mmoRD
Kritiek op eenzijdige politieke
voorlichting in de ether
In het Oostenrijkse
houden „herders"
Burgenland
de wacht
?RIJDAj& 2t DECEMBER 1956
PRO VINOIALE ZEEUWSE COURANT
3
Ook luisterbijdrage voor de
Wereldomroep wekt verzet
(Van onze parlementaire redacteur)
Er is al sinds jaren in ons land iets niet in orde met de staatkun
dige voorlichting van de bevolking door middel van de radio. In het
verleden is daarop in de Tweede Kamer meermalen de aandacht ge
vestigd. Opnieuw hebben enkele afgevaardigden donderdagmiddag
bij de voortzetting van de behandeling van de begroting van onder
wijs, kunsten en wetenschappen voor 1957 bij minister Cals erop
aangedrongen zijn invloed aan te wenden om een billijker en recht
vaardiger verdeling te krijgen van de voorlichting door de verschil
lende politieke partijen, die Nederland kent.
Met name mevrouw Fortanier de
Wit iv.v.d.) was van oordeel, dat de
verhoudingen in Nederland zo scheef
getrokken zijn, dat van een diep be
schamende toestand moet worden ge
sproken. „De voorlichting is vrijwel
alleen Rooms-Rood gekleurd", zo zei-
de zij. Dat is het gevolg van liet feit,
dat de omroepwet nog altijd op zich
laat wachten. Zij vond dat er geen
sprake meer is van een eerlijke
sportieve strijd tussen de politieke
partijen, nu de twee grote politieke
groeperingen de ether beheersen.
Wanneer ingrijpen?
Jkvr. Wttewaall van Stoetwe
gen (c.h.) was allerminst tevreden
over de politiek m de ether. Zij
betreurde, dat wel de twee grote
partijen elk een hun geheel ver
wante omroepvereniging achter
zich hebben en de ^ndere partijen
een eigen omroep ontberen, waar
door liet ..droit de réponse" in 't
gedrang komt. Hierop aansluitend
informeerde de heer Van der Zaal
(a.r.j of de minister toezeggin
gen kon doen over de politiek in
de radio.
Hij was van mening, dat de minister
8poedig zijn belofte inzake de zendtijd
voor politieke partijen behoort in te
lossen. Reeds heeft hij een maand
de tijd gehad om zich te bezinnen over
het advies van de radioraad.
Ook in ander opzicht heeft de mi
nister, of eigenlijk de staatssecre
taris mr. Höppener, die de radiozaken
onder zjjn beheer heeft, nogal wat kri
tiek te verduren gehad. Bijvoorbeeld
wat de luisterbijdrage betreft. De lie
ren Van der Zaal (a.r.). Gortzak (c.
Waarschuwing
andere politici reeds herhaaldelijk
daarop gezinspeeld, maar men heeft
aan hun waarschuwingen geen aan
dacht geschonken, hellicht luistert
men nu naar de schrille noodkreet
van Spaak.
Die noodkreet heeft te meer bete
kenis gekregen nu Spaak secretaris
generaal is geworden van de Noord-
atlantische verdragsorganisatie. Op
hem rust de taak die organisatie tot
nieuw leven te wekken en de samen
werking tussen de Atlantische lan
den te stimuleren.
Die samenwerking had geleden door
liet Engels-Franse optreden in Egyp
te.
En dat optreden was weer uitge
lokt door het wanhopige falen van de
Verenigde Naties jegens het agres
sieve Egypte. Daaruit laat zich dan
weer tie "felle aanval van Spaak op
de Verenigde Naties verklaren.
Zij wil een waarschuwing zijn voor
allen, die op dit ogenblik nog iets
waardevols verwachten van de Vere
nigde Naties.
Veel meer dan een man van de
Verenigde Naties is Spaak een man
vap het Verenigd Europa. Vandaar
ook zijn optreden als secretaris-gene
raal van de Navo. Hij wil Europa tot
nieuw leven wekken en het weer tot
een internationale macht maken,
waarmee agressieve landen rekening
moeten houden.
Eerst als een Verenigd Europa de
Verenigde Naties tot steun kan zijn,
zal deze laatste organisatie uit haar
toestand van verval herrijzen.
Uit zichzelf heeft zij daartoe niet
de kracht. Dat is de gezonde gedach-
tengang, die achter de waarschuwing
van Spaak ligt.
Zij, die nog enig heil van de Vere
nigde Naties verwachten zullen er-
goed aan doen de verstandige woor
den van de socialist Spaak nauwlet
tend te overwegen.
DUITSER ONTSLAGEN. De Duitser
Karl Strickhausen, 30 jaar, was door
zijn firma ontslagen en hij weet dit
aan een collega. Hij stormde het kan
toor binnen, bewerkte het gelaat van
de collega met een karwats en wierp
hem peper in de ogen. Vervolgens
keerde hij zich tegen een andere em
ployé die hem probeerde tegen te hou
den. en brak van deze man de neus en
sloeg hem twee tanden uit.
Strickhausen vertelde de rechter dat
zjjn vader hem in zjjn jeugd elke dag
met de karwats bewerkt had, maar de
rechter wilde dit niet als verzachten
de omstandigheid accepteren. Uit
spraak: vijf maanden gevangenis
straf.
TOCHT. Mevrouw Beatrice Dunn uit
Pittsburgh heeft echtscheiding gekre
gen, omdat haar echtgenoot haar ge
durende tien jaar op een onverwarmde
zolderkamer had laten slapen, omdat
zij snurkte. De heer Dunn vond het
zelfs niet goed, dat zij de deur van
haar kamer openliet, daar er dan „te
veel koude lucht naar beneden
kwam".
p.n.), Peters (k.v.p.) en Van Sleen
(p.v.d.a.) vonden het onjuist, dat de
wereldomroep voor een deel uit de
luisterbijdrage wordt betaald.
De radioretributie is bestemd voor
de,instandhouding van de radio-om
roepverenigingen. De wereldomroep
is bestemd voor het buitenland en
niet voor de Nederlandse luisteraar.
Daarom, zo meenden zij, dient deze
omroep door de overheid te worden
gefinancierd. Het is begrijpelijk, dat
zij kritiek oefenden op het voorne
men om de luisterbijdrage te verho
gen, welke verhoging nnodzakelyk ge
acht wordt juist wegens de hoge
kosten van de wereldomroep.
Eindstation
Zoals men zich zal herinneren heeft
onlangs de staatssecretaris Höppener
zijn toestemming geweigerd voor de
vertoning van de film „Eindstation"
voor de televisie. Daarop is nu in de
Kamer in duidelijke bewoordingen
aanmerking gemaakt. Jkvr. Wtte
waall van Stoetwegen (c.h.) vroeg
zich af wat wel en wat niet toelaat
baar is vcor de televisie. Op ballet,
cabaret en toneel wordt alleen een re
pressief toezicht uitgeoefend. Waar
om wordt er voor een film als „Eind
station", die door de filmkeuring
goedgekeurd is voor personen boven
achttien jaar, een uitzondering ge
maakt? Was de mening van de staats
secretaris over deze film zo ongun
stig vroeg zij. Zij vestigde er de aan
dacht van mr. Höppener op. dat er
ook nog zoiets bestaat als de ouderlij
ke macht. Men moet aan de vader en
de moeder overlaten of zij de knop
zullen omdraaien wanneer op het te
levisiescherm iets verschijnt, dat zij
minder geschikt voor hun kinderen
achten. Zij drong er op aan, deze zaak
nog eens in den brede te bezien. De
heer Van Sleen (p.v.d.a.) sloot zich
geheel bij het betoog van jkvr. Wtte
waall van Stoetwegen aan.
De kunst had vooral de aandacht en
die van de heren Willems (p.v.d.a.) en
Verhoeven (k.v.p.). Het was hun niet
duidelijk waarom een bedrag van
95.000 aan subsidie is uitgetrokken
voor het Nieuw Jeugdtoneel, dat zijn
bestaansrecht nog moet bewijzen.
Waartegenover 't Nederlands Jeugd
toneel, dat al twintig jaar werkt en
niet minder dan 120 jeugdvoorstel
lingen per jaar geeft, niets krijgt.
Ook vond men het onjuist, dat
aan het Nederlands Ballet een sub
sidie wordt verstrekt van 95.000
en aan het Ballet der Lage Lan
den. dat zijn plaats in het Neder
landse culturele leven zeker waard
is. van slechts 25.000. De heer
Willems en mevr. Fortanier de
Wit klaagden over de slechte geo
grafische spreiding van de leden
voor de P,aad voor de Kunst. Eerst
genoemde wees erop, dat een van
de noordelijke provincies gegn ver
tegenwoordigers in deze raad
heeft en de andere noordelijke pro
vincies slechts een enkele.
Overigens is in bet debat, waaraan
ook deelnamen de heren Stufkens (p.
v.d.n.) en Foekema (a.r.) verontrus
ting uitgesproken over de crisis in het
jeugdwerk en gevraagd om aan de
christelijke openbare leeszalen even
veel subsidie te verlenen als aan de
rooms-katholieke. Do staatssecretaris
zal de verschillende afgevaardigden
vrijdagmiddag antwoorden.
INTERNATIONALE TAR-
WE-OVEREENKOMST.
In de avondvergadering heeft de.
Kamer het ontwerp van rijkswet tot
goedkeuring van de 25 april van het
vorig jaar te Washington tot stand ge
komen internationale tarwe-overeen-
komst z.h.s. goedgekeurd.
Het ontwerp was aanleiding tot een
vrij langdurig debat. De hoeveelheid
van de overeenkomst bedraagt voor
Nederland 700.000 ton. Minister Mans-
li,oit uitte de wens dat naast deze
tarwe-overeenkomst andere akkoor
den met betrekking tot de hele voed
selsituatie tot stand kunnen worden
gebracht.
Vonnis van acht jaar in
moordzaak-Doetinchem.
Het gerechtshof te Arnhem heeft
gisteren de 37-jarige archivaris uit
Den Haag B. B. in hoger beroep
veroordeeld tot acht jaar gevange
nisstraf met aftrek en ter beschik
kingstelling van de regering, wegens
doodslag, meermalen gepleegd. Hij
had op 20 januari 3955 zijn oom
en diens huishoudster in Doetincliem
van het leven beroofd.
Het vonnis van de rechtbank luid
de levenslange gevangenisstraf. De
procureur-generaal bij het gerechts
hof te Arnhem had in hoger beroep
twintig jaar gevangenisstraf met af
trek van voorarrest en ter beschik
kingstelling van de regering gevor
derd.
ROEP IN DE NACHT .- „HIER OSTERREICH, SCHNELL, SCHNELL
Voor haastige reizigers in Ro-
me bestaat daar een soort
„spoedkapsalon", waar men te-
gelijkertijd geknipt en gescho-
ren kan n orden en een pedicit-
re kan krijgen. De foto laat ff
zien lioe dat allemaal tegelijk
verloopt. Het aantal gewonden
is niet bekend
lllllllllilllllllllllllllllllilllll
Geheimzinnige tekens en signalen
op donkere landwegen
(Van één onzer redacteuren)
Audau. Nacht van woensdag op donderdag. Dit verhaal bij het aan
breken van de dag geschreven, zou in menig opzicht een moderne ver
sie kunnen zijn van de nachtwake d er herders in de velden van Beth
lehem. Het is allerminst de bedoeli ing 't oude kerstverhaal te profane
ren, maar allerlei sfeerbepalende elementen eruit, drongen zich on
weerstaanbaar aan ons op, toen wij vannacht met gedoofde koplampen
door een onafzienbaar moerasgebied naar de Hongaarse grens reden.
Elke nacht, houden diep in het Oostenrijkse Burgenland herders uit
Westeuropese landen de wacht. Hun vuren zijn gedoofd, maar in de
nachtelijke stilte klinkt op een smalle landweg langs een breed kanaal
of over een vers geploegde akker gedempt hun menselijke bescherming
biedende roep: „Hier ist Osterreich, schnell kommen hitte". Totdat
tussen riet en bomen de menselijke gestalten oprijzen, haastig en ver
ward op hun laatste schreden naar vrijheid en veiligheid.
Een lange blonde Ier zit achter
het stuur van zijn jeep. Vier wé
ken geleden is hij als vrijwilliger
naar Andau getrokken en daar
Uitvoerig onderhield minister Suur-
hoff zich na opening van de „beschut
tende werkplaats" in Oostburg met
de arbeiders. Vooral met de JpZ-jarige
J. P. de Back raakte de minister in
een geanimeerd gesprek.
rijdt hij elke nacht tussen elf en
vijf uur gehuld in een warme Mon-
ty-coat Hongaarse vrouwen en
kinderen zij gaan voor van
de grens naar de eerste opvang
post in het dorpje, ingericht door
het internationale Rode Kruis en
twee particuliere organisaties: het
comité „Redt de kinderen" van En
gelse origine en de „Arbeiter Sa-
maritaner Bund", een charitatieve
arbeidersorganisatie, die in tal van
landen, Oostenrijk, Duitsland,
Scandinavië en Zwitserland haar
afdelingen heeft.
Elke nacht opnieuw schrijft het
handjevol onvermoeibare mensen in
't kleine Andau en in andere onbete
kenende grensdorpjes de geschiedenis
van de vluchtelingenhulp in de eerste
linie.
Als de duisternis beschermend over
het grensgebied ligt, betrekken zij
hun wachtposten. Elk politiek motief
is hun vreemd. Het gaat om de sa-
maiitaanse hulp aan de in nood ver
kerende naasten. Om de mens, die zij
helpen om uit de duisternis en de be
dreiging van Hongarije de weg naar
het veilige onderdak te vinden of dat
nu een recalcitrante jonge Hongaar
is, die met zijn meisje wil vrijen of
een dodelijk vermoeide vrouw met een
driejarig kind op de arm, een vloe
kende Hongaarse boer met een beren
muts over de oren of een student uit
Boedapest, voor hen maakt het geen
verschil.
Geen licht.
De jeep stopt een eindweegs in het
land met de wielen vastgezogen in de
modder. Wij wachten en turen in de
duisternis. De grens is misschien veer
tig meter van ons verwijderd. Wij mo
gen vooral geen licht maken. Het is
meermalen voorgekomen, dat groep
jes vluchtelingen, die voorzichtig
door het veld kropen zijn teruggegaan
op zoek naar een andere doorgangs
plaats omdat z\j het blitzlicht van de
fotografen zagen.
Wij behoeven maar vijf, mis
schien tien minuten te wachten.
Dan vangen wij fluisterende stem
men op. Links, rechts van de
jeep? Het is niet te zeggen, maar
onze Ierse begeleider, die deze
tocht honderden keren heeft ge
maakt, zegt duidelijk hvorbaar:
„Osterreich, Osterreich." Dan dui
ken tien meter voor de jeep plot
seling schimmen op. Een groep van
vijf mensen: man, vrouw cn drie
kinderen klimmen enkele ogenblik
ken later in de auto. Twee kinde
ren van twee en vier jaar hangen
slaperig in tie armen van de ou
ders. Zij hebben wat veelvuldig 'n
slaapmiddel gekregen om te voor
komen, dat zij geluid maken. Onze
begeleider zegt: „Als ze maar niet
teveel hebben gekregen, dan moet
onze dokter tegen-injecties geven."
Kerstboom
In Andau is in de dorpsvergaderzaal
achter een café het eerste ontvangst-
1 centrum ingericht. Boven de ingang
is een kerstboom geplaatst, waarvan
I de bonte lichtjes de hele nacht door
l branden. De afstand tussen het dorp
en de grens is tien kilometer. Op som-
mige plaatsen drie a vier kilometer,
i Sedert zondag zijn een cafézaal en een
verderop gelegen school weer te klein
om alle vluchtelingen een plaatsje
voor de nacht te geven.
Op een wonderlijke m'anier vindt de
vluchtelingenstroom zijn weg. Diep
uit het binnenland van Hongarije
naar het gastvrije Oostenrijk. Won
derlijk en vaak geheimzinnig. Wat
betekent een gescheurde witte lap aan
een boom, een tak geplant midden in
een doorweekte modderige akker?
Wiens handen trekken daar een geïm
proviseerd vlot over een kanaal van
25 m breedte? De berichten waaien
voort op de koude vrieswind: Naar
links, naar rechts, een boerdery recht
vooruit. Honderd meter en dan een
stem: „Osterreich."
Allen gelijk
Hermann Bauer, lid van de Arbei
ter Samaritaner Bund, die van zijn
baas in Wilhelmsburg vijf weken vrij
heeft gekregen uit de ijzergieterij om
in Andau te helpen, vertelde ons, dat
de moeders niet kleine kinderen een
afzonderlijke plaats krijgen in het
schoolgebouw. De Samaritaner, het
International Rescuecommittee, de
Malthezers en de organisatie Save the
Child hebben genoemde school inge
richt. Vannacht omstreeks half drie
deed Ilerr Bauer de deur van een dei-
lokalen voor ons open. Hij knipte het
licht aan en wij vonden vrouwen en
kinderen er rustig slapen in bedden
en op matrassen, dicht naast en op
elkaar geschoven, allen voorzien van
dekens.
Een meisje van ongeveer acht jaar,
dat tussen twee vrouwen lag, kwam
overeind en keek ons met vermoeide
ogen aan. Een beschutte plek in het
eenzame Burgenland. Niet ideaal
maar voorlopig ruimschoots voldoen
de, de omstandigheden in aanmerking
genomen. Het kind stak de hand op
toen wij liet lokaal verlieten. Op het
schoolbord was met gekleurd krijt 'n
kaart getekend. In de gang hing een
Mappe der Menseliliehkeit voor de
schooljeugd. „Alle Mensehen sind
einander ühnlleh." Een vreemde
nacht, zo kort voor Kerstmis 1956.
Bestuursexamen
Ongetwijfeld heeft dc secretaris
van de Britse rechtsgeleerde
Lord Radcllffe gisteren, toen hij
met een hoge bestuursambtenaar van
Cyprus een gesprek voerde op een dei-
eilanden van de Scvchellengroep, een
tolk nodig gehad. Hij is immer» naai
de Seychellen gereisd, om de Cypri
sche "aartsbisschop Makarlos, die
daarheen in maart jongstleden werd
verbannen, op te zoeken. En om aan
de man, die de Griekse Cyprioten
niet alleen als hun geestelijke, maar
in wereldlijke leider be
schouwen, een toelichting te geven
op het door lord Radcliffc opgestelde
ontwerp-grondwet voor Cyprus. Dat
hij daarbij een tolk nodig heeft, houdt
verband met de opvatting van de
aartsbisschop, dat men bij zulke be
langrijke aangelegenheden het best
van zijn moedertaal gebruik kan ma
ken. Komt men de ander tegemoet
door zo goed en zo kwaad als het
gaat een vreemde taal te spreken,
dan geeft men die ander in zekere
zin een voorsprong. Wat Makarios'
Engels betreft: dat is wel goed. Hij
heeft immers een tijd gestudeerd in
de Verenigde Staten. Maar in het ge
sprek van gisteren heeft h(j zich on
getwijfeld aan zijn eigen Grieks ge
houden.
Aansluiting bij Griekenland
Dat is de eis van dc Griekse
Cyprioten, die. om aan hun
wensen kracht bij te zetten, een
voortdurende guerilla-activiteit ont
plooien en. als zij er niet zelf aan
meedoen, de strijders steunen. Enge
land kan het eiland, zijn machtigste
basis in het Midden-Oosten, niet mis
sen. En de Turkse minderheid vreest
in de knel te komen, wanneer het
eiland bij de Griekse staat zou wor
den ingedeeld.
In het ontwerp van Radcliffe voor
de Cyprische grondwet is niet gerept
over de militaire bases van Enge
land: dat probleem komt pas later
aan de orde. Ook de door de Griekse
Cyprioten verlangde zeibeschikking
wordt op de lange baan geschoven:
voorlopig zouden de Cyprioten tevre
den moeten zijn met zelfbestuur. En
dat zou pas worden ingevoerd wan
neer op Cyprus de toestand zodanig
was, dat er verkiezingen gehouden
kunnen worden zonder geweld of inti
midatie. Die periode van zelfbestuur
zou een soort proeftijd zijn. waarbij
Engeland de controle over de defen
sie, de buitenlandse zaken en dc bin
nenlandse veiligheid behoudt; de
Bi-itse gouverneur, die boven het
ministerie staat heeft grote bevoegd
heden en krijgt in bepaalde aangele
genheden vetorecht. „De Cyprioten
moeten bewijzen, zichzelf te Kunnen
besturen". Als dat bewijs geleverd
wordt en als „de internationale en
strategische situatie het toestaat"
kan over zelfbeschikking worden ge
praat. En daarbij zou het misschien
onvermijdelijk zijn, het eiland te ver
delen tussen de Griekse en de Turk
se Cyprioten.
Regering dankt medewerkers
aan vluchtelingenhulp
Do laatste Hongaren hebben gisterochtend de Utrechtse Jaarbeurshallen
lerlaten en zijn vertrokken naar hun woonoorden. Voordat de hallen weer
voor hun oorspronkelijke bestemming worden ingericht is er gisteravond
j een door de regering en het hoofdbestuur van het Rode Kruis belegde af-
j scheidsbijeenkomst gehouden in de Julianahal.
De minister van maatschappelijk werk, mej. mr. M. Klompé, dankte hier
namens de regering allen, die aan het vluchtelingenwerk hebben deelgeno
men, voor de liefdevolle wijze waarop zij hun werk hebben gedaan.
De minister zeide dat de regering bijzonder blij is over de reactie die uit
alle kringen van het volk is gekomen.
Hierdoor hebben de geviuehte Hongaren bij hun eerste contact met ons
land en volk een beeld gekregen van de grote gemeenschapszin van ons volk.
Onmiddellijk heeft de Griekse re
gering liet ontwerp-grondwet
voor Cyprus van dc hand gewe
zen. De voorstellen zijn volgens de
Grieken „onverenigbaar met dc geest
en de hoge beschaving van de Cy
prioten". Zij vinden klaarblijkelijk,
dat die Cyprioten geen voogdij meer
nodig hebben en dat het overbodig is,
him een soort zelfbestuursexamen te
laten afleggen. De Turken staan
sympathiek tegenover het ontwerp.
Van groot belang is de opvatting van
Makarios, aan wie Radcliffe's secre
taris gisteren een ongetwijfeld geest
driftige toelichting op dit belangrijke
stuk papier heeft gegeven. Voor de
Cyprioten is Makarios mening in het
algemeen doorslaggevend. Nu de
Grieken het ontwerp hebben afgewe
zen, is het niet waarschijnlijk, dat
Makarios, die immers zelf Griek is
en zoveel voor aansluiting van Cy
prus bij Griekenland voelt, het en
thousiasme van Radcliffe's secretaris
zal delen. De lijdensweg van de kwes-
tie-Cvprus is ongetwijfeld nog niet
ten einde. Makarios, die zijn tegen
partij niet graag een voorsprong
geeft, zal de nationalistische troeven
allemaal in handen willen houden en
niet tevreden zijn met beloften op
lange termijn.
Toch is een belangrijke stap ge
zet in de richting van een op
lossing. In de afgelopen zomer
verklaarde de Britse minister van
koloniën. Lennox-Boyd nog, dat de
bereidheid van de Engelse regering
om de aartsbisschop als gesprekge-
noot te aanvaarden, ernstig was aan
getast door dc documenten, waarmee
de minister toen op de proppen
kwam. De Engelsen beweerden im
mers, het dagboek te hebben gevon
den van de Cyprische terroristenlei
der Grivas. Uit dit dagboek zou zijn
gebleken, dat Makarios de eigenlijke
opperbevelhebber van de benden is
geweest. Hoe het met die documenten
zij, de Engelsen zijn klaarblijkelijk
teruggekomen van de opvatting, dat
men Makarios nu links kan laten lig
gen. Weliswaar zijn geen officiële be
sprekingen gevoerd, maar Radcliffe's
secretaris is naar de Seychellen ge
stuurd om Makarios op de hoogte te
stellen. Een eventueel besluit om op
regeringsniveau met deze balling te
praten, is nu nog maar één pas.
AARTSBISSCHOP MAKARIOS
ontvangt op Seychellen
Het Wereldgebeuren
TWEEDE KAMER OVER BEGROTING MINISTER CALS
