In de wereld van de „vreemden"
groeit kerk met eigen vormen
Straaljagerpiloten hebben soms
met „vliegkolder" te kampen
HOE OUD ZIJN DE REGERENDE
ORANJEVORSTEN GEWORDEN?
DONDERDAG 29 AUGUSTUS 1957
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
7
NIEUWE WEGEN BIJ EVANGELISATIE
Goed gemeenteleven kan veel
evangelisatiewerk onnodig maken
(Van een onzer redacteuren)
De Hervormde Kerk heeft een industriepredikant beroepen, die als los
arbeider in fabrieken gaat werken. De Gereformeerde Kerk van Rotter
dam-Zuid heeft een Welkombureau geopend, waar de kerkelijke en buiten
kerkelijke mens, die in geestelijke moeilijkheden verkeert, telefonisch in
lichtingen en adviezen kan krijgen.
Deze recente krantenberichten zijn slechts twee van de vele, waarin
iiienwe soorten kerkelijke activiteiten aangekondigd worden. „De kerk"
zoekt nieuwe wegen voor haar werk naar buiten, voor het werk dat ge
woonlijk als „evangelisatie" wordt aangeduid. Dit streven krijgt langza
merhand gestalte, doch slechts een enkele maal in een vorm, die tot de
verbeelding spreekt. Een arbeider-predikant en een bureau voor telefoni
sche zielszorg zijn slechts symptonen van de „experimenten", die op dit
gebied in binnen- en buitenland ondernomen worden. Het eigenlijke, grote
werk wordt op de achtergrond verricht. In een gesprek met ds. F. J. Pop,
voorzitter van het directorium van „Kerk en Wereld", kregen wij een in
druk van de richting, waarin de „moderne evangelisatie" zich aan het ont
wikkelen is.
een industriestad in een volksbuurt
woont, kun je wel in de kerk „neer
zetten", maar daarmee wordt het
„zijn kerk" nog niet.
De kerk is iets van bulten en past
in zijn wereld niet.
Hier nu spitst het moderne evan
gelisatiewerk zich toe. Drie din
gen staan voorop, namelijk:
1. ook de volksbuurt is een stuk
van Gods wereld;
2. de kerk moet aan deze mensen
bewijzen, niet zoals nog te dik
wijls wordt gedacht een knecht
van het kapitaal te zijn, maar be
reid is voor hen ook offers te
brengen en voor hen wil leven;
3. de kerk moet het kunnen ver
dragen wanneer deze mensen, als
zij op hun eigen wijze eenmaal
tot het geloof gekomen zijn, hun
Door de eeuwen heen is het woord
evangelisatie herhaalde malen van
inhoud gewisseld. Oorspronkelijk
bedoelde men er het verspreiden van
de bijbelse boodschap onder heide
nen en mohammedanen mee, dus wat
nu zending is. In de gekerstende lan
den van het westen echter werd de
volksgenoot, die niet meer in de kerk
kwam of zich niets meer van zijn
belijdenis aantrok, een voorwerp van
evangelisatie. Hij immers moest naar
de kerk worden teruggebracht.
Vervreemden.
Het zijn „de van het Evangelie ver
vreemden", waar de hervormde kerk
orde van spreekt. Men vindt hen spe
ciaal onder intellectuelen, in sommige
streken onder boeren en landarbei
ders. Vervreemding van de kerk
komt ook zeer veel voor onder ar
beiders, die van het platteland naar
de industriestad trekken. Op hun
dorp waren ze geheel in het kerkelijk
leven opgenomen. De kerk maakt er
een zo voornaam deel van het dorps
leven uit, dat ze zich trouwend' niet
aan de invloed onttrekken konden.
Maar in de stad merken ze veelal
heel weinig van de kerk. Dikwijls
worden ze slecht opgevangen. Ze
zoeken er als het ware hun dorp te
rug, maar vinden het niet. De litur
gie, de preek, de omgang met predi
kant en gemeenteledenalles is an
ders. Het is een andere wereld en zij
voelen zich vreemd. En dat is ge-1
woonlijk juist genoeg om hun vaak
uitgehold „milieu-christendom" in
elkaar te doen ploffen.
Met deze mensen is nog te praten,
hoezeer ze soms ook van de kerk
vervreemden. Een belangrijk deel
van het evangelisatiewerk is er op
gericht deze mensen terug te brengen
naar de kerk. Maar steeds meer be
gint men zich af te vragen of dit nu
waarlijk wel evangelisatie is.
Vreemden.
„Ik geloof, dat een groot stuk van
de onkerkelijkheid in de Hervormde
Kerk ontstaan is door het tekort
schieten van het pastoraat", zegt ds.
Pop. Velen zijn er met hem van over
tuigd. We moeten het niet meer zo
ver laten komen, zeggen zij, dan heb
ben wij deze vorm van evangelisatie
niet meer nodig. Met een goed ge
meenteleven, waarin ook de nieuwko
mer zich thuis en welkom voelt, voor
al ook met een goed pastoraat („de
predikant moet een ware zieleherder
zijn, maar ook een vriend, die mee
leeft met de zorgen van alle dag"),
kan veel vervreemding voorkomen en
zelfs hersteld worden.
Bij de tweede generatie van de
„vervreemden" komt men echter in
de buurt van de „vreemden". Voor
hen is dikwijls de kerk zo ver weg,
dat men eigenlijk niet meer van te
rugbrengen, maar van toebrengen
spreken moet. Daar begint wat men
met recht evangelisatie kan noemen.
En daar ook ontmoet men de grote
problemen, die het zo noodzakelijk
maken, dat de evangelisatie op een
moderne leest wordt geschoeid.
Een arbeider bijvoorbeeld, die in
In Milaan wordt op het ogenblik voor
de achtste maal in successie de doof
stommen-olympiadegehouden. 1200
sportsmannen en -vrouwen uit 34 lan
den doen aan deze manifestatie mee.
Op de bijgaande foto zien we de Ne
derlandse deelnemers in het stadion
van Mïlaa/n.
beleving van het christendom
niet de traditionele vorm kunnen
feven, maar eigen interessen heb-
en, eigen vormen zuljen zoeken
en wellicht als een „eigen gemeen
te" hun weg in het kerkelijk le
ven zullen gaan.
Zo vereist moderne evangelisatie
begrip voor een medemens, die bij
voorbeeld niet veel voelt voor de ge
ijkte vorm van kerkelijke eredienst,
maar wel in bijeenkomsten met me
de-christenen uit zijn eigen milieu
onder goede leiding wil praten over
de diepere zin en betekenis van ar
beid en vrije tijd, van goede verhou
dingen in de fabriek en rechtvaardig
loon, kortom: over de betekenis van
zijn geloof voor het leven van alle
dag. In zo'n gemeente zal stellig ook
plaats zijn voor een vorm van ere
dienst, voor doop en avondmaal en
zelfs voor een zekére vorm van ker
kelijke tucht, maar veel daarvan zal
anders zijn als „de kerk" het van
oudsher is gewend.
Fles op tafel.
Er zijn reeds voorbeelden. In Am
sterdam bijvoorbeeld leidt ds. W. Bar
nard, de bekende dichter-dominee, el
ke dinsdagavond diensten voor kun
stenaars met een preek van 10
minuten, met een avondmaalsviering
waarbij de Franse landwijn niet in 'n
zilveren kan maar in een doodgewo
ne fles op tafel staat, met gaven in
natura die uit een gedicht kunnen
bestaan of uit een lied, dat dan ook
in de dienst gezongen wordt. Ook dat
is „werk in een wereld van vreem
den". En het slaat aan. Er groeit een
vaste kern uit de 300 a 400 wekelijk
se bezoekers van deze kerkdiensten
voor kunstenaars.
Iets dergelijks en eveneens met
resultaat doet ds. Van Veldhuizen
in Rotterdam. „Zijn" Krooswijkers
gaan niet naar de grote wijkkerk,
de „deftige" Koninginnekerk. Daar
om belegt hij aparte bijeenkomsten
voor industrie-arbeiders, die hem ge
rust mogen interrumperen onder zijn
preek en vrijuit met hem en met el
kaar kunnen praten over de dingen
van de dag.
Elders in Arnhem en de IJ-mond
bijvoorbeeld vormen wika's (wer
kers in kerkelijke aangelegenheden)
Zoals ieder jaar wordt ook in 1957 in
het Olympia-stadion te Berlijn een
groots politiesportfeest gehouden.
Het feest dat op 8 september is vast
gesteld, zal ook dit jaar ongetwijfeld
spannende momenten kennen, getui
ge deze foto van een zevental trai
nende politiemannen tijdens e?» hals
brekende stunt op een motorrijwiel.
kringen van fabrieksarbeiders, waar
in allerlei onderwerpen worden door
gepraat. Wika's worden opgeleid voor
werk onder het personeel van grote
bedrijven. In Amsterdam-Oost zijn
twee wika's bezig de arbeiderswereld
waaruit zij zelf afkomstig zijn, te
verkennen om te zien wat de moge
lijkheden zijn.
Dit alles verkeert nog in het sta
dium van het experiment. Het gaat
niet om het loslaten van oude vor
men, maar wel moeten daarnaast
nieuwe vormen mogelijk zijn, is de
opvatting van de „moderne evange
list". Wanneer het Evangelie werke
lijk geleefd en gesproken wordt, gaat
't niet zozeer om de manier waarop
het wordt gepresenteerd. Maar 't
moet natuurlijk christendom blijven
en geen humanisme worden.
Democratische overwinning
in staat Wisconsin
De tussentijdse verkiezing in de
Amerikaanse staat Wisconsin, nodig
geworden door het overlijden van se
nator McCarthy, is door de democraat
William Proxmire gewonnen. Het is
voor het eerst in 25 jaar dat Wis
consin een democraat afvaardigt naar
de senaat.
Door de verkiezing van Proxmire
is het aantal democratische senatoren
gestegen tot 50. Tot nu toe hadden zij
twee zetels meer dan de republikei
nen.
MYSTERIES VAN HET EVENWICHT
Twee nieuwe Fordmodellen namelijk
Edsels een Citation 2-deurs Hard
Top en een Citation Convertible
tonen U de nieuwste stylering, waar
door deze gedistingeerde wagens zich
onderscheiden. Speciaal vallen op de
verticale radiateurgrille, de dubbele
koplampen en de on de hoeken ge
monteerde kninnerlichten. Horizonta
le achterlampen gaan gelijkmatig
over in het vlakliggende kofferdek
sel. Een eenvoudige chroomversiering
accentueert het lichtelijk ingebogen
achter-zijpaneel.
Zij kunnen beter op instrumenten
dan op zichzelf vertrouwen
Op grote hoogte vliegt een straaljager. Langzaam dwalen de blikken
van de piloot over de apparatuur naar buiten in de oneindige ruimte en
weer terug over de instrumenten, klokken, schaalverdelingen en knoppen.
Plotseling staart hij naar de kunstmatige horizon. De wijzers tonen
een afwijking van 45 naar links. Onmogelijk, denkt hij. Naar zijn gevoel
ligt de machine recht. Maar ook de andere instrumenten geven de niet
ongevaarlijke afwijking aan. Hij drukt de stuurknuppel naar rechts.
De wijzers slingeren weer in de juiste stand, maar nu heeft de piloot het
gevoel, met de machine naar rechts weg te duiken.
Panische angst overvalt hem. Hij
beweegt de stuurknuppel weer naar
het midden en weer rijst de kunst-
matige horizon de alarmerende af
wijking naar links aan. Weigeren de
instrumenten hun dienst of falen zijn
eigen zintuigen? Nog eens drukt hij
zijn stuurknuppel naar rechts en
weer overvalt hem de angst als het
rechter draagvlak wegzakt. De hoog
temeter wijst aan, dat hij snel in de
diepte duikt. Zijn oren dreunen. Ver
twijfeld vliegen zijn ogen langs de
instrumenten. Hij knijpt ze vervol
gens stijf dicht en klemt zich vast
aan verschillende steunpunten. Plot
seling is het angstige gevoel en het
naderende spook van de dood ver
dwenen; voelt hij zich weer zeker
worden en krijgt hij de machine weer
in zijn macht.
Wat was dit voor een hefsen-
schim? Als hij weer normaal
kan denken weet hij het. Het
was een z.g Vertigo aanval, het
zo gevreesde duizelige gevoel,
dat reeds honderden piloten
noodlottig is geworden en waar
tegen ook de meest ervaren
vliegers haast machteloos zijn.
Vaak genoeg heeft de instruc
teur gewaarschuwd nooit de
zelfbeheersing te verliezen wan
neer het gevoel voor evenwicht
plotseling wijkt. Alleen de aan
duidingen van de kunstmatige
horizon kunnen de piloot dan
redden van een vrijwel zeker
schijnende dood. Onder geen en
kele voorwaarde mag men aan
dit instrument twijfelen. Doch
wanneer men zich in deze duize
ling bevindt en de controle over
zichzelf heeft verloren is het
uiterst moeilijk slechts op die
ene lichtende plek te staren.
Over de groeiende gevaren van
wat men populair „vliegkolder"
noemt heeft de Duitse arts en
vliegdeskundige kolonel Nuttall
op een congres van de Ameri
kaanse vereniging voor artsen in
New York een inleiding gehou
den, aldus het Duitse blad „Dei-
Mi ttag". De jongste onderzoe
kingen naar de oorzaak van do
delijke ongevallen met straalja
gers heeft aangetoond, dat een
van de zes ongevallen een ge
volg is van deze duizeligheid en
het in de war raken van de
evenwichtsorganen.
In vele gevallen was de even
wichtsstoornis zo ernstig, dat pi
loten zonder het te weten op de
kop vlogen. Zij hielden de in
de pikdonkere nacht verspreide
grondlichten voor sterren en de
hemel voor de aarde.
Hoe ontstaan nu deze storingen?
Het evenwichtsorgaan zetelt in het
oorlabyrinth naast het gehoororgaan.
Het bestaat onder meer uit drie cir
kelvormige kanaaltjes die met een
vloeistof zijn gevuld. Aan de uitein-
Fruit leed van
harde wind
De harde wind van de afgelopen da
gen heeft geen goed gedaan aan het
fruit dat aan do bomen hangt. V ooral
de percelen waar weinig vruchten
aan de bomen hangen en deze zun
er dit jaar heel veel hebben op
sommige plaatsen nog al wat storm-
schadc als gevolg van het afwaaien
van de vruchten.
De meeste vruchten zijn afge
waaid b|j de peren en dan speciaal
bil die rassen welke spoedig pluk-
rijp zijn. Ook bij de anpcls zijn
vruchten afgewaaid maar toch
valt over het algemeen het per
centage wel mee, zeker ln Zeeland.
In de fruitcentra van deze provin
cie is door de storm schade ont
staan. maar deze is niet van grote
omvang.
Het al of niet aanwezig zün van een
goed wlndschut rond de boomgaar
den is bepalend voor de omvang van
de schade. Onbeschutte oercelen wel
ke direct aan de wind waren bloot
gesteld, hadden de meeste afgewaaide
vruchten. Verder hebben de oercelen
welke zeer matig met vruchten zjjn
bezet, groter percentage afgewaaide
vruchten dan percelen waar de bo
men vol hangen.
Slreng optreden tegen
verkeersovertreders
In de Sow jet-Republiek Kazakhstan
treden de autoriteiten krachtig op te
gen hen, die verkeersongevallen ver
oorzaken. In de hoofdstad Alma Ata
is een chauffeur gefusilleerd, die ter
dood veroordeeld was omdat hij in
dronkehschap een voetganger had
doodgereden. Een andere bestuurder,
die met zijn vrachtauto in een sloot
reed waardoor drie personen werden
gedood en vier gewond, is tot 25 jaar
gevangenisstraf veroordeeld.
Prinses Wilhelmina
de oudste
In het jaar 1938 schreven wij in de
Middelburgse Courant een artikel,
waarin wij aantekenden hoeveel jaar
elk der Oranjevorsten had geregeerd.
Toen wij genoemd artikel schreven,
had koning Willem III de meeste
dienstjaren, als wij dit woord willen
gebruiken, namelijk 41, slechts één
jaar meer dan prins Maurits, die er 40
had.
Later spande echter koningin Wil
helmina de kroon, toen zij in 1948 af
stand deed van de regering na een
regeringsperiode van 50 jaar.
Nu eerstdaags koningin Wilhelmina,
na haar afstand de naam dragende van
Prinses der Nederlanden, haar 77ste
jaardag zal bereiken, willen wij ook
eens nagaan hoe oud elk der rege
rende Oranje vorsten is geworden.
1 Stadhouder Willem II geb. 27 mei
1626, overl. 6 nov. 1650 werd slechts
24 jaar.
2 Stadhouder Willem IV geb. 1 sept.
1711, overl. 22 okt. 1751 is 40 jaar ge
worden.
3 Stadhouder Willem I geb. 24 april
1533, overl. 10 juli 1584 werd 51 jaar.
4 Stadhouder Willem III geb. 16
nov. 1650, overl. 10 maart 1702 had o2
levensjaren.
5 Koning Willem II geb. 6 dec. 1792,
overl. 17 maart 1849 is 56 jaar gewor
den.
6 Prins Maurits geb. 14 nov. 1567
overl. 23 april 1625 bereikte de leef
tijd van 57 jaar.
7 Stadhouder Willem V geb. 8 maart
1748 overl. 9 april 1806 werd 58 jaar
Hij was de eerste Oranjevorst, die vol
gens psalm 128 een van 's mensen ze
geningen, n.l. het zien van een kinds
kind, de latere koning Willem II, heeft
genoten.
8 Frederik Hendrik, geb. 29 jan.
den zijn deze kanaaltjes verbonden
met de evenwichtszenuwen.
Wanneer men zich wendt, gaat
bukken of liggen, beweegt nu deze
vloeistof in de een of andere richting
en dwingt de zenuwbundel de daar
aan beantwoordende impuls over tc
brengen naar de hersenen. Normaal
kan zo elke beweging zonder moeite
worden uitgevoerd. Hoe gevoelig het
evenwichtsorgaan echter is onder
vindt men wanneer men zeeziek is,
teveel heeft gedronken of een snelle
wals heeft gedanst. De voeten staan
reeds stil, maar de vloeistof beweegt
nog en men wordt duizelig.
Bij vliegers worden aan dit orgaan
hoge eisen gesteld, met als gevolg
dat evenwichtsstoringen slechts zel
den voorkwamen. Pas na het toe
nemen van de snelheid en de tech
nische vervolmaking van de straal
vliegtuigen zijn ongelukken met deze
toestellen toegenomen.
Men kan het binnenste van het
evenwichtsorgaan zodanig in oproer
brengen, dat de hersenen slechts ver
keerde bewegingen registreren als ge
volg van de verkeerde reactie van de
zenuwbundel van het evenwichtsor
gaan. Reeds een lichte beweging van
het hoofd van de piloot kan op een
gegeven moment minder prettige ge
volgen hebben. Hij gelooft, te stijgen,
terwijl hij in werkelijkheid in de
diepte duikt.
Naar het oordeel van kolonel Nut
tall is het onmogelijk het plotselinge
gevoel van duizeligheid te bestrijden.
Vele piloten deelden mede, dat zij
het gevoel van wurgende angst door
hoofdschudden en soms door andere
bewegingen verdreven, maar de wer
kelijke toedracht is nog zeer raadsel
achtig. Men wil echter trachten de
uitwerking en de gevolgen van deze
duizeligheid op zijn minst te verklei
nen waartoe in de eerste plaats de
instrumenten verbeterd dienen te
worden.
Bovendien leren de piloten in geraf
fineerd geconstrueerde linktrainers,
waarin zij dezelfde verschijnselen on
dergaan. ongeacht alle „gevoelens"
slechts op de instrumenten te reage
ren.
1584, overl. 14 maart 1647 bereikte 63
levensjaren.
9 Koning Willem I geb. 24 aug. 1772,
overl. 12 dec. 1843.is 71 jaar gewor
den.
10 Koning Willem III geb. 19 febr.
1847, overl. 23 nov. 1890. Door zijn 73
jarige leeftijd was hij bij zijn overlij
den de oudste Oranjevorst. Ook had
hij toen de meeste regeringsjaren na
melijk 41.
11 Koningin Wilhelmina geb. 31 aug.
1880 zal dus D.V. eerstdaags de geze
gende leeftijd van 77 jaar bereiken,
een leeftijd, die geen van haar rege
rende voorgeslacht heeft bereikt. Wij
schreven reeds, dat zij ook het langst
heeft geregeerd namelijk 50 jaar.
Met welk en vast geloofsvertrou
wen heeft zij ons land niet geregeerd
in de moeilijke bezettingsjaren
Moge God haar nog verscheidene ja
ren sparen.
B. J. DE MEIJ.
Geen verzoening tussen
koning Hoessein en
koningin Dina
Koningin-moeder Zein van Jordanië
heeft prinses Aliye, het dochtertje
van koning Hoessein en koningin Di
na, van Instanboel maar Amman ge
bracht. Men leidt hieruit af, dat er
geen sprake is van een verzoening
tussen de Jordanische vorst en zijn
gemalin. Koningin Dina zal spoedig
naar Egvpte terug keren.
Uit standbeeld van een Egyptische
boer met een bijl over de schouder
zal bij Port Said aan de ingang van
het Suez-kanaal worden geplaatst op
het voetstuk, waarop eens het enor
me beeld stond van Ferdinand de
Lesseps, de Fransman, die de leiding
had bij de aanleg van het kanaal, het
beeld van Be Lesseps werd, na de
ontruiming van Port Said door de
Frans-Britse strijdkrachten, door de
bevolking met springstof opgeruimd.
