Nederlanders haalden er vroeger
goud en slaven vandaan
Coinwoord-puzzels zijn verkapte
loterijen met weinig kansen
AMERIKA ONTDEKT, DAT OUD
WORDEN PIJNLIJK KAN ZIJN....
SATERDAG 2 MAART 1937
SROVIXCIA.LB E B EU W 8 B COURANT
11
GOUDKUST WORDT ONDER NAAM „GHANA" ON AFHANKELIJK
De Ruyter joeg de Engelsen uit
door hen veroverde forten
(Van één onzer redacteuren)
Wanneer straks op 6 maart de onafhankelijke staat Ghana haar
officiële intrede in de volkerengemeenschap aal doen, heeft Nederland alle
aanleiding om gegeneerd terug te blikken In zijn geschiedenis. Op het
235.000 vlerkante kilometer stuk grond langs de Afrikaanse westkust, tot
nu toe als de Goudkust l»ekend, liggen de voetstappen van duizenden Neder
landse slavenhalers, soldaten en op bult belaste kooplieden, die bloedige
sporen door het land getrokken hebben.
Het is begonnen met de Portugezen, die In 1471 onder leiding van Hendrik
de Zeevaarder aan de Goudkust landden en daar een fort bouwden, ter
bescherming van het goud, dat zij vlak by hun landingsplaats in de rivier
beddingen ontdekten en met behulp van de bevolking gingen exploiteren.
Dat goud oefende een enorme aantrekkingskracht nlt op de Engelsen en
Fransen, die dan ook in de 16e eeuw herhaaldelijk slag leverden om het bezit
van het fort.
gedacht. Nederland ging er soldaten
werven voor Oost-Indië en in 1837
sloot de Nederlandse regering een
verdrag met de Koning vajj de Ashan-
ti over een jaarlijkse levering van
1000 Afrikaanse soldaten, ln ruil voor
wapenen en „krijgsraad".
Zo leerden Ashanti op Java de veel
kleurige batiks kennen. Ze vonden die
batiks wel wat te zoetelijk, maar na
men ze toch mee terug naar Afrika
Maar wat him niet gelukte, was
voor de Hollanders een kwestie van
tactiek en heel veel geduld: in
1598 bouwden zij vier sterkten om het
fort, dat zodoende geheel ingesloten
werd. Daar wachtten zij rustig, als
spinnen in de hoeken van een web,
tot 1625 om met 1200 man een aanval
te ondernemen. Toen die aanval mis
lukte bleven zij nog 12 jaar op hun
post, tot Johan Maurits van Nassau
er in 1637 aan te pas kwam. Hij wist
met behulp van een oorlogsvloot
van inheemse Kano's de vesting op
de Portugezen te veroveren. Het Hol
landse geduld had gezegevierd en de
West-Indische Compagnie kan de
buit binnenhalen: zij liet verder langs
de kust vestingen bouwen teneinde z-
het handelsmonopolie te bemachti
gen.
Sinsdlen hebben de Hollanders al
lerhande artikelen naar de negers
van de Goudkust gebracht, zoals
naar het in 1672 verschenen
boek „Naukeurige Beschryvinge
der Afrikaanse Gewesten" van ar.
O. Dapper meldt „Ljjnwaet,
halfgesloten Slaep-lakens, gefri-
zeerde, witte, rode en groene Leid-
sche Dekens, Barbiers Bekkens,
gedreve schotelen met man beel
tenissen, Trompetten, kopere
Armringen, Spaansche Wijn,
Amersvoorder Hou-messen, Spie
gels, fijnkorael, of Veneetse Bevie-
zen, en allerei Veneetsch Quispel-
grein, Schape-talk, eenige Oostin-
dische gestreepte en geruite kle
den en diergelijke stoffen". Het
was een voordelige handel, want
de kooplieden kregen er in hoofd
zaak goud voor terug.
SLAVEN EN SOLDATEN
De goudkust moest echter meer le
veren. Johan Maurits van Nassau had
intussen ook Brazilië op de Portuge
zen veroverd en had slaven nodig
voor de plantages. Aan de Goudkust
ontstond dan ook een levendige sla
venhandel, waarin weldra ook de En
gelsen hun aandeel wilden hebben. In
april 1665, tijdens de Tweede Engelse
Oorlog, veroverden ze met een blik-
semaanval de Hollandse forten op de
Goudkust, doch nog voor het einde
van dat jaar joeg Michiel De Ruyter
hen er weer uit.
Omstreeks 1700 namen naast de
Nederlanders ook Engelsen en Denen
aan de bloeiende slavenhandel deel.
Hun vertegenwoordigers zetten de
negerstam tegen de andere op. Voor
durende oorlogen waren het gevolg.
Dat was ook de bedoeling, want de
ze oorlogen leverden vele gevangenen
op en elke stam leverde prompt zijn
gevangen vijanden aan de handelaren,
door wie zij werden gesteund. In 1782
verdween de Hollandse handelaren
weer tijdelijk nagenoeg van de slaven
markt, toen al hun forten op één na
door de Engelsen werden veroverd,
maar na de Vrede van Versailles in
1783 kwamen zij weer terug en zetten
zü het winstgevende bedrijf voort. Tot
omstreeks 1810, toen de slavenhandel
werd afgeschaft.
Sindsdien werd het leven aan de
Goudkust wat rustiger, nu de stam
men niet meer door ae slavenhandela
ren tegen elkaar werden opgezet. Wel
was de stam van De Ashanti nog
steeds op gebiedsuitbreiding uit, maar
de „normale" ruilhandel leefde weer
op en de opbrengsten werden broeder
lijk door Engelsen en Nederlanders
gedeeld. De Denen waren van het to
neel verdwenen; zonder slavenhandel
zagen zij er geen winst meer in, zodat
ze in 1850 hun nederzettingen aan
de Engelsen verkochten.
Wanneer de negers niet meer als
slaven mogen worden verhandeld, la
ten we er dan soldaten van maken,
moeten toen de Hollanders hebben
f en schiepen zodoende voor de Hol
landse kooplieden een nieuwe handel:
l kleding voor de mannen en vrouwen
van de Goudkust. Er was slechts één
verschil met de Javaanse batiks: voor
de negers moesten de kleuren dieper
zijn; ae sfeer van oerwoud en kracht
moest er in tot uiting komen. „Dat
kan", zei men bij de bedrijfsjes In
Nederland, waar deze stoffen ver
vaardigd werden. De gebruikelijke
stnl-Vermeer werd afgezworen: voor
Afrika maakten ze batiks in Rem
brandt's stijl. Rembrandt was precies
wat de negers prachtig vonden en dat
vinden ze heden ten dage nog.
In 1871 deed Nederland al zHn be
zittingen aan de Goudkust aan Enge
land over, in ruil voor Engelse ge
biedsdelen op Sumatra. De Neder
landse handel in die tjjd werden
behalve batiks grote partyen buskruit
en jenever naar de Goudkust geëx
porteerd kreeg by verdrag dezelf
de rechten als de Engelse handelaren
en dat verdrag is nog steeds van
kracht. Sinds het vertrek van de Ne
derlanders hebben de bewoner» van
Goudkust overheersing gekend. Lang
zaamaan groeide het verlangen weer
op eigen benen te staan.
Op 6 maart zal de groei naar be-
wustworden bekroond met de volledi
ge vryheid en onafhankelijkheid. Een
nieuwe vri|e staat Ghana, al» domi
nion van Engeland, ziet dan het licht.
Langer leven voor natriumlampen
(Van een speciale
verslaggever).
In de afgelopen ja
ren is er aan de straat
verlichting in Leeu
warden heel wat ver
beterd voornamelijk op
de belangrijkste ver-
keerstrajecten, die een
goede verlichting met
natrium of kwïklam-
pen hebben gekregen.
Bij de natriumlam
pen doet zich 'n merk
waardigheid voor. Zij
worden door de fabri
kant gegarandeerd
voor een levensduur
van drieduizend uren,
dat is dus driemaal
zoveel als do gloeilam-
£en, die men in de
uiskamer gebruikt.
Maar in de Friese
hoofdstad zijn er nu
al verschillende stra
ten, waar zij reeds
meer dan tienduizend
uren hun dienst zeer
goed verrichten, zon
der dat de lichtop
brengst te wensen over
laat.
Het was de directeur
der Gemeentelijke
Energiebedrijven, jr.
H. H. Ph. Bakker, op
gevallen, dat de lam
pen na drieduizend
uren nog wel functio
neerden als ze ten
minste door de
straatjeugd niet ka
pot gegooid waren
maar niet veel licht
meer gaven. Hierover
piekerend vond hij een
methode om deze lam
pen te regenereren met
het bovengenoemde re
sultaat.
Tot nog toe heb
ben deze proeven (zo
als de directeur het
nog steeds noemt) al
een besparing van bij
na tienduizend galden
opgeleverd. Hij is ech
ter nog niet tevreden.
De proeven zijn nog
niet beëindigd, zo ver
telde hij ons. Voor het
langer laten branden
van de natriumlampen
is het onder meer
noodzakelijk, dat de
lichtbakken horizon
taal aan de masten
worden bevestigd en
niet zoals de fabri
kant adviseert met
een helling van twintig
graden.
De Zweedse ertstanker „VUtangl"
waar om de berger* met succes een
verwoede strijd hebben gestreden,
nadat het schip voor het Leugenaars-
hoof d bij Vlissingen aan de grond
ieas gelopen, is donderdag uit de
Vlissingse buitenhaven, waar de la
ding werd gelost, voor herstelwerk
zaamheden naar Rotterdam gesleept,
waar de Zweed In het dok tal gaan.
De foto laat tien hoe de vleugellam
me boot door da sleepboten „Witte
Zee", „Gele Zee" en ,£caldis" bij
Hoek van Holland de Nieuwe Water
weg werd opgesleept.
Vragen staat vrij. 7.
Steeds miér huisvrouwen zien bi,
dat het haar eigen belang is bij
het kopen van een bindmiddel
MAÏZENA DUR YEA te vragen.
En haar winkelier geeft het haar
graag, want het is ook zijn belang
dathaarmaalt\)dcnslagen.Ri)weet
door jarenlange ervaring dat er
voor groenten, soepen en sausen
geen beter bindmiddel bestaat dan
juist MAÏZENA DUR YEA. Bij
het gebruik daarvan zijn misluk
kingen by voorbaat uitgesloten.
Nu de sigaretten duurder worden
kon de Franse komiek Robert Clary
beter niet naar Nederland komen. Hij
vond n.l. op een tentoonstelling te
Chicago, waar ter waarde van een
klein 'miljoen gulden aan antieke pij
pen te zien was, een sigarettenpijpje,
waarmee hij een pakje van twintig
stuks in één keer mee kan oproken
Het wel wat kostbare
van de «ware rokers.
ideaal
Oostelijk Flevoland op
1 juli aanstaande droog
De polder van Oostelijk Flevoland
zal, naar het zich laat aanzien, tegen
1 juli a.s. droog zyn. De waterstand
Is thans ongeveer 1.50 N.A.P. Ir. F.
J. B. G. Geers, hoofdingenieur-direc
teur Zuiderzeewerken, heeft dit giste
ren voor de Nederlandse vereniging
voor landaanwinning ln Esplanade te
Utrecht in een inleiding over de Zui
derzeewerken medegedeeld.
Na een uitvoerig overzicht over de
totstandkoming van de Zuiderzeewer
ken te hebben gegeven, besprak ir.
Geers de moeilijkheden, die zich voor
doen bq de werken voor de toekomsti
ge „Markerwaard", en in het bijzon
der de problemen bij de vaststelling
van het dyktracee. Met de noardelijke
begrenzing wordt de grootte van het
LJsselmeer vastgelegd, waarvan de
oppervlakte bepaald wordt door eisen
met betrekking tot peilbeheersing van
het water en de inlaatmogelijkheden
van zoet water voor omliggende lan
den. De westeiyke begrenzing, aldus
ir. Geers, is voorzover het de Gouwzee
betreft al bepaald, de wateropper
vlakte blijft in haar geheel behouden.
Gestreefd wordt naar behoud van het
Hoornse waterfront en de recreatieve
betekenis van het meer. Bezuiden de
Gouwzee zal een buitendijkse kanaal
langs de kust worden gemaakt tot
het tegenover Amsterdam en de Gooi-
se kust te vormen Unieer.
Over het gedeelte van de westelijke
begrenzing tussen het Hoornse Hop
en de Gouwzee, wordt, aldus ir. Geers,
nog geaarzeld, tussen aansluiting van
de polder direct tegen de kust en een
op noog peil gelegen kanaal.
0 Mrs. Eleanor Roosevelt heeft een ver
klaring ondertekend waarbij 7lj haar
ogen vermaakt aan de ogenbank voor
gezichtsherstel. Haar ogen zullen ge
bruikt worden in operaties die anderen
ziende kunnen maken.
Ik ben van mening, dat jouw gezicht het beste schilderij van deze
expositie is.
BEJAARDEN WEER IN DIENST NEMEN
Tehuizen voor ouden van
dagen zijn overbevolkt
Onder de talloze sporthelden in
het huidige Amerika is waarschijn
lijk de New Yorkse bokser Sugar
Ray Robinson wel het meest ge
liefd. Robinson is een volbloed ne
ger met een lichte huidskleur, die
tussen de touwen op onnavolgbare
wijze hartstocht paart aan gratie,
een mens vol charme, verfijnde
humor en kinderlijke sympathie.
Toen hy in 1952 als tweeëndertig-
jarige in bezit kwam van de we
reldtitel middengewicht, zyn
„handschoenen aan de wilgen
hing" en zich dus ongeslagen uit
de ring terugtrok, steeg de sym
pathie voor hem zo hoog, dat hij,
toen hij 37 werd en om financiële
redenen weer in de ring verscheen,
vrijwel dadelijk zijn titel terugwon.
Eerst onlangs verloor hij een wed
strijd tegen Gene Fullmer, een 25-
jarige lasser, die met het ontstel
lende vermogen van een ijzerhamer
bokst.
Dit alle» moet de lezer bekend zijn
om het voor hem begrijpelijk te ma
ken, waarom een opmerking van
Sugar Ray, toen hij zich In 1952 uit
de bokswereld terugtrok, als een
pralrievuur door heel de Verenigde
Staten ging: „Het is pijnlijk, oud te
worden". En hoewel er natuurlijk
geen causaal verband bewezen kan
worden, is vanaf dit ogenblik bij de
gemiddelde Amerikaan het gecom
pliceerde feitencomplex van het oud
worden voor het eerst tot volledig
bewustzijn gekomen.
Tot op die dag had men zich te
vreden gesteld in het enigszins ge
dachteloos triomfgevoelen, dat de
moderne geneeskunde het leven ver
boven het verlangen verlengd heeft,
zo schrijft Werner Richter in de
„Frankfurter Allgemeine Zeitung".
Nu begon men waar te nemen, dat.
hetgeen weldaad scheen, eigeniyk
zeer dikwijls een ellende werd, wan
neer het verlengde bestaan in voort
durende ziekte moest worden doorge
bracht. Talloze mensen ervoeren, dat
zij van geen enkel nut meer waren,
dat ze geen enkele verantwoordelijk
heid meer hadden, maar ook geen
aanzien meer en dat gedwongen stil
stand maar al te gauw tot geeste-
DUIZENDEN GULDENS IN HET GEDING
Geld wordt onverantwoord aan
gezinsinkomen onttrokken
(Van één onzer redacteuren)
De gokpuzzels onder de titels: „Luk of Raak", „Kruis of Munt", „Quitte
of Dubbel". „Coinwoord-puzzel" e.d. worden 'sinds enige tyd over de goe
gemeente uitgestrooid.
Deze puzzels (import uit Amerika) onderscheiden zich van gewone puzzels
zoals we ze al jaren in de kranten tegenkomen, doordat er een aantal letters
wordt gegeven. Deze letters passen in verschillende woorden van een gelyk
aantal letters. Het goede woord nioet uit een bepaalde zin of zinswending
worden afgeleid. Wanneer er dus gegeven Is: die man Ls is", dan kan
met evenveel recht passen het woord „hels", als het woord „vals".
lijke stagnatie leidt, tot morele in
eenstorting. tot de „tweede Jeugd".
Werkelijk, het deed pijn, oud te wor
den.
Spoedig was cr echter ook een
streven naar begrip en goede wil
merkbaar, iets wat daar dikwijls als
een natuurgebeurtenis losbreekt
wanneer het er om gaat. bedreigde
medemensen te helpen. In Iedere ge
meente werden studiecommissies op
gericht, die onder de naam „Geron
tological Societies" aan het werk
sloegen; de gerontologen. specialisten
in de „ouderdomkunde", begonnen
hun praktijk. Gouverneurs van de
verschillende staten hielden confe
renties en besprekingen, voortdurend
over hetzelfde onderwerp: de verzor
ging der bejaarden.
Theoretisch genomen is de toe
stand thans als volgt. De levens,
verwachting van een inwoner
der Verenigde Staten is sinds
1900 met ongeveer 30 jaar ge
stegen; voor een 65-jarige Ame
rikaan bedraagt zij lieden ten
dage veertien, voor een even
oude Amerikaanse zeventien ja
ren. Ongeveer dertien miljoen
Amerikanen zullen thans ouder
dan 65 jaar zyn; in 1975 zal het
aantal, wanneer de huidige ont
wikkeling voortduurt, tegen de
twintig miljoen lopen en ln 1980
zal iedere zevende Amerikaan
ouder dan 65 jaar zijn.
Onoplosbaar, speciaal voor New
York, W8s het probleem van de huls
vesting der ouden van dagen. Wan
neer zij bij hun kinderen In huls zou
den komen, dan zou dit zonder meer
een ondraaglijke last voor dezen be
tekenen. wanneer men weet, dat de
kamertjes klein zijn en de muren
uitermate gehorig. De openbare be
jaardentehuizen tien Jaar geleden
was er nog ruimte te over zijn
thans volledig overbevolkt
Steden voor bejaarden
De tot nog toe voorgestelde metho
den om uit de impasse te geraken,
zijn talrijk, vele getuigen echter van
dat ontroerende dilettantisme, dat bij
dergelijke gelegenheden pleegt op te
duiken. Zo werd bijvoorbeeld aange
raden de bewoners der liejaardente-
huizen aan nieuwe hobbles te helpen,
schilderen bijvoorbeeld of weven, al
leen opdat ze niet in zwaarmoedg-
heid zouden vervallen.
De Welfare gaf het advies, gezin
nen niet uit elkaar te rukken, het
welk veel eenvoudiger gezegd dan
gedaan is, zodra er kinderen komen
inwonen, die telkens meer kamers
nodig hebben. Toch hebben steden en
staten momenteel grootse plannen
voor hervorming van de bejaarden
tehuizen. Hele woonkoionies. kleine
steden, uitsluitend voor bejaarden
gebouwd, verrijzen in de „zonnesta-
ten California en Florida.
Tegenover de groeiende omvang
van het probleem sinds 1900 is de
bevolking van Amerika verdubbeld
en het aantal ouden van dagen ver
viervoudigd zijn al deze maatre
gelen te vergelijken met druppels op
een gloeiende plaat. Steeds sterker
worden overigens de stemmen, die
opnieuw indienststelllng van de uit-
geschakelden voorstaan. Bovendien
is het op het ogenblik de beste ge
legenheid om van denkrichting te
veranderen, aangezien 55 van de
grote Amerikaanse steden arbeiders
tekorten melden. 74 steden „jobs for
lommen in zou moeten vullen, om
er zeker van te zijn, dat er één
goede oplossing bij is. Zou iemand everyone" adverteren cn slechts 20
Op het eerste gezicht lyken de coin- j
woord-puzzels bijzonder simpel maar I
wie er aaji begint merkt weldra, dat
het maar een bedrieglijke schijn is. In j
tegenstelling met de gewone puzzels j
is immers de vooropgezette bedoeling
van de ontwerper van de coinwoord-
fiuzzel, zo weinig mogelijk goede op-
ossingen te krijgen, hij gaat van het
principe uit, dat hy de puzzelaar op
een dwaalspoor moet brengen, terwijl
de omschryving van het gevraagde I
woord bij een gewone puzzel de puz
zelaar juist op de goede weg wil hel
pen.
Wie enige malen ervaren heeft hoe
klein de kans is een feilloze oplossing
te leveren, bespaart zich al gauw de
ergernis en doet in het vervolg niet
meer mee.
De organisatoren van dit soort
puzzels beseffen het terdege en
daarom houden ze de animo gaan
de. door een prys uit te loven, die
ver uitgaat boven de prijzen die
gewoonlijk niet puzzels te winnen
zijn. Bedragen van vier- of vijfdui
zend gulden zijn tegenwoordig
geen zeldzaamheid meer. Het
„succes" van deze nieuwe vorm
in de puzzelary heeft vernuftige
geesten ertoe gebracht variaties
te bedenken, die welhaast nog ge
raffineerder zijn. In dit soort
wordt de puzzelaar ec-n tiental
vragen of zinnen voorgelegd. Voor
de beantwoording van elke vraag
of voor de aanvulling van elke zin.
wordt keus gelaten uit drie moge
lijkheden. Een eenvoudig reken
sommetje leert, dat men bij tien
van dit soort vragen 59.049 ko-
zich die moeite misschien willen
getroosten, dat aantal oplossingen
in te zenden de vraag is of hij
er in luttele dagen mee klaar zon
komen de lust ertoe wordt hem
geheel ontnomen door de conditie,
dat slechts mag worden deelgeno
men a raison van een kwartje per
kolom. Al die kwartjes bij elkaar,
al of niet vermeerderd met een in- i
zet van de krant maar met aftrek
van een bepaald percentage admi-
nistratiekosten, vormen de prijs diagram. Men is dus verplicht zovee l
voor wie de goede oplossing heb- i bladen te kopen als men oplossingen
ben geleverd. wil insturen. En dit heeft al tot het
gemeenten resten van werkloosheid
hebben.
Oudere ambtenaren en arbeiders
ronden wellicht ervaring, gemoeds
rust en misschien zelf» wel wijsheid
meebrengen. In elk geval ronden er
gelukkiger en zodoende meer gezon
de en misschien zelfs wel verjongde
medemensen „geschapen" worden.
De verleiding om aan deze, qua op
zet op de voetbalpool gelijkende puz
zels. deel te nemen is kennelyk zo
groot, dat er duizenden guldens mee
gemoeid zijn. Eenvoudigen van geest,
die onmogelijk het raffinement van de
vraagstelling kunnen doorzien, en
voor wie deelnemiDg dus zuiver een
gok is. aarzelen niet om tientallen in
gevulde kolommen in te sturen. Niet
zelden worden daarmee onverant
woorde bedragen aan het gezinsinko
men onttrokken. Er is ons een geval
bekend, van een wekelykse inzending
van 70 van deze kolommen. En dit on
verantwoorde onttrekken van gelden
aan het gezinsinkomen geschiedt ook
by de oplossing van de coinwoord-
puzzel. Daarbij hoeft weliswaar geen
inleggeld voor deelneming te worden
betaald, maar wel worden de deelne
mers verplicht de oplossingen ln te
zenden op het in het blad afgedrukte
exces geleid, dat een inwoner uit Delft
die wiskundig berekend dacht tc heb
ben hoeveel oplossingen h(j moest in
zenden, 1023 kranten nabestelde. Het
kostte hem ruim 170. Het trieste
voor hem was. dat hy nog meer dan
vijf fouten had gemaakt en zelfs niet
voor een deel van de prys ln aanmer
king kwam.
Welke gevaren er aan deze jongste
rage in de puzzelarij dus zijn verbon
den. is de justitie ook biykbaar niet
ontgaan. Op 6 maart zal tenminste de
leiding van een van de Amsterdamse
dagbladen voor de kantonrechter moe
ten verschijnen wegens overtreding
van de loterywet met de door dit blad
gepubliceerde puzzel. Drie dagen la
ter zal er een overeenkomstige zaak
dienen tegen de Eerste Nederlandse
Puzzelondcrncming. De jongste puz-
zelrage zal dus wel eens de langste
tpd geduurd kunnen hebben.