Nederlanders haalden er vroeger goud en slaven vandaan Coinwoord-puzzels zijn verkapte loterijen met weinig kansen AMERIKA ONTDEKT, DAT OUD WORDEN PIJNLIJK KAN ZIJN.... SATERDAG 2 MAART 1937 SROVIXCIA.LB E B EU W 8 B COURANT 11 GOUDKUST WORDT ONDER NAAM „GHANA" ON AFHANKELIJK De Ruyter joeg de Engelsen uit door hen veroverde forten (Van één onzer redacteuren) Wanneer straks op 6 maart de onafhankelijke staat Ghana haar officiële intrede in de volkerengemeenschap aal doen, heeft Nederland alle aanleiding om gegeneerd terug te blikken In zijn geschiedenis. Op het 235.000 vlerkante kilometer stuk grond langs de Afrikaanse westkust, tot nu toe als de Goudkust l»ekend, liggen de voetstappen van duizenden Neder landse slavenhalers, soldaten en op bult belaste kooplieden, die bloedige sporen door het land getrokken hebben. Het is begonnen met de Portugezen, die In 1471 onder leiding van Hendrik de Zeevaarder aan de Goudkust landden en daar een fort bouwden, ter bescherming van het goud, dat zij vlak by hun landingsplaats in de rivier beddingen ontdekten en met behulp van de bevolking gingen exploiteren. Dat goud oefende een enorme aantrekkingskracht nlt op de Engelsen en Fransen, die dan ook in de 16e eeuw herhaaldelijk slag leverden om het bezit van het fort. gedacht. Nederland ging er soldaten werven voor Oost-Indië en in 1837 sloot de Nederlandse regering een verdrag met de Koning vajj de Ashan- ti over een jaarlijkse levering van 1000 Afrikaanse soldaten, ln ruil voor wapenen en „krijgsraad". Zo leerden Ashanti op Java de veel kleurige batiks kennen. Ze vonden die batiks wel wat te zoetelijk, maar na men ze toch mee terug naar Afrika Maar wat him niet gelukte, was voor de Hollanders een kwestie van tactiek en heel veel geduld: in 1598 bouwden zij vier sterkten om het fort, dat zodoende geheel ingesloten werd. Daar wachtten zij rustig, als spinnen in de hoeken van een web, tot 1625 om met 1200 man een aanval te ondernemen. Toen die aanval mis lukte bleven zij nog 12 jaar op hun post, tot Johan Maurits van Nassau er in 1637 aan te pas kwam. Hij wist met behulp van een oorlogsvloot van inheemse Kano's de vesting op de Portugezen te veroveren. Het Hol landse geduld had gezegevierd en de West-Indische Compagnie kan de buit binnenhalen: zij liet verder langs de kust vestingen bouwen teneinde z- het handelsmonopolie te bemachti gen. Sinsdlen hebben de Hollanders al lerhande artikelen naar de negers van de Goudkust gebracht, zoals naar het in 1672 verschenen boek „Naukeurige Beschryvinge der Afrikaanse Gewesten" van ar. O. Dapper meldt „Ljjnwaet, halfgesloten Slaep-lakens, gefri- zeerde, witte, rode en groene Leid- sche Dekens, Barbiers Bekkens, gedreve schotelen met man beel tenissen, Trompetten, kopere Armringen, Spaansche Wijn, Amersvoorder Hou-messen, Spie gels, fijnkorael, of Veneetse Bevie- zen, en allerei Veneetsch Quispel- grein, Schape-talk, eenige Oostin- dische gestreepte en geruite kle den en diergelijke stoffen". Het was een voordelige handel, want de kooplieden kregen er in hoofd zaak goud voor terug. SLAVEN EN SOLDATEN De goudkust moest echter meer le veren. Johan Maurits van Nassau had intussen ook Brazilië op de Portuge zen veroverd en had slaven nodig voor de plantages. Aan de Goudkust ontstond dan ook een levendige sla venhandel, waarin weldra ook de En gelsen hun aandeel wilden hebben. In april 1665, tijdens de Tweede Engelse Oorlog, veroverden ze met een blik- semaanval de Hollandse forten op de Goudkust, doch nog voor het einde van dat jaar joeg Michiel De Ruyter hen er weer uit. Omstreeks 1700 namen naast de Nederlanders ook Engelsen en Denen aan de bloeiende slavenhandel deel. Hun vertegenwoordigers zetten de negerstam tegen de andere op. Voor durende oorlogen waren het gevolg. Dat was ook de bedoeling, want de ze oorlogen leverden vele gevangenen op en elke stam leverde prompt zijn gevangen vijanden aan de handelaren, door wie zij werden gesteund. In 1782 verdween de Hollandse handelaren weer tijdelijk nagenoeg van de slaven markt, toen al hun forten op één na door de Engelsen werden veroverd, maar na de Vrede van Versailles in 1783 kwamen zij weer terug en zetten zü het winstgevende bedrijf voort. Tot omstreeks 1810, toen de slavenhandel werd afgeschaft. Sindsdien werd het leven aan de Goudkust wat rustiger, nu de stam men niet meer door ae slavenhandela ren tegen elkaar werden opgezet. Wel was de stam van De Ashanti nog steeds op gebiedsuitbreiding uit, maar de „normale" ruilhandel leefde weer op en de opbrengsten werden broeder lijk door Engelsen en Nederlanders gedeeld. De Denen waren van het to neel verdwenen; zonder slavenhandel zagen zij er geen winst meer in, zodat ze in 1850 hun nederzettingen aan de Engelsen verkochten. Wanneer de negers niet meer als slaven mogen worden verhandeld, la ten we er dan soldaten van maken, moeten toen de Hollanders hebben f en schiepen zodoende voor de Hol landse kooplieden een nieuwe handel: l kleding voor de mannen en vrouwen van de Goudkust. Er was slechts één verschil met de Javaanse batiks: voor de negers moesten de kleuren dieper zijn; ae sfeer van oerwoud en kracht moest er in tot uiting komen. „Dat kan", zei men bij de bedrijfsjes In Nederland, waar deze stoffen ver vaardigd werden. De gebruikelijke stnl-Vermeer werd afgezworen: voor Afrika maakten ze batiks in Rem brandt's stijl. Rembrandt was precies wat de negers prachtig vonden en dat vinden ze heden ten dage nog. In 1871 deed Nederland al zHn be zittingen aan de Goudkust aan Enge land over, in ruil voor Engelse ge biedsdelen op Sumatra. De Neder landse handel in die tjjd werden behalve batiks grote partyen buskruit en jenever naar de Goudkust geëx porteerd kreeg by verdrag dezelf de rechten als de Engelse handelaren en dat verdrag is nog steeds van kracht. Sinds het vertrek van de Ne derlanders hebben de bewoner» van Goudkust overheersing gekend. Lang zaamaan groeide het verlangen weer op eigen benen te staan. Op 6 maart zal de groei naar be- wustworden bekroond met de volledi ge vryheid en onafhankelijkheid. Een nieuwe vri|e staat Ghana, al» domi nion van Engeland, ziet dan het licht. Langer leven voor natriumlampen (Van een speciale verslaggever). In de afgelopen ja ren is er aan de straat verlichting in Leeu warden heel wat ver beterd voornamelijk op de belangrijkste ver- keerstrajecten, die een goede verlichting met natrium of kwïklam- pen hebben gekregen. Bij de natriumlam pen doet zich 'n merk waardigheid voor. Zij worden door de fabri kant gegarandeerd voor een levensduur van drieduizend uren, dat is dus driemaal zoveel als do gloeilam- £en, die men in de uiskamer gebruikt. Maar in de Friese hoofdstad zijn er nu al verschillende stra ten, waar zij reeds meer dan tienduizend uren hun dienst zeer goed verrichten, zon der dat de lichtop brengst te wensen over laat. Het was de directeur der Gemeentelijke Energiebedrijven, jr. H. H. Ph. Bakker, op gevallen, dat de lam pen na drieduizend uren nog wel functio neerden als ze ten minste door de straatjeugd niet ka pot gegooid waren maar niet veel licht meer gaven. Hierover piekerend vond hij een methode om deze lam pen te regenereren met het bovengenoemde re sultaat. Tot nog toe heb ben deze proeven (zo als de directeur het nog steeds noemt) al een besparing van bij na tienduizend galden opgeleverd. Hij is ech ter nog niet tevreden. De proeven zijn nog niet beëindigd, zo ver telde hij ons. Voor het langer laten branden van de natriumlampen is het onder meer noodzakelijk, dat de lichtbakken horizon taal aan de masten worden bevestigd en niet zoals de fabri kant adviseert met een helling van twintig graden. De Zweedse ertstanker „VUtangl" waar om de berger* met succes een verwoede strijd hebben gestreden, nadat het schip voor het Leugenaars- hoof d bij Vlissingen aan de grond ieas gelopen, is donderdag uit de Vlissingse buitenhaven, waar de la ding werd gelost, voor herstelwerk zaamheden naar Rotterdam gesleept, waar de Zweed In het dok tal gaan. De foto laat tien hoe de vleugellam me boot door da sleepboten „Witte Zee", „Gele Zee" en ,£caldis" bij Hoek van Holland de Nieuwe Water weg werd opgesleept. Vragen staat vrij. 7. Steeds miér huisvrouwen zien bi, dat het haar eigen belang is bij het kopen van een bindmiddel MAÏZENA DUR YEA te vragen. En haar winkelier geeft het haar graag, want het is ook zijn belang dathaarmaalt\)dcnslagen.Ri)weet door jarenlange ervaring dat er voor groenten, soepen en sausen geen beter bindmiddel bestaat dan juist MAÏZENA DUR YEA. Bij het gebruik daarvan zijn misluk kingen by voorbaat uitgesloten. Nu de sigaretten duurder worden kon de Franse komiek Robert Clary beter niet naar Nederland komen. Hij vond n.l. op een tentoonstelling te Chicago, waar ter waarde van een klein 'miljoen gulden aan antieke pij pen te zien was, een sigarettenpijpje, waarmee hij een pakje van twintig stuks in één keer mee kan oproken Het wel wat kostbare van de «ware rokers. ideaal Oostelijk Flevoland op 1 juli aanstaande droog De polder van Oostelijk Flevoland zal, naar het zich laat aanzien, tegen 1 juli a.s. droog zyn. De waterstand Is thans ongeveer 1.50 N.A.P. Ir. F. J. B. G. Geers, hoofdingenieur-direc teur Zuiderzeewerken, heeft dit giste ren voor de Nederlandse vereniging voor landaanwinning ln Esplanade te Utrecht in een inleiding over de Zui derzeewerken medegedeeld. Na een uitvoerig overzicht over de totstandkoming van de Zuiderzeewer ken te hebben gegeven, besprak ir. Geers de moeilijkheden, die zich voor doen bq de werken voor de toekomsti ge „Markerwaard", en in het bijzon der de problemen bij de vaststelling van het dyktracee. Met de noardelijke begrenzing wordt de grootte van het LJsselmeer vastgelegd, waarvan de oppervlakte bepaald wordt door eisen met betrekking tot peilbeheersing van het water en de inlaatmogelijkheden van zoet water voor omliggende lan den. De westeiyke begrenzing, aldus ir. Geers, is voorzover het de Gouwzee betreft al bepaald, de wateropper vlakte blijft in haar geheel behouden. Gestreefd wordt naar behoud van het Hoornse waterfront en de recreatieve betekenis van het meer. Bezuiden de Gouwzee zal een buitendijkse kanaal langs de kust worden gemaakt tot het tegenover Amsterdam en de Gooi- se kust te vormen Unieer. Over het gedeelte van de westelijke begrenzing tussen het Hoornse Hop en de Gouwzee, wordt, aldus ir. Geers, nog geaarzeld, tussen aansluiting van de polder direct tegen de kust en een op noog peil gelegen kanaal. 0 Mrs. Eleanor Roosevelt heeft een ver klaring ondertekend waarbij 7lj haar ogen vermaakt aan de ogenbank voor gezichtsherstel. Haar ogen zullen ge bruikt worden in operaties die anderen ziende kunnen maken. Ik ben van mening, dat jouw gezicht het beste schilderij van deze expositie is. BEJAARDEN WEER IN DIENST NEMEN Tehuizen voor ouden van dagen zijn overbevolkt Onder de talloze sporthelden in het huidige Amerika is waarschijn lijk de New Yorkse bokser Sugar Ray Robinson wel het meest ge liefd. Robinson is een volbloed ne ger met een lichte huidskleur, die tussen de touwen op onnavolgbare wijze hartstocht paart aan gratie, een mens vol charme, verfijnde humor en kinderlijke sympathie. Toen hy in 1952 als tweeëndertig- jarige in bezit kwam van de we reldtitel middengewicht, zyn „handschoenen aan de wilgen hing" en zich dus ongeslagen uit de ring terugtrok, steeg de sym pathie voor hem zo hoog, dat hij, toen hij 37 werd en om financiële redenen weer in de ring verscheen, vrijwel dadelijk zijn titel terugwon. Eerst onlangs verloor hij een wed strijd tegen Gene Fullmer, een 25- jarige lasser, die met het ontstel lende vermogen van een ijzerhamer bokst. Dit alle» moet de lezer bekend zijn om het voor hem begrijpelijk te ma ken, waarom een opmerking van Sugar Ray, toen hij zich In 1952 uit de bokswereld terugtrok, als een pralrievuur door heel de Verenigde Staten ging: „Het is pijnlijk, oud te worden". En hoewel er natuurlijk geen causaal verband bewezen kan worden, is vanaf dit ogenblik bij de gemiddelde Amerikaan het gecom pliceerde feitencomplex van het oud worden voor het eerst tot volledig bewustzijn gekomen. Tot op die dag had men zich te vreden gesteld in het enigszins ge dachteloos triomfgevoelen, dat de moderne geneeskunde het leven ver boven het verlangen verlengd heeft, zo schrijft Werner Richter in de „Frankfurter Allgemeine Zeitung". Nu begon men waar te nemen, dat. hetgeen weldaad scheen, eigeniyk zeer dikwijls een ellende werd, wan neer het verlengde bestaan in voort durende ziekte moest worden doorge bracht. Talloze mensen ervoeren, dat zij van geen enkel nut meer waren, dat ze geen enkele verantwoordelijk heid meer hadden, maar ook geen aanzien meer en dat gedwongen stil stand maar al te gauw tot geeste- DUIZENDEN GULDENS IN HET GEDING Geld wordt onverantwoord aan gezinsinkomen onttrokken (Van één onzer redacteuren) De gokpuzzels onder de titels: „Luk of Raak", „Kruis of Munt", „Quitte of Dubbel". „Coinwoord-puzzel" e.d. worden 'sinds enige tyd over de goe gemeente uitgestrooid. Deze puzzels (import uit Amerika) onderscheiden zich van gewone puzzels zoals we ze al jaren in de kranten tegenkomen, doordat er een aantal letters wordt gegeven. Deze letters passen in verschillende woorden van een gelyk aantal letters. Het goede woord nioet uit een bepaalde zin of zinswending worden afgeleid. Wanneer er dus gegeven Is: die man Ls is", dan kan met evenveel recht passen het woord „hels", als het woord „vals". lijke stagnatie leidt, tot morele in eenstorting. tot de „tweede Jeugd". Werkelijk, het deed pijn, oud te wor den. Spoedig was cr echter ook een streven naar begrip en goede wil merkbaar, iets wat daar dikwijls als een natuurgebeurtenis losbreekt wanneer het er om gaat. bedreigde medemensen te helpen. In Iedere ge meente werden studiecommissies op gericht, die onder de naam „Geron tological Societies" aan het werk sloegen; de gerontologen. specialisten in de „ouderdomkunde", begonnen hun praktijk. Gouverneurs van de verschillende staten hielden confe renties en besprekingen, voortdurend over hetzelfde onderwerp: de verzor ging der bejaarden. Theoretisch genomen is de toe stand thans als volgt. De levens, verwachting van een inwoner der Verenigde Staten is sinds 1900 met ongeveer 30 jaar ge stegen; voor een 65-jarige Ame rikaan bedraagt zij lieden ten dage veertien, voor een even oude Amerikaanse zeventien ja ren. Ongeveer dertien miljoen Amerikanen zullen thans ouder dan 65 jaar zyn; in 1975 zal het aantal, wanneer de huidige ont wikkeling voortduurt, tegen de twintig miljoen lopen en ln 1980 zal iedere zevende Amerikaan ouder dan 65 jaar zijn. Onoplosbaar, speciaal voor New York, W8s het probleem van de huls vesting der ouden van dagen. Wan neer zij bij hun kinderen In huls zou den komen, dan zou dit zonder meer een ondraaglijke last voor dezen be tekenen. wanneer men weet, dat de kamertjes klein zijn en de muren uitermate gehorig. De openbare be jaardentehuizen tien Jaar geleden was er nog ruimte te over zijn thans volledig overbevolkt Steden voor bejaarden De tot nog toe voorgestelde metho den om uit de impasse te geraken, zijn talrijk, vele getuigen echter van dat ontroerende dilettantisme, dat bij dergelijke gelegenheden pleegt op te duiken. Zo werd bijvoorbeeld aange raden de bewoners der liejaardente- huizen aan nieuwe hobbles te helpen, schilderen bijvoorbeeld of weven, al leen opdat ze niet in zwaarmoedg- heid zouden vervallen. De Welfare gaf het advies, gezin nen niet uit elkaar te rukken, het welk veel eenvoudiger gezegd dan gedaan is, zodra er kinderen komen inwonen, die telkens meer kamers nodig hebben. Toch hebben steden en staten momenteel grootse plannen voor hervorming van de bejaarden tehuizen. Hele woonkoionies. kleine steden, uitsluitend voor bejaarden gebouwd, verrijzen in de „zonnesta- ten California en Florida. Tegenover de groeiende omvang van het probleem sinds 1900 is de bevolking van Amerika verdubbeld en het aantal ouden van dagen ver viervoudigd zijn al deze maatre gelen te vergelijken met druppels op een gloeiende plaat. Steeds sterker worden overigens de stemmen, die opnieuw indienststelllng van de uit- geschakelden voorstaan. Bovendien is het op het ogenblik de beste ge legenheid om van denkrichting te veranderen, aangezien 55 van de grote Amerikaanse steden arbeiders tekorten melden. 74 steden „jobs for lommen in zou moeten vullen, om er zeker van te zijn, dat er één goede oplossing bij is. Zou iemand everyone" adverteren cn slechts 20 Op het eerste gezicht lyken de coin- j woord-puzzels bijzonder simpel maar I wie er aaji begint merkt weldra, dat het maar een bedrieglijke schijn is. In j tegenstelling met de gewone puzzels j is immers de vooropgezette bedoeling van de ontwerper van de coinwoord- fiuzzel, zo weinig mogelijk goede op- ossingen te krijgen, hij gaat van het principe uit, dat hy de puzzelaar op een dwaalspoor moet brengen, terwijl de omschryving van het gevraagde I woord bij een gewone puzzel de puz zelaar juist op de goede weg wil hel pen. Wie enige malen ervaren heeft hoe klein de kans is een feilloze oplossing te leveren, bespaart zich al gauw de ergernis en doet in het vervolg niet meer mee. De organisatoren van dit soort puzzels beseffen het terdege en daarom houden ze de animo gaan de. door een prys uit te loven, die ver uitgaat boven de prijzen die gewoonlijk niet puzzels te winnen zijn. Bedragen van vier- of vijfdui zend gulden zijn tegenwoordig geen zeldzaamheid meer. Het „succes" van deze nieuwe vorm in de puzzelary heeft vernuftige geesten ertoe gebracht variaties te bedenken, die welhaast nog ge raffineerder zijn. In dit soort wordt de puzzelaar ec-n tiental vragen of zinnen voorgelegd. Voor de beantwoording van elke vraag of voor de aanvulling van elke zin. wordt keus gelaten uit drie moge lijkheden. Een eenvoudig reken sommetje leert, dat men bij tien van dit soort vragen 59.049 ko- zich die moeite misschien willen getroosten, dat aantal oplossingen in te zenden de vraag is of hij er in luttele dagen mee klaar zon komen de lust ertoe wordt hem geheel ontnomen door de conditie, dat slechts mag worden deelgeno men a raison van een kwartje per kolom. Al die kwartjes bij elkaar, al of niet vermeerderd met een in- i zet van de krant maar met aftrek van een bepaald percentage admi- nistratiekosten, vormen de prijs diagram. Men is dus verplicht zovee l voor wie de goede oplossing heb- i bladen te kopen als men oplossingen ben geleverd. wil insturen. En dit heeft al tot het gemeenten resten van werkloosheid hebben. Oudere ambtenaren en arbeiders ronden wellicht ervaring, gemoeds rust en misschien zelf» wel wijsheid meebrengen. In elk geval ronden er gelukkiger en zodoende meer gezon de en misschien zelfs wel verjongde medemensen „geschapen" worden. De verleiding om aan deze, qua op zet op de voetbalpool gelijkende puz zels. deel te nemen is kennelyk zo groot, dat er duizenden guldens mee gemoeid zijn. Eenvoudigen van geest, die onmogelijk het raffinement van de vraagstelling kunnen doorzien, en voor wie deelnemiDg dus zuiver een gok is. aarzelen niet om tientallen in gevulde kolommen in te sturen. Niet zelden worden daarmee onverant woorde bedragen aan het gezinsinko men onttrokken. Er is ons een geval bekend, van een wekelykse inzending van 70 van deze kolommen. En dit on verantwoorde onttrekken van gelden aan het gezinsinkomen geschiedt ook by de oplossing van de coinwoord- puzzel. Daarbij hoeft weliswaar geen inleggeld voor deelneming te worden betaald, maar wel worden de deelne mers verplicht de oplossingen ln te zenden op het in het blad afgedrukte exces geleid, dat een inwoner uit Delft die wiskundig berekend dacht tc heb ben hoeveel oplossingen h(j moest in zenden, 1023 kranten nabestelde. Het kostte hem ruim 170. Het trieste voor hem was. dat hy nog meer dan vijf fouten had gemaakt en zelfs niet voor een deel van de prys ln aanmer king kwam. Welke gevaren er aan deze jongste rage in de puzzelarij dus zijn verbon den. is de justitie ook biykbaar niet ontgaan. Op 6 maart zal tenminste de leiding van een van de Amsterdamse dagbladen voor de kantonrechter moe ten verschijnen wegens overtreding van de loterywet met de door dit blad gepubliceerde puzzel. Drie dagen la ter zal er een overeenkomstige zaak dienen tegen de Eerste Nederlandse Puzzelondcrncming. De jongste puz- zelrage zal dus wel eens de langste tpd geduurd kunnen hebben.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1957 | | pagina 7