheden, die dreigden als er niet
onmiddellijk op rigoureuze wij-
li zc zou worden ingegrepen.
Het Achtste Leger onder com-
mando van generaal Auchinleck
was erin geslaagd Rommel's
troepen tot staan te brengen. De
versterkingen, die voor dit doel
werden aangevoerd, maakten het
Midden-Oosten zeer kwetsbaar.
Het gevaar bleef bestaan, dat
Rommel opnieuw zou doorstoten,
en door de sterke troepenconcen
tratie in Egypte waren de olie
velden in het Midden-Oosten, als
mede het Suez-kanaal overgela
ten aan een geringe militaire be
zetting.
Alleen
Alan Brooke, als chef van de
Britse generale staf, achtte het
dringend noodzakelijk naar Egyp
te te gaan om er ter plaatse de
moeilijkheden te bespreken en te
bestuderen. Maar hij wilde al
léén gaan en dagenlang zon hij
op een manier om dat Churchill
te zeggen, zonder dat de grote
oorlogsleider hem zijn zelfstan
dig optreden kwalijk zou nemen.
Op 15 juli schrijft Brooke in
zijn dagboek, dat hij de minis
ter-president in een uitzonderlijk
goede stemming aantrof tijdens
een gesprek over de oorlog, dat
beide mannen voerden in de tuin
van de ambtswoning Downing
Street 10.
Over dit gesprek lezen wij in
de aantekeningen:
„Ik had allang geleerd, dat
als men Winston's toestem
ming voor de een of andere
zaak wil hebben, men vaak
dagenlang moet wachten op
een geschikt ogenblik. Ik heb
dat ook gedaan met het vra
gen van toestemming om al
leen naar het Midden-Oosten
te mogen gaan. Ik wist, dat
die toestemming niet gemak
kelijk te krijgen was. Hij kon
me niet missen in zijn nabij
heid en hij had er een hekel
aah mij zonder zichzelf te la
ten vertrekken".
Toestemming
„Maar op die heerlijke zo
meravond daar in de tuin van
Downing Street waagde ik
mijn kans. Ik overrompelde
hem er eigenlijk meeen
zie, hij gaf onmiddellijk toe
stemming
Behalve de problemen, waar
mee Auchinleck en zijn leger
hadden te kampen, trokken nog
enige andere zaken Brooke naar
het Midden-Oosten. Hij wenste
te zien in welke staat Gibraltar
was gevorderd, dat geschikt ge
maakt werd als basis voor de
operatics in Frans Noord-Afri
ka, hij wilde meer weten van de
verdediging van Malta, en ten
slotte wilde hij ter plaatse wor
den ingelicht over de stand van
zaken bij de Britse strijdkrach
ten in Perzië en Irak voor het ge
val het Russische front in de
Kaukasus zou bezwijken en de
olievelden tegen de uit het noor
den oprukkende Duitsers verde-
In Nrd-Afrika. Luchtmaarschalk
sir Arthur Tedder en minister
president Winston Churchill kij
ken naar een eskader bommen
werpers, dat vati een vlucht te
rugkeert. Rechts generaal Claude
Auchinleck.
digd zouden moeten worden.
Om deze redenen was hij van
plan te vliegen langs de kortste,
maar gevaarlijkste route, name
lijk recht over de lengte-as van
de door de vijand gecontroleerde
Middellandse Zee naar Malta, om
daar lord Gort, de gouverneur
en militaire commandant te
spreken.
Naar Cairo
Maar op de 30ste juli, een dag
voor zijn vertrek, hoorde Broo
ke 's morgens tijdens een bespre
king van de generale staf, dat
Churchill óók had besloten naar
Cairo te gaan. Even later werd
hij door de minister-president
apart genomen en hij hoorde
toen het nieuws uit diens mond.
Sir Winston zei hem, dat hij
erg terneergeslagen was over het
feit, dat generaal Auchinleck er
nog steeds niet in geslaagd was
de Duitsers uit El Alamein te
verdrijven.
Hij meende, dat de problemen
in het vanuit Londen zo moeilijk
te controleren Midden-Oosten al
leen maar ter plaatse uit de weg
konden worden geholpen. Chur
chill was van plan naar Cairo te
gaan via de zuidelijke, minder
gevaarlijke, route over West- en
Equatoriaal Afrika. Hij zou eni
ge dagen na Brooke vertrekken
en gelijk met deze in Cairo aan
komen.
Alan Brooke zag niet weinig
op tegen de lange vliegtocht
over de Middellandse Zee,
waar hij de vijand kon ont
moeten of waar het vliegtuig
bij motorstoring verloren zou
gaan. In zijn zakboekje, waar
in hij het dagboek bijhield,
schreef hij voor zijn vertrek:
„Morgen begin ik in 'n nieuw
boekje. Ik wil niet riskeren
dat ik bij eventuele gevangen
schap mijn aantekeningen
aan de vijand zou moeten
overleveren".
Malta
Nadat hij Gibraltar had be
zocht vloog Alan Brooke naar
Malta. Hierover tekent hij aan:
„De reis moest in de nacht
worden gemaakt en wij moes
ten er voor zonsopgang zijn,
anders was er kans, dat wij
zouden worden neergeschoten
door Italiaanse jagers".
„Het zou geen prettig be
zoek worden aan Gort in Mal
ta. Ik wist hoe teleurgesteld
hij zich voelde om hier opzij
geschoven in een hoekje bui
ten de eigenlijke oorlog het
gevaar te lopen volkomen on
der te gaan bij. een aanval
van de vijand; zijn garnizoen
zou bijzonder weinig terug
kunnen doen".
„Ik wilde hem vertellen van
de plannen, die bestonden
voor 't reorganisatie van de
strijdkrachten in het Midden-
Op de 2de augustus schrijft
Alan Brooke:
„Ik heb Gort verteld van
de plannen in Noord-Afrika
en hij vond ze bijzonder inte
ressant".
„Malta blijkt geen prettige
verblijfplaats te zijn. Er is
tekort aan brandstof, en de
hongerige bevolking werkt
niet mee om de rust te hand
haven. Om benzine te sparen
rijdt lord Gort op een fiets.
Het moet een droeve indruk
op hem maken, zo'n fiets
tochtje over het eiland met
de ruïnes en de vernielingen,
die door de bombardementen
zijn veroorzaakt. Bombarde
menten, die ieder ogenblik
kunnen worden hervat...."
Op de avond, dat Brooke zou
starten voor de 1200 mijl lange
vliegreis van Malta naar Egyp
te, vloog het toestel met Winston
Churchill aan boord boven Frans
Noord-Afrika.
„Operatie Bracelet" (Operatie
Armband) werd de missie van
de 67-jarige staatsman genoemd.
De andere ministers en zijn me
dische adviseurs hadden hem de
reis afgeraden, maar niets kon
hem van zijn voornemen terug
houden. Zomin als iemand hem
ervan had kunnen weerhouden
om aansluitend aan de Egypti
sche reis, een bezoek aan Stalin
te brengen.
DE vergeefse pogingen om de Duitse troepen van gene
raal Rommel uit El Alamein te verdrijven en de vrees,
dat de Duitsers nóg verder oostwaarts zouden trekken in de
Noordafrikaanse woestijn, deed Alan Brooke, chef-staf van
de Britse strijdkrachten, besluiten zelf naar Caïro te gaan om
de strijd in Noord-Afrika uit de impasse te helpen. Hij werd
echter op de voet gevolgd door Winston Churchill. En in
Caïro botsten hun meningen over de commando-opvolging
van generaal Auchinleck over het Achtste Leger. Twee man
nen werden tegen elkaar afgewogen: luitenant-generaal
Gott en de jonge, veelbelovende militair Montgomery.
Oosten, van de aanval van
Egypte uit naar het westen
en een landing van de Brits-
Amerikaanse legers in Noord-
Afrika, die daarna oost
waarts zouden kunnen opruk
ken. Op deze wijze zou Malta
een bijzonder verdienstelijke
voorpost kunnen zijn".
Winstons pols
Op de dag van aankomst
schreef Alan Brooke:
„Wij arriveerden tenslotte
's morgens om half zeven op
het vliegveld, waar tal van
mensen stonden te wachten op
de aankomst van de minister
president. Wij wachtten niet,
Smuts: een
beste kerel
De kritieke toestand in
Noord-Afrika, die zou
leiden tot het vervan
gen van generaal Auchin
leck als commandant van
't Achtste Leger, had de
grootste aandacht van Jan
Christian Smuts, premier
van de Zuid-Afrikaanse
Unie en sinds 19Jf l ook
Brits veldmaarschalk.
Onder het commando van
Auchinleck vochten ook
Zuid-Afrikaanse troepen
en toen chef-staf Alan
Brooke naar Cairo vloog,
op de voet gevolgd door
Winston Churchill, tenein
de de moeilijkheden met
Auchinleck te bespreken,
zorgde ook generaal Smuts
bij de ontmoetingen aan
wezig te zijn.
„Smuts had grote waar
dering voor Auchinleck",
zo schrijft Brooke in zijn
dagboek, nadat hij op de
Britse ambassade te Cairo
een gesprek met de Zuid-
Afrikaanse staatsman had
gehad. „Maar hij was van
mening, dat „Auk" niet
altijd de juiste onderge
schikten koos. Voorts vond
hij, dat er dringend ingrij
pende veranderingen moes
ten worden doorgevoerd".
De wijze waarop Smuts
zich die veranderingen voor
stelde, kwam overeen met
de inzichten van Alan
Brooke. Daarom kan men
ook in zijn aantekeningen
lezen: „Smuts is een ver
rukkelijke kerel met een
scherp verstand..."
maar reden onmiddellijk door
naar de 25 kilometer verder
gelegen ambassade, waar ik
mij heb geschoren en gebaad.
Na het ontbijt arriveerde
Churchill. Hij was opgetogen
over de reis en hij zag er
goed uit. Zijn arts, lord Mo-
ran, was meegekomen. Hij
vertelde mij, dat hij zich een
beetje ongerust maakte over
de polsslag van sir Winston.
Na de lunch arriveerde pre
mier Smuts uit Pretoria.
(Smuts is van 19391948 be
halve premier van de Zuid-
Afrikaanse Unie ook minister
van Oorlog en Buitenlandse
Zaken geweest. Voorts had hij
als opperbevelhebber van de
Zuidafrikaanse troepen en als
Brits veldmaarschalk 'n groot
aandeel in de campagnes in
Abbessinië, Egypte en Tripo
lis. Na Roosevelt en Churchill
was hij de belangrijkste fi
guur bij de westelijke gealli
eerden red.).
door te praten. Hij ergerde
zich er aan, dat er voor 15
september niet van een offen-
sief sprake kon zijn. Ik geloof
dat er ons nog vele moeilijk-
heden boven het hoofd han-
gen". n
„Na het diner, toen ik haast
omviel van de slaap, riep
Churchill me weer voor een m
confèrentie, die tot half twee
's nachts duurde. Hij meende
dat „Auk" (Auchinlek) weer
het commando moest worden p
gegeven over de strijdmacht
in het Midden-Oosten en dat
hij het Achtste Leger aan een
ander moest overlaten. Pre-
cies dat. wat ik hem van be-
gin af aan. had voorgehou-
den. Voorts voerde hij aan. m
dat luitenant-generaal W. H.
E. Gott de juiste man zou
zijn om het commando over
het Achtste Leger over te ne-
men, ofschoon ik wist, dat
Gott te vermoeid zou zijn om Z
deze zware taak op zich te ee
nemen. Er viel echter weinig
te argumenteren. Winston
hield het op Gott".
Raadsel 1
Het is lord Alan Brooke nooit M
helemaal duidelijk geweest,
waaróm Winston Churchill zo'n
vertrouwen stelde in Gott. Hij
had hem nooit ontmoet en moet
zijn goede indruk voornamelijk
hebben gegrond op de medede-
lingen van zijn minister van Bui-
tenlandse Zaken, die in Gott een
van de beste commandanten zag.
Alan Brooke noemt Gott ook M
een uitstekend commandant en
hij heeft ontzag gehad voor het-
geen de luitenant-generaal in de
oorlog heeft verricht. Maar, zo M
schrijft Brooke als aanvulling op
zijn Egyptische notities, Gott
heeft sinds het begin van de oor-
log zijn beste krachten aan de
woestijnoorlog gegeven. Het s
vechten in de woestijn vergt ont-
zaglijk veel van een militair.
Vandaar, dat Brooke zijn zinnen
had gezet op een ander groot en
verdienstelijk militair, die hij M
kersvers uit Engeland kon laten M
komen: Montgomery.
(Copyright V.V.D.-A.B.C.-press.) M
Volgende artikel:
Montgomery krijgt
zijn kans
iilllilliiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiil
Gott
Het dagboek van Brooke ver- j§
volgt: n
„Na de lunch drie kwartier
geslapen. Toen ontmoette ik
Auchinleck die van het front
was teruggekomen. In de am
bassade hadden wij een lang
gesprek met Churchill, waar
na hij (Churchill) mij uitno
digde om de zaak nog eens
De conferentie in Cairo. De deel
nemers aan de besprekingen po
seren in de tuin van de Britse
ambassade. Voorste rij v.l.n.r.:
veldmaarschalk Jan Smuts, Win
ston Churchill, generaal Claude
Auchinleck en generaal Archi
bald Wavell.
Achterste rij v.l.n.r.: Luchtmaar
schalk Arthur Tedder, Alan Broo
ke, admiraal H. Harwood en R.
G. Casey.
lilllllllipillllllllllllllllllllUUIIIIIIIIIIIIllli^
\i" -.'it i f V
Vereniging weduwen
en weduwnaars
Het driedaagse congres van wedu
wen- en weduwnaars dat in de Twent
se schouwburg te Enschede werd ge
houden, heeft besloten een commissie
in te stellen, die een vereniging zal
stichten, waarin weduwen en weduw
naars zijn ondergebracht. Deze vere
niging zal een blad uitgeven en de
aandacht van de regering vragen
voor de sociale problemen waarvoor
weduwen en weduwnaars zijn gestelek
Aan het slot bleek men zeer een
drachtig te zijn en werd de organisa-
tot, gemeentesecretaris Greyn van
Grevenbicht die ook de vrijgezellen-
congressen heeft georganiseerd, ge
huldigd.
Frankrijk heeft tekort
aan scholen en personeel
Vandaag gaan 220.000 Franse
kinderen voor het eerst naar school,
en 60.000 voor het eerst naar een
middelbare school. In totaal gaan
omstreeks 8,5 miljoen Fransen stude
ren, aan scholen, middelbare scholen
en particuliere instellingen dat wil
zeggen bijna eenvyfde van de Franse
bevolking.
De onderwijzers hebben weinig goe
de verwachtingen. Klassen van 40
leerlingen, in plaats van de 25 die als
maximum zijn voorgeschreven, zullen
een uitzondering zijn, en het feit dat
dit jaar 20.000 nieuwe onderwijzers
examen hebben afgelegd is niet vol
doende om het ontstellend tekort te
verminderen.
Bovendien is de toestand van vele
schoolgebouwen weinig rooskleurig,
en hebben in de vakantie oudercom
missies en andere lichamen hun best
gedaan om de schaarse schoolruimte
weer voor een jaar bruikbaar te ma
ken.
Nederlandse pseudo-
arts in Duitsland?
Na een langdurig vooronderzoek
heeft de Duitse politie te Dusseldorp
de 38-jarige Nederlander J. D. aange
houden. Hij zou juist dezer dagen zrjn
functie als laboratoriumarts aldaar
opgeven, om de leiding op zich te ne
men van een afdeling van de genees
kundige dienst elders in Duitsland.
Hij wordt er ernstig van verdacht
geen artsbevoegdheid te bezitten en
zichzelf van valse papieren te hebben
voorzien.
Amerikaanse defensie
wordt beperkt
De Amerikaanse minister van de
fensie, Wilson, heeft in het kader
van het bezuinigingsprogramma be
sloten het Amerikaanse leger met 'n
tankdivisie en veertien luchtafweer-
bataljons te besnoeien. Vijf lucht
macht-constructie-bataljons worden
ontbonden en de troepenmacht in Pa
nama wordt beperkt. Op 30 juni 1958
zullen 100.000 man met groot ver'of
zrjn gezonden. In totaal heeft Wil
son een beperking van 200.000 man
bevolen*