SPANJE: RE I SLA ND DER TOEKOMST
Don Quichot, de edelste aller
ridders én de onsterfelijkste
Toledo is eigenlijk
één groot museum
Gebied vol
helaas nog
bezienswaardigheden
moeilijk bereikbaar
In tal van gedaanten komt men hem
in Cervantes' geboortestreek tegen
(Van een reizend redacteur.)
Madrid verlatende en de brede weg naar Valencia oprijdende, passeert
men een uitgestrekt plein, waar enige zeer grote standbeelden de aandacht
trekken. Geen mens behoeft te vragen, wie de belde ruiters van het eerste
standbeeld voorstellen: met één oogopslag ziet leder, dat het Don Quichot
en Sancho Panza zijn. Daarachter staat een groot monument, waartegen
het beeld is geplaatst van de schrijver van een der beroemdste boeken uit
de wereldliteratuur: „De geestryke ridder Don Quy-hot van de Mancha". Is
het toevallig, dat vlak achter dit gedenkteken een zeer hoog en indrukwek
kend gebouw oprystde wolkenkrabber van Madrid? De schrijver Miguel
de Cervantes Saavedra torent hoog uit boven vele andere beroemdheden van
zyn tijd en verdient te staan naast Dante, Shakespeare en Goethe
Het noodlot dat boeken als Robin- hem houden.
ners U het huis van Dulcinea
aan te wijzen. Twijfel daar niet
aan: het huis is tot nationaal
monument verklaard en zal op
rijkskosten gerestaureerd wor
den.
Gaat U deze winter het klassieke
boek nog eens ter hand nemen? Er
zijn twee heel goede vertalingen in
het Nederlands. Wij geven de voor
keur aan de sappige, statige en om
standige vertaling van Schuller tot
Peursum uit 1855, maar we kunnen
de vertaling van Werumeus Buning
en Van Dam uit 1940 met een gerust
geweten aan een ieder aanraden. Hoe
meer leden de Orde der Cervantisten
krijgt, hoe liever het ons is.
son Crusoë, Gullivers Reizen, Mlinch-
hausen en Tijl Uilenspiegel heeft
achtervolgd, spaarde helaas ook de
edele en zeer dappere Don Quichot
niet: hij werd tot een vermakelijke
figuur voor de allerjongste lezers,
eigenlijk een toonbeeld van belache
lijkheid. Het grootse werk werd gru
welijk bekort, verwrongen en ver
knoeid; men moet heel wat moed op
brengen om, met de herinnering aan
de jeugdlectuur in zijn hoofd, het
echte boek in een goede vertaling
zo'n duizend bladzijden te gaan
lezen. Wie hét eens gedaan heeft,
doet het echter vast nog eens en nog
eens.
Niet alleen wordt de lectuur een
onvergetelijke belevenis, maar er
gebeurt iets met de lezer: nadat
hij dit bad in humor en tragiek
heeft ondergaan, is hij opgeno
men in de wereldwijde orde der
„cervantisten", mensen die
muurvast weten dat al deze ver
makelijke avonturen waar en
waarachtig en ontwijfelbaar ge
beurd zijn.
Don Quichot is de onsterfelijke ver
beelding van de Spaanse ziel. Hij is
natuurlijk in de ogen van de nuchter-
lingen gek en zijn knecht denkt er
ook al niet anders over. (Hoewel...
De Ridder van de Droevige Figuur
heet hij gewoonlijk en men weet van
hem dat hij tegen windmolens vocht
en trouw bleef aan zijn geliefde Dul
cinea, die misschien alleen maar in
zijn fantasie bestond. Maar er zijn er
al heel wat voor dwaas en krankzinnig
uitgekreten, die een zeer bijzondere
levenswijsheid bleken te bezitten. In
elk geval zal ieder, die Don Quichot
kent, hem niet alleen geestrijk maar
ook wijs noemen en innig veel van
We hebben het stadje gezien waar
Cervantes geboren werd, we weten
nu hoe de landstreek de Mancha er
uitziet, we kregen ontzag voor de
windmolens die Don Quichot onver
schrokken te lijf durfde gaan, wij
reden vlak langs El Toboso, wa ai-
Dulcinea gewoond moet hebben.
We kwamen op onze reis heel wat
uit het boek bekende namen tegen,
maar belangrijker is, dat wij Don
Quichot zelf ontmoet hebben: in tal
van gedaanten, verkledingen en ge- j
moedsgesteldheden, maar altijd de
ridder zonder vrees of blaam, zonder
smet of rimpel, altijd de vechter voor
het verdrukte en belaagde, voor het
lijdende en geringe.
„Ruta cervantina"
Er is enige jaren geleden een ver
taling verschenen van een al sedert
een halve eeuw beroemd boek van de
Spaanse schrijver Azorin, waarin deze
een prachtige schildering geeft van
de weg, die Don Quichot op zijn
zwerftochten gevolgd heeft. Dat boek
heeft vele cervantisten er toe verleid
ook eens op pelgrimstocht te gaan,
teneinde de uit het boek welbekende
plaatsen vol piëteit op te zoeken.
Zouden de windmolens van Campo
de Criptana niet werkelijk de molens
zijn, die de hidalgo voor vervaarlijke
reuzen aanzag? De kenners weten
de onderaardse grot aan te wijzen,
Op een plein in Madrid slaat een
standbeeld voor Don Quichot en zijn
schildknaap. Beide figuren zijn bij
zonder goed getroffen.
waar zich een merkwaardig avontuur
heeft afgespeeld en hetzelfde is het
geval met de herberg, waar Don
Quichot gedurende de nacht de wacht
bij zijn wapenrusting hield.
Niet zo ver van Toledo ligt El
Toboso én daar weten de bewo-
A<VVV\\^\N\\\\<VVVVVVVVVV^
Door J. Piebenga
VWVNAAA/VVWvVvVVVVVVVVV
Betoverde stad
Nog geen 40 kilometer van
Cuenca ligt een voor Europa
uniek natuurlandschap: Ciu-
dad Encantada (de Betoverde
Stad). Men komt er langs een n
H heel mooie weg en moet er
zeker een flinke lange middag
M voor uittrekken. In een zeer |f
H uitgestrekt gebied heeft het
erosieproces zulk een eigen-
aardig resultaat gehad, dat de
vreemdste rotsformaties van j|
=1: ontzaglijke en vreesaanja-
gende afmetingen zijn overge-
1§ bleven. De monstrueuze en
groteske steenformaties, waar
men uren doorheen kan wan-
delen, doen de indruk post vat-
H ten dat men in een prehisto-
H risehe wereld verplaatst is.
Een prachtig land voor geolo-
1 gen! n
lm
Voor feesten en versieringen
De noordelijke volken zouden nim
mer zover durven gaan, wat de plas
tische voorstelling van'bijbelse figu
ren en gebeurtenissen betreft. In
Spanje, waar de hervorming nauwe
lijks is doorgedrongen, maar nim
mer de volkslagen heeft bereikt,
kent men veel minder scrupules.
Daarom worden ook de volksfeesten
er altijd kerkelijk gesanctioneerd,
hoezeer hun oorsprong vaak ook in
het heidendom, in het bijgeloof of in
de magie terug te vinden is.
Een van de volksfeesten, die op
een. eeuwenoude traditie berusten,
maar die in de laatste halve eeuw
tot een ongekende bloei zijn herre
zen, zijn de Fallas van Valencia. De
fallas zijn huizenhoge bouwsels van
hout, carton en was, van verf en
gekleurd papier, van balken en lat
ten, die stuk voor stuk bijzondere
kunstwerken mogen heten. Elke wijk
of straat heeft in de middelste week
van maart zo'n falla gereed en be
schouwt die als het symbool, het
wapenschild, het gemeenschappelij
ke naamkaartje. In 1956 waren er in
totaal een 146 fallas en het stadsbe
stuur had wel werk met het toeken
nen van prijzen en hoge beloningen.
Aan de vooravond van de dag van
Sint-Jozef worden ze opgericht en
dan is de stad vol met mensen en
wordt er natuurlijk niet gewerkt.
Het merkwaardige is echter, dat al
deze bouwsels, die veel werk, kunst
zin en ook geld opgeëist hebben,
voor middernacht verbrand moeten
worden.
Dramatisch relaas
in het Alcazar
In Spanje geweest te zijn en Tole
do te hebben overgeslagen, dat is
zoiets als Keulen bekijken, zonder
naar de Dom te gaan of Parijs te
bezoeken en de Seine met de Notre
Dame links te laten liggen. Eigen
lijk is Madrid vooral wanneer
men afziet van het onvergetelijke
Prado en het indrukwekkende ko
ninklijk paleis niet half zo inte
ressant als het ongeveer 70
a 80 kilometer ten zuiden
daarvan gelegen Toledo. De legen
de zegt, dat deze wonderbaar
boeiende stad aan de Taag een
paar duizend jaar voor Chr. door
Is Spanje wel geschikt voor
modern toerisme De Brit
ten hebben van oudsher al
bevestigend op deze vraag
geantwoord waarschijn
lijk omdat ze reeds door zul
ke sterke banden met Portu
gal verbonden waren en
de Duitsers kwamen ook
steeds graag naar het zon
nige zuiden. De eersten staan
De ..Casas Colgadas" rotshuizen
in Cuenca, zijn op de uiterste rand
van een hoge en steile rots gebouwd
De bewoners zullen wél geen last van
duizeligheid meer hebben.
op de lijst van buitenlandse
bezoekers nog steeds boven
aan, maar de Duitsers komen
de laatste jaren voortdurend
talrijker opzetten. Er zijn
door Duitsers gedreven ho
tels, hier en daar leest men
„man opricht Deutsch" of
„Reiseandenken zu liaben"
en onze oosterburen weten
vooral de warme kust van de
Middellandse Zee te waarde
ren. Belgen komen er meer
dan Nederlanders, maar de
laatsten ziet men vooral op
de Balearen elk jaar meer.
Weinigen zullen geneigd zijn
Spanje per trein of lijnbus te
bereizen. Het duurt erg lang.
is maar zelden comfortabel
meestal het omgekeerde en
bezorgt ook overigens heel wat
tijdrovende moeilijkheden.
Naar Madrid per trein reizen
is ook een langdurige zaak;
men kan dan veel beter en als
men de tijd rekent ook haast
voor evenveel geld per K.L.M.
gaan, die enige malen per
week op de Spaanse hoofdstad
vliegt en daar. met een tussen
landing in Luxemburg en Nice,
acht uur voor nodig heeft.
Een auto met caravan lijkt
ons de meeste ideale reisma-
nier. De afstanden zijn zeer
groot en heel wat dorpjes heb
ben nauwelijks zoiets als een
cafeetje, laat staan dat er
slaapgelegenheid te vinden is.
Wil men zich niet tot de voor
naamste plaatsen en de beken
de toeristenoorden beperken,
dan moet men veel eigen ini
tiatief ten toon spreiden en is
kennis van de Spaanse taal on
ontbeerlijk. De talenken-
h'cn groep jonge geestelijken in ge
heel zieart habijt begeeft zich in op
tocht naar de kathedraal van Toledo.
Geen ongewoon beeld in het Spaanse
volksleven.'
nis der Spanjaarden is gering;
met Frans komt men mis
schien nog het verst, hoewel in
de laatste jaren het Engels
veel meer in gebruik komt.
Van sociaal- of jeugdtoerisme
weet men in Spanje nog zo
goed als niets. De jeugdher
bergen, zoals de Nederlandse
jongeren die zo goed kennen,
heeft men er niet. De bevol
king is te arm om op stap te
gaan; het percentage buiten
eigen woonplaats vakantiehou
dende Spanjaarden is zeer ge
ring. Het autoverkeer is er
maar zeer dun, mede door de
grote afstanden. Niet overal
zijn benzinepompen en ook
voor reparaties zal men vaak
vergeefs hulp moeten zoeken.
In typische toeristenplaatsen,
zoals Benidorm bij Alicante
vindt men een verbinding van
camping met motel, maar dat
is nog uitzondering. Toch
wordt er blijkbaar door de
Spanjaarden óp gerekend, dat
het land in de komende jaren
steeds groter wordende stro
men reizigers zal moeten ver
werken en men poogt de la
cunes dan ook op té vullen.
Het directoraat-generaal voor
het toerisme is een rijksinstel
ling; het heeft reeds heel wat
gedaan om in het tekort aan
logiesgelegenheid te voorzien.
De „paradores" en „albergues"
zijn zeer verzorgde en moderne
hotels en de „hosterias" dito
restaurants, maar goedkoop
zijn ze allerminst. Het net van
deze voortreffelijke, maar al
weer voor de bevoorrechte
klassen bestemde gelegenheden
is echter nog te dun om er te
allen tijde van te kunnen pro
fiteren.
En wat dg wegen betreft, er
is de laatste twintig, dertig
jaar inderdaad ontzaglijk voel
verbeterd, maar nog altijd
doe men goed nooit aan de Ne-
Zundvervoer voor wegaanleg gebeurt
in Toledo niet met zware transport-
auto's, maar volgens een eenvoudige
methode: iïi gevlochten draagmanden
op de rug van geduldige ezels.
'Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllll
J Vele bladzijden in de Toledaonse
geschiedenis zijn met niets dan bloed
geschreven een „Toledaansv
nacht" is het Spaanse equivalent voor
de St. Barthoiomeiisnacht maar
tegelijkertijd heeft de geest er d'
grootste triomfen, behaald en is de
'cultuur er tot een schier onvoorstel
bare hoogte geklommen. Misschien
is daarom Toledo zulk een spreken
de demonstratie van het dualisme en
de tragische dialestiek in de Spuause
ziel.
IlIflIlllllllllllllllllllIllllllillllllllllllllOnilllllllllllIllinilllllHlllllIllllllHIIIII
afstammelingen van Noach ge
sticht is. Goed, er worden meer
leugentjes over beroemde steden
verteld, maar vast staat dat de Ro
meinen hier al gevestigd waren,
dat de Visigothen, Moren en Joden
er in groten getale gewoond heb
ben en dat de stad in de rooms-
katholieke wereld van meet af
aan, een zeer vooraanstaande
plaats heeft ingenomen.
De stad heeft iets typisch militairs
over zich. Zij ligt op een hoge heu
vel, die voor een groot gedeelte dooi
de Taag wordt omstroomd en is bui
tengewoon goed verdedigbaar. De
Toledaanse wapenindustrie is van
oudsher bekend en nóg kan men er
de schoonst bewerkte zwaarden, dol
ken en floretten kopen. Buiten de
stad ligt een zeer fors en mooi ge
bouwd kasteel, dat als opleidings
school voor militairen wordt gebruikt
en binnen de stad ligt het Alcazar.
Als Franco blijft en zijn vorm
van fascisme ih Spanje gepro
longeerd wordt, zal dit Alcazar
er zijn er in Spanje meer.
want de naam is niets anders
dan de Arabische aanduiding
voor kasteel of burcht onge
twijfeld tot een beroemde poli
tieke bedevaartplaats worden, 't
Hooggelegen en magistrale re-
naissance-bouwwerk is tijdens
de burgeroorlog in 1936 vrijwel
geheel verwoest, toen generaal
Moscardo zich met zijn cadetten
en civiele garden achter de mili
taire opstand van generaal
Franco plaatste.
Er moet in deze stad, die nu een
veertigduizend inwoners telt en een
rustige, haast landelijke indruk
maakt, in het verleden trouwens ont
zaglijk veel zijn omgegaan. Anders
zou niet bijna ieder huis van een be
wogen verleden spreken. Eigenlijk
wandelt men steeds in een groot mu
seum rond en het verbaast dan ook
niet dat de stad als geheel tot na
tionaal monument is verklaard. Wie
studie van bouwstijlen gemaakt
heeft, ontdekt telkens weer nieuwe
facetten in dit uitermate rijke en
veelvormige geheel. Een moskee of
synagoge, die na de gewelddadige
verdrijving van Moren of Joden tol
r.-k. kerk werd omgebouwd, blijft
natuurlijk iets van haar oorspronke
lijk karakter behouden.
Men kan één dag in deze stad
rondlooen en zich van ogenblik tot
ogenblik verwonderen maar moet
niet menen haar dan meer dan op
pervlakkig bezien te hebben. Alleen
voor de kathedraal zou men rustig
een dag moeten uittrekken en dan
nóg veel moeten overslaan. De kar
dinaal van Toledo is de primaat van
Spanje en dat is ook de reden waar
om men deze stad wel eens „het
hoofdkwartier van het christendom''
genoemd heeft
derlandse situatie terug te den-
ken. De hoofdwegen zijn
meestal goed, maar de bijwe
gen vaak erbarmelijk slecht.
Tenslotte: Men ga niet op reis
zonder goede reisgidsen. (Bae
deker, Guide Bleu, eventueel
de meer beknopte Nederlandse
boekjes). Spanje zit zo over
vol historische herinneringen,
dat men er makkelijk aan
voorbijloopt. En voorts: weest
ook hier voorzichtig met het
kopen van souvenirs; er is
veel rommel bij. Wanneer men
U tot overmaat van ramp voor
een Amerikaan aanziet, moet
U de officiële prijs (dat is heel
vaak opzettelijk te veel) be
talen!
