NAAR
EEN NIEUWE DEITA-MAATSCHAPPIJ
Zeeland
aan
wil meewerken
de opbouw
1^>e
eeuiose
eren vah vavu
a de laatste wereldoorlog is er een andere visie gegroeid op de vraag, wel
ke de maatschappelijke functie moet zijn van de gewesten die ons land samen
stellen. De 19e eeuw zag dit probleem zuiver economistischde economische
ontwikkeling werd aan zijn lot overgelaten en daaruit resulteerde, eveneens zon
der tussenkomst van de overheid, de maatschappelijke opbouw. In dit opzicht
eindigde de 19e eeuw in principe pas omstreeks 1945, toen met de instelling
van ontwikkelingsgebieden de gedachte ingang vond, dat de overheid iets moest
gaan doen aan de achterstand in ontwikkelingsvoorwaarden ten opzichte van
vanouds „door de natuur" bevoorrechte gebieden.
kerstening". Industrialisatie en dergelijke
verschijnselen hebben niet automatisch
ontkerstening ten gevolge. Een spreker zei:
Als dat zo zou zijn dan betekent dit dat
God en geloof aan Hem vastgeketend zou
den zijn aan een bepaalde sociale struc
tuur. Zulk een ontkerstening treedt alleen
dan op als het geloof een starre vorm is.
In zijn rede voor de K.V.P. nog te pu
bliceren in het Zeeuws Tijdschrift
sprak pastoor Jos van Campen te Ter-
neuzen in dezelfde geest en hij baseerde er
een programma voor de Kanaalzone op.
Elders in dit nummer vindt de lezer
economisch gerichte betogen die hier
op aansluiten. De economie kan im
mers een middel zijn om de maatschappij
groeperingen te versterken, evenals de wa-
terstaatkunde of de ruimtelijke ordening
Als voorbeeld wijzen wij op Terneuzen
met zijn achterland. Men kan moeilijk
stellen, dat aan de uitbouw van dit gebied
tot op heden toe die aandacht is besteed,
die nodig geweest zou zijn om het volle
rendement er uit te lialen in het belang
van het gehele land. Zelfs de kanaalver
breding zal ondernomen worden met het
oog op de belangen van Gent. De studie
groep van de kanaalzone-gemeenten wil
deze lijn nu ombuigen en via het Provin
ciaal Bestuur en het Rijk een speciale be
handeling bepleiten. De vaste verbinding
over de Westerschelde is een ander voor
leid ten aanzien van de culturele subsi
dies, het werk van de Zeeuwse toneel
adviseur en de muziekschool, alsmede 't
vele dat verzet wordt door instellingen
als Z.V.U. of Arbeiderskunstkringen.
Verder: de muzikale instructie-avonden,
het bestedingenplan voor fanfares, het
subsidiëren van de lectuurvoorziening.
Op sociaal gebied noemen wy de stimule
ring van het maatschappelijk werk en de
gezinsverzorging, de zorg voor minder-
validen, de beroepen-voorlichting, het so
ciale onderzoek inzake de bejaarden, het
onderzoek naar het aantal Zeeuwse stu
denten en de oprichting van dorpshuizen
en wijkgebouwen.
Daarom tenslotte nog het verband tus
sen de ontwikkeling van het Wester-
schelde-bekken en het vorenstaande.
Wil men een vruchtbare industrialisatiepoli-
tiek aanvaarden dan möet men beginnen bij
de twee unieke punten: Vlissingen en Ter-
neuzen met omgeving. Het zal niet lang
mëer duren of de kust elders is volge
bouwd, waarmee zij een schaars en duur
goed wordt. Van hieruit zullen de andere
Zeeuwse centra zoals bv. Hulst, Goes en
Middelburg gunstige Impulsen ontvangen.
Een oude vestigingswet zegt dat het zee
schip zo diep mogelijk binnenvaart, maar
dit laat nog veel uitleg toe. Zo diep moge
lijk: is de eigenlijke Westerschelde dit nog
voor de grootste zeeschepen?
Zullen het zich ontwikkelende Brabant,
de Kempen en de Vlaanderen geen nieu
we monding zoeken en ligt Zeeland ten op
zichte van het N.W. Europese industrie
gebied niet zeer gunstig? Wat kost de
aanleg van de nodige Tweede Waterweg en
kan dit geld niet beter aan de Westerschel
de worden geïnvèsteerd De Euromarkt
zal de vestigingsplaatsen van de zware in
dustrie revolutionair wijzigen. Midden-
Europa zal over enige decennia voor sche
pen van 1500 ton worden ontsloten. Rond
Rotterdam en Antwerpen met hun voor
land ligt de sleutelpositie voor de gehele
wereldhandel tussen de westelijke en oos
telijke mondiale machten. Daarnaast bestaat
geen Randstad, waarvan wij het zoge
naamde probleem immers willen oplossen!
Na de ramp verrezen overal
in Zeeland nieuwe wijkgebou
wen en dorpshulzen.
Nabij het tijhaventje van
Borssele grazen nog de scha
pen. Het wachten is nu echter
op het eerste (industrie)-
schaap, dat over de (Sloe)dam
zal komen
(Foto P.Z.C.)
gzts
tlv
DE HUIDIGE president-direc
teur van de Koninklijke Maat
schappij „De Schelde", de heer J.
W. Hupkes (49) is Zeeuw sinds
(48) werd in Dordrecht geboren.
Hij studeerde chemie in Delft,
waar hij in 1931 het ingenieurs
diploma cum laude ontving. Na
zijn studietijd was hij ingenieur
bij de coöperatieve kunstmestfa-
briek Vlaardingen en bij de Verf-
fabriek „Ten Horn" in Maastricht.
Ook trad de heer Horstmann Op
als commandant van de tweede
Nederlandse Pioniersgroep, korps
genietroepen en pioniers. Bij de
N.V. Nieuwe Nederlandse Mij. tot
Vervaardigen van Spiegelglas,
glazen voorwerpen en chemische
produkten te Sas van Gent was hij
aanvankelijk werkzaam als hoofd
ingenieur, thans is hij algemeen
directeur. De heer Horstmann
heeft zich de laatste jaren doen
kennen als een strijdbaar voor
vechter van de Zeeuws-Vlaamse
belangen, waarbij hij niet aarzelde
de „dingen bij hun naam te noe
men
scheepswerf, die reeds in de vorige
eeuw een belangrijke plaats in
nam onder de Nederlandse
scheepsbouwmaatschappijen. De
heer Hupkes begon na zijn gym
nasiumtijd in Utrecht zijn loop
baan bij de technische groothan
del Merrem en La Porte N.V. In
1933 ging hij naar Den Haag,
waar hij de leiding kreeg van de
handelsafdelinsr van de firma
André de La Porte. Van 1937 tot
1938 was hij als onderdirecteur
werkzaam bij de Bruynzeelfabrié-
ken van origine eveneens een
Zeeuws bedrijf, althans door een
Zeeuw gesticht waarna hij in
1938 werd benoemd tot directeur
van de Ned. Buurtspoorweg Maat
schappij in Zeist. Deze functie be
kleedde hij tot 1949, toen de heer
Hupkes in de leiding van „De
Schelde" werd benoemd.
DE VOORZITTER van de Kamer
van Kóóphandel voor Zeeuwseh-
Vlaanaeren, ir. C. A. L. Horstmann
DRS. H. J. P. VERSCHAFFEL
ming. Geboren, maar niet helemaal
fetogen, want zijn school- en stu-
45) is een geboren Zeeuws-vla-
dietijd bracht hij grotendeels in
het buitenland door. Hij studeertle
in Leuven, Amsterdam en Antwer
pen en volgde zijn vader op als
directeur van de Meelfabriek Wal-
zenmolen Sas van Gent. Drs. Ver-
schaffel is voorzitter van de Kring
van Werkgevers in de kanaalzone
van Zeeuwsch-Vlaanderen. Deze
Kring treedt weinig naar buiten,
maar doet zeer belangrijk werk:
zo geldt er voor alle industrieën
in de kanaalzone één en dezelfde
C.A.O. De heer Verschaffcl is ver
der een erkend deskundige op het
gebied van Europese samenwer
king. Door zijn lidmaatschap van
diverse besturen en commissies in
de werkgeverswereld treedt hij
veelvuldig in het buitenland op als
Nederlands afgevaardigde bij con
ferenties over Europese samenwer
king. Met name de Euromarkt
heeft zijn grote belangstelling.
beeld. Nog maar zeer kort geleden is men
van hogerhand deze zaak serieus aan het
bestuderen, zij het dat de verwerkelijking
nog heel ver verwijderd is. Een soortgelijk
verhaal kan verteld worden over Vlissin
gen of over de meer secundaire centra,
Dit wat betreft een meer geleide economi
sche ontwikkeling.
Het maatschappelijk resultaat is nave
nant. Ook hier heeft de 19e eeuw de 20ste
een halve eeuw moeten penetreren voordat
er fondsen beschikbaar kwamen om op dit
punt activiteiten te ontplooien. Aan het
vertrek van de vele jongeren is tot op he
den nog niet veel gedaan. Zeeland telt
momenteel 4000 jongens van 014 jaar,
maar zou er volgens de Brabantse normen
5000 tellen. 15,4% van onze bevolking is
ouder dan 50 jaar, in Brabant 9,7%. Het
aantal één- of tweekamerwoningen is hier
zeer groot, afgezien van de sanering door
de ramp. Waarschijnlijk hangt dit samen
met het vertrek van grotere gezinnen
een verband naar twee zijden en met de
geringe doorstroming van nieuwe bevol
kingsgroepen. Het bezoek aan culturele
gebeurtenissen in de ruime zin ligt me
de door de ongunstige bevolkingsversprei-
ding zeer laag. Het wordt uitgedrukt
met 5,6 kaartjes per inwoner, dat is de
helft van het Nederlandse gemiddelde.
De totale provinciale en gemeentelijke
uitgaven voor culturele doeleinden per
hoofd van de bevolking bedragen nog geen
f 0,75 in Zeeland evenals in de meeste
buitengewesten tegenover rond f 2 in
Zuid-Holland en Utrecht en ruim f 2,50 in
Noord-Holland.
Het belangrijkste van dit alles is de
steun die verleend wordt aan particuliere
activiteiten. Een planning die deze zou
vervangen zou voor elke democratische
partij onaanvaardbaar zijn. Bureaucratise-
Het Provinciaal Bestuur, bijgestaan
door de Stichting Zeeland voor
Maatschappelijk en Cultureel Werk, is
druk doende ook deze evenals de eco
nomische lijn om te buigen. Als bij-
produkt wordt deze sector niet meer be
schouwd, zij het dat een duidelijk natio
nale lijn zich nog niet afspiegelt. Ge
lukkig is dus het besef groeiende dat dit
terrein bestreken moet worden met acti
viteiten van geheel eigen aard. Uit het
laatste jaarverslag van genoemde stich
ting tekent zich dan ook wel een provin
ciale lijn af. Wij noemen in dit verband
het meer en meer gesystematiseerde be-
Éiiiiniiii^lpiiiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiM
j§ De schorren en slikken van het
Zuid-Sloe; het gebied tussen
M Walcheren en Zuid-Beveland,
dat na indijking uitnemend ge- M
schikt zal zijn voor de vesti- p
H ging van zware industrie.
ring wordt dus vermeden, in de plaats
daarvan treedt naar voren het doelbewust
versterken van de maatschappelijke krin
gen. Vele bestaande organische levensge
meenschappen zijn nu eenmaal daarover
bestaat weinig meningsverschil ver
ouderd en verstard.
Dit zijn de lijnen die naar de nieuwe
„deltamaatschappij" voeren, lijnen die het
sociaal-wetenschappelijk onderzoek verder
moet ontbloten. Blijkens de Documentatie
Deltazaken vraagt de Provincie hiervoor
de instelling van een fonds.
Een illustratie van de bereidheid deze
lijnen te aanvaarden, aan de ontdekking
er van zelfs mee te werken, leverde de
anti-revolutionaire jongeren-organisatie op
een congres te Goes enige maanden gele
den. Bij een sociale crisis veroorzaakt
door het Deltaplan legt zij zich niet neer,
evenmin als bij de „mechaniek van de ont-
Borssele is vierkant! Deze aan M
22 dc Bevelandse kant van het
Sloe gelegen gemeente heeft
H wel een heel bijzondere vorm,
zoals duidelijk blijkt uit deze
H reproduktie van een „Aero- §e
H photo Nederland"-opname.
iiiiiiiiiuiiiiI
(planologie) tot het arsenaal behoren.
Vandaar dat deze aspecten dan ook in de
Werkgroep Deltazaken Zeeland zijn vere
nigd. De „planning" die het Provinciaal
Bestuur hiermede beoogt is gelukkig voor
iedere politieke partij aanvaardbaar, zij
wordt steeds meet aanvaardbaar ook voor
de boerenorganisaties. Sprak onlangs ir.
M A. Geuze, voorzitter der Z.L.M. niet
over het volksbelang dat steekt in 't meer
bewoonbaar maken van het platteland.
Een bescheiden industrie-vestiging past in
dit beeld, want zij houdt het verenigingsle
ven en de middenstand intact, waarmee
ook de boer gebaat is. De ontvolking van
sommige dorpen ih de Zak van Zuid-Beve
land holt het voorzièningenpeil uit: de
kapper of elektriciëri verdwijnt. Juichen
wij het daarom niet toe dat de Kon. Mij.
„De Schelde" woningen gaat bouwen in
Heinkenszand en 's-Heerenhoek
