Rotterdams Centraal Station:
architect vocht met de laagte
Bou Saada, merkwaardig stadje
met een wijsgerige hotelier
SUSIDIËRING VAN KERKEBOUW
DOOR HET RIJK BEPLEIT
DONDERDAG 16 MEI 1957
PROVINCIALE ZE EXJWS
wonder dat we deze ganse snik
hete middag van Bou Saada ver
luieren in dit paradijs We bleven
er tot de Muezzin met zijn schel
doordringende stem van de trans
van de minaret de gelovigen op
riep tot het gebed en daarna zet
ten we ons in de koele en comfor
tabele hal van het hotel, in dit
vreemde interieur van Moorse zui
len en Arabische spitsbogen, van
felgekleurde tapijten en gordijnen
en meesterlijk gedreven koper
werk.
We aten hier de beroemde
koush-koush, het nationale ge
recht van Afrika. Het is een vrij
ingewikkeld gerecht, bestaande uit
gestoomde grieskorrels en haché
van schapenvlees, diverse groen-
ten, rozijnen, gekruide saus, ge
stoomde maiskorrels en nog enke
le ingrediënten die we niet zo di
rect thuis hebben kunnen brengen.
Goed toebereid en welverzorgd
zoals hier het geval was, is
het een zeer smakelijk en ook een
zeer voedzaam gerecht, zodat het
met mate moet worden genuttigd.
Het werd ons hier opgediend door
een koffie-zwarte kelner in een
hagelwitte jas volkomen op zijn
plaats in dit exotisch milieu die
de diverse ingrediënten uit potjes
en pannetjes opschepte met een
zo breed-vergenoegde lach op zijn
glimmende ebbenhouten tronie dat
de aanblik daarvan alleen al
de halve prijs van het diner waard
was.
I Door A. Buyze
V.
De volgende morgen vroeg, nog
voor de hitte van de dag begon,
bezichtigden we de oase van Bou
Saada. Dit is een rivier-oase, die
daardoor een geheel ander karak
ter vertoont dan bijvoorbeeld de
bron-oase van Nefta. De rivier
blijkt niet meer dan een kabbe-
Gelukkige oplossing door
horizontaal lijnenspel
(Van onze speciale verslaggever)
Na bijna op de dag af drie jaar bouwen, kan op 21 mei, ter gelegenheid
van de traditionele Rotterdamse Opbouwdag, het nieuwe Centraal Station
van de Maasstad in gebruik worden genomen. Het betekent, dat Rotterdam
weer een stap nader gekomen is tot zijn totaal herstel, en dat eindelijk de
moker gezet zal kunnen worden in de restanten van het in de oorlog zo
zwaar geschonden oude Delftse Poort-station. Het zal bij wijze van spreken
geschieden vijf minuten, nadat de eerste reizigers het nieuwe stationsge
bouw hebben betreden. Want die oude gebouwen zijn nu in de meest letter
lijke zin in de weg komen te staan. Het eerste, tweede en derde perron met
de daaraan liggende sporen moeten er dwars door heen geleid worden.
Slechts een gedeelte daarvan is nog maar klaar.
Het voor de leek verbazingwekken
de van dit soort werken is altijd, hoe
de spoorwegen het klaar spelen, dat
het vervoerbedrijf geen moment stag
natie ondervindt van al dat gewroet
van mensen op zijn terrein. Niet min
der dan drie tunnels werden er onder
de lijnen doorgelegd, en alsof er een
reuzehand aan het werk was, zijn de
lijnen zelf vier, vijf meter hoger ko
men te liggen dan van oudsher het ge
val was.
Maar goed, er zal nog wel een jaar
tje overheen gaan, voordat de laatste
hand aan dit alles gelegd zal zijn.
Voorlopig is er tevredenheid over het
feit, dat het stationsgebouw klaar is,
en aan drie perrons kan worden gelost
en geladen.
Dat stationsgebouw is een schep
ping van ir. S. van Ravesteyn. Hij had
geen gemakkelijke opgaaf. Rechts
naast het door hem te ontwerpen ge
bouw wist hij de kolos van het Groot
handelsgebouw, en op de linkerflank
heeft het Rotterdamse gemeentebe
stuur grond gereserveerd voor een
bouwwerk, dat in trots moet wedijve
ren met het Groothandelsgebouw.
Waar het stationsgebouw slechts en
kele verdiepingen behoefde te tellen,
maakte elke conceptie kans volledig
in het niet te verdwijnen tegenover de
twee ..flankreuzen" van het tramplein
vóór het niéuwe Rotterdamse C.S.
De oplossing van dit architectoni
sche probleem heeft ir. Van Rave-
steyn gevonden door een horizontaal
lynenspel. De linker- en rechtervleu
gel van het gebouw gaf h(j een zoda
nig buitenaanzicht, dat de indruk
wordt gewekt, dat er vier verdiepin
gen zyn. De wand wordt namelijk
viermaal door een ramenstrook onder
broken. In werkelijkheid tellen de
vleugels maar twee étages met dienst
vertrekken. Ook met een zwarte om
lijsting van natuursteen wordt de „vij
and van de laagte" aangevallen. Deze
band houdt het hele voorgebouw ge
vangen. aangezien hij behalve de vleu
gels, ook de doorgangen bindt, die toe
gang geven tot dé zijpleinen ten
weerszijden van het station, waar
straks taxi's en autobussen een stand
plaats krijgen.
Waardoor onderscheid zich dit Rot
terdamse C.S. nu van andere stations,
De wat gebogen voorgevel van het
nieuwe Rotterdamse CS., met zijn
grote glazen \cand van de centrale
hal en de horizontaal gelijnde vleu
gels voor de dienstgebouwen.
die de laatste jaren zijn gebouwd?
Eigenlijk, in weinig. Bij alle na-oor-
logse stations zijn de Spoorwegen van
dezelfde moderne principes uitge
gaan: De hal en de tunnels onder de
hooggelegen perrons moeten op
straatniveau liggen. Dan behoeven de
reizigers slechts één trap te bestijgen
of af te dalen, namelijk alleen de trap,
die de tunnel met de perrons verbindt.
Ander punt van zorg is, dat zo'n
stationsgebouw doelmatig is. Daarom
is het centrale deel ervan de grote rei
zigershal, waar zich de loketten be
vinden, waar de kaartje gekocht kun
nen worden. Het Rotterdamse plaats
kaartenbureau telt veertien loketten.
Dat is een kleiner aantal dan Amster
dam C.S., maar Amsterdam met zijn
50.000 spoorwegklanten per dag, ver
werkt dan ook evenveel reizigers als
Rotterdam en Den Haag samen. Om
deze reden is het dan ook mogelijk ge
weest de aankomende en vertrekken
de reizigers aan één en dezelfde con
trolepost door te laten, Zo nodig kun
nen er echter tien spoorwegemployé's
aan die controle deelnemen.
Betreden we nog even de enorme
hal met zijn 12 meter hoge glas
wand en talloze materiaaltoepas-
singen, dan zien we rechts het in
lichtingenkantoor, telefooncellen
en de trap naar de onder de hal ge
legen stalling voor 3500 rijwielen,
welke stalling eveneens bereikt
kan worden via een helling in het
oostelijk zijplein. Links van de
vertrekken van de controle-beamb
ten, aan het begin van de reizi
gerstunnel, bevindt zich het baga
ge-depot, en voorts een kapsalon,
een sigaren- en bloemenwinkel en
een boekenkiosk.
De restauratie, die niet bereikbaar
RAPPORT COMMISSIE SASSEN
Bijdrage van een kwart der
stichtingskosten.
De commissie Kerkenbouw, ook wel
commissie-Sassen geheten naar haar
voorzitter, het lid aer Eerste Kamer,
mr. E. Sassen, heeft aan de minister
van Binnenlandse Zaken, Bezitsvor
ming en Publiekrechtelijke Bedrijfs
organisatie rapport uitgebracht be
treffende het verlenen van bijdragen
uit de overheidskassen voor de stich
ting van kerkgebouwen.
De commissie is van mening, dat
ter bevordering van de grootst moge-
gelijke gelijkheid van behandeling en
ter waarborging van de grootst mo
gelijke billijkheid en doeltreffendheid
in de besteding der overheidsgelden,
het vertrekken van bijdragen voort
aan ten laste van het rijk in handen
van de rijksoverheid dient te worden
gelegd. Voorgesteld wordt de be
voegdheid van provinciën en gemeen
ten in verband hiermede te beperken
tot die stichtingskosten, welke ver
oorzaakt worden door speciale eisen
of verlangens door of vanwege de
provincie of de gemeente gesteld of
geuit.
De höogtc van de rijksbijdrage
is een moeilijk punt geweest. De
kerken blijken behoefte te hebben
aan een bijdrage van een derde
Is voor mensen zonder plaatsbewijs,
bevindt zich op het eerste perron. Er
kan ten hoogste voor honderd mensen
een warme maaltyd worden gereser
veerd en dus betrekkelijk klein. Men
denkt, dat er hoofdzakelijk gebruik
van gemaakt zal worden door reizi
gers van de internationale treinen,
daar straks alleen D-treinen het eer
ste perron zullen aandoen. Op de an
dere perrons zyn alleen restauraties
met koud buffet. In deze organisatie
schuilt ook een bepaald modernisme.
De tegenwoordige mens vertoeft bjj
zjjn reizen nauwelijks meer in een sta
tion. De Intensiteit van het spoorweg
verkeer is er te groot voor.
deel van de stichtingskosten van
kerkgebouwen, bijgebouwen en
pastorie. De commissie meent, dat
een zodanige bijdrage redelijk is,
maar is anderzijds van oordeel,
dat ook gelet moet worden op de
vele andere omstandigheden die
bij het verlenen van overheidsbij
dragen naast het behoefte-eler- r nt
de hoogte van bijdragen en subsi
dies plegen te bepalen. In verband
hiermede meent de commissie een
lagere bijdrage te kunnen advise
ren, doch niet lager dan een kwart
van de stichtingskosten.
Voorts is toegevoegd een wetsont
werp, waarin de procedure voor het
verkrijgen van de bijdrage is vast
gelegd en waaruit blijkt, dat de wet
behoudens verlenging dient te worden
toegepast op kerkgebouwen, waarvan
de gunning aan de aannemer heeft
plaatsgehad na 1 januari 1956 en
vóór 1 januari 1968.
Televisie journaals van
koninklijk bezoek aan
Zweden
Een camera-ploeg van de Nederland
se Televisiestichting en telefilm ver
trekt dezer dagen naar Stockholm om
daar in samenwerking met de Zweed
se televisie journaalreportages te ma
ken van het aanstaande bezoek van
koningin Juliana en prins Bernhard
aan Zweden. De Nederlandse Televi
sie stichting zal in de week van 20 tot
en met 25 mei aan dit officieel ko
ninklijke bezoek uitvoerig aandacht
besteden. In deze periode zal elke dag
uitgezonderd vrijdag 24 mei, na af
loop van het gewone programma een
extra journaal van ongeveer tien mi
nuten worden uitgezonden. Zaterdag
25 mei volgt, eveneens na afloop van
het normale programma, een samen
vatting van deze journaalreportages.
De beurs voor de kleine kerk te Zie-
rikzee is weer in oude klister her
steld. De muren zjjn helder wit ge
schilderd en de bogen hebben een
stemmig blauwe tint.
De banken in de beurs, die voor
de oudere inwoners van Zlerlkzee een
geliefde plaats zjjn om de laatste
nieuwtjes te bespreken worden thans
weer druk gebruikt.
Acht jaar geleden werd de beur»
gesloten. De restauratie I» thans zo
ver gevorderd, dat onlangs de schut
tingen voor de beurs zjjn weggehaald
(Foto P.Z.C.)
Barneveldse eendjes
waggelen buitengewoon.
De eenden in de kasteel
gracht van het oude Barneveld
se landgoed „De Schaffelaar"
kwaken deze week harder dan
ooit en als zy 't water verlaten
om zich even op de slootkant
te vertreden, is hun gang zelfs
voor een eend bedenkelijk wag
gelend.
Dat is geen wonder, want
het water in de kasteelgracht
is vermengd met enkele dui
zenden liters belegen wjjn.
Zij danken dit buitenkansje
aan een reeds jaren geleden
ontstaan conflict tussen de
eigenaar van een nabjj gele
gen wijnfabriek en de dienst
der accijnzen. Toen de wijnfa
brikant enkele jaren geleden
overleed bevonden zich in de
fabriekskelder nog duizenden
flessen wyn. waarop beslag
was gelegd. Thans wordt in het
fabrieksgebouw een gedeelte
van een vleeswarenbedrnf on
dergebracht, zodat de wankel-
der vrij gemaakt moest wor
den. Verkoop van deze, onge
veer tien jaar oude wyn was
blijkbaar op grond van wette
lijke bepalingen niet mogelijk,
zodat vernietiging werd bevo
len.
Enkele arbeiders zjjn dagen
achtereen bezig geweest, de
duizenden flessen een voor een
in de afvoerput leeg te gieten.
OP 21 MEI: OFFICIËLE INGEBRUIKNEMING
Huwelijkszwendelaar
te Parijs gearresteerd.
De Parjjse politie heeft de Neder-
landse huwelykszwendelaar J. A..
verdacht van oplichting van ten
minste drie vrouwen, gearresteerd.
By z(jn arrestatie, in een hotelletje
op de linker Seine-oever, was A. nog i
in het bezit van twaalf franc.
A. liet zich bij huwelijksbureaus in-
schrijven als een zear bereids in- 1
genieur, die op het punt stond naar
Brazilië te vertrekken doch eerst in j
Europa wilde huwen. Hij zou maan- j
delijks een huishuur van 280.000 fres.
betalen.
Wanneer de vrouwen, veelal wedu-
wen van dokters en ingenieurs, be
langstelling toonden, vertelde A. hun,
dat zyn geld was gestolen of dat zijn
kapitaal in het buitenland was ge
blokkeerd.
Hij slaagde er in op kosten van de
vrouwen te leven totdat ook hun
spaargelden waren uitgeput.
Volgens de Parijse politie heeft de
uit Amsterdam afkomstige A. twee
jaar geleden zijn vrouw en tweejarig
zoontie verlaten, zeggend dat hy
voor belangrijke zaken naar het bui
tenland moest.
REISIMPRESSIES UIT NOORD-AFRIKA (V)
Dag verluierd in een zwembad
In het dal van het kleine riviertje de Oued Bou Saada, tussen de
dorre hoogvlakte en de zandheuvels van de woestijn ligt, omgeven
door een rand van palmen, een oud en schilderachtig stadje. Het
is trapsgewijs opgebouwd tegen een lage heuvel en is ten dele
nog omringd door een vervallen middeleeuwse vestingmuur. Bou
Saada is een merkwaardig stadje, niet slechts door zijn prachtige
palmentuin, maar voornamelijk door zijn oude vestingwerken, zijn
kronkelende straatjes, moskeeën en het wondermooie uitzicht dat
men heeft over de onafzienbare zandheuvels van de woestijn. Het
is marktdag als we er aankomen en het grote plein binnen de stad
is een bont gewriemel van mensen en dieren tussen allerhande
koopwaar die op matten op de grond ligt uitgestald. De inlandse
bevolking uit wijde omtrek heeft zich hier verzameld nomaden
stammen uit de steppen, Arabieren uit de vlakte en het gebied der
zoutmeren, Berbers uit de nabije bergen van de Ouled Naïl en
zwarte niet te definiëren types ergens ver uit het zuiden. In hun
witte wollen boernoesen staan, zitten of liggen ze overal, op pleinen
en in straten.
Voorzichtig laveren we door de
menigte van witte gewaden
het woord wit dan zonder een kor
reltje wasmiddel genomen, want
het is niet gebruikelijk zo'n boer-
noes ooit te wassen op zoek
naar een rustig en beschaduwd
plekje. Want het was warm, die
middag in Bou Saada; de zon
brandde hoog aan de hemel, kaat
ste licht en hitte terug tegen de
witte muren en deed ons snakken
naar schaduw en koelte. Aan het
einde van de stad, daar waar de
verharde weg overgaat in een
zandpad dat naar de oase leidt,
was een plein en op dat plein ver
rees een kleurig en fantastisch
bouwwerk in Arabisch-Moorse
stijl. Het was een van de vermaar
de transatl.mtique hotels, die door
'n grote Franse scheepvaartmaat
schappij in de Noord-Afrikaanse
buitengewesten worden geëxploi
teerd. Een stenen muur, aanslui
tend op dit hotel, verborg ten dele
een tuin van hoog oprijzende bo
men en op die muur, geschilderd
in koeien van letters, stond een
magisch woord, een woord dat ons
trok als een magneet: het woord
„Zwembad".
Beschaduwd door hoge eucalyp
tusbomen, door palmen en tama
rinden, omzoomd met bloemen,
agaven en oleanders, lag daar
achter die muur een zwembad dat
onze stoutste verwachtingen over
trof. Het koele, zuivere bronwa
ter was zo spiegellielder dat men
een speld op de witbetegelde bo
dem van het 4 m diepe bassin zou
kunnen zien liggen gesteld dan
dat daar spelden lagen. We ken
nen provinciale hoofdsteden die
trots en gelukkig zouden zijn met
zo'n zwembad, dat hier gratis ter
beschikking stond van de gasten
van een hotel dat toch zeker niet
tot de luxe klasse behoorde. Is het
Kabbelend beekje kan aanzwellen tot machtige stroom..
we terechtgekomen zijn in een
sprookjesland, vreemd en onwer
kelijk.
Wanneer we, gereed voor het
vertrek, afscheid nemen van de
manager van het Transatlantique
hotel te Bou Saada. verzoekt deze
ons nog een ogenblik naast hem te
willen plaats nemen. Gaarne vol
doen we aan zijn verzoek, want hij
is de meest perfecte gentleman-
Arabier die we tot dusverre heb
ben ontmoet. Smetteloos wit is
zijn boernoes en tulband, hoffelijk
zijn stem en gebaar, onberispelijk
gemanicuurd de lichtbruine han
den. In de koele voorhof van het
hotel zit hij daar in de verheven
rust en waardigheid van de oos
terling. De wereld gaat, naar het
schijnt aan hem voorbij zonder
hem te beroeren. Voor- of tegen-
SDoed, vreugde of leed zijn niet in
staat zijn gemoedsrust te versto
ren.
..Het is mij een genoegpn"
zegt hij ..hier weer eens Neder
landers te mogen ontvangen, want
wij zien uw landgenoten tegen
woordig nog maar zelden. Vroe-
fer, voor de oorlog, was dat an-
ers. Toen kwamen hier vrij veel
Nederlanders en één hunner hij
noemde de naam van een Amster
dams regentengeslacht woonde
hier zelfs zes jaar. Neen, lk ken
Nederland niet en heb ook niet het
plan het te bezoeken. Dp enige reis
die ik nog zal maken is naar Mek
ka, de Heilige Stad, waarheen ie
dere Mohammedaan eenmaal in
zijn leven een bedevaart dient te
maken. Ik zal nu spoedig moeten
vertrekken, want de tijd dringt.
De Tijd slijt ons. maar wij slij
ten de Tijd niet; de Tijd maakt
ons ouder, maar wij maken de
Tijd niet ouder want hij blijft
eeuwig jong".
Monotoom klinkt zijn stem door
de stille hof. Jaren wellicht hebben
het Mekka-plan in ziln geest tot
rijpheid gebracht: jaren wellicht
zal het nog duren voor het ten uit
voer wordt gebracht. Het zal een
lange en een moeilijke reis wor
den, maar het zal de bekroning
van zijn leven zijn.
lend beekje te zijn, maar de naar
schatting 30 m brede en 10 m
diep uitgesleten bedding, doet ver
moeden dat zij in de regentijd kan
aanzwellen tot een machtige
stroom.
De tamelijk steil oprijzende
wanden zijn begroeid met grillig
gevormde palmbomen met daar
tussen een ondergroei van vet-
planten en struikgewas die teza
men een haag van groene muren
vormen. In brede bochten slingert
deze groene kloof zich door het
.land, steeds nieuwe en verrassen
de uitzichten biedend. Kleine witte
maraboets tempeltjes liggen
half verscholen tussen het groen,
een herder met een kudde schapen
trekt door het dal, beladen kame
len passeren met bedachtzame
tred. Dan ligt het dal weer verla
ten voor ons. We zetten ons op
een rotsblok om dit tafereel goed
te kunnen opnemen, doch het blijft
ons vreemd. Stil is het nier wel
slechts het zachte gekabbel van
het beekje over de rotsbedding is
hoorbaar, terwijl een lichte wind
af en toe de dorre palmbladeren
doet ritselen. Het is of we hier van
de wereld zijn afgesloten. En of
