DRIE DAGEN Z.LM.-FESTIJN OP SCHOUWEN!
Schouwen: landbouwgebied met
verschillende bedrijfstypes
Herrezen eiland laat zien wat
bereikt werd
Naoorlogs Schouwen had maar
drie normale jaren
LANDBOUWVOORLICHTING
MOET VERSTERKT WORDEN
GRAANTEELT HEEFT BELANGRIJKE PLAATS
Grote veranderingen voltrekken zich.
De Z.L.M.-rytoer van vrijdag zal de honderden deelnemers(sters) uit de
gehele provincie door een In vele opzichten Interessant gebied lelden. Want
niet alleen dat Iedere agrariër met meer dan gewone belangstelling ervan
zal kennisnemen, hoe de grote herverkavelingswerken het zwaar getroffen
eiland Schouwen-Duiveland een geheel ander aanzien zullen geven, maar
ook is het belangwekkend om te zien, hoe op een betrekkelijk klein gebied
van 21.000 ha vrfl grote verschillen in gronden en bedrflfstypes voorkomen
en dientengevolge ook in het karakter van de landbouw, die daar wordt
bedreven.
Hoewel het eiland overwegend een
akkerbouwgebied is (vóór de ramp
was er 12.000 ha bouwland), valt het
toch op, dat er een vrij grote opper
vlakte grasland in 1952 nog 3500
ha op het eiland te vinden is. Hoe
wel in net bijzonder de laatste jaren
het grasland steeds meer aandacht
geniet, is het duidelyk dat deze vele
weiden niet op de beste gronden zijn
gelegen. Schouwen heeft nu eenmaal
vrij veel gronden van minder goede
kwaliteit, waar men dus moet komen
met gewassen, welke minder hoge
eisen stellen. Dit zal mede een van de
redenen zijn, waarom op dit eiland ook
vóór de ramp de graanteelt altyd een
belangrijke plaats heeft ingenomen.
Om maar enkele cijfers van een nor
maal iaar te noemen: in 1952 was er
op Schouwen 5200 ha granen, waar
van o.a. 2100 ha wintertarwe en 2100
ha zomergerst. Voorts 1000 ha peul
vruchten, 1000 ha handelsgewassen,
w.o. 950 ha vlas en voor de rest blauw-
maanzaad, karwy en zaden, 4100 ha
knol- en wortelgewassen, waarvan
1500 ha consumptieaardappelen en
2200 ha bieten, en tenslotte 600 ha
groenvoedergewassen. Dit betekent
dus, dat het bouwplan voor ongeveer
43 procent uit granen bestond. Uiter
aard zijn na de ramp vrijwel uitslui
tend granen en dan nog met name
gerst, verbouwd.
In 1955 bijvoorbeeld namen de
granen niet minder dan 71 pro
cent van de beschikbare cultuur
grond In beslag. Vorig jaar was
dit al weer gedaald tot 52 pro
cent en dit jaar zal dit percen
tage wellicht opnieuw minder
zijn. Men keert dus naar de oudé
verhoudingen terug, wat ook als
een symptoom van het herstel in
dit rampgebied kan worden ge
zien.
De belangstelling van de Schouwse
boer voor de gerstverbouw kan mo
gelijk ook worden toegeschreven aan
de prijzen welke het Nacobrouw tel-
kenjare beschikbaar stelt voor de
beste partijen brouwgerst. Het is al
thans zo, dat Schouwen altijd meer
dere prijzen voor grote partijen van
uniforme kwaliteit in de wacht weet
te slepen.
INTENSIEVE AKKERBOUW.
Om nu even in vogelvlucht de ver
schillende landbouwgebieden op het
eiland na te gaan. beginnen we in de
polders Bruinisse en Oosterland. De
lichte zavelgrond leent zich daar bij
uitstek voor de teelt van fijnere land-
bouwprodukten als uien en aard
appelen. Door een intensieve akker
bouw is de kleinere boer op deze
waarom hier zoveel kleine bedrijven
zyn gevestigd.
De polder Vierbannen bestaat uit
oudere grond met iets mindere kwa
liteit en daarom niet zo geschikt voor
kleine boeren. Dit weerspiegelt zich in
de aard van de landbouwbedrijven,
want deze zijn over het algemeen al
wat eroter dan in de hiervoor genoem
de nolders.
Dar de hoek Brouwershaven
Sch"ddeheursZonnemaire, waar wel
veel 'chtere gronden voorkomen,
maar icch met een zodanige kwali
teit, dat er Alle produkten kunnen
worden geteeld. Mei suikerbieten
moeten de boeren het wel wat voor
zichtig aan doen. omdat er nogal bie
tenmoeheid in de grond voorkomt.
Trouwens, de gronden in de polders
Bruinisse en Oosterland zijn daar
evenmin vrij van.
Tenslotte de 9000 ha grote polder
Schouwen, die wel de meeste va
riëteiten vertoont. Vooral in het
hart van deze polder is een groot
gedeelte minder geschikt voor
bouwland, zodat daar veel wei
landen te vinden zHn. Aan de
oost- en westzijde is de grond
beter, wat zich direct aftekent in
't sterk toenemen van het bouw
land en de minder in aantal en
oppervlakte voorkomende wel
den. In het duingebied gaat de
landbouw over in een zeer mo-
De wedstrijden van de landelijke rui
ters zullen een van de grote attracties
vormen.
dern fruitgebled. Verder telt dit
gebied dan nog een aantal duin-
boeren, die de beschikking heb
ben over grote complexen duin
weiden en bovendien rogge, lu
pine en bloemenzaad telen.
GROTE VERANDERINGEN.
Maar nu is de herverkaveling aan de
gang, een werk dat, zoals reeds meer
is opgemerkt, grote veranderingen
voor de streek zal brengen. In het bij
zonder voor de boer. Door de struc
tuur van de bedrijven en de samen
stelling van de grond, zullen deze ver
anderingen voor alle boeren op dit
eiland niet gelijk zijn. In Duiveland
zal de herverkaveling een betere ont
sluiting van de percelen brengen, de
grond komt meer rond de bedrijven
te liggen, de kavels worden groter en
krijgen een betere vorm, zodat de
kleinere boeren ook beter en doeltref
fender kunnen gaan mechaniseren.
De herverkaveling zal hen dus veel
gemakkelijker doen gaan werken. De
produktiviteit van de grond zal daar
nu niet direct zoveel toenemen.
In deze hal is ook een groot deel vai
de tentoonstelling ondergebracht.
Geheel anders wordt het In de pol
der Schouwen. Het vele grasland ln
het middengedeelte, dat vaak diep in
het water stond, zal beter ontwaterd
worden. Bovendien zal dit gebied door
de bouw van een aantal nieuwe boer
derijen worden ontsloten, wat er ze
ker mede toe zal leiden dat verschil
lende percelen grasland zullen worden
gescheurd. Er is dus een daling van
de oppervlakte grasland te verwach
ten, maar precies zoals dit na de her
verkaveling op Walcheren het geval
is geweest, zal door een betere con
ditie van het overblijvende grasland
de melkproduktle zeker geljjk blijven,
zo niet toenemen. De meerdere akker
bouw welke hier wordt verkregen zal
hier de winst zijn.
Om dit alles te kunnen aanschou
wen, zal de rytoer van dit jaar wel
licht Interessanter dan ooit zijn!
De „Noord Beveland"
weer in de vaart
De veerboot „Noord-Beveland"
van de lijn WolphaartsdijkKort-
gene, welke vorige week in verband
met een motorstoring uit de vaart
moest worden genomen, heeft dins
dagavond de dienst hervat. De reser
ve-schepen „Zandkreek" en ,.Ooster-
schelde welke tijdelijk op de lijn
WolphaartsdijkKortgene hebben
gevaren, zijn thans beschikbaar voor
de dienst op Zierikzee, waar in de
komende dagen, in verband met de
Z.L.M.-dagen, een grote drukte
wordt verwacht.
Minister Mansholi
komt niet!
In verband met de behandeling van
de Pachtwet in de Tweede Kamer is
de minister van Landbouw, Vissery
en voedselvoorziening, dr. S. L. Mans-
holt, verhinderd om donderdag naar
Zierikzee te komen. In zjjn plaats zal
de directeur van de Cultuur-Techni
sche Dienst, ir. S. Herweyer thans
een rede uitspreken op de algemenr
vergadering van de Z.L.M.. Hy zal
daarby enkele structuurproblemen be
handelen.
Een grote tribune zal honderden toe
schouwers van de demonstraties een
zitplaats bieden.
INTERESSANTE EXPOSITIE TE ZIERIKZEE
Stroom van bezoekers verwacht.
„Het is twintig jaar geleden, dat
de Zeeuwse Landbouw maatschappij
te Zierikzee een tentoonstelling heeft
georganiseerd. Reglementair was
Schouwen-Duiveland in 1953 aan de
beurt, doch de watersnoodramp van
dat jaar heeft een grote streep ge
haald door de plannen van de Z.L.
M. We kunnen echter dankbaarder
dan ooit zijn, dat we thans, slechts
GESPREK MET KRINGVOORZITTER GELUK
Ramp gaf ook landbouworganisatie
handen vol werk.
Kringvoorzitter van de Z.L.M. zyn, is geen sinecure. Zeker niet wanneer
drie grote landbouwdagen voor de deur staan en deze functionaris v.jjn or
ganisatiewede zo serieus opvat als de heer A. M. Geluk uit Schuddebeurs.
Zijn dagen zijn nu drukker bezet dan ooit, maar een praatje op de boot ty-
dens de vaart naar Katseveer kon er nog wel even af, zegt hij, toen we hem
vroegen iets te vertellen over de activiteiten van de Z.L.M. op Schouwen-
Duiveland. Het. eiland heeft altijd wel een rol in de geschiedenis van deze
landbouwmaatschappü gespeeld; in 1864 drie jaar na de oprichting van
de Z.L.3I. was er reeds een algemene vergadering in Zierikzee. Daarover
kan men echter meer lezen in het bekende boek van dr. P. J. Bouman over
de geschiedenis van de Zeeuwse landbouw en de Zeeuwse Landbouwmuat-
schappij.
Ik wil wel eens met U praten over de
periode na de Tweede Wereldoorlog,
verklaarde ons de heer Geluk. Maar
alvorens dit te doen en dat typeert
de persoon van deze sympathieke
voorzitter moet ik eerst mijn gro
te bewondering en waardering uit
spreken voor mijn voorganger, de
heer H. C. van der Zande, die als
voorzitter minstens even moeilijke ty-
den heeft meegemaakt dan ik. In zijn
periode welen de moeilijke crisisjaren
en de laatste oorlog. Ook in 1945 was
Schouwen-Duiveland, geïnundeerd al
was het toen gelukkig minder ernstig
dan in 1953.
Minder bedrijven waren toen ge
troffen door het zoute water. Toch
heeft de periode van herstel vijf jaren
geduurd, zodat feitelijk alleen de pe
riode van 1950 tot 1953 normaal is
geweest. Men weet het, in februari
1953 kwam een nieuwe ramp wel
de zwaarste in de geschiedenis van
dit eiland nu als gevolg van een
samenloop van abnormale weersom
standigheden. De gevolgen hiervan
waren groter dan in de bezettingsja
ren en evenredig daaraan zal daarom
de periode van herstel mét de herver
kaveling ook langer duren.
Organisatie, was vlak na de ramp
onmogelijk als gevolg van evacuatie
en het ontbreken van verbindingen.
Daarnaast was er een groot gevoel
van twijfel en onzekerheid over wat
de toekomst zou brengen, vooral ook
omdat men nog niet wist in welke
toestand men de eens vruchtbare
grond zou aantreffen. Het immense
werk van de droogmaking en het her
stel is begonnen en vooral dit laatste
heeft veel werk voor de organisaties
gebracht. Op alle mogeiyke wijzen is
belangstelling voor het zwaar getrof
fen Schouwen-Duiveland gewekt,
waarin men volkomen is geslaagd. Er
werden allerlei commissies op agra
risch gebied gevormd, die nog eens
nadrukkelijk de aandacht vestigden
op de specifieke problemen voor de
landbouw. De heer Geluk is te be
scheiden om dit zelf op te merken,
maar dat hij een belangrijk aandeel in
dit werk heeft gehad en nog heeft, is
genoegzaam bekend bij de Zeeuwse
agrariërs.
Veel is er sinds 1953 overlegd met
allerlei diensten, waarvan de Cultuur
technische dienst, de Rijkslandbouw
voorlichting en Wederopbouw wel tot
de voornaamste behoren. En natuur
lijk herinnerde de kringvoorzitter in
ons gesprek ook aan de vele hulp wel
ke werd ontvangen, uit binnen- en
buitenland, van collega-boeren en
vooral ook via het Rode Kruis, dat o.
a. de geschenkzendingen landbouw
werktuigen en vee verzorgde. „We
zijn deze instanties uiterst dankbaar"
Het is vooral deze periode geweest,
die hulp van buiten zeer noodzakelijk
en wenseiyk maakte.
Na de sluiting van de drjkgaten kwam
pas het groots aangepakte herstel
van het eiland en toen begon ook het
eigenlijke werk. Toen kwam het her
stel van de grond, en de herverkave
ling-
Toch moet voor 1857 nog verwacht
ruim vier jaar na deze vrijwel totale
vernieling, in staat zijn een tentoon
stelling te organiseren, waarvan de
vooruitzichten zeker niet slecht zijn.
Bovendien zijn we verheugd te kun
nen tonen wat Schouwen-Duiveland
in de jaren na de ramp heeft bereikt
en hopelijk nog zal bereiken." Deze
woorden sprak de secretaris-pen
ningmeester van de kring Schouwen-
Duiveland van de Z.L.M., de heer F.
C. Hansen tijdens de eerste perscon
ferentie over deze tentoonstelling in
maart.
Thans, drie maanden later is hij
ten aanzien van het succes van de
tentoonstelling zo mogelijk nog ent
housiaster.
He is vooral de heer Hanse ge
weest, die voor de totstandkoming
vafi de tentoonstelling veel werk
worden, dat ongeveer 3000 ha cul
tuurgrond slechts een opbrengst
van circa zeventig procent van
normaal zal geven. De Z.L.M.
hoopt echter niét de bij haar aan
gesloten landbouwers, dat onge
veer tegeiyk met voltooiing van de
herverkaveling deze oogstopbreng
sten weer normaal zullen zyn.
De aandacht was de laatste tijd ge
richt op aansluiting op het waterlei
dingnet, elektriciteit en telefoon. De
interesse van het gros der landbou
wers is zeer positief. Het is ook ver
heugend, dat de belangstelling die in
de beginperiode na de ramp in vele
gevallen op de persoonlijke noden was
gericht, nu breder van opzet is. De
aandacht gaat thans uit naar de
plaats welke Schouwen Duiveland in
neemt. Ten opzichte van de Neder
landse landbouw, terwijl ook met gro
te interesse wordt uitgezien naar de
sanering van de kleinere bedrijven,
waaraan de herverkaveling grote
aandacht besteedt.
„Hoewel we dus na de ramp een bij
zonder moeilijke periode hebben door
gemaakt, kan thans met voldoening
worden geconstateerd, dat de land
bouw op ons eiland zich weer lang
zaam heeft hersteld, zo besloot de
heer Geluk. Er zullen zeker nog een
aantal moeilijke jaren volgen, maar
mede met organisatiemannen als de
heer Geluk kan de toekomst voor de
landbouw op Schouwen-Duiveland
met vertrouwen tegemoet worden ge
zien.
J. M. VAN BOMMEL VAN VLOTEN.
„Ongetwijfeld is het lage peil van
de landbouwproduktivïteit en de vaak
daarmee verband houdende welvaart
ten platte lande, zoals deze in een aan
tal landen bestaat. \an economische
en sociale aard", aldus de heer J. M.
van Bommel van Vloten, voorzitter
van de Landbouwhogeschool en voor
zitter van het Internationaal Agra
risch Studiecentrum te Wageningen,
in de rede, die hy gister heeft gehou
den ter opening van de internationale
conferentie over organisatie en ont
wikkeling van het landbouwvoorlich-
tingswerk. „Maar tevens kan men het
er algemeen over eens zijn, dat er ook
een technische voorwaarde is, name
lijk het versterken van de landbouw
voorlichtingsdiensten, gebaseerd op
gelyke studiemogelijkheden en ge
steund door agrarisch onderzoekings
werk, hetgeen betrekkelijk kleine fi
nanciële uitgaven eist en dat eeh
ogenschijniyk lange, maar zekere weg
naar werkelijke vooruitgang vervult".
De heer Van Bommel van Vloten zei
voorts, dat het tezamen brengen op
internationaal niveau van ervaringen
op het gebied van methoden en pro
gramma-opzet van landbouwvoorlich
ting, ten goede zal komen aan pro-
duktie, kwaliteit en kwantiteit en aan
de afzetgebieden. Intussen zullen hier
door de produktiekosten eerder dalen
dan stijgen en dat zal de levensstand
aard ten plattelande zowel als in de
steden ten goede komen.
De kloof tussen beter en minder
ontwikkelde landen schijnt groter in
I heeft verzet. De laatste weken heeft
I hij zeer hard moeten werken. Be-
I sprekingen. vergaderingen, het leg
gen van contacten, opnieuw bespre
kingen enzovoort.
Morgen omstreeks twaalf uur zul
len zijn gedachten ongeveer gaan in
dc richting van: een, twee drie
daar gaat ie. Dan gaat de tentoon-
I stelling draaien.
Dan is dc periode van voorberei
dingen afgesloten en rest na drie da
gen weer dc tijd van afwerken. Het
organiseren en opzetten van een der
gelijk evenement mag dan een be
langrijk onderdeel van het geheel
zijn, het afwikkelen van een derge
lijke zaak is dit niet minder. Daar
men voor dc wijze van voorbereiding
slechts grote waardering kan heb
ben, hoeft men zich over de afwer
king ook geen zorgen te maken.
Voor Zierikzee betekent de grote
Z.L.M.-tentoonstelling, dat het stad
je de drie volgende dagen zal worden
overstroomd met bezoekers. De be
langstelling van geheel landbouwend
Zeeland en daar buiten zal gericht
zijn op de grootse expositie. Daar
naast zal Schouwen-Duiveland als
geheel evenzo de aandacht genieten.
Dit gebied, dat na de ramp dank zij
grote inspanning weer is opgetrok
ken tot een peil. dat niet zo heel ver
meer achter ligt bij het landelijk ge
middelde, heeft dc belangstelling
van de landbouwsector uit het gehele
land. Temeer daar uit vrijwel alle
delen van het land na de ramp hulp
is gekomen.
We denken alleen nog maar aan
de schenkingen van vee en land
bouwwerktuigen. Er is zo een band
ontstaan en vanzelfsprekend is er bij
velen interesse voor wat met deze
geschenken in de praktijk kan wor
den bereikt. De kring Schouwen-Dui
veland van de Z.L.M. heeft daarom
geen moeite gespaard om dit vooral
op de tentoonstelling tot uiting te la
ten komen.
De tentoonstelling zal een beeld
geven van de toestand van de land
bouw en veeteelt op het eiland in het
bijzonder en van die in de provincie
Zeeland in het algemeen. Dc nadruk
zal worden gelegd op het herstel van
het eiland.
Op het tentoonstellingsterrein zijn
de afgelopen dagen de voorbereiden
de werkzaamheden koortsachtig
voortgezet. De laatste metingen
moesten worden gedaan, de indeling
moest nog eens bestudeerd en gecon
troleerd worden en met liet plaatsen
van afscheidingen, het aanbren
gen van kleinere veranderingen zal
men zeker tot op het laatste mo
ment bezig blijven Zo zal het ook in
de grote industriehal gaan, waar ze
venentwintig stands zijn onderge
bracht en waar dc inzenders elkaar
zullen willen overtreffen in de wijze
van aankleding van hun stand. Zo zal
het blijven tot de commissaris van
de koningin in de provincie Zeeland,
jhr. mr. A. F C. de Casembroot,
donderdagmiddag om 12 uur de offi
ciële opening zal verrichten.
Over het programma van de Z.L.
M.-dagen is de laatste tijd voldoende
geshreven zodat we kunnen volstaan
i niet het aantippen van enkele hoog-
1 tepunten. Allereerst is er dan donder-
dagmiddag de algemene vergadering
plaats van kleiner te worden, aldus jn <je Concertzaal te Zierikzee.
spreker, en hetzelfde geldt voor beter 1
en slechter ontwikkelde landbouwge
bieden in een meer ontwikkeld land,
waar de ontwikkeling niet op harmo
nische wijze verliep en waar achter
gelegen boerderijen en verwaarloosde
plattelandsgroepen zijn. Hier is een
gezamenlijke inspanning op nationaal
en internationaal niveau vereist. Een
ruime en efficiente programma-opzet
bij de landbouwvoorlichting, een voor
naam deel van dit studiecentrum, is
van uitermate veel belang voor de
landbouwontwikkeling, zo vervolgde
de heer Van Bommel van Vloten.
Kwaliteit is niet te vervangen, voor
al voor de landbouwconsulenten, die
rekening houden met de altijd groei
ende vraag naar kwaliteit en kwanti
teit
Daarom worden studiecentra in land
bouwvoorlichting hetgeen zich tot
een nieuwe wetenschap ontwikkelt
steeds belangrijker. Spreker felici
teerde de organisatoren van de cur
sus niet het nieuwe handboek over
methodes en programma et voor
plattelandsvoorlichting, dat zij heb
ben uitgegeven en dat ook gebruikt
kan worden in nationale studiecentra
en door landbouwconsulenten, die niet
in de gelegenheid zijn deze cursus by
te wonen.
Na de vergadering volgt een offi
ciële ontvangst op het stadhuis, door
het college van burgemeester en wet
houders. Verder dient genoemd te
worden de rijtoer over het eiland, op
vrijdagmorgen waarvoor zich een
groot aantal Z.L.M.-ers hebben aan
gemeld. Het concert en de taptoe,
die verzorgd zullen worden door de
Johan Willem Friso Kapel, de ruiter-
wedstrijden de voetbalwedstrijd
ElinkwijkS.V.V. en het grote vuur
werk dat de Z.L.M. kring Schou
wen Duiveland zaterdagavond de ge
meente Zierikzee aanbiedt als sluit
stuk van de tentoonstellingsdagen.
Tijdens de Z.L.M.-dagen in
Zierikzee op 4. 5 en 6 juli zul
len de verbindingen met het el-
land aanzienlijk worden verge
makkelijkt door de medewer
king van de zijde van de R.T.
M. Bij het veer te Zijpe zal
tijdens de spitsuren met twee
boten worden gevaren. Het is
verheugend, dat de R.TM. de
ze medewerking heeft verleend
hoewel een verzoek om een
tweede boot bij voorgaande
gelegenheden steeds werd af
gewezen. Ook de verbinding
met Katseveer zal sneller ge
schieden. Op de Oosterschelde
zal gevaren wordne met drie
boten, o.a. de Koningin Emma.
en de Zandkreek!
