HOFNAR
Ontmoeting met: Schelpenbrekers in Yerseke
LUCTOR II ZAL AAN HULST III
GEEN MALSE KLUIF HEBBEN
'n Kerstcadeau
dat klinkt als een klok!
nooit fijner gerookt!
MEVO KAN PUNTEN IN EIGEN
HUIS HOUDEN TEGEN SVD
Blik achter de schermen in Zeeuwse bedrijven (11)
VRIJDAG 21 DECEMBER 1950
PROVINCIALE ZEETJW8B COURANT
15
ZATERDAGVOETBAL
Walcheren geen tamme prooi
voor Kruiningen.
Noormannen is in de le klas A van
het afdelingsvoetbai in staat om de
winst tegen Robur in eigen huis te
houden, evenals Lewed. Boys dit zal
doen tegen Domburg. Walcheren zal
geen gemakkelyke prooi worden voor
Kruiningen, terwijl Volharding '32
alle moeite zal doen om tenminste
een puntje van Vogelwaarde af te ne
men. In de le klas B verliest Burgh II
van Zierikzee II, terwyl Renesse als
overwinnaar uit de strijd te voor
schijn komt tegen Dreischor. In de
res. le klas wint Oostburg II van
Kruiningen II, hoewel Luctor II aan
Hulst H geen malse kluif zal hebben.
Steen II moet de punten meegeven
aan Vlissingen IV, terwijl Zeeland
Sport IV Zeelandia n kan overwin
nen. Goes Dl is beslist sterker dan
Clinge H.
In de 2e klas A is Zuidzande waar
schijnlijk te sterk voor Noormannen
II, terwyl IJzendijke Zeeland Sport
pte1et««n
Indonesië leent 62 miljoen
bij Eximbank.
De Indonesische regering heeft een
onofficieel verzoek gericht tot de
Amerikaanse Export-Importbank, ten
einde een lening te verkrijgen ten be
drage van 62 miljoen dollar ter finan
ciering van drie ontwikkelingsprojec
ten. Aldus wordt uit regeringskrin
gen vernomen in Djakarta.
Dertig miljoen zouden worden be
stemd voor de bouw van een kunst-
mestfabriek te Palembang, 14 mil
joen voor een cementfabriek even
eens op Sumatra en 18 miljoen voor
de aanschaffing van vliegtuigen voor
de Garuda-luchtvaartmaatschappij
HENK BROERS
torsend dogmaticus
IV met lege handen naar Vlissingen
moet kunnen terugsturen. R.C.S. III
verliest van Aardenburg n, terwijl
Biervliet het niet tegen Groede kan
klaren. In 2B laat Corn Boys Hl de
winst aan Cortgene, terwyl Hansw.
Boys II nog heel wat moeite zal heb
ben met Vogelwaarde II. Philippine
wint van Yerseke II en Rapenburg
van Sluiskil II. In de 2e klas C stuurt
Renesse n het bezoekende Dreischor
II met lege handen naar huis. Brou
wershaven II is ook te zwak voor
Zierikzee III, terwijl S.V.O.W.K. te
sterk is voor Zonnemaire.
In de 3e klas A winst voor IJzendij
ke II tegen Zeeland Sport V, terwijl
's-Heer Arendskerke II geen punt
aan Robur II toestaat. Walcheren II
zal een harde noot hebben aan Patrij
zen n, hetgeen echter niet gezegd
kan worden van Schoondijke II, dat
bh' Zuidzande II op bezoek moet.
Vlissingen V kan de winst thuishou
den tegen Lewed. Boys II. In de 3e
klas B is er winst voor Axel III tegen
Hontenisse III. Hulst III wint van
Ria W II. Steen II verliest van Phi
lippine III en Terneuzen III kan van
Koewacht II winnen.
PROGRAMMA.
Het volledig programma luidt: lé
klas A: NoormannenRobur, Lewed.
BoysDomburg, WalcherenKrui
ningen, VolhardingVogelwaarde; le
klas B: Burgh nZierikzee II; Re
nesseDreischor; res. le klas: Oost
burg nKruiningen n, Luctor n
Hulst II, Steen H—Vlissingen IV;
Zeeland Sport HlZeelandia II, Goes
HIClinge II; 2e klas A: Zuidzande
—Noormannen n, IJzendijkeZee
land Sport IV, R.C.S. IHAarden
burg II, Biervliet HGroede; 2e klas
BCorn Boys niCortgene, Hansw.
Boys nVogelwaarde II, Philippine
Yerseke n, RapenburgSluiskil II,
2e klas C: Renesse IIDreischor II.
Brouwershaven HZierikzee Hl;
S.V.O.W.K.Zonnemaire; 3e klas A:
IJzendijke nZeeland Sport V; 's-
Heer-Arendskerke nRobur II, Wal
cheren nPatrijzen H, Zuidzande II
Schoondijke II, Vlissingen V—Le
wed. Boys H; 3e klas A: Hontenisse
III—Axel IH, Hulst n—Ria W H,
Steen niPhilippine II. Terneuzen
IIIKoewacht n.
Hoek en Spui maken uit wie
de leiding krijgt
Arnemuiden moet in de le klas
van de zaterdagcompetitie -n be
zoek brengen aan Rillandia, welke
laatste ploeg waarschijnlijk niet in
staat zal zijn de punten binnen te
houden. Tern. Boys kan een kleine
zege behalen op AZW, terwijl VCK
het loodje moet leggen tegen Co-
lijnspl. Boys. Wemeldinge zal niet
gemakkelijk te vangen zijn voor
Krabbendijke, terwijl Zaamslag
Nieuwdorp meer moeite zal geven
dan men verwachten zou. In de 2e
klas A kan Colijnspl. Boys II van
Serooskerke n winnen, maar dat
zien we nog niet gebeuren bij
's-Heer-Hendriksklnderën, dat We
meldinge II op bezoek krijgt. Krab
bendijke II is sterker dan Kloetinge
In de 2e klas B lijkt ons Arnemui
den II sterker dan Oostkapelle. RCS
IV verliest van Meeuwen, Seroosker
ke zal een lastige tegenstander zijn
voor Middelburg IV, terwijl Nieuw
dorp II van VCK II wint. Veere be
houdt de leiding door een overwin
ning op Nieuwland. In de 2e klas C
moet Kats in staat geacht worden
„LOWIE" MUS
.elkaar wat beter verstaan.
(Van een medewerker)
Het zal zaterdag 29 december tachtig jaar
geleden zijn, dat Pablo Carlos Salvador
Casals in Vendrell een klein, arm
plaatsje ln Catalonlë (Spanje) het levens
licht zag.
Zyn vader was er als organist aan de kerk
verbonden. Van hem erfde hy zyn grote be
scheidenheid. Op 4-jarige leeftyd zat Pablo
reeds naast zyn vader op de orgelbank. Thuis
leerde „Paulito" het pianospel en al spoedig
diende Bach hem tot dagelijkse oefening en
genot. (Ook nü nog begint de gryze maestro
by voorkeur zyn dagtaak met een Praeludium
en Fuga uit het „fundament van alle muziek":
Das Wohltemperierte Clavier).
Als hij op een kamermuziekavond in zijn
woonplaats voor het eerst een cello ziet en
hoort vindt hij dit zo iets wonderbaarlijks en
fascinerends, dat hij tegen zijn vader zegt:
„Dit instrument zou ik willen bespelen".
Hij kreeg een cello en volwaardig onder
richt. José Garcia werd zijn leermeester. Zijn
vorderingen overtroffen aller verwachtingen.
Als derde in een strijktrio speelt hij in een café
bekende „lichte" muziek. Öp initiatief van de
jeugdige cellist werden eens per week klas
sieke programma's ingelast, die zö de aandacht
trokken, dat zelfs musici van naam als Albeniz
en Arbós de reis naar café „Tosti" ondernamen
om Casals en zijn muziek te horen.
Vanaf dit ogenblik ontwikkelt Casals zich
snel. Hy ls aan een „hele" cello toe. Met
zjjn vader gaat hy naar een muziekzaak
om zyn keuze te maken, snuffelt en pas
sant de gehele voorraad cello-litteratuur
door om de ontdekking van zyn leven te
doen, nameiyk de zes suites voor solocel
van J. S. Bach.
Noch zijn leraar, noch hij zelf kende dit
werk. Intuïtief voelden belden een vondst
te hebben gedaan, die voor de jonge Pablo
beslissend zou zyn.
Eerst na tien jaar studie kwam hij met een
van deze suites voor het voetlicht. Dit werd de
sensatie in het internationale muziekleven. Zel
den had men ze vroeger gehoord. Men vond
ze te academisch, te langdradig, zelfs lelijk,
maar Casals liet die werken opbloeien tot
waarachtige levende heerlijke muziek. Pablo
Casals is de eerste cellist geweest, die regel
matig een volledige suite met al zijn zes delen
in zijn repertoire opnam. Van zijn concerten
bleven deze suites de hoogtepunten.
Voor zijn verdere vorming verlaat hij Spanje,
gaat naar Brussel, wat hem teleurstelt, reist
naar Parijs, waar hij onder de schutse van zijn
altijd zorgende moeder een zeer moeilijke tijd
vol ontberingen doormaakt. Moeite en zorgen,
maar vooral heimwee dreven beiden naar hun
vaderland terug.
Met een aanbeveling van graaf de Morphy
voor de wereldvermaarde dirigent Ch.
Lamouréux gaat hij september 1899,
ditmaal vol vertrouwen, opnieuw naar Parijs.
Als hij vol energie met zijn wonderbaarlijke
concentratie Lalo's concert inzet, keert Lamou
réux zich langzaam en met inspanning naar
hem om en blijft tot het einde toe in geboeide
aandacht luisteren. Ontroerd omhelst hij zijn
nieuwe vriend, verzekert hem: „U zult op mijn
volgend concert spelen." Een verrassende be
slissing, die Pablo wel zeer diep moet hebben
getroffen. En zo had in november 1899 dat op
zienbarend debuut plaats van een vreemde, in
Frankrijk nog onbekende jeugdige cellist
een stralende herinnering.
Dit debuut op het druk bezochte Lamoureux-
concert het wereldforum voor elke solist of
dirigent was het begin van zyn grootse loop
baan als musicus.
De 40-jarige herdenking van dit debuut zou
ln november 1939 in Frankrijk en Engeland
plaatsvinden, maar de oorlog heeft dit onmo
gelijk gemaakt.
Casals had al enkele jaren eerder kennis ge
maakt met het brute geweld van de oorlog,
namelijk de burgeroorlog in Spanje. Hij verliet
zijn vaderland en leefde als vrijwillige balling
in Prades, een dorpje in het uiterste zuiden in
de oostelijke Pyreneën, ylak bij de Catalaanse
grens. Met een zeldzame nauwgezetheid placht
hij zich op zijn concerten voor Le bereiden.
Dit unieke verantwoordelijkheidsbesef ten
opzichte van zijn kunst is ook de reden geweest,
dat het zo lang geduurd heeft, alvorens hij in
Wenen met zijn traditie en zijn zeer deskun
dige muziekminnende bevolking het waagde op
te treden.
Casals is ondertussen een bijna legendarische
figuur geworden. Vorsten verleenden hem eer
bewijzen en ridderorders (Commandeur van
het Franse Legioen van Eer, Lid van de Spaan
se Academie)Naast Liszt, Joachim en Brahms
ontving hij reeds in 1912 de gouden Beethoven-
medaille van de London Philharmonic Society,
een hoogst zelden verleende onderscheiding.
Wij hebben ons bepaald tot „Casals de groot
ste cellist ter wereld". Wy zouden hem ook
kunnen herdenken als dirigent, als componist,
ais filosoof, als weldoener der mensheid door
zjjn ryke stoffelijke hulp aan duizenden land
genoten en andere oorlogsslachtoffers. Een al
om geëerd en gevierd kunstenaar; een reus ln
het Eeuwige Rijk van de Cultuur, overal ter
wereld erkend als de primus super pares.
Een argeloze groep tegen de dijk: de oester
huizen van Yerseke. Ze binden het dorp aan
het water: aan de ene kant zo vast tegen de
dijk geleund, dat ze er naar het voorkomt
een deel van vormen, aan de andere kant
laag afdalend, tot dicht bij de putten. Daar
bij de Hardenhoek, aan de Molenpolderdijk
valt één bouwsel op; door een wijde laad-
arm, waarlangs een bak gebracht wordt bo
ven een grote trechter, door een brede, zware
schelpenberg. Dat is de Calcar. Men maakt
er grit kippen- en vogelgrit.
De indruk, dat dit abacadabra is, wordt
spoedig weggenomen, wanneer men een ge
sprek aanknoopt met de heer L. Bom. „Baas
Bom" is eigenaar, directeur, bedrijfsleider,
boekhouder, calculator, belastingdeskundige,
technicus en verkoper van Calcar; bovendien
staat hy dagelijks in laarzen-en-manchester
pak mee te werken, Juist die opeenhoping van
functes zit de heer Bom wat dwars. Het knakt
je enthousiasme^vindt hy.
Speciaal in een bedrijf als het zijne, een
schelpenmaalderij. Het is een soort slijtage
slag, met hoog oplopende investeringen en
snelle afschrijvingen. De slytage, 't risico, dat
raakt ook de mens. De verantwoordelijkheid
is een Verslijtende druk. Overigens vindt de
heer Bom, dht er overé.1 minder geestdrift is
dan vroeger, hoewel hij de inspirerende drang
naar zelfstandigheid bij de rrfannen van Yerse
ke niet verminderd acht.
Er zijn vele vaak kleine bedrijven in
Yerseke; er zijn ook veel inwoners met
de naam Bom. Om verder geen bijdrage
tot het Bom-bardement te leveren heeft de
heer Bom zijn onderneming (Cal(cium)
Car(bonaat) genoemd. Dit vertellend komt hij
bij de aard van het werk. De voorhoede van de
Calcar vormt de schelpenzulger „Adriana".
Elke ochtend gaat die erop uit, naar de zand
platen. 's Avonds landt hij aan, met een nieu
we top voor de schelpenheuvel. De bak zwaait
de schelpen later in de trechter, die ze in een
droog-centrifuge voert, waardoor hete lucht
stroomt. Nauwkeurig worden by het drogen
damp en stof in filters gevangen. Een trans
porteur leidt de schelpen naar een geraffi
neerde slachtband: twee, in tegengestelde rich
ting draaiende, raden breken ze. Het eind-
produkt is dan reeds verkregen. Het wordt nog
slechts over zeven gevoerd en (verschillende
van grofheid) in zakken gepakt.
Dat is dan grit. Voor pluimvee. In grote
hoeveelheden gaat het naar kippenrij-
ke gebieden, ook in het buitenland. De kip
pen consumeren het grif. In de krop
dient het daarbij voor intensieve vermaling
van het voedsel, dat hierdoor groter rem-
dement afwerpt. Bovendien levert het
waardevolle grondstof voor het kalk (scha
len) fabriekje in de kip.
De heer Mus, door de anderen vlotjes „Lo-
wie" genoemd, is een veteraan van de Calcar.
Hy stookt al meer dan zeven jaar. Elke
ochtend om zes uur stapt hij in Hansweert
op de fiets om pas een twaalf uur later weer
terug te keren. Lowie weet van wanten. Dat
zegt. hij zelf, en er is geen reden om eraan te
twijfelen. Hij moet zorgen, dat de schelpen
door de (breek) „wringer" komen. „Ik
heb het niet naar mijn zin, als dat niet lukt",
vertrouwt hij ons toe. Vroeger heeft hij geva
ren, maar sinds hij getrouwd is, nouja... Ove
rigens trekt de zee hem niet meer. Wanneer
hij 's avonds van zyn fiets is geklommen, zich
gewassen heeft en nadat ze dan met z'n vijven
gegeten hebben, dan duikt hy meestal met ple
zier in zyn krant. „De mensen moesten elkaar
eens wat beter verstaan", is zyn commentaar
op veel wat hy leest.
Tien minuten voor de mïddag-werktyd weer
begint stapt Henk Boers (20) binnen.
Vierkant een strootje tussen de stevige
lippen, Henk draagt balen; hij is rustig, sterk.
Iets van die rust, maar weinig van de kracht
verlaat hem, wanneer hy begint te praten.
Met hartstocht: geladen, korte zinnen. Begin
selen, ergens vandaan, onder veel zware zak
ken verwerkt en tot dogma's verheven.
Heb je het hier naar je zin?
Zolang er centen bijzitten is 't mij altyd
goed.
Wat heb je voor plannen?
Als ze me volgende week ergens een tien
tje meer bieden ben ik vertrokken.
Maar heb je iets waar je naartoe werkt?
Misschien ga ik naar Holland.
Waarom?
Nou, ze betalen beter en met de arbeids
voorwaarden zijn ze er verder.
Wat bedoel je met „arbeidsvoorwaarden"?
Wel, vakantie en zo. Hier is het met die
regelingen allemaal maar zeuren, ze wil
len niet mee.
Maar is het niet zo, dat je zelf iets hier
zou kunnen doen, waardoor die regelingen
er zouden kunnen komen?
Nee, ze lachen je hier uit als je over vak-
b»/eging en die dingen begint. Ze vinden
de contributie te hoog en geloven er niet in.
enk heeft nog net tyd om ons te vertellen
dat mededelen in de winst enthousiasme
zou opwekken, dat hy alles leest: de me
dische W.P., boeken over politiek, romans, de-
tectieves, alles.
Stil hebben enkele anderen staan luisteren,
terwyl Henk er een en ander „uitgooide".
Dan gaan ze weer het is tijd. Een man
met acht functies in manchester en met
laarzen, een stoker, die zijn stang hanteert
met een gezicht, waarachter men zo'n goed
humeur niet zou zoeken, een dogmaticus
onder een zware baal grit. Kippengrit
uit schelpen.
om Bevelanders te verslaan. Kapelle
wint wel van Goes IV. terwijl Kloe
tinge in Wolphaartsdyk zijn meerde
re moet erkennen. MevoSVD wordt
interessant met Mevo al9 kansheb
ber, terwijl Heinkenszand misschien
het eerste puntje kan binnenhalen
tegen Yerseke III.
In de 2e klas D wint Bruse Boys I
van de eigen reserves en Mevo II
van Mevo III. In 2 E geeft Driewe
gen aan Zaamslag II geen kans,
terwijl Hoek en Spui gaan uitma
ken, wie de leiding in ha/iden zal ne
men. Wij houden net op Spui. Ten
slotte zal Spui n het in de 2e klas
F niet tot een zege kunnen brengen
tegen Driewegen II, terwijl SVD II
net iets te zwak is voor AZW IH.
Programma
Het volledige programma luidt:
le klas: RillandiaArnemuiden,
Tern. Boys—AZW, VCK—Colijnspl.
Boys, WemeldingeKrabbendijke,
ZaamslagNieuwdorp; 2e klas A:
Colijnspl. BoysSerooskerke, 's-
Heer HendrikskinderenWemeldin
ge n, Krabbendijke IIKloetinge
II; 2e klas B: Arnemuiden IIOost
kapelle. RCS IV—Meeuwen, Seroos
kerke—Middelburg IV, Nieuwdorp
IIVCK II, VeereNieuwland: 2e
klas C: KatsBevelanders, Kapelle
Goes rv, KloetingeWolphaarts-
dijk, Mevo—SVD, Heinkenszand
Yerseke Hl; 2e klas D: Bruse Boys
HBruse Boys, Mevo IIIMevo II;
2e klas E: DriewegenZaamslag II,
HoekSpui; 2e klas F: Spui II
Driewegen II, SCD II—AZW IH.
Nieuwe collegezalen voor
Technische Hogeschool
Op vrijdag 11 januari, de dag waar
op het Stevinlaboratorium zal worden
geopend, zal ook het nieuwe college
zalencomplex van de afdeling werk
tuig- en scheepsbouwkunde der Tech
nische Hogeschool te Delft officieel
in gebruik worden genomen. Dit ge
schiedt 's ochtends met toespraken
van de president-curator der t.h. en
eer. lid van de afdeling.
,J3aas Bom" werpt een laatste
s olik op het grit, voor het de m
deur uitgaat naar kippenrijke
s gebieden. De heer Bom heeft
rE een imponerende rij functies fi
s bij de Calcar in Yerseke. Hij
vond daar oorzaak in om te
spreken van een verkillend j§
m enthousiasme.
iiiHiiiiiiiiiiiiiiiiifiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiimiflfliÉniiiiiTiiÉl