De nieuwe Rotterdamse Bijenkorf
een uniek en fascinerend gebouw
Ex-president Truman
zit slecht bij kas
Hausse in New-Yorks kunsthandel
r
HUGO DE WIJS BROMDE 16.000
KILOMETER DOOR DE V.S.
VERGAAN VAN ANDREA DORIA
LEIDDE TOT HUWELIJK I
HEEFT HET PASSAGIERSSCHIP
NOG EEN TOEKOMST?
DONDERDAG 14 MAART 1957
PROYIN 01 ALE ZEEUWSE COURANT
EEN SOORT PERMANENTE WERELDTENTOONS TELLING
Wetenschappelijk uitgebalanceerd
winkelpaleis aan de Coolsingel
(Van een speciale verslaggever)
Het nieuwe gebouw van „De Bijenkorf' te Rotterdam, dat 19 maart na
drie jaar bouwen met het nodige officiële vertoon zal worden geopend, Is
nu al het meest besproken bouwwerk van de Maasstad. Het is een enorme
kubus, die maar enkele grote raamogen heeft, op plaatsen, waar de bezoe
ker inderdaad zal verlangen een blik naar bulten te slaan. Voor het overige
worden de enorme muurvlakken slechts gebroken door smalle raamspleten,
en dit nog alleen, om de warenhuisklant de illusie te geven, dat hy de
goederen „by daglicht" zal kunnen bekyken
Een merkwaardig gebouw, deze nieuwe Rotterdamse „Byenkorf". Een
fascinerend gebouw ook. Het is een conceptie van de beroemde Hongaars-
Amerikaanse architect Marcel Breuer, „uitvinder" van het stalen meu
bel die ook het X"nesco-gebouw in Parijs heeft gecreëerd en de uit Alk
maar geboortige Nederlandse architect A. Elzas, wiens rusteloze belang
stelling voor alle kunstuitingen en nieuwe ontwikkelingsvormen, reeds
veler aandacht trok.
Na hen heeft Daniël Schwartzman
mogen aangeven, hoe het interieur
zou worden aangekleed. Deze gebo
ren Amerikaan op zijn terrein
even vermaard als de bouwmeesters
richtte reeds talloze Amerikaan
se warenhuizen in. In nauwe samen
werking met die bouwmeesters en
voorts op de achtergrond een staf
van wetenschappelijke adviseurs, is
de Inrichting geschied. Het gebeur-
.de even planmatig en doelmatig als
een schip. Geen vierkante meter in
het gebouw werd ongebruikt gela
ten, maar ook geen vitrine of ander
meubel werd zo maar eens even in
de ruimte geplaatst.
Vijf of zes jaar studie gingen
Vooraf aan wat er nu op dit ogen-
Kunstkolos
De bebouwing van de Coolsin
gel aan de Bijenkorfkant heeft,
wat de stedebouwkundigen noe
men, een „zaagtandritme". Dat
wil zeggen, dat om de zoveel me
ter een deel van een gebouw naar
voren moet springen. Het was'Qe
architecten van de nieuwe bijen
korf' onmogelijk aan deze eis
met hun conceptie te voldoen. Om
het stedebouwkundig gat op te
vullen hebben ze de Amerikaanse
Rus Naum Gabo gevraagd daar
„ruimte te creëren met een mini
mum aan middelen". Hij ontwierp
een met-figuratieve sculptuur van
26 meter hoogte: een soort gesty-
leerde boom van staal. En daar
mee heeft hij aan dit Rotterdamse
gebouw weer een uniek element
toegevoegd. Nederland is er het
eerste land, ter wereld mee, waar
een dergelijke formaat non-figu
ratieve sculptuur langs de openba
re weg zal worden geplaatst. Wel
ke bijnaam de Rotterdammers er
aan zullen geven, valt op dit ogen-
blik nog niet te zeggen...
blik als eindprodukt van bouwwerk
en interieur te voorschijn is geko
men. En het eerstkomende half jaar
zal er aan deze bouw of indeling
niets veranderd worden, zo is afge
sproken tussen opdrachtgevers en
architecten. In dat half jaar zal
slechts registratie geschieden van
alle feilen of vermeende feilen, die
worden ontdekt. Eerst daarna zal na
ernstige studie worden vastgesteld,
wat er misschien nog verbeterd kan
worden.
Warenhuisbouw en -inrichting zijn
een wetenschap geworden, Waarvoor
Amerika zelfs een leerstoel inricht
te aan een van zijn beroemde uni
versiteiten. Men heeft immers ont
dekt, dat de gedragingen van de
tussen de toonbanken drentelende
mensen min of meer worden bepaald
door wetmatigheden. Een goed inge
richt warenhuis heel iets anders
dus als een bazaar is aangepast
aan die wetmatigheid. Een voor
beeld? De mens is geneigd op een
bepaald ogenblik in zijn wandeling
naar rechts te wijken. Het moderne
warenhuis komt aan die neiging te
gemoet. Door de opstelling van de
toonbanken, wordt de bezoeker op
het juiste moment gedwongen naar
rechts te wijkenMet welke wet
matigheden nog meer rekening werd
gehouden? Toonbanken en vitrines
kregen een uitgebalanceerde hoogte
en vorm. Zelfs de afstand tussen de
kolommen in het gebouw werd cen-
timeternauwkeurig berekend, omdat
men wist, dat er een bepaald oorza
kelijk verband was.
Niet de lift vormt meer het be
langrijkste verticale vervoermid
del in een modern warenhuis,
maar de roltrap. Vandaar dat de
ze een plaats heeft gekregen
precies in het centrum van deze
nieuwe Rotterdamse Bijenkorf.
Er kunnen per uur zesduizend
mensen omhoog of omlaag mee
worden gebracht. Ja, ook om
laag, want de trappen zijn „om
keerbaar".
Een afzonderlijke roltrap, di
rect rechts van de hoofdingang
aan de Coolsingel voert naar de
huishoudafdeling in de kelder,
waar naast de levensmiddelen, de
schoonmaakartikelen, maar ook
de elektrische huishoudelijke ap
paraten zijn ondergebracht.
Dwalend door dit gebouw, krijgt
men alleen met cijfermateriaal in de
hand enig inzicht in wat hier aan
moed en organisatorisch talent is
opgebracht. Zestien meubelfabrikan
ten hebben meer dan een jaar ge
werkt aan vitrines en meubilair. Op
de eerste étage ligt een vloerkleed
van 4200 vierkante meter. Zeshon
derd kubieke meter natuursteen
werd in het gebouw verwerkt. Een
Italiaanse Travertinmijn heeft een
paar jaar werk gehad om alle tra
vertin er voor te houwen en te frij
nen. Per étage voorlopig zijn er
vier vloeren, die als verkoopruimte
zijn ingericht kan men meer dan
een kilometer tussen de vitrines
dwalen, zonder twee keer op dezelf
de plek te komen. Er is uitgerekend,
dat er zesduizend verschillende mo
gelijkheden zijn voor opstelling van
de vitrines.
Het gebouw is airconditioned. De
lucht zal voortdurend ververst moe
ten worden. Per uur zal er 350.000
m3 verse lucht in gepompt kunnen
worden, en evenveel verbruikte lucht
uit kunnen worden weggezogen. Die
lucht wordt gekoeld. Het gebeurt
door wateraanvoer uit zeven wellen
op twee kilometer afstand van het
gebouw.
Zoals in 1930 Dudoks „Bijenkorf"
de aandacht heeft getrokken van de
hele wereld, zo is het nu ook met
deze schepping van Breuer en Elzas.
Zij hebben dit warenhuis gemaakt
tot wat men verwacht dat het is:
het meest cosmopolitische instituut
van de moderne grote-stadsbescha-
ving. Er is een lunchroom voor 750
bezoekers, waar de dienstertjes de
bestellingen per telex naar de keu
ken doorgeven, en middels een licht
signaal worden gewaarschuwd, dat
de bestelling gereed is. Men kan er
een volledige schoonheidsbehande
ling ondergaan, of even een uurtje
gaan bioscopen.
En zo is dit instituut dus meer
geworden dan alleen maar een win
kel. Het is een soort wereldtentoon
stelling, een permanente wereldten
toonstelling, waar een panorama
geboden wordt van wat de 20ste
eeuw in huiselijke zin te bieden
heeft.
EEN JAAR WINTER
„De agenten aangenamer
dan de meisjes"
Na in twee maanden 16,000 kilome
ter te hebben weggebromfietst door
Amerika, Mexico en Canada, zal
Hugo de Wijs, Wagenings student,
afkomstig uit Bunnik dezer dagen
aan boord van de „Seven Seas" van
de Holland-Amerika-Lijn naar Ne
derland terugkeren. Zijn oordeel over
Amerika? „De agenten zijn er aan
genamer dan de meisjes".
Op 8 januari was Hugo de Wijs
zijn Amerikaanse rondreis begonnen
in New York. Vandaar ging hij door
de zuidelijke staten naar Mexico
City, langs de westkust naar Los
Angeles en San Francisco, toen naar
het oosten, Chicago, door Zuid-Cana
da, de Niagara, en zo weer terug
naar New York.
De hele reis heeft hem 220 dollars
gekost en daarvan heeft hij er 4
uitgegeven voor bromfiets-reparaties.
De eerste avond in New York had
hij, even buiten de stad. zijn tent op-
'-gen. Vriendelijke Amerikanen
fen Hugo op een glas bier. „Ik
drink nooit, dus ik had geen idee wat
er zou gebeuren. Ik heb het gemerkt.
Ik kon nauwelijks naar mijn slaap
zak komen, en daarbij sneeuwde het
die nacht. Toen ik wakker werd lag
ik onder een sneeuwdek van 30 cm.
Dus ik drink nooit meer bier", zei
hij van dat voorval.
„De meisjes schijnen erg onder de
indruk te zijn van hun eigen belang
rijkheid. Zij schijnen de mannen naar
hun portemonnee te beoordelen, niet
naar wat zij zijn. Maar de politie
mannen zijn vriendelijk. Als er een
kleinigheidje mis was, zoals iets over
een vergunning voor mijn bromfiets,
dan kon ik ze dat altijd uitleggen. In
Europa schrijven ze voor zoiets met
een een bonnetje uit", zei Hugo de
Wijs.
„Ik heb nu een jaar winter achter
elkaar gehad, en de volgende reis
wordt er een in de zomer, dat staat
als een paal boven water", zei Hugo
de Wijs dezer dagen in New-York te
gen een United Press-verslaggever.
Hij houdt van Amerika, en hoopt
in Californië te gaan wonen. „Maar
dan zou ik graag een Europese vrouw
Nu komen de kinderen ook wel gauw. Daar is de meester al.
meenemen", zei hij, terugdenkend
aan de Amerikaanse meisjes, waar
mee hij tijdens zaterdagavóndse dan
sen schijnbaar enige ervaring heeft.
In Mexico heeft hij een stieren
vechter zien optreden. Maar dat vond
hij toch niet zo'n fraaie sport hij
gaf de voorkeur aan de „rodeo's",
waar de strijd van mens tegen dier
wat voordeliger voor het dier kan
uitvallen.
Felle brand verwoestte
Haagse rijwielhandel.
Een felle brand heeft gistermorgen
de werkplaats en magazijnen van dc
rijwielhandel Van Woerden vernield.
Omstreeks acht uur ontdekte de
chefmonteur Gitz dat een hoop
poetslappen ln de werkplaats smeul
de. Hy haalde direct een snelblusser
en waarschuwde de brandweer. Een
vlam was echter middellerwyi over-
geslagen naar een lekbakje vol ben- i
zine. In enkele minuten stond de j
werkplaats in lichterlaaie, omdat er
veel olie en benzine lag. De brand-
weer, die binnen enkele minuten na
het alarm met drie nevelspuiten een
aanval op het vuur ondernam, kon
tijdig zeven vaten benzine en olie en
zuurstofcyllnders uit de werkplaats
slepen. Zes bromfietsen en een mo
torfiets werden vernield.
Binnen twintig minuten had men
het vuur bedwongen. Chefmonteur
Gitz werd bij zijn poging de brand te
blussen gewond.
De schade loopt in de duizenden
guldens. De rijwielhandelaar is ver
zekerd.
Wat hij over hield
verplichtingen,
geen inkomen
(Van een bijzondere correspondent)
Ex-president Truman is fail... Nee,
zoiets zegt men niet over een hoog
waardigheidbekleder als Truman
eens was. Laten wij ons voorzichtiger
uitdrukken: Moeilykheden van finan
ciële aard bedreigen hem en zijn ge
zin. Ai heeft hij iets kunnen sparen
van zyn inkomen als president en al
kreeg hy voor het manuscript van
De 28-jarige John Vali zal
zondag in San José, Californië,
in het huwelijk treden met de
negentienjarige Melanie An-
suini, die hij bij het vergaan
van de „Andrea Doria", vorig
jaar, het leven redde.
Vali, een kelner uit New
York, keerde met de „Andrea
Doria" naar de Verenigde Sta
ten terug van een reis naar
Italië, waar hij vergeefs een
levensgezellin had gezocht.
Aan boord van het schip had
hij reeds met welgevallen zijn
oog laten rusten op Melanie
Ansuini, doch hij had niet de
gelegenheid gekregen of de
moed kunnen opbrengen haar
aan te spreken. Melanie was
met haar familie op weg naar
San José.
Na de botsing met de
„Stockholm" verlieten de pas
sagiers van de „Andrea Doria"
het schip met lijnen, die in de
reddingboten afhingen. Melanie
gleed echter langs het touw,
sloeg met haar hoofd tegen een
boord en viel in zee.
Vali, die zich in de red
dingboot bevond, sprong
haar na, bracht haar weer
tot bewustzijn en slaagde er
in haar twintig minuten bo
ven water te houden, voor
zij door een reddingboot van
de „Ile de France werden
opgepikt.
Eenmaal aan boord van 't
Franse schip beloofde zij
hem, te zullen schrijven.
Een romance per brief
bloeide op,, die eindigde met
een huwelijksaanzoek va»
Vali, dat door Melanie werd
ingewilligd.
zyn Memoires een miljoen dollar,
toch moest hij zyn aandeel van een
erfenis te gelde maken om sum zyn 1
verplichtingen te kunnen voldoen. Hy
heeft via een lid van het Congres een
verzoekschrift ingediend, waarin hy
zegt, dat mén hein toch op zyn minst
de kosten dient te vergoeden, die on
middellijk voortvloeien uit zyn positie
ais ex-president.
Truman moet dageiyks honderden
brieven beantwoorden, waarvoor hij
een compleet secretariaat met perso
neel moet aanhouden. Alleen aan
postzegels geeft hij jaarlijks al dui
zenden uit. Hij moet deelnemen aan
allerlei openbare manifestaties, hij
moet het enorme archief met docu
menten uit zijn ambtsperiode orde
nen voor het nagesiacht en hy zit aan
alle mogelijke andere functies vast,
waarvoor hij geen vergoeding ont
vangt en zelfs geen dayk. Een ex-
president krijgt namelijk geen pen
sioen, mag echter ook geen bezighe
den hebben, die niet in overeenstem
ming zouden zijn met de waardigheid
van zyn vroeger ambt!
Voormalige ministers en bij de kie
zers uit de gratie geraakte senatoren
hebben vaak een succesvolle advoca
tenpraktijk in Washington of worden
vakbondsleider of „Iobby-ist" voor
grote belangengemeenschappen. Af
gedankte generaals en diplomaten
zijn als geschapen voor commissaris
sen of plaatsen in een raad van toe
zicht, waarin hun kennis en relaties
uitstekend te pas kunnen komen. Bo
vendien krijgt een generaal b.d. be
halve zyn pensioen een adjudant en
een secretaris, een kantoor, een auto
mobiel met chauffeur en bovendien
behoeft hij geen port te betalen. Een
president heeft geen inkomsten, wel
ke dan ook, wanneer hij door een an
der wordt opgevolgd.
Truman Weld, na aftrek van kosten
en belastingen, van de opbrengst van
zijn memoires niet meer dan 37.000
dollar over.
Wil hy op de w(jze blyven leven, die
behoort bij een ex-president, dan
moet hy een honorarium vragen voor
de redevoeringen, die hy on Rotary-
bijeenkomsten houdt.... Truman ver
langt zeker niet, dat men hem een
pensioen geeft van 25 000 dollar per
jaar, zoals onlangs in de Senaat werd
voorgesteld, maar hy zou toch wel
graag op zijn minst gelijkgesteld wil
len worden met generaals b.d., wier
opperbevelhebber hy eens was.
Bij het vliegveld Abingdon in
Zuid-Engelnnd is dinsdag een
Beverley een van de groot-
ste transportvliegtuigen van j
dc Royal Air Force bij het
landen verongelukt. Vijftien i
tvm de achttien inzittenden j
kwamen hierbij om het leven
tertcyl twee bewoners van het
huis, dat bij het neerstorten
werd vernield, eveneens om 't
leven kwamen. Het vliegtuig
was op een terugreis van Mal
ta. óp de foto ziet men de
restanten van het vliegtuig i
met het zwaar beschadigde
huis.
Dr. J. F. Engers naar
Karatsji vertrokken
Dr. J. F. Engers. de enige Neder
lander. die verbonden is aan het po
litieke departement van dc Veilig
heidsraad der Verenigde Naties te
New York is. per K.L.M. van Schip
hol naar Karatsji vertrokken, in
Rome staDt dr. Gunnar Jarring
(Zweden), de president van de Vei
ligheidsraad ln de machine.
Naar bekend hebben dr. Jarring
en de heer Engers de opdracht ge
kregen om in Karatsji en New-Delhl
besprekingen te voeren ten einde een
oplossing te vinden inzake het con
flict Kasjmir. Dr. Jarring is vroeger
ambassadeur van Zweden in India en
Pakistan geweest en de heer Engers
heeft in 1952 ln een gelijksoortige
missie gezeten, die onder leiding
stond van dr. Graham.
Omtrent de duur van de onderhan
delingen is niets bekend. Wel ver
wacht de Veiligheidsraad, dat de mis
sie tegen 15 april verslag ln dc raad
zal uitbrengen'.
N.B.T. vraagt S.E.R. om
benoemingrecht
Door de Nederlandse Bond van mid-
delbare en hogere Technici (N.B.T.),
is bij de S.E.R. een verzoekschrift in
gediend om erkend te worden als or-
organisatie van werknemers, die ge
rechtigd is om tezamen met andere
werknemersbonden een lid te be
noemen van de Bedrijfscommissie
voor de metaalindustrie en de elek
trotechnische industrie, een lichaam,
dat belast is met het toezicht op de
uitvoering van de Wet op de Onder
nemingsraden in genoemde sector
van het bedrijfsleven.
De N.B.T. welke in de metaal- en
elektrotechnische industrie ca. 900
leden telt. die tot de groep middelbare
en hogere technische beambten be
horen is tot dusver het benoemings
recht van leden der bedrijfscommissie
onthouden, omdat hij niet deel uit
maakt van een der drie grote vak
centrales.
DUITSE BOUWER ZEGT JA"
India wil schepen op krediet
De Duitse scheepvaart toonde zich
dezer dagen zeer verrast over de te
kening van een nieuw soort passa
giersschip van ongeveer Jf0.000 brt.
Maar problemen
voor artiesten
Voor de kunsthandelaren in
New-York hebben de zaken in de
afgelopen jaren een voortdurende
toeneming te zien gegeven en men
kan zeggen, dat het hun op liet
ogenblik buitengewoon voor de
wind gaat. Nooit zijn er zoveel
kunstwinkels geweest en nooit
hebben zoveel mensen zoveel schil
derijen gekochtEn de kunst
handelaren zijn niet meer, zoals
vroeger, uitsluitend te vinden in
de Zevenenvijftigste Straat van de
Zevende Avenue tot de Park Ave
nue. Men vindt ze nu tan de Twee-
ennegentigste Straat tot aan
Washington Square en in ooste
groot geworden. De toeneming van
het aantal verkochte schilderijen
wordt geschat op niet minder dan
500 procent
Aan een bericht hieromtrent in de
New-York Times ontlenen wij nog
het volgende; Tot de klantenkring
behoren nog rijke en aanzienlijke
mensen, maar oók anderen, wier mid
delen beperkter zijn. Er zijn nieuwe
soorten kopers een „verminde
ring" in klasse, zoals een kunsthan
delaar opmerkte.
Er zijn zakenlieden, voor wie
wellicht fiscale overwegingen
even zwaar wegen als esthetische
voldoening. Er zijn „pas bekeer
de" verzamelaars die misschien
Wyeth niet van Weber kunnen
onderscheiden, maar die weten
wat zij mooi vinden. En er zijn
jongelui die etsen van 75 dollar
kopen tegen betaling van tien dol
lar per maand
/orig laar was het beste jaar, dat
%,j ooit nebben beleefd, zei Carmine
Dalesio van de „Babcock Galleries".
Men is het erover eens, dat 1956, wat
betreft het aantal verkopen en waar-
lijke richting tot aan de Derde schijnlijk ook wat betreft de totale
Avenue en de Tiende Straat. ""ff Wo^en ^vSr't^gann van
In een tiental jaren, is het aan- aken vele verklaringen gegeven,
tal functionerende winkels in beel- i maar er bestaat in dat opzicht wat
meer verschil van mening dan over
dende kunst meer dan vijf keer zo j andere verschijnselen in de kunst-
van ongewone lijn. wélke door de
werf van Blohm und Voss te Ham
burg werd getoond. Volgens de werf
is dit plan een zuiver studieobject.
Bij het van stapel lopen van een
vrachtschip van lo.OOO dwt verklaar
de Rudolf Blohm- „Wij willen de
bouw van passagiersschepen beslist
voortzetten".
Hij is van mening, dat passagiers
schepen. ondanks het toenemende
luchtverkeer, nog steeds een kans
j hebben, vooral voor het toeristenver-
i keer. In West-Duitsland, dat na de
oorlog weer een koopvaardijvloot
van 3.15 miljoen brt heeft opgebouwd
waa-bij zich slechts enkele schepen
voor gecombineerd vervoer van
vracht en passagiers bevinden, houdt
de openbare mening zich reeds jaren
handelswereld. Bogend op zijn 54-
jarige ervaring in deze branche, aar
zelt de heer Dalesio niet te zeggen,
dat de algemene welvaart van deze
tijd er achter zit. ,,De barometer van
ons vak", zo verklaart hij, ,,is de 'ang bezig met de vraag of men nog
effectenbeurs. Het gaat omhoog met schepen voor het uitsluitend vervoer
de A. T. T. en Standard Oilvan passagiers zal bouwen.
Maar mevrouw Halpert en mejuf-
frouw Antoinette Kraushaar van de
Kraushaar Galleries zijn het niet met
hem eens. Mevrouw Halpert zegt. fiat
twee jaar geleden, toen de aandelen
een grote prijsdaling vertoonden,
haar zaak voortging, zich uit te brei
den. Miss Krausnaar en vele anderen
zijn van mening, dat de belangstel
ling voor de schone kunsten in aan
zienlijke mate is toegenomen.
Ondanks deze bloeitijd in de zaken- i
wereld hebben de kunstenaars in
New-York nog te maken met de nij-
Knde problemen van vroeger tijden.
it blijkt uit het rapport van een
studie, die een door de Rockefeller
Stichting bekostigde onderzoekings-
raad in het afgelopen halfjaar heeft
beziggehouden. De conclusies van dit
onderzoek waren, dat het vrijwel on
mogelijk is voor scheppende kunste
naars om alleen met kunst in hun
onderhoud te voorzien en dat er on
voldoende gelegenheden zijn voor
ionge artistén om hun werk tentoon
te stellen. Aanbevolen wordt, een
groot „Gemeen sehapnelijk kunst
centrum" voor het gebied van de
stad New-York op te richten.
Naar van betrouwbare zijde
wordt vernomen, zal de regering
van India binnenkort onderzoeken
of buitenlandse scheepsbouwwer-
ven bereid zouden zijn voor India
schepen op basis van kredietverle
ning op lange termijn te bouwen.
India zou willen aanbieden 20
procent van de kosten van elk
schip te betalen, hetzij bij afleve
ring of tijdens de bouw, en het
restant verdeeld over zeven of
acht jaar.
Vroege
nieuwe aardappelen
Door het prachti
