Land onder de ijskap zal zijn
geheimen moeten prijsgeven
Wie zoekt ranke straaljager
of snel schroefvliegtuig?
SPANNING OP ARBEIDSMARKT
IN AUGUSTUS VERMINDERD
DONDERDAG 19 SEPTEMBER 1957
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
1
IJsbrekers, vliegtuigen, helikopters
en tractoren naar zuidpoolgebied
(Van een medewerker.)
Op 21 september gaat in het
zuidpoolgebied de zon weer op.
Voor de tientallen geleerden uit
Argentinië, Australië, Chili,
Frankrijk, Rusland, Engeland
en de Verenigde Staten breekt
dan na een lange winternacht
het licht aan, dat een half jaar
schijnen zal. Andere geleerden,
uit België, Japan, Nieuw-Zee-
land, Noorwegen en Spanje, zul
len zich bij hen en hun leger
van helpers en medewerkers
voegen. Antarctica immers is
het toneel van koortsachtige ac
tiviteit, sinds het in het kader
van het Geophysisch Jaar in het
brandpunt der belangstelling
van de wereld der internationale
wetenschap staat. De geheimen
van het land onder de IJskap
worden naarstig doorvorst en
wanneer in maart van het vol
gende jaar de zon weer onder
gaat achter een kim van ijs, zul
len tal van geheimen in concrete
wetenschappelijk vastgestelde
feiten zijn omgezet. In feiten, die
de mens nieuwe kennis moet ver
schaffen van de krachten, waar
door onze bekende, maar in vele
opzichten toch nog onbekende
planeet wordt bestierd.
Even bellen..
De in onze jeugd ademloos ver
slonden verhalen van moedige
mannen, die alle denkbare ontbe
ringen en verschrikkelijke tegen
slagen overwonnen op hun weg
naar de polen der aarde, behoren
tot de historie. De koene ontdek
kingsreizigers, die met hun scheep
jes in het barre noorden of het
vooral niet minder barre zuiden
het punt van samenkomst van alle
meridianen zochten, om over het
ijs met hun sledehonden verder te
trekken naar dit wonderbaarlijk
aantrekkelijke punt, die op hun
weg allerlei afschuwelijke hinder
nissen ontmoetten en de strijd te
gen koude en stormen, honger en
ziekte honderd maal streden om
eenmaal te overwinnen, behoren
tot het verleden.
De moderne poolvorser moet nog
altijd over bijzondere eigenschap
pen beschikken van moed en vol
harding, maar hij beschikt nu bo
vendien over vliegtuigen en trac
toren met behulp waarvan hij,
vanuit de comfortabele basis ge
bouwd met toepassing van alle
moderne vindingen, het gebied van
studie kan doorkruisen in even
veel uren als vroeger weken of
maanden. Hij beschikt over voed
sel dat is samengesteld met toe
passing van alle mogelijkheden
van de moderne voedingsleer en
moderne technieken. De scheur
buik, die vroeger zovele slachtof
fers eiste is thans een onbekende
ziekte. De verschrikkingen van de
poolnacht zijn dragelijk gewor
den. De radio biedt de gewenste
afwisseling na het wetenschappe
lijk werk. Hij kan van bepaalde
punten uit niet alleen met zijn
vrienden telefoneren, maar hij kan
zelfs even „naar huis opbellen",
om te vragen hoe het vrouw en
kinderen gaat.
Het zuidpoolgebied is nog maar
ruim een halve eeuw het onder
werp van studie. Hoe zijn de om
standigheden veranderd sedert
Shackelton in 1909 op 97 mijl van
de zuidpool door sneeuwstormen
en voedselgebrek tot de terugtocht
werd gedwongen! De zuidpool
werd tenslotte op 14 december
1911 het eerst bereikt door Amund
sen een maand later door Scott,
die echter de bewoonde wereld
nooit zou terugzien: hij veronge
lukte met zijn gehele expeditie op
de terugtocht en slechts later ge
vonden documenten getuigen van
zijn aangrijpend avontuur. Nu
vliegt men "naar en over de pool
en draait daar, bij wijze van spre-
Britse onderzoekers kaïnperenop
het ijs van de zuidpool.
ken, zijn hand niet voor om.
Antarctica is 'n werelddeel, in
tegenstelling tot het gebied van de
noordpool, welk geografisch punt
in de aardkorst ongeveer 3000 me
ter beneden de zeespiegel ligt.
Voorlopige onderzoekingen intus
sen maken het reeds thans waar
schijnlijk dat het uitgestrekte
landgebied geen aaneengesloten
continent, doch een archipel is.
Het is een nieuw land voor ons.
De geologische formaties tonen
echter aan, dat de landmassa's
aan de zuidpool kunnen bogen op
hoge ouderdom. Er zijn kolen ge
vonden een bewijs dat dit ge
bied eertijds moerassen kende met
een tropisch klimaat. Het gebied
dat men met Antarctica aanduidt
is tweemaal zo groot als Europa
bijna zo groot als Zuid-Ameri-
ka. Het berkland rijst tot 5000
meter. De pool zelf ligt op een
hoogvlakte van 3000 meter.
Het gebied heeft alle geografi
sche karakteristieken van de an
dere werelddelen met dien ver
stande dat het overdekt is met een
ijskap, die zich aan alle kanten
tot ver in zee uitstrekt en die in
dikte varieert van een paar hon
derd tot 3000 meter. Vrijwel het
gehele gebied ligt binnen de zuid-
pool-cirkel. Op het zuidelijk half
rond bereikt de zon op 21 decem
ber het hoogste punt. In die pe
riode zijn er dagen dat de sneeuw
aan de kust begint te smelten.
Maar in de winterIn de pool
nacht zijn op de hoogvlakte tem
peraturen tot 100 graden Fahren
heit beneden nul gemeten.
Het spreekt vanzelf, dat de
grote ijsvlakte weinig kansen
biedt aan dierlijk of plantaardig
leven. Het leven der zee is echter
overvloedig. Ondanks de kou is zij
rijk aan plankton; er zijn garnalen
die op hun beurt weer tot voedsel
dienen voor vele vissoorten, zee
honden en niet te vergeten walvis
sen. Pinguins (die op het ijs broe
den) vinden eveneens hun voedsel
op of in het water. Ook met het
leven van dier en plant houden de
geleerden, die thans in Antarctica
zijn verzameld, zich bezig: hun
aanpassing aan de koude, hun stof
wisseling, de trek (van pïnquins
en zeehonden), hun broedgewoon-
ten en broedplaatsen en wat niet
al, dat tot het gebied der grote on
bekenden in het dierenleven be
hoort.
Geen koude oorlog
Zeven naties hebben nu bases in
het zuidpoolgebied: Argentinië,
Australië, Chili, Frankrijk, de
Sowjet-Unie, Groot-Brittannië en
de Verenigde Staten. Nog vijf an
dere bases zijn in een meer of min
der vergevorderd stadium van op
richting. Dat zijn die van België,
Japan, Nieuw-Zeeland, Noorwegen
en Spanje.
Een grote concentratie van we
tenschappelijk vernuft, dat zich
voornamelijk met weerkundige
waarneming en studie bezighoudt,
vindt men in Graham Land (ook
wel genaamd Palmer schiereiland)
dat vrijwel recht ten zuiden van
het puntje van Zuid-Amerika ligt.
Hier hebben de Britten tien bases,
Argentinië heeft er acht en Chili
zes. Zij werken nauw samen.
Trouwens, op het stuk van inter
nationale samenwerking zou het
Geophysisch Jaar en in net bijzon
der dit deel van de wereld een
voorbeeld kunen zijn voor de ge
hele samenleving.
Karakteristiek is dat een Ame
rikaan medewerkt in het Sowjet-
laboratorium in Mirny en een Kus
op zijn beurt in Klein-Amerika, de
Amerikaanse nederzetting.
Oostelijk van de Brits-Argen-
tijns-Chileense sector ligt de Wed-
dèll-zee en aan de kust daarvan
zijn weer drie bases: een Argen
tijnse, een Amerikaanse en die van
de Britse Royal Society. Vrijwel
tegenover de Weddell-zee en dus
ten zuiden van Nieuw-Zeeland, ligt
de Ross-zee, die diep landinwaarts
grijpt en die het uitgangspunt is
geweest van de expeditie in de loop
van deze eeuw naar de pool.
Op de oostelijke kuststrook van
de Ross-zee ligt de voornaamste
Amerikaanse basis, Kleiiï Amerika
en op de westkust de Amerikaan
se lucht-bevoorradingsbasis en het
Nieuw-Zeelandse station. Waar de
Ross-zee de oceaan bereikt, bij
Kaap Adare, komt een basis die
Amerika en Nieuw-Zeeland te za-
men bemannen. Het Spaanse sta
tion ligt tussen de Ross-zee en
Graham land.
Langs de kust vindt men dan,
op geregelde afstanden in weste
lijke richting, bases van Frankrijk,
Amerika, de Sowjet-Unie (Mirny)
en Australië, vervolgens Japan en
België op Koningin Maudland zui
delijk van Afrika en tenslotte het
Noorse station aan de oostelijke
grens van de Weddell-zee. Japan
heeft dan nog een basis op Peter
I-eiland, de Sowjets, Frankrijk en
de Verenigde Staten hebben voorts
stations in het binnenland.
Het doel van de waarnemin
gen van alle geleerden is het
zelfde: in de eerste plaats na
te gaan welke invloed dit ge
bied heeft op de gestalte van
het weer, op zeestromingen en
de waterbalans, en voorts
waarnemingen te doen met be
trekking tot aardmagnetisme,
kosmische straling, het noor
derlicht en overeenkomstige
verschijnselen en de aardkorst
zelve.
In toekomst bewoonbaar
Een van de Amerikaanse sta
tions doet, blijkens een rapport
van dr. Gerald Wendt voor UNES
CO, waarnemingen aan de pool
zelf: meer dan 700 ton aan goede
ren is sedert november van het
vorig jaar per vliegtuig naar de
pool overgebracht. Het conventio
nele vliegtuig is onontbeerlijk ge
worden in dit onderzoek, niet al
leen voor het overbrengen van
mensen en materiaal, maar ook
voor luchtkartering en, zonodig,
reddingsexpedities. Maar niet min
der verdienstelijk werk doet de he
likopter, die laag-vliegend als
spoorzoeker optreedt om wegen te
zoeken zowel door als over het ijs.
Diesel-tractoren hebben mens en
dier vervangen als transportmid
del en zorgen voor de overbren
ging van geweldige hoeveelheden
bouwmateriaal, wetenschappelijke
instrumenten en voorraden.
Ging admiraal Byrd 25 jaar ge
leden naar dit gebied met een
scheepje, waarvan de machine 200
paardekrachten leverden, thans
maakt men gebruik van ijsbre-
kers met een vermogen van 21.000
paardekrachtRadioverbindingen
onderhouden het contact tussen
groepen die op onderzoek uit zijn
en de bases, tussen de bases onder
ling, en van de bases met de be
woonde wereld. De oude plaag der
onderzoekers en ontdekkingsreizi
gers: onvoldoende of ondoelmatige
voeding, is overwonnen.
„Antarctica nadert snel de tijd
dat het voor bewoning op lange
termijn te gebruiken zal zijn", zegt
Paul E. Siple, de chef van de we
tenschappelijke groep der Ameri
kanen aan de pool.
Het illustratiemateriaal voor dit
artikel werd ter beschikking gesteld
door Unesco-Nederland.
Onder heel moeilijke omstandighe-1 orkaan het ijsveld dat als weg naarde weg naar de ijsbarrière opnieuw
den wordt op de Sowjet-basis een de kust moet dienen. In de loop van worden aangelegd,
schip gelost. Véle malen breekt een twee weken moest tot vijfmaal toe
IN WOENSDRECHT STAAN ZE TE KOOP
Liefhebber zal zijn keuze kunnen
maken op openbare veiling
Op het vliegveld Valkenburg werden woensdag acht Seahawkstraal-
jagers aan de marine luchtvaartdienst overgedragen, die ons door de
Amerikanen ten geschenke werden gegeven in het kader van het
wederzijdse hulpprogramma. In het geheel komen er 22 en ze zijn be
stemd als deklandingsjagers op het vliegkampschip „Karei Doorman",
waar ze de verouderde Seafuries, de nog altijd snelste schroef jagers
ter wereld, zullen moeten vervangen.
De Seafuries zyn een jaar of
acht geleden in gebruik gekomen.
Ze golden zo ongeveer als parade-
paar djes van onze marine lucht
vaartdienst. Met een maximum
snelheid van 730 kilometer per
Scheepvaartvereniging Zuid
vijftig jaar.
Vrijdag 20 september a.s. zal het
vijftig jaar geleden zijn, dat de
Scheepvaart Vereniging Zuid, de ver
eniging van werkgevers in de Rotter.
damse haven, werd opgericht. Die
dag zal in het teken van net jubileum
staan.
Des ochtends zal aan de Waalha
ven de eerste spade de grond ingaan
voor de bouw van een nieuwe haven
vakschool. Om elf uur biedt het per
soneel de directie in het hoofdkantoor
aan de Pieter de Hoochweg een bron
zen plastiek aan, vervaardigd door de
kunstsmid J. M. Koldewey uit Hel-
voirt.
In de middag is er een feestelijke
vergadering in de schouwburg, waar
het woord zal worden gevoerd dooi
de minister van sociale zaken en
volksgezondheid, de heer J. G. Suur-
hoff, de burgemeester van Rotterdam,
mr. G, E. van Walsum, en de voorzit
ter van de scheepvaartvereniging, mr.
W. F. Lichtenauer. Een receptie volgt
daarna in „Bellevue" en de dag wordt
-besloten met een feestavond voor het
personeel in de Rivièrahal.
Ter gelegenheid van het vijftigja
rig bestaan is een gedenkboek ver
schenen van de hand van een der se
cretarissen, dr. A. J. T. Stakenburg,
onder de titel „Stand van zaken, een
halve eeuw arbeidsverhoudingen in de
Rotterdamse haven".
0 De Amerikaanse regering heeft een
eis tot schadevergoeding ten bedrage van
twee miljoen dollar ingediend tegen de
eigenaar van de 2040 ton metende Noor
se vrachtboot „ThorsdaiU", die In de
monding van de Goose River (Oregon)
een Amerikaanse baggermolen heeft aan
gevaren. De molen zonk en drie opva
renden verdronken.-
Twee beelden van de rijtoer
door Den Haag, welke het ko
ninklijk gezin dinsdagmiddag
na de opening van de Staten-
Generaal, maakte. Alleen H.K.
H. Prinses Irene moest ver
stek laten gaan omdat zij met
griep het bed moest houden.
Foto boven: H. M. Koningin
Juliana, Z.K.H. Prins Bern-
hard en H.K.H. Prinses Marij
ke tijdens de rijtoer in het rij
tuig.
Foto onder: H.K.H. Prinses
Margriet en H.K.H. Prinses
Beatrix tijdens de glorieuze
tocht door de residentie.
uur waren deze propellorduivels
zelfs concurrent van de nu al weer
verouderde Gloster Meteor straal
jagers, waarvan er op vliegbasis
Woensdrecht voor de vlieglief heb
bers een serie onttakelde exempla
ren te koop staan.
Noch de Marine Luchtvaartdienst,
noch de Nederlandse Luchtmacht kan
uiteraard met die verouderde types
vliegtuigen blijven zitten. Het schijnt
dan ook de bedoeling te zijn zowel de
Seafuries als de Gloster Meteors MK
4 binnen kort publiekelijk te gaan ver
kopen, gelijk kortgeleden ook een
paar onttakelde mijnenvegers van de
Marine in openbare veiling van de
hand werden gedaan.
De Seafuries zullen in veiling worden
gebracht door de inspecteur der Do
meinen in Den Haag. de Glosters
door zijn collega in Goes. Alleen geen
van beide functionarissen heeft tot
heden van Marine of Oorlog nog be
richt ontvangen dat de verkoop kan
worden geregeld. Wanneer dat straks
wél het geval is en openbare inschrij
ving zal kunnen geschieden, zullen
de meeste vliegtuigen ons worden
aangeboden als schroot.
Slechts een klein aantal van de
Seafuries, uitgerust met een 2500
pk 18 cilinder Bristol Centaurus
motor, een vijfbladige schroef aan
de neus en opklapbare vleugels,
zal nog echt kunnen vliegen. Van
dit soort zullen er waarschijnlijk
twee minder zijn dan de dertig,
die de Marine Luchtvaartdienst
opruimde.
Het Nationale Luchtvaartmuseum en
het museum voor Lucht- en scheep
vaart hebben namelijk de vlagofficier
materieel van de Koninklijke Marine
gevraagd een exemplaar te mogen
ontvangen. Er ls geen enkele reden
onf te veronderstellen, dat dit ver
zoek nies zal worden ingewilligd.
De Glosters leken aanvankelijk ook
onze neus voorbjj te zullen gaan. Is
raël heeft er immers belangstelling
voor gehad. De Israëlische emble
men waren zelfs al op de vleugels en
rompen geschilderd, toen bleek dat
de koop niet kon doorgaan, omdat de
Glosterfabriek in Engeland te hoge
rechten vroeg b\j doorverkoop. Dat
feit deed de koop op het laatste
ogenblik afspringen.
ARBEIDSRESERVE BOUWVAKKEN GESTEGEN
Boeren trokken minder
extra-werkkrachten aan.
In de loop van de maand augustus
is het aantal werkloze mannen van
28.955 tot 29.548 gestegen. De bezet
ting van de aanvullende werken nam
af van 8061 tot 6631. De totale ge
registreerde arbeidsreserve daalde
van 37.016 tot 36.179.
De geregistreerde vraag naar man
nelijk personeel daalde van 65.074
tot 59.520. Twee derde van die da
ling werd veroorzaakt door inscha
keling van jeugdigen in het bedrijfs
leven.
De spanning op de arbeidsmarkt
is voelbaar verminderd. Vergeleken
met vorig jaar eind augustus lag de
arbeidsreserve ruim 13.000 hoger en
de vraag ruim 16.000 lager.
In augustus namen de landbouw
en de conservenindustrie nogal
wat werkzoekenden op. De toene
ming van de seizoenwerkgelegen
heid in de landbouw bleef echter
beneden de verwachting. Door het
slechte weer is een deel van de
graanoogst en het begin van de
aardappeloogst naar september
verschoven. Daarenboven hebben
de boeren minder extra-arbeids
krachten aangetrokken, terwijl
bovendien de teelt van minder ar
beidsintensieve gewassen en de
verdergaande mechanisatie de sei-
zoentoppen in de arbeidsbehoefte
hebben genivelleerd.
De arbeidsreserve steeg in de
bouwvakken (met name de wa
ter-, spoor- en wegenbouwsector
tengevolge van de bestedingsbe
perking), de hereca- en toering-
carbedrijven afloop toeristensei
zoen) en onder het kantoorperso
neel (vervanging van ouderen
door jongeren).
In de vier noordelijke provincies
daalde de werkloosheid door het sei
zoenwerk in de landbouw. In Gelder
land, Zuid-Holland, Noord-Brabant
en Limburg steeg zij vooral door het
opnemen van jeugdigen in het ar
beidsproces.
Het aantal als werkloos ingeschre
ven vrouwen steeg van 3312 tot 4094,
de geregistreerde vraag daalde van
38.852 tot 36.923. De bestedingsbe
perking heeft op de vraag naar en
het aanbod van vrouwelijke arbeids
krachten tot nu toe nog weinig in
vloed gehad. Het stijgen van het
aanbod en het dalen van de vraag
zijn voornamelijk veroorzaakt door
de inschrijving van meisjes, na be
ëindiging van haar schoolopleiding.
OP 21 SEPTEMBER KOMT DE ZON WEER OP
