GRAAF FOLKE BERNADOTTE
In dienst van de mensheid
Gevallen in diensi van de vrede
AFZONDERLIJKE STRAFFEN
VOOR „J0Y-RIDING"
SCHOKKEND WEINIG GEDAAN
AAN INDUSTRIËLE SPREIDING
APEN GEDRAGEN ZICH BIJ DE
ARBEID AL TE MENSELIJK
DONDERDAG 11 APRIL 1957
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
9
Een kruisvaarder voor het goede (10 en slot)
3UNI 1945. De Amerikaanse
gezant in Stockholm nodigt
de president en de vice-presi
dent van het Rode Kruis, de mi
nister van economische zaken,
de Britse gezant, industriëlen,
handelslieden, politici en jour
nalisten uit voor een diner. Als
de gasten reeds aan de met
bloemen versierde tafel zitten
verschijnen als laatsten Erik en
Karin Ericson. De aanwezigen
kunnen hun ogen haast niet ge
loven: de gezant gaat op beiden
toe, drukt htm hartelijk de hand
en verzoekt hun naast hem
plaats te hemen. Wat betekent
dit? De man, die met de Duit
sers samenwerkte, die door zijn
vrienden werd veracht wordt nu
ontvangen door de vertegen
woordiger van de natie tegen
welke hij met de Duitsers ge
mene zaak maakte?
Er staat de gasten van de ge
zant nog een grotere verrassing
te wachten. De Amerikaan staat
op, neemt zijn wijnglas in de
hand en roept uit: „Dames en
heren, ik verzoek U zich samen
met mij van uw stoel te verhef
fen ter ere van minister Ericson
en zijn lieftallige echtgenote!"
Aarzelend staan de gasten op.
„Wat moeten we hiervan den
ken?", fluistert een fabrikant zgn
sprakeloze buurman in het oor.
De gezant monkelt: „Ik zie dat
mijn verrassing gelukt is. U hebt
U van uw zetel verheven ory een
man te eren die de zaak der vrij
heid onschatbare diensten heeft
bewezen. Mister Ericson heeft voor
de overwinning der verbonden na
ties het grootste offer gebracht,
dat een mens, behalve zijn leven,
brengen kan: hij heeft al zijn
vrienden verloren om een de di
plomaat glimlacht vriendin
voor zich te winnende vrijheid.
Zonder daarvoor een cent te ver
langen, heeft hij zich bereid ver
klaard, eerst voor de Britse, later
ook voor de Amerikaanse geheime
dienst te werken. Op zgn voorstel
zetten de geallieerden hem op de
zwarte lijst en waarschuwden zij
voor hem als een helper der Duit
sers en vertrouwensman van de
Gestapo. Duitsland leverde veel
olie aan mr. Ericson en hg leverde
deze olie aan „Vacuum Oil" en
„British Petroleum" door. Nooit
zijn de Duitsers er achter geko
men, dat him eigen olie tegen hen
gebruikt werd! Tegelijkertijd gaf
hij ons onbetaalbare inlichtingen.
Onze piloten kenden precies de lig
ging van alle grote en kleine raf
finaderijen in Duitsland. Op de
dag dat de Duitsers een nieuwe
fabriek in werking stelden, werd
deze op de kaarten der piloten aan
getekend. En kort daarop ver
woest. Al was hij nog zo goed ge
camoufleerd. Ik hoef U waar
schijnlijk niet meer te vertellen,
wie ons op de hoogte bracht, niet
alleen van de installaties maar ook
van de afweerbatterijen, de vieg-
veden en de nevelinstallaties. Mr.
Ericson zette zijn leven op het
spel. Zijn vriend graaf Folke Ber-
nadotte, wie ik de eer heb hier te
begroeten, was de enige Zweed,
die in dit alles ingewgd was. Hij
kan U vertellen hoe zwaar zijn
vriend en mevrouw Ericson gele
den hebben onder de sociale boy
cot waaraan zij vgf jaar lang heb
ben blootgestaan. Dat zij deze
enorme geestelijke last hebben
willen dragen, verdient de groot
ste lof.
En nu verzoek ik U met mij te
willen drinken op de gezondheid
en het geluk van twee mensen, die
uw vriendschap en verering waard
zgn!"
Stralend antwoorden Karin en
Ericson op de toast van de gasten.
„Ik ben big dat je het achter de
rug hebt", zegt Bernadotte en
klopt zijn vriend op de schouder.
Wapens zwijgen in
Palestina
Op 20 mei 1948 wordt een tele
gram neergelegd op Berna-
dottes met papieren beladen
schryf tafel: „Verenigde Naties
hebben U tot bemiddelaar in een
wapenstilstand in Palestina be
noemd. Verzoeken U dringend in
belang van vrede en betrokken
volkeren te accepteren".
„Wil je deze last werkelijk op je
nemen?" vraagt zyn vrouw be
zorgd. „Je bent toch immers bezig
met de conferentie
De 17e conferentie van het In
ternationale Rode Kruis zal op 20
augustus in Stockholm beginnen.
Zesenvijftig naties zullen er aan
deelnemen en zich bezighouden
met de conventie die de president
van het Zweedse Rode Kruis wil
uitwerken over het lot der nog
steeds niet vrygelaten krijgsge
vangenen. Hy zal die conventie nu
in een of ander hotel in Cairo, Da
mascus, Beiroet of Jeruzalem
moeten opstellen. Geen ogenblik
aarzelt hi* deze nieuwe „last" op
zich te nemen.
„Ik kan de V.N. niet weigeren
hieraan mee te werken", zegt hij
tot Estelle. „In Palestina vloeit
bloed. Het Britse mandaat liep op
13 mei af. De laatste Engelse sol
daat verlaat begin juli het land.
Men kan het ergste verwachten,
wanneer het niet tijdig tot een wa
penstilstand komt".
„Wapenstilstand", fluistert zijn
vrouw. „Rust, altgd rust voor de
anderen, nooit voor Jou. Wanneer
zul jij nu eindelijk eens rust vin
den?"
„Misschien inm'n graf",
glimlacht hij, „of wanneer ik als
een oude man op jouw arm steu
nen moet".
„Ach", zegt ze, „dan zul je ver
moedelijk nóg voor anderen wer
ken en zorgen".
Zestien dagen lang vliegt de
witte K.LM.-Dakota van Berna
dotte met Viruly als gezagvoerder
tussen Cairo, Tel Aviv, Jeruzalem
Beiroet, Damascus en Amman
heen en weer. Elfduizend kilome
ter legt Bernadotte af in deze zes
tien dagen. Voortdurend begeleid
door een arts. Zijn maagziekte,
waaraan hij in de oorlog is gaan
lijden, slaat soms hard toe en de
arts moet hem dwingen, zo nu en
dan tussen de vergaderingen en
besprekingen door, rust te nemen.
Op de elfde juni heeft hg zijn doel
bereikt: De wapens in Palestina
zwijgen. Arabieren en Joden, die
verbitterd tegenover elkaar ge
staan hebben, gaan naar hun ste
den en dorpen en naar hun akkers
terug. Vierhonderdduizend ge
vluchte Arabieren kunnen weer
een dak en voedsel vinden. De el
lende van deze vluchtelingen was
onbeschrijfelijk. En opnieuw riep
Bernadotte zyn volk en de volke
ren van andere naties op voor het
grote hulpwerk. Weer rolden de
vrachtwagens, beschilderd met het
het rode kruis, met levensmidde
len en kleding over de wegen. Al
leen al uit Zwitserland werd
200.000 ton melk en kaas naar het
.oosten verzonden. Zonder angst
De kist met het stoffelijk over
schot van graaf Folke Bernadotte
icerd op 26 september 19^8 te
Stockholm aan de schoot der
aarde toevertrouwd.
genkampen en hjj organiseert niet
alleen de nieuwe hulpactie, hij
vindt ook nog tijd, een boek te
schrijven. Op de vele vliegtochten
die hem af en toe naar Zweden,
naar z(jn vrouw, voeren, dicteert
hij aan zijn secretaresse een helder
en spannend relaas over de eebeur-
tennissen in 't Heilige Landen zijn
ervaringen als bemiddelaar. Op de
10de september 1948 gaat hij met
een manuscript naar zjjn uitgever
in Stockholm. Het is een mooie,
warme nazomerdag. Estelle is bg
hem. In deze drie dagen dat hij by
haar is, wgkt zn niet van de zijde
van haar geliefde man.
„Kon ik toch maar met je mee
gaan", zucht zy. „Ik maak me
zorgen om je".
„Het i.t alles gauw voorby en
ikHy breekt de zin af.
„Waarom praat je niet verder
vraagt ze ongerust.
„Ik ben dan by je", vult hy aan.
Maar hy wilde iets anders zeg
gen. Een vreemd gevoel komt over
hein, dwingt zyn gedachten in een
richting, die steeds ver heeft gele-
Sen van zyn optimistische kyk op
et leven. Hy overhandigt de uit
gever het keurig verpakte ma
nuscript.
„Hier hebt U mijn testament:
„Een man van 52 jaar spreekt
over zyn testamentAlsof hy mor
gen sterven moet. Daar kan ik al
leen maar om lachen".
reisde de graaf tussen Tel Aviv en
Damascus door de vuurlinies dei-
strijdende troepen. In de nabijheid
van zijn auto ontploften granaten,
infanteriekogels floten over zijn
hoofd en over de hoofden van zijn
medewerkers.
„Mijn vrouw mag dit niet weten",
zegt Bernadotte „Ze zou in staat
zijn mij naar Palestina na te rei
zen".
Hier hebt U mijn
testament
In deze opwindende weken vol
brengt de heraut der mr/se-
lijkheid een ongeloofigke
prestatie. Hij leidt niet alleen de
onderhandelingen, hij schrijft niet
alleen rapporten voor de V.N., hg
gaat niet alleen naar de vluchtelin
Estelle is bleek geworden. Ze
voelt achter de woorden van haar
man meer dan de uitgever.
Een vrouw stond
aan een graf
Mag ik werkelgk niet met je
meegaan?" Steeds weer
heeft Estelle Bernadotte dit
tijdens de rit naar het vliegveld
aan haar man gevraagd. „Wy ho
ren immers bij elkaar?"
„Heb nog een paar weken ge
duld, dan blyf ik lang bij je", troost
haar man. Hij voelt dat het niet
overtuigend klinkt.
„Beloof me dan tenminste, dat je
voorzichtig zult zijn", vraagt ze
hem met betraande ogen.
„Wat kan er nu nog gebeuren?"
vraagt hg. „De wapenstilstand
wordt door beide partgen in acht
genomen, mijn opdracht ls binnen
kort afgelopen". Hii neemt haar in
zijn armen en kuat naar. Dan stapt
hU in het vliegtuig.
Lang kykt ze net vliegtuig na.
met een loodzwaar hart draalt ze
zich om om naar huis te gaan, In
haar oren klinken nog de woorden
na van haar man: „Hier hebt U
myn testament". Wat wilde hij
daarmee zeggen? peinst ze. Was
het zo maar een opmerking, een
grap, of
V'yf dagen na zyn aankomst,
op de 17de september, rijdt
graaf Bernadotte in zijn wagen
door het nieuwe Israëlische deel
van Jeruzalem. Hij is op weg
naar een bespreking met Zionis
tenleiders. Halverwege, op een
wegkruising, springen plotse
ling twee jongemannen naar
voren. Ze trekken een revolver.
Vier, vijf schoten klinken: de
graaf valt achterover, bloed
stroomt over zijn gezicht. Zijn
hoofd zakt opzij. De chauffeur
springt uit de wagen, probeert
hem overeind te trekken, dan
kijkt hij in de ogen, die deze
wereld niet meer zien.
De moordenaars worden ge
pakt. Israël neemt de zaak zeer
hoog op. En de wereld rouwt.
EEN graf op de Stockholmse
begraafplaats. Met droge
ogen staart een gesluierde
vrouw naar de open groeve. Zij,
die deze heraut der menselijkheid
op zijn laatste tocht begeleidden
meer mensen dan een begraaf
plaats ooit bijeen zag hebben
de vrouw in haar verdriet alleen
gelaten. Herinneringen stijgen op
uit de groeve: een stralende voor
jaarsdag in Monte Carlo; het café
met de zoetklinkende muziek én
de zwartgelokte zanger; de zachte
stem van een man, die voorzich-
tig-haar hand streelt; de jubelen
de bruiloft in het huis van haar
vader; de vele uren met hem aan
de rooktafel onder z\jn leeslamp,
z'n lievelingsplaatszijn zorgen,
z\jn woede, zyn verdriet toen het
grote onheil over de mensheid
'kwam; de nachten die hij slape
loos doorwoelde, zich steeds maar
weer afvragend hoe hu kon hel
pen, steeds helpen „Wij zyn er
ook om anderen gelukkig te ma
ken".
Ja, hij heeft geluk geschonken
aan haar en aan allen die be
trokken waren bij de arbeid van
dit rijke grote leven. Ze hebben
hem bedankt, sommigen in roe
rende onbeholpen brieves. Ande
ren in welgekozen officiële be
woordingen. Generaal, de Gaulle
met het kruis van het Legioen van
Eer, het Duitse Rode Kruis met
een hoge onderscheiding, de lei
ders der Joden en der Arabieren
met woorden van respect cm ach
ting voor de opofferingsgezind
heid en de dapperheid van een
waarachtig edelman.
De vrouw echter dankt hem
voor het geluk, dat hij haar in
twintig jaar van trouwe kame
raadschap en tedere liefde schonk.
Twintig jaar, welke eeuwig zul
len blijven voortleven in zijn
naam en in zijn werk.
(Copyright ABC Press.)
MINISTER SAM KALDEN:
De minister van justitie is bereid om,
in overleg met zyn ambtgenoot van
verkeer en waterstaat, binnen het
raam van een reeds ten dele gereed
voorstel tot beperkte herziening van
de wegenverkeerswet aandacht te
schenken aan de mogelykheid in die
wet een afzonderlijke strafbepaling
op te nemen voor gequalificeerde vor
men van „joy-riding", aldus deelt hy
mee in zyii memorie van antwoord
aan de Eerste Kamer. De minister
deelt mede dat een wetsontwerp,
waarbij de organisatie van de militai
re rechtspleging gewijzigd wordt, het
departement spoedig zal verlaten.
Het was voor de minister een vol
doening te vernemen dat verschillen
de guoepen van leden hun instemming
betuigden met zgn voornemen om de
invoering van een verplichte aanspra
kelijkheidsverzekering voor automoe
bilisten te bevorderen.- Hg betracht
daarbij zoveel mogelijk spoed, doch
kan nog niet voorspellen, wanneer
een desbetreffend wetsontwerp bij de
Tweede Kamer zal worden ingediend.
Ook de minister is van mening dat
het wenselijk is een doeltreffend toe
zicht. op de schadeverzekeringsmaat-
schappyen in te. voeren.
Inderdaad stelt de minister prijs
op afdoening van het ontwerp
strekkende o.m. tot wijziging van
de civiele kantongerechtsprocedu
re. Hij is van mening, dat de nood
zaak van het vervangen van het
bezettingsbesluit tot inning van
kleine geldvorderingen door Ne
derlands recht leidt tot het incor-
Eoreren van de door dit besluit
eheerste materie in het wetboek
van burgerlijke rechtvordering en
dus tot wijziging van de civiele
kantongerechtsprocedure. Het be
sluit vindt een nog steeds groeien
de toepassing en het is dus niet
verantwoord, deze bg het publiek
kennelijk goed ingeslagen proce
dure niet in het Nederlandse recht
te handhaven.
De minister zal, in overeenstem
ming met zijn ambtgenoot van buiten
landse zaken, bevorderen dat Neder
land overgaat tot ondertekening en
ratificatie van het door deskundigen
van de betrokken landen ontworpen,
•n door de raadgevende vergadering
van de Raad van Europa aanbevolen
multilaterale uitleveringsverdrag,
aan de tekst waarvan onlangs met ac
tieve Nederlandse medewerking de
laatste hand is gelegd. Dit ontwerp
verdrag verplicht overigens niet tot
uitlevering van eigen onderdanen.
Dat de Nederlandse regering zich
omtrent de uitlevering van één van
de veroordeelden in de zaak-Anneke
Beekman opnieuw tot de Belgische
autoriteiten heeft gewend een de
marche waarover enige leden hun vol
doening hebben uitgesproken wet
tigt geenszins de conclusie, dat het in
eerste instantie gedane, door België
afgewezen, verzoek om uitlevering
onvoldoende" zou zijn voorbereid.
Aan de enkele andere leden, die
eveneens kennis hadden genomen van
de mededelingen welke de minister
met de betrekking tot deze zaak in
de Tweede Kamer heeft gedaan, kan
hy de verzekering geven, dat zyner-
zijds al het mogelijke zal worden ge
daan om de uitlevering van bovenbe
doelde veroordeelde, alsmede de op
sporing en uitlevering van de andere
voortvluchtige veroordeelde en de op
sporing en teruggeleiding naar Ne
derland van Anneke Beekman zelf,
alsnog te bewerkstelligen.
Huidziekten als gevolg
van atoomproeven?
De Franse professor Berthold heeft
in Australië verklaard, dat duizenden
bewoners van eilanden in de Stille
Oceaan aan huidziekten lijden die
door radioactiviteit zijn veroorzaakt.
Volgens de prof. zijn vrijwel alle vol
wassenen en kinderen op de eilanden
van de Marquesas-groep, ongeveer
vijfduizend mijl ten noordoosten van
Australië, aangetast door de ziekte
die ook al op Tahiti is gesignaleerd.
Professor Berthold, die twee maan
den in het Franse gebied in de Stille
Oceaan heeft doorgebracht, zei dat
dokters en bestuurs-ambtenaren ze
ker er van waren dat de ziekten vex--
oorzaakt zijn door het eten van radio
actieve vis. De eilandbewoners leven
voornamelijk van vis. De ziekten op
Marquesas en Tahiti deden zich voor
kort na de Amerikaanse waterstof-
bófnproeven van vorig jaar.
IR. TROMP CONSTATEERDE:
„Technisoh-economisehe aspecten
van de industriële spreiding" en „be
volkingsspreiding uit het gezichts
punt van de ruimtelijke ordening"
werden woensdag te Den Haag voor
de afdeling technische economie van
het kon. instituut van ingenieurs be
sproken door ïr. Th. P. Tromp, lid
van de raad van bestuur van het Phi-
lipsconcern en dr. ir. F. Bakker Schut
directeur van de Haagse stadsontwik
keling. Ir. Tromp constateerde, dat
aan industriële spreiding „schokkend
weinig is gedaan". Van de 5556 Ne
derlandse bedrijven hebben tussen '53
en 1957 slechts 157 nevenvestigingen
opgericht, waarvan Philips 33.
Apen zijn slechte arbeidskrachten,
want ze gedragen zich bij de arbeid
al te menselijk. Aldus werd door de
Amerikaanse geleerde dr. Roger T.
Kelleher van het vermaarde Yerkes
laboratorium voor biologie op grond
van langdurige proeven met chim
pansees vastgesteld. De idee, onze
langarmige verwanten voor een
handvol noten of een paar bananen
om zo te zeggen als robots voor de
mens te laten werken, zoals de En
gelse geleerde sir George Thomson
opwierp en door zijn landgenoot mr.
Whiteman in de graafschap Kent
met ooftplukkende rhesus-aapjes het
eerst in praktijk gebracht werd, zal
dus gelukkig niet gemakkelijk
ingang vinden.
Dr. Kelleher richtte er twee chim
pansees op af, aan een hefboom te
werken. Ze werden met penningen
beloond, welk geld ze in een sleuf
konden werpen, waarop een auto
maat hun lekkers gaf. De proef
nemer liet de mensapen op tijdbasis
en volgens het akkoordsysteem wer
ken. Bij da eerste methode kregen
ze hun loon, als vijf minuten voor
bijgegaan waren en ze intussen
minstens eens de hefboom gehan
teerd hadden. Resultaat: de chim
pansees boemelden de gehele tijd en
gingen eerst aan het werk, toen de
vijf minuten bijna om waren. Bij het
akkoordsysteem werden de apen na
elke twintig hefboomhandelingen be
loond; bij deze methode werkten ze
snel zonder ophouden.
Chimpansees, die door de pyg
meeën van Afrika meer voor
mensen dan voor dieren gehou
den worden en voor wie de
dwergmensen eerbiedig buigen,
zijn uitgesproken individualisten
en even verschillend in uiterlijk
en gedrag als mensen. Dit stelde
de Amerikaanse geleerde dr. H.
W. Nissen vast. Iedere dieren
tuinbezoeker, die een chimpan
see. zoals het op de foto weer
gegeven Hannoveraanse apen
kind, bekijkt en met andere
exemplaren van deze grote
apensoort vergelijkt, kan dit
gemakkelijk opmerken.
Beziet men de te verwachten bevol
kingsaanwas tot 1981, dan kan in dit
jaar. zonder emigratie, een bevolking
van 14.3 miljoen personen verwacht
worden. Blijft de emigratie op rond
50.000 personen per jaar, dan zal het
aantal Nederlanders ongeveer 12.8
miljoen zijn. Dit aantal is tnans om en
naby de 11 miljoen.
De samenstelling van de ruim 4
miljoen omvattende beroepsbevolking
is 1.8 miljoen in de industrie, 1.8 mil
joen in handel, verkeer en overige
diensten en een half miljoen in de
landbouw. In toenemende mate zal,
bg het afnemen van de werkgelegen
heid in de landbouw, werkgeiegenueid
voor de aanwassende beroepsbevol
king moeten worden geschapen.
Voor iedere nieuwe arbeidsplaats
zal de industrie gemiddeld 26.000
gulden, ongerekend liet werkkapitaal,
moeten investeren, althans op de
prijsbasis van 1952. Rekent men daar
bij noodzakelijke uitgaven voor mo
dernisering en mechanisering, dan
groeit dit bedrag tot 45.000 gulden.
Het behoeft, aldus ir. Tromp, dan ook
geen verwondering te wekken, dat de
:n dus trio zich over bepaalde over-
icidni.j ...regeien zorgen maakt. Be
tere voe aarden om herinvestering
uit wms .n mogelijk te maken zijn
dan ook noodzakelgk. Daardoor zal
ook een beier klimaat voor spreiding
geschapen worden.
Ir. Bakker Schut stelde vast, dat
niet iedere industrie zich voor sprei
ding leent riij constateerde een con
troverse tussen sociaie en economi
sche desidirala. Steden, in de rand
stad Holland die in 1980 tussen 5 en
6 miljoen inwoners zai teilen, zullen
weldra volgebouwd zijn, waardoor
een „permanente woningnood" zal
ontstaan. Wonen, werken en recreatie
doch ooi: weg- en luchtverkeer eisen
steeds meer ruimte.
Een said van een miljoen inwoners
is volgens ir. Bakker Schut de uiter
ste grens van doelmatigheid cn leef
baarheid. Zyns inziens dient met de
ontwikkeling van Rozenburg van
Rotterdam uit grote voorzichtigheid
te worden betracht. Het gedrang in
het westen des lands is zodanig, dat
hij voorstander is van „fysieke con
trole" op vestigingen met werkgele
genheid.