Friedrichstadtstukje Holland
bij onze oosterburen
Wereld Jeugdfestival te Moskou
dient communistische propaganda
APELD00RNSE PREDIKANTEN
EN ARTSEN BIKKEN STENEN
SICILIË SIDDERT WEER VOOR
DADEN VAN DE MAFFIA
14
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
ZATERDAG 20 JULI 1957
HIER SPREEKT EEN NEDERLANDSE DOMINEE
Amsterdams wapen siert huizen
In plaats daarvan werd Friedrich
stadt een stil. achteraf gelegen lande
lijk plaatsje zonder handel en zonder
verkeer. Vele Hollanders trokken te
rug naar het oude vaderland. Andere
bleven in den vreemde en al bloeiden
handel en wandel dan niet, zoals men
zich dat had voorgesteld, zij bleven
hun meegebracht geloof trouw. Ja
zelfs namen vele Duitsers het van hen
over.
Komt men vandaag in Friedrich
stadt, dan vindt men daar een der
heel weinige Nederlandse predikan
ten in het buitenland. Hy heeft de
Remonstrantse gemeente onder zich,
die ongeveer 60 families telt, een
kerk r\jk is met een scheefgezakte
toren, maar ook eigenaresse is van
landerijen. Dominee van Plesski uit
Rotterdam staat dus midden in het
vreemde land als op een eiland. En
hy heeft een mooie pastorie. Hy
preekt natuurliik in het Duits, heeft
de zorg over menige Remonstrantse
familie in het omliggende land en
vindt, dat hy het eigenlyk heel goed
Hollands grachtjein vergeten
hoekje van Duitsland.
Midden in de noordelijkste provincie van West-Duitsland, enige honder
den kilometers van de Nederlandse grens, vindt men terzyde van de hoofd
wegen in het vlakke land van Sleeswyk-Holstein, een klein stadje, dat ook
in Brabant of Friesland zou kunnen liggen. De meer dan driehonderd jaar
oude burgerhuizen hebben boven de deur het stadswapen van Amsterdam.
Zy worden het „Edammer huis" genoemd, of „De Munt", het huis waarin
eens de Hollander van der Woel woonde. De binnenplaatsjes had Vermeer
kunnen schilderen en op de stille grac htjes zitten jongens te vissen, zoals
zy dat ongetwyfeld op hetzelfde uur doen in Edam of Hoorn of een van die
andere oude Nederlandse stadjes. Een der kerken aan een stille zijstraat
draagt Hollandse inscripties en op het kerkhof staan nog verweerde graf
stenen, waarop men namen als Van den Hove of Van Wedde terugvindt.
Ruim driehonderd jaar geleden be
stond dit stadje Friedrichstadt nog
helemaal niet. Toen echter kwam een
der hertogen van Sleeswyk-Holstein,
Frederik in, op een merkwaardige
gedachte. Hy wilde een kleine rivier,
de Eider, die dwars door Sleeswijk-
Holstein stroomt, gebruiken om een
verbinding te water tot stand te bren
gen tussen Noord- en Oostzee. Aan
ae Oostzee moest Kiel de handelstad
worden, aan de Noordzee was nog he
lemaal geen stad, die hiervoor in aan
merking kon komen. Daarom moest
dus de stad Friedrichstadt gesticht
worden. Van overzee moesten de goe
deren hierheen worden gebracht. Men
zou ze hier dan overladen en verder
transporteren naar de Oostzee en ver
der, tot in Rusland.
Maar wie moest in deze nieuwe
stad wonen? De hertog hoorde
van de vele moeilijkheden, die de
Hollandse Remonstranten in hun
vaderland hadden. Velen van hen
werden uitgewezen uit Dordrecht.
Hun beloofde hij vrij land en vrij
heid van godsdienst. Het land
rondom de nieuwe stad leek overi
gens als twee drunnels water op
het vlakke land van Holland. Als
in Holland waren er dyken, kana
len en een goede vette bodem. Geen
wonder dus, dat vele Remonstran
ten hierin wel toekomst zagen.
Ook kooplieden, die niet uit Dor
drecht verdreven waren, kwamen
mee. Zij vonden het plan van de
hertog een goed plan en zo werd
in 1621 dc eerste steen gelegd voor
het eerste huis van een stadje, dat
moest verrijzen temidden van ri
viertjes en waterlopen. Het wer
den échte Hollandse huizen met
mooie gevels. En zij stonden aan
brede lanen langs diepe kanalen.
Er zijn zo heet het Hollan
ders, die nu nog wel eens naar
Friedrichstadt komen en vinden,
dat zulke mooie Hollandse huizen
als hier in Duitsland in hun eigen
land niet gemakkelijk meer te vin
den zijn!
Niet alleen Remonstranten kwamen
naar Friedrichstadt, ook vele Men
nonieten vestigden zich in dit stukje
vaderland. Ook hen lokte de gods
dienstvrijheid. Er werden kerken ge
bouwd, men schiep een „Gouden
Poort", maar er kwamen geen wallen
rond de stad. De nieuwe stad heette
voldoende beschermd te zijn door het
vele water. Een heer Van der Woel.
die de Hollandse emigranten als stad
houder vertegenwoordigde, voerde in
die dagen het devies: ,.Een sterk man
vindt overal ziin vaderland". Deze
spreuk vindt men vandaag nog terug
op De Munt van het stadje en de Ne
derlandse Leeuw kijkt eveneens nog'
fier van de gevel van dit gebouw neer
op de stille straatjes.
Toch ging deze spreuk niet geheel
op voor Friedrichstadt. In verschil
lende opzichten kwamen de immi
granten uit Dordrecht bedrogen uit.
De hertog hield niet al zijn beloften.
De stad werd niet de grote overslag
haven. zoals men zich deze gedroomd
had. Er kwamen geen schepen, die
hun overzeese waren hier opstapelden.
Honderd jaar geleden brandde de Re
monstrantse kerk af de toren is
alleen nog over.
heeft in do enige Remonstrantse ge
meente buiten do grenzen van Neder
land. Er Is althans voor Duitsland
nog een byzonderheid aan deze ge
meente: de gemeenteleden hoeven
geen kerkbelasting te betalen. Men
kan met de inkomsten van de ver
pachte landerijen alle kosten dekken.
De Doopsgezinden gaat het minder
goed. Hun aantal bedraagt slechts de
helft van dat der Remonstranten.
Toen de Hollandse stadhouder Van
der Woel wegging, kregen zy zyn huls
om er hun godsdienstoefeningen te
houden.
Driehonderd jaren zijn inmiddels
verlopen. Alleen nog de Nederlandse
predikant houdt standt in deze voor
malige Hollandse nederzetting. Na
komelingen van de eerste bewoners
zijn nauwelyks te vinden, al ziet men
dan namen als Van d. Meulen hier en
daar op de huizen. Friedrichstadt is
haast ingeslapen. Er is niet v.eel leven
in de ruime straten voor de prachtige
oud-Hollandse gevels. Voor het al
taarstuk, dat geschilderd werd door
Rembrandt's leerling Jurriaan Ovens
hij stierf in Friedrichstadt zit
ten vandaag Duitse burgers tijdens
de kerkdienst. In het huis, dat boven
zijn deur nog het Amsterdamse stads
wapen draagt, eaan Duitsers in en
uit. Maar de schoolmeisjes dragen
een paar maal per jaar nog de oude
Hollandse drachten en klompen en
oeren hierin zelfs op de markt dan
sen uit.
Zo is uit wat eens een droom van
een vorst was nog slechts een her
innering overgebleven. Een klein
stukje Holland is ver van het va
derland zomaar blijven liggen tus
sen dijken en vette klei. Met als
enige band nog dominee van Ples
ski. die opgewekt met zijn korte
pijp symbool van de vrijzinnig
heid door zijn dromende ge
meente wandelt. „Maar ik rook er
Hollandse tabak" zegt hij glim
lachend", dat herinnert nog een
beetje aan het echte vaderland!"
BLAREN IN DE HANDEN....
Vijftigduizend stenen voor
bouw buurthuis nieuwe wijk
(Van onze correspondent)
Hebt U wel eens dominees, art
sen, ambtenaren, militairen, leden
van jeugdorganisaties en dames zien
stenen bikken? Waarschijnlijk niet,
want het is geen bedrijf, waarmee 'n
zo rijke verscheidenheid van burgers
zich bezig houdt. Toch telt Apel
doorn een dergelijke stenen bikkende
schare onder zijn inwoners. Achter-
het pand Brinklaan 200, waar dui
zenden stenen, afkomstig van af
braak werden gestort, heeft op de
meest uiteenlopende tijdstippen het
korte tikken van staal op steen ge
klonken. En dat geschiedde uitslui
tend om Apeldoorn-zuid, de snel
groeiende en voor een groot deel na
de oorlog tot stand gekomen wijk,
een buurthuis te verschaffen, waar-
vele andere stadswijken straks
jaloers zullen zijn.
Woensdagavond heeft ds. G. Y. Vel-
lenga, die onder andere in Alkmaar
bekendheid kreeg door zijn werk
voor gerepatrieerden en de jeugd, de
eerste spade in de grond gestoken
voor dit nieuwe gebouw, waarvoor
vele vrijwilligers gelden hebben bij
eengebracht door verkopen van goe
deren, door het houden van een oud
papier-actie en door een boeken-
actie. En met de gebikte stenen, die
gratis door bezitters van vracht
auto's werden aangevoerd, kan nu
Het buurthuis worden gebouwd. Der
tigduizend liggen er klaar. Twintig
duizend moeten nog van ongewen
ste lagen worden ontdaan. En dat dit
„GOEDKOOP VAKANTIE-UITSTAPJE"
Ook niet-communisten lieten zich
tot deelneming verleiden
(Van onze Haagse redacteur)
Over enkele dagen zullen ongeveer 750 Nederlandse jongelui naar Moskou
vertrekken, om daar deel te nemen aan liet Zesde Wereld Jeugd Festival,
dat van 28 juli tot 11 augustus wordt gehouden.
Hoe onschuldig de naam Wereld Jeugd Festival moge klinken, reeds het
feit, dat het in Moskou samenkomt, bewyst dat men hier met een commu
nistische onderneming te maken heeft, een onderneming, die ondanks de be
weringen van het tegendeel duideiyk ten doel heeft jonge mensen uit ver
schillende landen met communistische massaregie te imponeren en hen voor
het communisme te winnen. Vandaar, dat de propaganda voor deelneming
aan het Festival zich in sterke mate ook gericht heeft op de jeugd uit niet-
communlstlsche kringen.
Niet zonder succes overigens, want
het aantal niet-communistisclie deel
nemers onder de 750 Nederlandse
jongelui, die binnenkort naar Moskou
reizen, mag geschat worden op 25 a
30 procent. Ongetwyfeld heeft daar
toe bygedragen de zeer lage prijs, die
hen in staaf stelt, veertien dagen in
Moskou te verbiyven. Die prys is na-
melyk 250.
De Wereld Jeugd Festivals worden
om de twee jaar gehouden. In 1947
trok men naar Praag. Het aantal
deelnemers was toen 16.000 onder wie
140 Nederlanders. In 1949 kwamen
10.000 jongelui, onder wie 42 deelne
mers uit Nederland, in Boedapest bij
een. in 1951 telde het Festival in Oost-
Berlijn 26.000 deelnemers o.w. (300
Ned.) in 1953 verzamelden zich in
Boekarest 35.000 deelnemers, o.w.
(580 Nederlanders) en in 1955 in War
schau 30.000 deelnemers (750 Nieder-
landers).
Men hoopt nu in Moskou 30.000
jongelui bij elkaar te krijgen, waar
van Nederland er 750 tot 1000 moet
leveren. Om dit getal te bereiken
zijn de communistische organisa
ties. die het meest met de uitvoe
ring te maken hebben, namelijk de
World Federation of Democratie
Youth (de W.F.D.Y.) en de Inter
national Union of Student (de I.
U.S.), onmiddellijk nadat in War
schau besloten was, dat men in '57
in Moskou zou samenkomen, met
een intensieve propaganda door
middel van „initiatief-comité's" in
alle landen begonnen.
Ook in ons land bestaat zo'n comité.
Zijn activiteit is na de bloedige on
derdrukking van de Hongaarse op
stand enige tijd gestoord geweest,
doordat onenigheid ontstond tussen
niet-communisten en communisten,
doch na maart j.l. is weer hard ge
werkt met het resultaat, dat het voor
Nederland gestelde doel minstens 750
deelnemers, bereikt werd.
Voor een aantal Nederlandse jonge
mensen dat geldt met name voor
de niet-communisten betekent een
reis naar Moskou met een veertien
daags verblijf daar een goedkoop va
kantie-uitstapje. Anderen zullen er
hun nieuwsgierigheid willen bevredi
gen, doch dat neemt niet weg, dat het
zich voor het communistische karre
tje laten spannen gevaren inhoudt.
Vooral als men meent, dat de niet-
communistïsche deelnemers aan het
festival in de communistische hoofd
stad gelegenheid zouden hebben hun
stem te laten horen. Van zogenaamde
.,open discussies en vrye contacten"
„kwaad" werk is, daarvan kan ds.
Vellenga, predikant van de Gerefor
meerde Kerk, meepraten. Hij kon op
een zaterdagavond zijn preek niet
schrijven vanwege de blaren in zijn
handen. En zijn collega, ds. J. P.
Haspels, moest eens aan de verjaar
dag van zijn vrouw worden herin
nerd, toen hij in overal bezig was
met het persen van balen oud papier.
Met alle acties is intussen f 10.500
verdiend en nog steeds gaat de in
zameling van oud papier voort en
worden stenen gebikt. Inmiddels is
met de bouw van het buurthuis be
gonnen. Honderdvijftig vrijwilligers
zullen het bouwen onder leiding van
architecten, aannemers en uitvoer-
In twaalf na-oorlogse jaren lieeft
het Nederlandse produkt zich op de
marlet van landbouioioerktuigen een
belangrijke plaats veroverd. Circa
S0 procent van werktuigen en ma
chines met een jaarlijkse omzet
van ongeveer f 100 miljoen (exclu
sief trekkerskomt uit Neder
landse fabrieken. Sommige hooi-
bouwwerktuigen hebben het vroeger
bijna oppermachtigerEngelse pro
dukt van de binnenlandse markt ver
drongen en zelfs in Engeland zelf
opgang gemaakt. Op de foto een
van deze Nederlandse hooibouwwerk-
tuigen in bedrijf.
ders, die daarvoor geen cent bereke
nen. Als het klaar is staat in Apel
doorn-zuid een zaal voor 300 400
personen ter beschikking, benevens
drie kleine lokalen voor het houden
van cursussen. Voorts is bij het ge
bouw een klein sportterrein gedacht,
terwijl het pand verder nog studie-
en leeszaal alsmede een bibliotheek
zal bevatten. Dat alles is mogelijk
omdat er ook rijkelijk giften van
particulieren zijn toegevloeid.
TERREUR LAAIT OP
(Van een speciale correspondent)
Volgens mededelingen van de Itali
aanse politie werden niet lang gele
den vyftien leden van de beruchte Si-
ciliaanse geheime. organisatie, de
Maffia gearresteerd.
Zij zullen moeten terecht staan we
gens bendevorming en enkele andere
misdryven. Met deze mededelingen
erkent de Itliaanse regering dat er
sprake Is van de wedergeboorte van
de legendarische wydvertakte onder
grondse organisatie die de laatste
dertig jaar voor dood gehouden werd.
De Maffia was 150 jaar lang een
sombere en bloedige realiteit op dit
overigens zo zonnige en vrolijke Sici
lië. Mussolini had haar in 1922 na
enkele té opvallende moorden de
oorlog verklaard. Troepen uit het
Noord-Italiaanse Piemont hadden
dorp na dorp, struik na struik, uitge
kamd. De samenzweerders werden in
groepen, soms tot 150 man groot,
voor de rechter gebracht. De grote
spectaculaire processen van Palermo
en Termini in 1927 deden honderden
Mafioti in de gevangenissen van Sar
dinië en Apulie belanden. Maar het
was op Sicilië pas in 1931 zo rustig,
dat de Duce het aandurfde de uitzon
deringstoestand op te heffen.
In 1949 kreeg de Maffia-legende
nieuw voedsel door de daden van
de bandiet in de ogen der vrou
wen een held Salvatore Giulia-
no, die na veel geharrewar uit
eindelijk door zijn eigen trawanten
aan dè politie werd uitgeleverd
Maar de verraders stierven kort
daarop op mysterieuze wijze In
Palermo heette het toen. dat de
Maffia zich voor de uitlevering
van Giuliano gewroken had.
zal geen sprake zijn, omdat het vrije
geluid door de communistische massa
zal worden overstemd.
SCHIJN EN WEZEN
Gevaarlijk zijn zulke groots opgezette
festivals ook, dat de niet-communis-
tische deelnemers de kans lopen, dat
hun namen na afloop voor con,imunis-
tische propaganda zullen worden ge
bruikt en omdat in Rusland, waar
het leven zal worden voorgesteld als
één <rroot feest en het land als het pa
radijs van het socialisme, de schijn
gemakkelijk voor het wezen gehouden
wordt.
Tekenend is, dat geen enkele offi
ciële democratische organisatie,
noch van de jeugd in het algemeen
noch van studehtenbonden, mede
werking heeft verleend. In Enge
land is in het parlement en in inge
zonden stukken in de voornaamste
bladen tegen het Wereld Jeugd
Festival gewaarschuwd. Men
kwam er met de suggestie om als
tegen-actie een internationale
UNESCO-jeugd conferentie te or
ganiseren. De Britse Chief Scout,
Lord Rowallan, heeft daarop ge
antwoord, dat in dezelfde week
van augustus ter herdenking van
de honderdste geboortedag van
Baden Powell een internationale
Jamboree te Sutton Coldfield zal
worden gehouden waarvoor 35.000
jongens uit honderd landen zich
hebben on^o-even De ..Komso-
molskaya Prawda" vroeg zich af,
waarover de mensen zich bezorgd
maken. „Er zal on het Wereld Fes
tival niet over politiek gesproken
worden
Deze geheime organisatie gaat te
rug tot in de tijd van de Napoleonti
sche oorlogen, toen recht en wet in
Zuid-Italië niet meer golden. De eer
ste cel moet onstaan zijn rond 1800 in
de gevangenis van Messina. Wat oor
spronkelijk een wraakgenootschap
was, werd al spoedig een misdadige
organisatie, die zich voornamelijk be
zighield met afpersing, smokkel en
roofovervallen.
Enkele jaren later al was de Maffia
tot zulk een macht, ja eigenlyk tot de
macht op Sicilië geworden, dat zelfs
de Bourbons van het Koninkrijk Na
pels en de kerkelijke hiërarchie zich
er bij gebrek aan beter van be
dienden.
De Maffia werd politiek en genoot
weldra de roep, de vereniging der wa
re patriotten te zijn. die rond 1848
streed voor de aaneensluiting der Ita
liaanse staten en tegen de onderdruk
king der vorsten.
De Maffia steunde op een wijdver
takte, goed functionerende organisa
tie, waarvan de vertrouwensmannen
en handlangers te vinden waren in de
hoogste en de bescheidenste posten.
De eigenlyke ingewijden in de gehei
men van de bond waren de „Compagni
dei Armi", de wapenbroeders, waar
van er steeds vijf of zes een cel vorm
den. die in ieder dorp te vinden was.
Zij waren de opzichters, de belas
tinggaarders en verbindingsman
nen. die hun opdrachten aan de on
ingewijde handlangers doorgaven.
Twee wetten regeerden de orga-
satie: De „Omerta". de wet van 't
onvoorwaardelijk zwijgen tegen
over iedere buitenstaander, en de
wet der „vendetta", de bloedwraak
en de doodstraf voor, iedere in
breuk op de regels. Dè „Compagni
dei Armi" voerden een dermate
ijzeren bewind, dat het gehele
eiland voor hen sidderde en Gari
baldi. die tijdens zijn poging tot op
stand in 1848 erelid was geworden
hen al spoedig vergeefs overi
gens probeerde op te rollen.
Na de Italiaanse aansluiting van
1870 sloeg de Maffia over op dè Itali
aanse immigranten in de Verenigde
Staten. Hun transatlantische zuster
organisatie werd de „Unione Sicilla-
na", die iu 1897 in New Orleans haar
eerste massamoord op touw zette.
Rond 1930 werd hun president de
beruchte „Lucky" Luciano, chef van
het moordenaarssyndieaat en koning
der narcotica- en meisjeshandelaars
in Amerika. Luciano werd in 1950 ge
deporteerd en wydt zich sindsdien als
een ryke rentenier aan het beheer van
zijn renstal te Napels.
Luchtmacht krijgt nieuwe
onderscheidingstekenen
Bij beschikking van de/minister van
oorlog zijn nieuwe rang- en onder
scheidingstekenen vastgesteld voor
militairen beneden de rang van adju
dant-onderofficier, behorende tot de
koninklijke luchtmacht.
Deze rang- en onderscheidingsteke
nen zullen bestaan uif omgekeerde v-
vormige chevrons, waarvan een ser
geant-majoor er vier zal dragen, een
sergeant eerste klas drie i aaronder
1 liggende chevron, een sera-crr.t drie
een korporaal eerste klas twee. waar
onder 1 liggende, een korporaal twee
en een soldaat eerste klas één.