Geertraidenberg krijgt primeur
van atoomcentrale
Op IJsland staan dag en nacht
straaljagers startklaar
GEEN MELDINGSPROCEDURE
AGRARISCHE PRODUKTEN MEER
MAN, DIE OP VLOER SLIEP,
LIET GROTE RIJKDOM ACHTER
MAANDAG 26 AUGUSTUS 1957
PROVINCIALE ZBEUWBB COURANT
B
BEVOLKING WORDT OPGETROKKEN
Strijdvaardige dame zorgt voor
een moeilijk dilemma
(Van een speciale verslaggever.)
„Wanneer die kernenergiecentrale inderdaad hier in Geertruiden-
berg komt en het personeel eenmaal hier gevestigd is, zal de bevolking
In belangrijke mate worden „opgetrokken", naar ik verwacht. Als hier
meer intellect komt wonen, *wordt het ook voor andere industrieën
aantrekkelijker zich in Geertraidenberg te vestigen. De „equipment"
van de stad zal moeten worden aangpast en gemoderniseerd, een
meer stedelijk karakter moeten krijgen. Dat geldt dan met name voor
de woningbouw, de vrijetijdsbesteding, sport en onderwijs. Ja, en ver
der zal Geertraidenberg nog meer dan voorheen een streekfunctie
krjjgen, ten gunste van de middenstand!"
Voorzichtig formuleert mr. J. Ch.
J. Faure, die over het oude vesting
stadje aan de Amer bij de monding
van de Bergse Maas de burgervader-
lijke scepter zwaait, zijn antwoord
op onze vraag, welke gevolgen hij
voor zijn gemeente van de bouw van
de eerste kernenergiecentrale van
Nederland verwacht. Die voorzichtig
heid is verklaarbaar. Officieel weet
burgemeester Faure nog van niets.
Hij betwijfelt zelfs of de zaak al de
finitief beklonken is. En in de korte
tijd na dat onverwachte bericht uit
Den Haag heeft hij uiteraard nog
geen gelegenheid gehad zich te ver
diepen in de ontzaglijk ingewikkelde
problemen, die in een stadje met 4400
inwoners kunnen ontstaan wanneer
daar binnen enkele jaren zoiets revo
lutionairs als een atoomcentrale ver
rijzen moet.
Toch heeft Geertruldenberg niet
op stelten gestaan, toen ook daar
plotseling het bericht over de kern
energiecentrale in de kranten stond.
Geertruldenberg heeft de tijding, die
menige grotere stad wellicht op zijn
kop zou hebben gezet, heel rustig op
genomen en heel lakoniek langs zich
neen laten gaan.
,,De reactie was heel gunstig;
ik heb geen onvertogen woord ge
hoord", zegt de heer Faure. Toch
gaat er een wonder gerucht door
Geertruidenberg. Er moet één
meisje zijn geweest, dat het voor
de rust van het stadje heeft opge
nomen. „Als dat ding hier komt,
ga ik Den Berg uit", zou ze hebben
gedreigd.
Zo staat Geertruidenberg dus
voor een zware keusde aanwinst
van een atoomcentrale of het ver
lies van een lieftallige burgeres,
die niets van kernenergie weten
moet.
Made en Drimmelen
Het is intussen de vraag, of burge
meester Faure de beslissing in dit ont
zagwekkende dilemma ooit aan zijn
gemeenteraad voorleggen zal. "Ver
moedelijk komt de elektriciteitsfa
briek, waarvoor nu reeds één Bergse
schone op de loop dreigt te gaan, na
melijk met in zijn ambtsgebied te
staan. „Het stuk grond waar wij
aan denken", verzekert ons de direc
teur van de Prov. Noordbrabantsc
Elektriciteitsmaatschappij, na eerst
nauwkeurig een stafkaart te hebben
bestudeerd, „ligt wel dicht bij Geer
truidenberg, maar in de gemeente
Made en Drimmelen".
„Het stuk grond waar wij aan
denken". Positiever zegt ir. J. H.
P.ijkes het voorlopig beslist nog niet.
Er zijn plannen tot stichting van een
kernenergiecentrale bij Geertruiden
berg dat is juist. Die plannen zul
len vermoedelijk wel verwezenlijkt
worden men geeft dat gaarne toe.
Maar de zaak is nog niet rond, want:
„de nodige beslissingen, o.a. van be
stuur en directie van de P.N.E.M.
moeten nog genomen worden".
Enfin, rond of niet rond, Made en
Drimmelen of Geertruidenberg, die
centrale zal er wel komen en de be
volking vindt het wel goed. Wellicht is
het oude vestingstadje Geertruiden
berg, dat in de 12e eeuw al handel
dreef en in 1213 stadsrechten kreeg,
in zijn roerig verleden reeds te dik
wijls geschokt om nog te schrikken
van een krantenbericht.
Corset van Wallen
Met 3000 inwoners kwam Geer
truidenberg de laatste wereldoorlog
uit. De industrie, omstreeks 1920 na
het slechten van de wallen in zuid en
oost begonnen, werd krachtig voort
gezet. De Donge- en de Amercentrale
Zaterdagochtend is de Pakistaanse
kruiser ,fiabur" voor een vierdaags
onofficieel bezoek aan Nederland in
de Parkhaven te Rotterdam afge
meerd. De foto geeft een beeld van de
Pakistaanse oorlogsbodem in de ha
ven van Rotterdam.
van de P.N.E.M., de tankfabriek, de
scheepswerf, een chemisch bedrijf,
een kalkzandsteenfabriek en andere
bedrijven bieden thans honderden ge
zinnen een bestaan. En nog zijn er
grote kansen, want met haar ligging
aan diep vaarwater (voor coasters
toegankelijk) en een spoorlijn voor
vrachtvervoer is de stad gunstig ge
legen voor middelzware industrie.
Geertruidenberg liep niet leeg,
zoals men vroeger had gevreesd,
maar boekte een vestigingsover
schot, waardoor het aantal inwo
ners in 12 jaar van ruim 3000 tot
4400 steeg. Maar samen met de
Donge in het oosten, de Provin
ciale Weg en het Noordergat in
het zuiden, klemmen de tijdens de
oorlog kaalgekapte wallen de
oude stadskern in een nauw cor
set. Binnen die gordel moet zeer
veel met name een deel van de
oude bebouwing van de unieke
Markt worden opgeknapt. Te
veel, dan dat het geld daarvoor
uitsluitend uit de gemeentekas kan
worden geput. Buiten die gordel
echter is met de nieuwbouw begon
nen. Aan de westzijde, waar het
nieuwe Geertruidenberg thans
door een groene zoom (met sport
velden en plantsoenen langs de
wallen) van de oude stad geschei
den wordt.
Vreemd bloed
In dit stadje leeft een bevolking, ais een langgerekte, stomphoekige
"'tnf iine;s,x I w
vreemdelingen gastvrijheid heeft i Geertruidenberg tn een gordel van
verleend. Want altijd was daar het groen tussen een deels mishandelde,
Mourning. Op markt-
i en andere hoogtijdagen is het een
centrum van streekvertier, maar ove
rigens heerst er de vrede van Geer
truidenberg en spreekt er de stem
van het verleden.
De toekomst ligt buiten de wallen,
waar de kolossale Amercentrale van
de P.N.E.M. machtig opdoemt in het
verschiet, als een nog wazig voor
teken van die andere centrale, waar
aan Geertruidenberg een Nederlandse
primeur te danken krijgt.
bevolking bracht. Ook dat heeft j
zijn stempel op de bevolking ge
drukt en wellicht is het aan di1
vreemde bloed te wijten, dat een
enkeling de rust er eigenlijk te
benauwend vindt. Zoals de man,
die met een tikje heimwee in zijn
stem over vroegere volksfeesten
sprak en bijna trots vertelde, dat
er 25 jaar geleden nog strijk en
zet doden vielen, zodra het kermis
in de vesting was. En ach, voor
zulk een tijdverdrijf moet zelfs
nieuws over een atoomcentrale in
derdaad wel een slap surrogaat
afgietsel zijn.
In de Nederlandse Staatscourant
van 22 augustus ls opgenomen een be
schikking van de Centrale Dienst voor
in- en uitvoer waarby in overleg
met het ministerie van landbouw, vis
serij en voedselvoorziening met in
gang van 1 september 1957 de meU
dinsprocedure voor agrarische pro-
dukten wordt ingetrokken.
Op grond van de tegelijkertijd gepu
bliceerde „Ontheffingsbeschikking in-
en uitvoer voedselvoorzieningsproduk-
ten" van de minister van landbouw,
visserij en voedselvoorziening kan
eveneens met ingang van 1 september
1957 voor de in- en uitvoer van het
overgrote deel der agrarische prodult-
ten gebruik worden gemaakt van de
documentvrije procedure (algemene
vergunning C.D.I.U. 1956, document-
vrije invoer en algemene vergunning
C.D.I.U. 1956 documentvrije uitvoer,
Stcrt. 1956, 115).
Deze procedure heeft, evenals dit bij
de landbouwmeldingsprocedure het
geval was, betrekking op het handels
verkeer met de bij de Europese Beta-
lings Unie aangesloten landen met uit
zondering van Turkije en met inbegrip
van nagenoeg alle tot. deze landen be
horende monetaire gebieden, alsmede
de Nederlandse overzeese rijksdelen.
Volledige lijsten van de agrarische
produkten, die voortaan onder de do
cumentvrije procedure kunnen worden
ingevoerd en/of uitgevoerd zullen als
bijlage van vorenvermelde „onthef
fingsbeschikking" worden gepubli
ceerd.
Uit deze beschikking blijkt, dat aan
bepaalde voorwaarden moet worden
voldaan wil documentvrije in- of uit
voer mogelijk zijn. Indien aan deze
voorwaarden niet wordt voldaan,
dan wel indien de transactie niet
voldoet aan de voorwaarden die door
de genoemde algemene vergunnin
gen betreffende de documentvrije
invoer resp. uitvoer worden gesteld,
dient de belanghebbende zich ter
verkrijging van een machtiging en/
of vergunning te wenden tot het
competente produktschap. Hetzelf
de geldt uiteraard indien de in- of
uit te voeren goederen niet voorko
men op de lijsten die bij de onthef
fingsbeschikking behoren.
Exportwissels uitgesloten
van herdiscontering.
Binnen enkele maanden zal de Deut
sche Bundesbank exportwissels uit
sluiten van de mogelijkheid van her
discontering, zo is door een woord
voerder van de bank medegedeeld.
De centrale bankraad heeft het be
sluit hiertoe genomen met het doel
de exporthulp voor duitse exporteurs
te verminderen en op deze wijze by
te dragen tot vermindering van de
grote overschotten, die West-Duits-
land op zijn betalingsbalans heeft.
Westduitse vakverbond wil
prijsstijging aanpakken.
Het westduitse vakverbond heeft
de bondskanselier, dr. K. Adenauer,
verzocht maatregelen te nemen tegen
een algehele styging der pryzen, die
zich volgens het vakverbond eerst na
de in september te houden verkiezin
gen in haar volle gewicht zal doen
gevoelen.
De bevoegdheden, die het parle
ment aan de regering heeft toege
kend, moeten volgens het vakverbond
op energieke wijze worden toegepast,
waardoor een bijdrage zou kunnen
worden geleverd tot het voorkomen
van een verdere daling van de koop
kracht.
Het vakverbond denkt hierbij o.a.
aan een aanzienlijke verlaging of een
algehele opheffing van douanetarie
ven en een liberale behandeling van
de invoercontingenten.
Volgens het vakverbond bestaat er
een soort overeenkomst tussen de mi
nisters en de industrie om de voor-
tenomen prijsverhogingen niet voor
e verkiezingen te doen ingaan. Het
vakverbond is van oordeel, dat de in
flatie, waardoor het land wordt be
dreigd, slechts door de redelijke loon
politiek der vakbonden wordt ge
remd. Deze loonpolitiek betekent, dat
de koopkracht van de Westduitse ar
beiders het aanbod van verbruiksgoe-
deren niet overtreft. De sterk over
dreven winstaanspraken der werkge
vers kunnen alleen worden ingewil
ligd met de hulp van de grote han-
delsbalansoverscnotten, aldus het
Westduitse vakverbond.
Polygoon krijgt eerste
prijs in Venetië.
De jury van het eerste internatio
nale concours voor filmjournaals, dat
te Venetië is gehouden, heeft met
algemene stemmen de eerste prijs
toegekend aan de inzending van Po
lygoon, die werd geprezen om de ac
tualiteit van de behandelde kwesties,
het belang ervan en de strakke wijze
waarop de opnamen zyn gemaakt.
Egyptische boer neemt
plaats in van de Lesseps.
Een momumentaal standbeeld van
een „Egyptische fellah met echtgeno
te" zal in de plaats komen van dat
van Ferdinand de Lesseps. De Egyp-
tenaren hadden dit .laatste in decem
ber na de ontruiming van Port Said
door de Frans-Britse strijdkrachten
in de lucht laten vliegen. Op het
voetstuk, dat intact was gebleven, zal
het nieuwe beeld worden opgericht,
aldus meldt de Egyptische pers.
President Nasser had in juli 1956
een eerbewijs voor de Egyptische
boer voorgesteld. Hij zei toen, dat
„tienduizenden boeren" bij het gra
ven van het Suezkanaal waren ge
storven. De oude Suezkanaalmaat-
schappij heeft dit echter tegenge
sproken.
en ooot
Fatale vervreemding
Er zijn nog al wat medici, die ro
mans schrijven (in hun schaarse
vrije tijd) en er ziin nogal wat ro
manciers. die schrijven over medici.
Vele Tlemersma schiep een korte
roman over een doktersfamilie, waar
in zich tussen man en vrouw de „fa
tale vervreemding" voordoet, waar
naar het boekje is genoemd. Nu is
vervreemding In een huwelijksleven
geenszins het privilege van dokters
families, maar zo'n familie biedt toch
wel een bijzondere achtergrond voor
dit vrij algemene gebeuren. Die ach
tergrond heeft Ticmersma goed ge
schetst. Het verhaal van Tlemersma
is overigens een trieste geschiedenis,
die geen gelukkig slot krijgt, 't Ia
tenslotte een verhaal als vele anderen
en waarom zou men het ongedrukt
laten? Zo heeft blijkbaar ook de uit
gever Andrics Blitz er over gedacht.
Het boekje kost f 4,50 gebonden.
Emigratie 1956
Ook vele Zeeuwen vertrokken
naar andere landen
„Emigratie 1956." Dat la de titel
van een gedegen boekwerk uitge
geven doorliet Staatsdrukkerij- en
IJJtgeverybedrUf over dc werk
zaamheden van de organen voor emi
gratie. Bijzonder uitvoerig, maar
niettemin overzichtelijk en ook in
structief is de ontwikkeling van de
emigratie uit Nederland In 1956 be
schreven. Vrijwel alle onderwerpen
en problemen, die met de emigratie
te maken hebben, worden Sn dit boek
werk aangesneden. Zo wordt de emi
gratie naar de verschillende landen
uitvoerig behandeld. Een belangwek
kend hoofdstuk is „Bestrijding van
de emigratiekosten", waarin men een
duidelijk overzicht krijgt van de fi
nanciële problemen en mogelijkheden,
niet alleen voor overtocht enz., maar
ook voor bedrijfsvestiging.
Verder wordt aandacht oesteedaan
een sociologisch onderzoek, tVwijl
ook een hoofdstuk is gewijd aan ais
Hongaarse vluchtelingen. De vele
grafieken en statistieken complete
ren dit met tal van foto's geïllustreer
de boek, tot een goed naslagwerk.
In de vele statistieken komen ook
cijfers voor, die betrekking hebben op
Zeeland. Zo is er een tabel naar
godsdienst en provincie. Hieruit
blijkt, dat gedurende 1956 72 rooms-
katholieken. 103 Nederlands Her
vormden, 51 Gereformeerden. 17 van
overige gezindten en 24 mensen zon
der godsdienst uit Zeeland emigreer
den. In 1956 meldden in Zeeland 37
toekomstige emigranten zich aan
voor Auctrallë, 138 voor Canada, 20
voor Nieuw Zeeland, 5 voor Rhodesia,
90 voor de Veren i ede Staten van
Amerika, 26 voor Zuid-Afrika en 2
voor andere landen.
Een 89-jarige man in Prospect Park (Amerika), die jarenlang in af
zondering en onder armoedige omstandigheden had geleefd en vorige
week overleed, bleek in het bezit te zyn geweest van naar schatting
20.000 dollar aan aandelen en obligaties, die gevonden werdcr in een
grote doos, verborgen onder een berg vuil.
Cornelis van Nort. afkomstig uit N ederland, had, volgens de politie, 16
jaar lang op de vloer geslapen. Het huis waarin hy had gewoond, zat zo
vol onder het vuil, dat zyn stoffelijk overschot door een gebroken raam
naar buiten moest worden gebracht.
Onder zyn bezittingen werd een verzegeld testament gevonden, waar
van de opening over enige dagen zal plaats hebben op last van de plaat
selijke magistraten.
Men weet niet wie de erfgenaam is van de onvermoed ryke nalaten
schap. Volgens een onbevestigd bericht is zijn „huishoudster", mrs. Celiel
Yeomans. benoemd tot testament-executrice, maar zij bleek zo bedroefd
te zijn over de dood van Nort, dat zy geen inlichtingen kon geven.
Van Nort, die in het onverwarmde en niet bij het elektriciteitsnet aan
gesloten woning leefde, leed al maanden aan kanker.
SCORPIONS: REUSACHTIGE STRAALJAGERS
Vliegbasis Keflavik beschikt
over eigen televisienet
(Van onze luchtvaartmedewerker.)
Tot de belangrijkste vliegbases die de Amerikaanse luchtmacht in
liet hoge noorden heeft, behoort ook de Keflavik (spreek uit Kepla-
vik) Air Force Base op IJsland, een enorme luchtbasis die onlangs
in het middelpunt van de belangstelling heeft gestaan omdat, zoals
men weet, de IJslandse regering van mening was dat de Amerikanen
het land moesten verlaten. De beslissing is echter anders uitgevallen:
de 4000 Amerikanen blijven op IJsland. Ook de Keflavik Air Force
Base zal zijn belangrijkste functie in de N.A.V.O. derhalve blijven ver
vullen. De 4000 Amerikanen op IJsland zijn, op enige afgelegen radar
posten na, allemaal gelegerd op Keflavik. Zy vormen samen de Ice
landic Defense Force, die onderdeel is van de N.A.V.O. en onderdelen
omvat van luchtmacht, leger en marine.
P!
la
De voornaamste vliegtuigen op
Keflavik zijn op het ogenblik de
Northrop F-89 Scorpions, reusachtige
tweemotorige straaljagers die we
hier in West-Europa niet zien, maar
die vooral goed blijken te voldoen
in zogenaamde „cold weather areas".
Scorpions zijn bijvoorbeeld ook ge
stationeerd in Alaska en op New
Foundland. De Scorpions op IJsland
zijn van het type F-89D, dat zich
kenmerkt door de grote rode tiptanks
aan de vleugeltips, waarvan de ach
terkant als brandstoftank is uitge-
deel vormt van de N.A.V.O.-
luchtmacht. De operatie-officier
van het squadron was zo vrien
delijk ons het een en ander over
de Scorpion te vertellen. „Wist
U dat de machine evenveel
weegt als een B-17 Flying For
tress uit de Tweede Wereldoor
log, de grote viermotorige bom
menwerper?" zei hij.
„En dat alleen al de grote plexi
glazen kap over de beide cock
pits evenveel kost als een Cadil
lac?"
Inderdaad, voor een straaljager is
de Scorpion een reusachtige machine.
De vleugel is zó breed dat men wel
erop zou kunnen dansen. De vliegers
oefenen op Keflavik ook op de grond.
In één van de hangars zagen we na
melijk een zogenaamde „flight-simu
lator" van de Scorpion, een „vlucht-
nabootser" waarmee men op de
grond kan oefenen zonder dat het
dure brandstof kost. Zelfs radar in
tercepties kan men ermee uitvoeren.
Ergens op de uitgestrekte vlieg
basis staan vier eenzame alarmhan
gars. Zij zijn van voren en van ach
teren open en kunnen ieder één vlieg
tuig bevatten. Door een knop in te
drukken Jcünnen de hangars vóór en
achter gesloten worden door wanden,
die elektrisch omhoog en omlaag
tuimelen. Twee van de vier alarm
hangars zijn voortdurend in gebruik.
Daarin staan twee Scorpions 24 uur
per dag alarmklaar. De toestellen
zijn getankt, er zitten raketten in de
tiptanks, de helmen van de vliegers
liggen klaar op de cockpitruiten.
Iedere Scorpion wordt bemand door
een vlieger en een radaroperateur.
De vier mannen in alarmtoestand
zitten in een aangrenzende kamer te
jrpions op IJsland beho- kaarten of wat te lezen. Hun blauwe
ren tot het 57th Fighter Inter- vliegeroveralls hebben ze aan. Zodra
ception Squadron, dat een onder- één van de radarposten een onge
voerd terwijl in de voorkant niet
minder dan 52 air-to-air raketten
zijn aangebracht. In totaal is elke
Scorpion dus bewapend met niet min
der dan 104 van deze raketten. Iu
Amerika wordt op het ogenblik een
nieuwe versie van de Scorpion ge
bouwd, de F-89H, die bewapend is
met geleide projectielen van het type
Falcon, welke eveneens in de tip
tanks worden meegevoerd.
De Scorpions op IJsland beho-
identificeerd vliegtuig boven IJsland
waarneemt, wordt alarm gegeven.
Dan trekken de vliegers sneï hun
zwemvesten en parachutes aan, ren
nen naar hun machines, starten de
motoren en racen de startbaan af.
Binnen de vijf minuten hangen ze
in de lucht! Ons werd verteld, dat
er gemiddeld tweemaal per dag op
Keflavik alarm gegeven wordt. Maar
tot dusverre bleken het altijd
„vriendschappelijke" vliegtuigen te
zijn
Overal op de luchtbasis zagen we
televisietoestellen staan. Dat verwon
derde ons, omdat er op heel IJsland
nog geen televisie is. Toen bleek ech
ter, dat de vliegbasis over een eigen
televisienet beschikt. Daarop worden
nieuws- en weerberichten gegeven en
veel films vertoond. Soms ook wordt
een showprogramma gegeven, met
artiesten die speciaal daarvoor uit
Amerika overkomen.
Natuurlijk zijn er behalve de Scor
pions nog heel wat meer vliegtuigen
op Keflavik te zien. De U.S. Navy
heeft er een squadron Neptunes ge
stationeerd voor onderzeebootbestrij-
ding.
De militaire transporttoestellen
vliegen af en aan en bovendien
wordt Keflavik veelvuldig aan
gedaan door straaljagers die van
Amerika naar Europa worden
overgevlogen, zoals Sabres en
Canadese CF-100's. Tenslotte is
Keflavik ook als civiele luchtha
ven belangrijk en ontelbare ver-
keersmachines van de grote
luchtvaartmaatschappijen strij
ken er geregeld neer. De beide
IJslandse luchtvaartmaatschap
pijen echter maken gebruik van
een vliegveld, dat dichter bij de
hoofdstad Reykjavik gelegen is.
Voor de N.A.V.O. is het gelukkig
dat Keflavik Air Force Base op IJs
land behouden blijft. Zouden de Ame
rikanen deze vliegbasis opgeven, dan
zou dit een belangrijke verzwakking
betekenen van de N.A.V.O.-kracht in
de lucht.
