De laatste der Heksenmeesters
bedient zich van velerlei trucs
C
Kroesjtsjew gooide eigen glazen in
sterke binding aan Westen blijft
TRIËST ROUWT OM DAPPER
MOORDEND MENSENREDDER
WOENSDAG 4 SEPTEMBER 195T
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
T
ZWARTE KUNST IN ANTWERPEN
T Waarom Hitier niet
in Engeland kwam
Wie in deze dagen de drempel
van de enorme Stedelijke Feestzaal
op de Meir te Antwerpen over-
schrydt, zal daar van feestelijkheid
weinig bemerken. Zij is herscha
pen in een labyrinth van donker
behangen, geheimzinnige gangen
en ruimten met bovenzinnelijke
lichteffecten. Aan de wanden grijn
zen de beeltenissen van heksen en
duivels, overal ontwaart men
mysterieuze tovervoorwerpen, gril
lig gevormde alraunen of mandra
gorawortels, kwakzalversattribu
ten, liefdesamuletten, nagels van
doodkisten en zelfs een eigenhan
dig geschreven verklaring van As-
modée. Een grote, witte magische
tovercirkel op de vloer doet de be
zoeker verschrikt terugdeinzen.
Reeft Antwerpen de klok enige eeu
wen teruggezet? Stellig niet, maar
het gemeentebestuur van de Schel-
destad doet wel sinds enige jaren po
gingen de platgetreden wegen van de
door
COR DOMMELSHUIZEN JR.^/
zomertentoonstellingen te verlaten
en nieuwe, ongekende thema's te zoe
ken. En zo heeft men thans, voor de
eerste maal in de geschiedenis de
magie met al haar facetten op een
expositie bijeengebracht. Zelden had
een historische tentoonstelling een zo
actuele betekenis en een zo verlich
tend en waarschuwend karakter,
want het bijgeloof en al zijn verder
felijke uitlopers behoren ook in deze
tijd van kernenergie en andere tech
nische wonderen nog geenszins tot
het verleden! Daarom is deze ten
toonstelling, die op internationaal
peil staat, dan ook werkelijk van
vérstrekkend belang en verdient zij
de internationale belangstelling ten
volle.
ASTROLOGIE HEKSENGELOOF
Vanaf het moment dat de eerste
mensen op aarde bewust handelden,
waren ook bijgeloof, hand in hand
met de magie aan hun zijde. Men
toont het hier de bezoeker door
prachtige afgietsels van de voorstel
lingen in de grotten van Lascaux en
Altamira, waarop men magische te
kens heeft menen te kunnen herken
nen. Via de oudheid, toen de priesters
ware tovenaars waren, die zich ijve
rig met waarzeggerij en droomuitleg
de dagen vulden, worden wij in de
geheimzinnige wereld van de magie
van het westen binnengeleid.
Het westen van de vroege en late
middeleeuwen in de eerste plaats,
met zijn slaafs geloof aan duivelse
machten. Het westen van de zoge
naamde nieuwere tijd met zijn astro
logie, zijn chiromantie, zijn alchemie,
welke tenslotte nog de eer te beurt
valt de bakermat te zijn geweest van
onze moderne chemie en erger dan
dit alles zijn heksengeloof en de
daaruit voortvloeiende erbarmelijke
heksenvervolgingen.
BESCHAMEND
Dat het bijgeloof met al zijn waan
zinnige uitlopers en dat zelfs de hek
senvervolgingen om niet te spre
ken van het heksengeloof ook in
deze dagen nog niet tot het verleden
behoren, toont deze tentoonstelling
ons op overtuigende en beschamende
wijze.
Van deze waarheid werd ik trou
wens ten overvloede doordrongen,
toen ik, door de vriendelijke bemid
deling van mr. dr. J. D. Jacobson,
bekend rechtsgeleerde, meester-goo-
chelaar en fel bestrijder van het bij
geloof, in deze wonderlijke omgeving
in kennis kwam met dr. Gerald Bros-
seau Gardner, „de laatste der hek
senmeesters". Dr. Gardner's naam
verscheen in 1950 terloops in de pers,
omdat hij in dat jaar in Castletown
op het eiland Man in de Ierse Zee,
het eerste museum voor toverkunst,
en magie ter wereld had geopend. De
merkwaardige dokter had daar overi
gens wel de juiste plaats voor uitge
zocht, want Man werd sinds onheu-1
gelijke tijden bevolkt door toverhek
sen en aanverwante particulieren en
zij blijken er ook thans nog te zijn
en houden hun bijeenkomsten in een
oude molen, de „Witcher Mill".
Dr. Gradner, de typische lange En
gelsman, met zijn zachte overtuigen
de stem, zijn lichtende blauwe ogen
en zijn markante Toorop-kop, is
eigenlijk de ideale tovenaar uit het
kindersprookje. Bovendien heeft hij
mij de overtuiging gegeven, dat hek
senmeesters hun hoedanigheid geens
zins geheim trachten te houden. Im
mers, aan zijn zijde draagt hij een
tovenaarsdolk, die dienst doet bij het
trekken' van magische cirkpls, aan
een zijner vingers prijkt een'zilveren
ring, versierd met mysterieuse tekens
en zijn rechter pols is behangen met
een zware koperen bracelet, met de
aanduiding van zijn graad in een of
andere magische orde. Bovendien is
zijn gehele lichaam bedekt met
vreemdsoortige magische tatoeërin
gen. Zodat men het al met al slechts
kan betreuren dat deze zonderlinge
Engelsman maar een bezoek van en
kele dagen aan Antwerpen bracht en
niet voor de gehele duur van de ten
toonstelling te bezichtigen is!
RIJKE VERZAMELING
Mr. Jacobson merkte ondertussen
met ontzag op dat de Engelse hek
senmeester in zijn museum te Cast
letown een der rijkste verzamelingen
op het gebied van de magie bijeen
bracht. Men vindt er amuletten, ta
lismans, magische ringen, toverfor-
muleboeken, heksengereedschappen
en boeken, gewijd aan de magie,
maar ook folterwerktuigen, gebruikt
tegen de heksen. Enkele van de
mooiste stukken uit zijn collectie
prijken thans in een speciale vitrine
op de Antwerpse tentoonstelling. Mijn
Belgische zegsman is overigens in al
les het tegendeel van de Engelse hek
senmeester. Hij besteedde haast zijn
juridische en literaire arbeid een
groot deel van zijn leven aan de be
strijding van het bijgeloof. Uit hoof
de daarvan is hij lid van het „Bel
gisch Comité voor de Wetenschappe
lijke navorsing1 van Paranormaal ge
achte Verschijnselen", maar hij is
tevens onder naam „Prof. Jackson"
een internationaal bekend gooche
laar.
„Juist omdat ik goochelaar ben",
zegt hij met klem, „weet ik dat al
die zogenaamde buitenissigheden
voor 90 procent op bedrog berusten
en voor 10 procent op zinsbegooche
ling. Waarzeggerij, voorspellingen
door middel van horoscopen enz. enz.,
het is alles niets anders dan aftrog-
gelarij!"
Als illusionist van bijzondere klas
se hij is drager van de Medaille
Houdin van de Franse „Ordre des II-
lusionistes" tracht mr. Jacobson
op zijn manier het bijgeloof te be
strijden. Bij voorkeur toont hij zijn
publiek ongelooflijke staaltjes van
Saranormale kracht en helderziend-
eid, om dan na afloop doodleuk te
verklaren: „En toch, mijne dames
en heren, waren dit allemaal trucs en
BIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIH
Knipperbol geslaagde
straatversierm?.
Op de Stationsweg te Ede, pal
voor het hoofdbureau van poli- H
tie, stond enige tijd een knip-
perbolinstallatie, die poogt de
voetgangers op het Zebrapad 1
tegen het rijdende verkeer te
beschermen.
Men heeft de installatie ech- M
ter buiten gebruik moeten stel- j=
len, omdat een nog onbekende
booswicht een van de mooie,
van oranje plastic vervaardig-
de bollen van de zwart-witte
paal gestolen heeft.... en een
reservebol is niet voorhanden. jj§
Het nut van de installatie ont-
ging trouwens toch vele men-
sen, want toen tijdens de heide-
feestweek, ook de Stationsweg M
versierd en geïllumineerd was,
vond menigeen de zo regelma-
tig en olijk twinkelende oranje M
bollen op hun zwart-witte pa- ji
len het meest geslaagde onder-
deel van de feestverlichting.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiüiiiiiiiiiiiiiiii
bezit lk geen enkele bovennatuurlijke
eigenschap!" Maar met iets van spijt
in zijn stem, verklaart hij mij daar
na:
„Tot nu toe was het echter allemaal
vergeefs. De mensen willen mij
eenvoudig niet geloven en zijn er on
danks mijn verzekering van over
tuigd, dat ik bovennatuurlijke gaven
bezit!"
En dr. Gardner? Met ernstige stem
vertrouwt hij mij toe dat Engeland
op het ogenblik 400 toverheksen of
„witches" rijk is, die niet speciaal
van het vrouwelijk geslacht behoeven
te zijn. Dat zij deel uitmaken van
een soort „clans", van een van welke
hij zelf lid is en dat zij gewapend
zijn met geduchte machtsmiddelen.
Aan hun bezweringen immers was
het voor vele eeuwen reeds te dan
ken, dat Spanje's Onoverwinnelijke
Vloot een behoorlijk fiasco leed. Zij
waren het ook, die later voorkwamen
dat Napoleon bezit nam van Enge
land enU zult het misschien
niet geloven, de bezweringen van de
ze tovenaarsbeweging zorgden er
voor dat Hitler's plannen voor een
landing in Engeland in de ware zin
van het woord schipbreuk leden! Een
nieuw terrein van onderzoek voor
ons Rijksbureau voor Oorlogsdocu
mentatie!
„Ik heb overigens een speciale zen
ding", besluit dr. Gardner, die meer
dere boeken over deze tovenarij
schreef, „de Engelse „witches" droe
gen mij op de wereld te vertellen dat
zij geen dwazen zijn en slechts de
oude eredienst van hun voorouders
bedrijven dat zij geen mensen be
toveren of door bezweringen benade
len en evenmin op een bezem door de
ruimte vliegen of het bloed van klei
ne kinderen bij huh handelingen ge
bruiken!"
Met de verzekering, dat een en
ander voor mij een enorme gerust
stelling was, heb ik afscheid geno
men van dr. Gardner en van de be
minnelijke Belgische bijgeloofsbe
strijder. Twee uitersten, die elkander
vervolgens vriendschappelijk bij de
arm namen om in een naburig sta-
mineke, ieder uit eigen gezichtshoek
een pint te drinken op het welslagen
van de tentoonstelling „Magie", die
overigens tot 15 september geopend
blijft en die ik U zeer kan aanbeve
len, want gij kunt er vreemde dingen
zien envreemde ontmoetingen
hebben!
Op de najaarsbeurs in Frankfort is
dit moderne divanbed te zien, dat ze
ker het enthousiasme van ieder jong
meisje kan opwekken.
ADENAUER.
DE BANDIET CARMELO JURISSEM1TSCH
Tito-vriend werd Tito-vijand
(Van een speciale correspondent)
De anti-communistische, naar Triest
uitgeweken Joego-Slaven rouwen om
hun beste helper. De Kroatische
grensgids Carmelo Jurissewitsch, aan
wie de redding van vijfduizend poli
tieke vervolgden wordt toegeschreven,
is door de Tioïstische grenspolitie
doodgeschoten.
In de Tweede Wereldoorlog was Car
melo Jurissewitsch de leider van een
Kroatische partisanengroep, die aan
de zijde van Tito's legers zijn vader
land verdedigde tegen de Duitsers en
tegen de „Quislings" van Pavelitsch.
Na de bevrijding was dit vechtlustige
heethoofd gedurende korte tijd éen
der leidende mannen in de provincie
Kroatië. Al heel gauw echter lag hij
overhoop met zijn vroegere bevelheb
ber over diens onderdrukkingspolitiek
tegenover de niet-Servische minder
heden. In '49 ontkwam hij 'ternauwer
nood aan arrestatie wegens „partij-
vijandige activiteit",
Ih ballingschap, in de Italiaanse
zóne van Triest, bouwden Carmelo en
zijn broer Emil een goed functionne-
rende organisatie voor het smokke
len van mensen op, teneinde slacht
offers van het regiem het land uit te
krijgen. Meerdere malen probeerde de
Joego-Slavische politie, nem te grij
pen. Drie aanslagen op zijn leven mis
lukten. Zijn broer echter werd zo
maar op straat doodgeschoten, zijn
familie werd opgesloten in een con
centratiekamp aan de Donau.
Acht jaar lang heeft Carmelo zich
met deZe mensensmokkel bezig gehou
den. Terwijl andere grensgidsen hoge
beloningen verlangden, nam hij geen
geld van zijn „cliënten" aan. Integen
deel: vaak maakte hij extra tochten
over de grens om een gevangenis of
een strafkamp in Slowenië te overval
len en verwanten of vrienden van zijn
beschermelingen te bevrijden. Een
maal, toen hij met een groep vluch
telingen in een hut nabij Capodistria
overnachtte, klopte plotseling de
grenspolitie aan de deur. Carmelo
heilp eerst zijn medereizigers door een
achterdeur naar buiten, opende toen
de deur, wierp een handgranaat naar
buiten en volgde daarna de anderen.
De groep kon ongestoord verder rei
zen.
In de afgelopen weken, in het begin
van deze maand, verliet het geluk
echter Carmelo. Hij bevond zich in
het Karstgebergte boven Triëst,
slechts enige honderden meters van
de bevrijdende grens, toen hij met zijn
metgezellen, een echtpaar en 2 kin
deren, door de Joego-Slavische grens
politie werd opgemerkt. De politie
mannen openden het vuur. Carmelo
schoot terug met zijn Beretta-MP,
zeeg echter kort daarop in een wa
terloop langs de weg ineen terwijl de
vluchtelingen de reddende grens kon
den bereiken. Terwijl een dag later
het ministerie van binnenlandse za
ken te Belgrado bekendmaakte, dat
het eindelijk gelukt was, de gevaar
lijke bandiet Jurissewitsch op te rui
men, werden in alle kerken van Triëst
missen gelezen voor Carmelo, de held
der grensgidsen.
Zondagmiddag kort voor drie uur
is de 41-jarige mevrouw J. Bouw-
knecht-Oosting uit Haarlem bij een
botsing tussen twee bromfietsen do
delijk verongelukt. Zij reed met haar
bromfiets op het rijwielpad langs de
Haarlemmerweg in de gemeente Am
sterdam in volle vaart tegen een
man op, die per bromfiets uit de te
genovergestelde richting kwam en
juist enkele wielrijders passeerde.
WEST-DUITSERS NAAR STEMBUS
Verwacht wordt dat Adenauer
opnieuw een zege zal boeken
Vijfendertig miljoen West-Duitsers van 21 jaar en ouder zullen 15
september, voor de derde keer sinds de stichting van de Bondsrepu
bliek in 1949, naar de stembus gaan om voor vier jaar een nieuw par
lement (Bondsdag) te kiezen. Van deze 35 miljoen stemgerechtigden
is meer dan de helft vrouwen. Men verwacht weer een grote opkomst,
evenals de laatste keer, toen 86 procent van de kiezers ter stembus
trok. Ook de vrouwen kunnen in de Bondsdag zitting hebben; thans
zijn er 46 vrouwelijke afgevaardigden.
De helft van de Bondsdag-le
den wordt in 247 kieskringen di
rect gekozen de overige 247 afge
vaardigden komen via de z.g.
„Iand3lijsten" in het Westduitse
parlement.
Iedere kiezer brengt tweemaal
zijn stem uit: eenmaal op de kan
didaten der kieskringen; de twee
de keer wordt de stem in de
„landslijst" verrekend. Van de op
iedere „landslijst" uitgebrachte
stemmen worden die zetels niet
meegerekend, die de betreffende
party in de kieskring reeds dade
lijk verworven had. Het kiesrecht
is dus een mengsel van het sys
teem der evenredige vertegen
woordiging en de persoonskeuze.
De nummering der kandidaten ge
schiedt in geheime keuze door de par
tijen. De kieswet bepaalt, dat slechts
die partijen afgevaardigden naar de
Bondsdag kunnen zenden, die of da
delijk in tenminste drie kieskringen
een mandaat verwerven of meer dan
vijf procent van alle geldige stemmen
in' het gehele gebied van de Bondsre
publiek op zich verenigen. Hierdoor
worden kleine partijen gedwongen tot
verbintenissen met andere partijen.
Deze zogenaamde vijf procent-clau
sule geldt niet voor de nationale min
derheden.
De beide grote partijen in West-
Duitsland, de Christlich Demokrati-
sche Union (C.D.U.) en Christlich-
Soziale Union (C.S.U.) en de grootste
oppositiepartij, de Sozialdemokrati-
sche Partei Deutschlands (S.P.D.)
verenigden, zo staat vast, in april van
dijaar tezamen zeker 80 procent van
de kiezers op zich.
De radicale partijen hebben in de
Bondsrepubliek geen invloed. De wei
nig betekenende communistische
partij ls verboden, evenals de ultra
rechtse Sozialistische Reichspartn (S.
R.P.).
De bijzondere plaats, die Berljjn in
neemt, vraagt een aparte gang van
zaken. De 22 afgevaardigden worden
dan ook niet door de inwoners geko
zen, maar door het parlement van de
stad Berlijn, in overeenstemming met
de sterkte van de fracties der daar
vertegenwoordigde partijen. Zij heb
ben in de Bondsdag slechts een raad
gevende stem.
De Bondsdag is de opperste wetge
vende instelling in de Bondsrepubliek,
die tezamen met de Bondsraad, even
eens een vertegenwoordiging der sta
ten. beslist over wetten en de uitvoer-
besluiten der Bondsregering en het
Bondsbestuur controleert.
De Bondsdag kiest, op voorstel van
de Bondspresident, met absolute
meerderheid de Bondskanselier. Zij
kan hem slechts ontslaan, als vooraf
een meerderheid voor een opvolger tot
stand is gekomen. De Bondskanselier
stelt de algemene richtlijnen van de
politiek vast; de Bondsministers wor
den op zijn voorstel door de Bondspre
sident benoemd. Een motie van wan
trouwen van de Bondsdag tegen een
enkele minister is onmogelijk. Presi
dent van de Bondsdag is de C.D.U.-
afgevaardigde dr. Eugen Gerstemaier.
In de nieuwe Bondsdag zullen thans
ook tien afgevaardigden van Saar
land zitting nemen.
Gezonde kijk
Er wordt geen belangrijke verschui
ving in het huidige politieke bestel
van West-Duitsland verwacht. Aden
auers C.D.U./C.S.U. zal zijn grote
voorsprong op z(jn naaste en enig be
langrijke tegenspeler, de S.P.D. van
Ollenhauer, stellig bewaren. Ollen-
Een formatie Javelin" (z=z speer
straaljagers giert over Famborough
in Engeland, waar de grote tentoon
stelling van de Britse vliegtuigbou
wers haar poorten voor het publiek
heeft geopend. Iedere dag, zolang de
tentoonstelling duurt, zal er een défilé
van Engelands snelste en beste jagers
over het tentoonstellingsterrein
plaatsvinden.
Britse socialisten
willen ontwapening.
Het jaarlijkse congres van de Brit
se Labourparty dat begin oktober irt
Brighton bijeenkomt, zal ongeveer
443 resoluties behandelen, welke door
de verschillende afdelingen zijn inge
diend. Velen betreffen het ontwape-
ningsvraagstuk en eisen de onmiddel
lijke stopzetting van de proeven met
kernwapens in alle landen.
In '46 resoluties wordt de partij ver
zocht haar actie op het gebied van de
nationalisatie voort te zetten.
Een afdeling eist de uitzetting van
de Franse socialistische partij uit de
socialistische internationale om haar
houding tegenover de Algerijen.
hauer is, zoals men wel zal weten, In
tegenstelling met Adenauer, de me
ning toegedaan, dat West-Duitsland
zich niet te zeer aan het westen moet
binden.
Hij hoopt door een onafhankelijke
politiek de zo gewenste eenheid van
de beide delen van Duitsland te ver
krijgen. Maar, het is ook tijdens de
verkiezingen in 1953 bewezen, dat de
West-Duitser de politiek van Ade
nauer meer waardeert dan de opvat
tingen van Ollenhauer, Het vertrou
wen in de oprechtheid van de Russen,
dat toch al niet groot zal zijn geweest,
heeft door de gebeurtenissen in Hon-
farije een geweldige knauw gekregen.
rouwens, de Sowjets zijn bi] het gros
der Duitsers toch al niet geliefd door
de manier waarop zij tijdens en na de
verovering van oostelijk Duitsland
daar zijn opgetreden.
En ook de woorden, die Kroesjtsjew
bij zijn bezoek aan Oost-Duitsland
sprak, woorden vol bitterheid en drei
ging, waren nu niet bepaald geschikt
om de West-Duitsers enthousiast te
maken voor een grote mate van ont
wapening in hun land. Temeer, daar
de Oostduitse buur reeds lang over
een groot potentieel aan leger, poli
tie en fabrieksmilitie beschikt.
Er heerst in West-Duitsland
weliswaar op het ogenblik enige
tegenkanting tegen het vormen
van voorraden kernwapens en het
inrichten van lanceerplaatsen voor
geleide projectielen, maar er Is een
groot verschil tussen dit project,
waarvoor men thans nogal huive
rig is, en de plannen van Ollenhau
er voor een grote mate van weer
loosheid.
De politiek van Adenauer heeft
West-Duitsland in de afgelopen
jaren veel goeds opgeleverd en het
berooide land van vlak na de oor
log is herschapen in een welva
rend gebied. En de hereniging?
Och, de West-Duitser wacht, tot de
tyd rijp Is, al gaat hem dit pro
bleem, als toegewyd staatsburger,
natuurlijk wel bijzonder ter harte.
OLLENHAUER
