ER LIGT GOUD IN UW VUILNISEMMER Po Prostu: pioniersblad in Polen Geen grammetje afval, dat zijn geld niet opbrengt TIT0 WIL NIEUW LEVEN IN BALKANPACT BRENGEN 16 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT DONDERDAG 20 DECEMBER 1956 Wie in de contreien van Wijsfer werkt, in het hartje van het hier aan natuurschoon rijke Drentse land, voelt zich van de wereld afgesloten. Slechts als dè wind gunstig is, hoort men vaag in de verte de klanken van het carillon dat in de toren van het Hoogeveense raad huis hangt, maar verder is er weinig dat de stilte ver stoort. Niettemin is dit verlaten oord van veel belang voor grote bevolkingscentra zoals Den Haag, Gro ningen en Zandvoort en in groter verband voor de hele Nederlandse land- en tuinbouw. In Wijster wordt namelijk het stadsvuil van 800.000 Nederlanders ver werkt tot compost en worden zowel in een laborato rium als te velde voortdurend proeven genomen met dit, de laatste decennia als zeer waardevol erkende produkt. Waardevol voor ontginning en bemesting, maar zelfs ook, zoals men nog niet lang geleden ont dekte, als strooisel en gedeeltelijke voeding voor kip pen en kuikens. Wie nog niet wist dat er, figuurlijk gesproken, goud zit in de vuilnisemmer, die tweemaal per week door „Reiniging" netjes voor ons geleegd wordt, kan in Wijster heel wat wijzer worden. De Vuilnis Afvoer Maatschappij, kortweg de „VAM", die daar in Drente op meer dan één manier korte metten maakt met wat wij graag kwyt willen, is een semi-overheidshedrijf. Het grootste van Ne« derland er zijn er meer hier te lande en tevens het grootste ter wereld. Het heeft van het begin af aan (deze maand juist vijfentwin tig jaar geleden) een belangrijke sociale functie vervuld. Indertyd zat Den Haag verlegen met zijn stadsvuil en besloot de vroedschap daarvoor èen verbrandingsinrichting te bouwen. „Doe het nietl" smeekte men in Drente, „maar geef het ons. Wij willen er onze onvruchtbare heide graag mee opknappen". Drente kréég het vuil en de zaak werd meteen grootscheeps aangepakt. De spoorlijn Hooge- veenAssen kreeg een aftakking naar het gehucht Wijster en hon derden arbeiders vonden werk met het graven van een kanaal. Zo werd het dus direct een natio nale aangelegenheid en onze landsregering heeft van weinig objecten zóveel plezier gehad als van dit. De kosten waren hoog, maar de baten vloeien nog steeds en zijn veel groter en van veel meer economisch belang dan iemand in die begindagen ooit heeft gedacht. Dat dit mogelijk was, was name lijk voorspeld door de heer T. van Maanen, in die jaren adjunct-direc teur van de Heidemaatschappij. De minister van binnenlandse 2aken ging er zich mee bemoeien en zoals ook toen reeds te doen gebruikelijk was, werd een commissie ingesteld om „Het systeem-Van Maanen", zo als het al spoedig genoemd werd, op zijn waarde te one' Achler u het stuur „KALM MAAR, m/ijn remmen zijn in órde. Ik kan de wagen in een wip laten stóppen!" O, wat een lengen is datl En toch, lioé vaak hoor je het niet uit de mond van een zelfbewuste autobezitter, die nooit de moeite ge nomen heeft, de zaak eens wat nauio- k&uriger te berekenen. De remweg immers is afhankelijk van zóveel fao twen, dat men met een aan zeker heid grenzende waarschijnlijkheid kan zeggen, dat minstens één van die factoren wel anders kan uitpakken, dan men zich had voorgesteld. Want er is méér dan de bekende kwadraat- regel voor de remweg. Er is ten eer ste de reactiesnelheid van de bestuur der. En die is weer afhankelijk van zovele andere fact wen: zijn leeftyd, zijn lichamelijke toestand van het ogenblik, zijn temperament, zijn gees telijk evenwicht, het gezelschap, dat hij &jj zich in de wagen heeft, en nog vele andere factoren, zoals bijvoor beeld een slecht humeur na een hui selijk ontinjtruzietje of een tegenval ler in de vorm van een hoge belas tingaanslag bij de ochtendpost. Verder moeten we rekening hóuden met de reactiesnelheid van de wagen, wélke weer afhankelijk is van de kundigheid of onkunde! van de man, die het kidtst dê remmen na- kéëk. Vètdèr dient rekening te wor den gehouden met dê toestand van dé bariaèn en het wegdek. En dat laat ste hangt dan weer af van de luimen der natuur. Het is allemaal even be langrijk uls de kwadraatrègel! Maar het toordt zo vaak vergeten! NAAR STROE? Het bedrijf had al spoedig een ca paciteit van 100.000 ton compost per jaar en tot nu toe werd daar mee 75.000 hectare land bewerkt. Het vuil, aangevoerd door speciale treinen, wordt na aankomst machi naal besproeid met een (ook ziekte kiemen dodende) speciale vloeistof, na enige tijd omgezet en na nog een paar maanden „rust", gezeefd op grove stof en fijne stof. De grove stof wordt vier meter dik op de heide gestort en is dan direct ge schikt voor de landbouw. De fijne stof, de eigenlijke com post, vindt gretig afzet als mest, als mengsel voor stalmest en als strooi sel voor kuiken- en kippenhokken. De belangstelling voor deze ma nier van vuilverwerking is ondertus- Pakketpost voor Hongarije Met ingang van 19 december wordt het pakkestpostverkerer met Hongarije heropend. Alleen gewone postpakketten zul len kunnen wórden aangeboden. Ge- schenkzendingen, inhoudende voed sel, kleren e.d„ zijn zonder beper king van het gewicht toegelaten (mits een maximum van 20 kg niet wordt overschreden). Ze zullen in het algemeen vrij Van invoerrechten worden uitgereikt. In de gegeven omstandigheden kan de P.T.T. voor deze pakketten geen aansprakelijkheid aanvaarden. Polen krijgt veto over Sowjettroepen Het rebellerende Polen kreeg maan dag het recht van veto over de Rus sische troepen op zijn grondgebied. De belangrijkste zin die in de Uitvoerige Russiscfi-Poolse overeenkomst van gisteren voorkomt, luidt als Volgt: „De beweging Van Russische troepen buiten hun bases zal in elk afzonder lijk geval de goedkeuring behoeven van de regering dér Poolse volksrepu= hlfèk of van de Poolse autoriteiten die door de Poolse regering daartöé de Vvoptrdheid hebben eékregên". Vólgens de overeenkomst mógen de Russen zelfs voor oefeningen hun ba ses niet verlaten dan na toestemming Van de Poolse regèring. Het akkoord gaa* nog verder: „De Sowieftröepen in Polen moeten de voórsêhriftetl dié door de Poolsë wetgevende macht zijn aanvaard, navolgen en eerbiedigen..." Een speciale verbinding met het Lintliorst Homankanaalmaakt ook vervoer te water van de compost mogelijk. Het VAM-kanaal is overi gens een ideaal viswater. sen zó groot geworden, dat de VAM ook bedrijven moest stichten in Schiedam en te Mierlo, in Noord- Brabant. Het produkt van het Schie- damse bedrijf wordt vrijwel geheel in het Westland gebruikt. De VAM heeft thans voorbe reidende besprekingen gevoerd met het ministerie van Oorlog over de aankoop van een terrein op de Veluwe, dat een minstens even grote behoefte aan de goede en goedkope compost heeft als andere zand- en dalgronden. Het resultaat was, dat het bedrijf een optie heeft gekregen op een stuk grond bij Stroe, en wanneer de aanvoer van stadsvuil en de afzet van compost bevredigend gere geld zijn op papier, kan dus ook op de Veluwe een vuilverwer- kingsbedrijf gesticht worden. Voor dit deel van het land een uiterst belangrijke zaak, want de structuurverbetering van de Veluw- se grond is voor de daar wonende boer en tuinder altijd een kostbare en daarom ook veel hoofdbrekens kostende kwestie geweest. Stalmest is schaars en kunstmest duur, ter wijl compost slechts luttele centen kost (10 a 11 gulden per ton) en een groter rendement geeft. KANDIDATEN. De VAM kan dus tevoren verze kerd zijn van afzet, maar het moet uiteraard ook kunnen rekenen op aanvoer van stadsvuil. Apeldoorn, met bijna 100.000 inwoners, het dichtst bij Stroe gelegen bevolkings centrum, zou er zijn „rommel" kwijt kunnen, Amersfoort en Arnhem idem, en zo zijn er wel meer kandi daten. Almelo heeft een gemeente lijk bedrijf, waarvoor de VAM ove rigens de compostverkoop regelt, en er zijn nog enkelo gemeenten zo, maar dat hoeft geen bezwaar te zijn. Wij hebben het bedrijf in Wijster bekeken en wij willen bekennen dat wij geïmponeerd werden door wat de „baas", ir. Th. Meiman (Wagenings ingenieur) ons vertelde en liet zien. Geïmponeerd en verbaasd. Ge- imponeerd toen wij begrepen hoe hoogst waardevol de voor velen waardeloze vuilnis is, maar ook ver baasd toen wij ontdekten wat er nog allemaal* méér uit het stadsvuil komt dan de kostbare compost. OORIJZERS EN WAPENS. Zo halen de mannen van de VAM onder meer zóveel ijzer en non fer- ro metalen uit het stadsvuil van Den Haag, Groningen en Zandvoort, dat opkopers daarvoor per jaar 150.000.willen betalen! Verder worden wagonladingen vol beende ren uitgeschift en ook die worden te gelde gemaakt, terwijl eveneens gro te hoeveelheden puin gesorteerd worden. Dat gaat uiteraard vveg voor wegenbouw en zo is er prak tisch geen grammetje vuil of het brengt zijn geld wel op. Maar er komt meer uit: de VAM heeft een prachtige vitrine, waarin wij een Keur van gevon den voorwerpen zagen liggen, zo als houten hammen, volledige ge bitten en niet alleen van mensen, maar ook van mammouthen en paarden, beugelbeursjes met zil verbeslag, oorijzers, zoals die in sommige streken nog gedragen worden van goud en van zilver, schiet- en steekwapens, waarvoor een museum zich zou interesse ren, fraaie gesteenten. Kortom van alles en nog wat. Er leven vreemde kostgangers op dit on dermaanse en onder hen zijn er zelfs die hun trouwboekje en hun testament in de vuilnisemmer de poneren LOGISCHE ONTWIKKELING Een voorwerp van meer wezenlij ke waarde was een kaart van Neder land, die ir. Meiman toonde. Het meeste vuil wordt in die gedeelten van Nederland geproduceerd, waar men er de minste ruimte voor heeft. Het gaat niet aan in de nabijheid van grote centra kwalijk riekende belten aan te houden. De hygiëne gedoogt dat niet en het is bovendien ontsierend. Vuilver branding heeft dezelfde bezwaren en dus blijkt het „systeem-Van Maa nen" steeds meer de beste oplossing te geven. En aangezien juist in het midden en oosten des lands veel be hoefte aan compost is, is de ontwik keling van de VAM logisch. Een en kele blik op de kaart en diverse gra fieken tonen dat aan. Grafieken uit de sectoren van land- en tuinbouw, grafieken over pluimveehouderij en grafieken de over de structurele ontwikkeling van de Drentse grond. Compost is de bondgenoot van boer en tuinder tegen de erosie (uitmergeling van de ^rond), is van belang voor de ontwikkeling van een sterk hoenderras en heeft zoveel meer voordelen, dat de re gering verwerking van stadsvuil een kwarteeuw geleden reeds als een landsbelang zag. Zo zal er straks geen weggegooid sigarettenpeukje in Nederland meer zijn, dat niet in een „tweede leven" een sociale functie krijgt... Hoewél de VAM een omvangrijk bedrijf is, werken er toch slechts 75 man en daarbij t's ook het personeel van laboratorium, proefvelden en voor de onderhoudswerken inbegre pen. De verwerking tot compost gaat namelijk vrijwel geheel mechanisch. Een trein met 600 ton stadsvuil wordt in een halve wiiMuut gelost en rondom de enorme belt waarop ge stort wordt, r\jden de hele dag ka belwagentjes, die automatisch ge vuld worden wanneer zij onder de trechter doorrijden, zoals deze foto laat zien. Als de man met de grijper maar zorgt dat de trechter vol blijft GRIEKSE BEZOEKERS IN BELGRADO In de Joego-Slavische hoofdstad Belgrado vinden op het ogenblik bespre kingen plaats tussen Griekenland en Joego-Slavië De Griekse delegatie wordt geleid door premier Karamanlis, die juist uit New York teruggekeerd is, en voor Joego-Slavië voert president Tito zelf het woord. In brede kring zijn deze besprekingen uitgelegd als een poging uitgaande van Tito om het Balkanpact nieuw leven in te blazen. Maar veel kans, dat dit militair- culturele bondgenootschap tussen Joego-Slavië, Griekenland en Turkije uit de doden lean worden opgewekt, is er voor het ogenblik niet'. De tegenstellin gen zowel tussen Joego-Slavië en Turkije als tussen Griekenland en Turkije lijken daarvoor te groot. De deelneming van Turkije in het Pact van Bagdad, welles Mohamme daanse leden Irak, Iran, Pakistan en Turkije op het ogenblik sterker dan ooit heul en hulp by elkaar zoeken, deed de belangstelling in Ankara voor het verdrag met de Joego-Slaven en de Grieken nog verder afnemen. Aan de andere kant zijn de Turken econo misch sterk van de Amerikanen af hankelijk, zodat enige druk van Wash ington uit Ankara misschien tot een soepeler houding zou kunnen bewe gen. Maar de Amerikanen z\jn de laat ste tijd ook niet rneer zo up Tito ge steld als vroeger; zjj zullen waar schijnlijk geneigd zijn af te wachten hoe de verhouding tussen Tito en de Russische machthebbers zich zal ont wikkelen. Het initiatief tot de besprekingen in Belgrado is van Tito uitgegaan en de Joego-Slavische dictator moet dus bepaalde belangen denken te dienen met zijn uitnodiging aan Karamanlis. In de eerste plaats is het zeer wel mo gelijk, dat Tito het bestaan van het Balkan Pact nog eens wil onderlijnen tegenover het Kremlin, dat hem voort durend tracht te intimideren. Tenslot te voorziet het verdrag in een auto matische wederzijdse bijstand in geval van een aanval op een der drie leden en daarmee ook in een verbinding tus sen Joego-Slavië en het Atlantisch Pact, waarbij Griekenland en Turkije zijn aangesloten. Bovendien zou Tito door alleen maar het „opwekken" van het pact ter sorake te brengen, mis schien iets van de argwaan in Wash ington kunnen sussen, hetgeen voor hem met het oog de de Amerikaanse OPLAAG VAN 150.000 EXEMPLAREN Vierentwintig jongelui bevorderen politieke hervorming Ergens in Warschau, in de Wiejska- straat, niet ver van de Sejfti, klom Hermann Pörzgen van de Frankfur ter Allgemeinc Zoltung een paar tre den van een uitgesleten trap op. Te gen een burgerlijke etagedeur had iemand, als toevallig, een stukje krantenpapier geplakt: de kleine kóp ran het weekblad „Po Prostu"* het geen „zeer eenvoudig" betekent. De deur was open. Pörzgen ging naar bintten en uit het belangwekkende relaas, dat lin over dit bezoek schrijft in zijn krant blijkt, dat het er inderdaad heel eenvoudig Was. Hier werken in overbevolkte, kleine vertrekken, aan heel eenvoudige werktafels ontelbare eenvoudige jon ge mensen, studenten en lieden die pas het examen achter de rug heb ben. De jeugdige chef-redacteur, Eli- giusz LaSota, bad Pörzgen ai eerder, in de persclub te Bonn, ontmoet. Om dat hjj afwezig is, wordt Pörzgen be groet door zl|n plaatsvervangster An na Bratkowska, een léVehüige, kleine PoolSe met donkere ogen. Aan de wand hangt maar een en kele reusachtige versiering in bonte kleuren. „Is dat een programma?" „Wij zijn voor alles, wat nieuw is", zegt de jonge dame. „Het geestelijk leven in Polen is nu wonderlijk." Zij heeft paardestaartkapsél en is voor de bescheiden omstandigheden van het huidige Polen verbazingwekkend gekleed, bijna kunstzinnig: een gèéJ, met de hand geweven jak, de rok én dé schoenen in glanzend stèénrood. „Kent U Picasso ook vraagt Pörz- gên onwillekeurig. Zij antwoordt vro lijk: „Daar zijn we voor! Wij zijn Vóór iedereen die iets nieuws zoekt. Wij zijn alleen maar tegen het leer stellige, wij zijn voor alle experimen ten, alleen maar tegen het „socialis tische realisme." Want wat is dat? Niets dan fotografie, niets dab natu ralisme!" Zij wijst een paar regels aan in het hoofdartikel van haar blad. Daar staat: „De steriliteit van de cultuur onder het slagwoord „So cialistisch realisme" kan nauwelijks de belangstelling van de arbeiders klasse opwekken." INTERESSE VOOR DE KUNST Vierentwintig van zulke jongeren tikken op de schrijfmachines Van deze eenvoudige redactie. Enigen van hen zijn leerlingen van de academie vóór beeldende kunsten. Er wordt dan ook in de studentenkrant, die in middels met een oplaag van 15.000 exemplaren het bekendste politieke weekblad van Polen is gewórden, be halve aan de politiek van elke dag Veel aandacht besteed aan de kunst. Öp het gebied van de filosofie be vorderd Po Prostu de studie van dé oorspronkelijke teksten van Marx en Lenin („De stalinistische inquisitie kon niet zo'n vijand dulden, als de authentieke Marx of de authentieke Lenin geweest zouden zijn")En de hêligïê Verbazing: „Wij zijn atheïs tisch." Over de pioniersrol van „Po Pros tu" voor de politieke hervorming in Polen behoeft men niet lang te pra ten. Eenstemmig kende de Warscnau- se jury het blad wegens deze ver dienste de journalistenprijs van dit jaar toe. Po Prostu Wórdt thans meer en meer êen beroeps-weekblad, dat zijn verslaggevers naar het buitenland stuurt, bijvoorbeeld naar Israël of Italië. De gebeurtenissen brengen met zich mee, dat men hiêi* dagelijks bij elkaar komt. „Als er iets nieuws gebeurt. roept iemand uit de gang: Kom allemaal eens hier!" en dan is het conferentie. Bjj ons wordt steeds georganiseerd en gedisputeerd. Wij weten niet precies hoe, maar élke week komt er tenslotte een nieuw nummer uit, en dè mensen rukken ze elkaar uit de handen." DE OUDEREN ENTHOUSL4ST „De publiciteit van deze jongeren, die het voor elkaar brachten, ook ons ouderen weer mee te trekken", zegt geestdriftig een professor té War- f'hau, „is alleen maar te vergelijken niet onze gloedvolle journalistiek op het ëind van de achttiende eeuw na 1791. Toen kwam, onder de invloed van het Franse rationalisme, in óns land een dergelijke pamflettenlitera tuur op. Zij toonde weer de weg naar de redding van het vaderland, zij was bezield met een sterk centralisme. Helaas wérd dit Poolse Jacobijnèn- dom toen door Rusland verstikt en naar Siberië gejaagd. Zoals övêï dê journalistiek van die jaren nu veeï hoeken verschijnen, zo zullen de ar tikelen uit Po Prostu en vóórts ook uit „Nova Kultura" in de toekomst eens dikke boeken vullen." hulpverlening van veel gewicht kan zijn. Tito heeft er dus beTang bij, a^n het blote bestaan van het pact te her inneren, ook al zou het daarbij blijven. In de tweede plaats de „Frank furter Allgemeine" wijst daar op droomt Tito al lang van de vorming van een „socialistisch" Balkanver- bond, dat Griekenland, Joego-Slavië, Bulgarije, Roemenië en Hongarije zou omvatten: Turkijke zou daar geheel buiten staan. De vorming van..een der gelijk verbond met Tito als grote man uiteraard - lijkt op het ogenblik enigszins buiten de werkelijkheid te staan. Maar, zo zegt de schrijver in het Duitse blad, dat altijd bijzonder goed over de ontwikkelingen op de Balkan is geïnformeerd: wie zou de gebeurtenissen, die zich de laatste twee jaren in de satellietzone van Rusland voordeden, hebben durven voorspellen? Griekenland is politiek, zoals gezegd, op het ogenblik niet bij zonder stabiel; de jongste verkiezin gen gaven een ruk naar links te zien en een dergelijke ruk zou zich een volgende keer kunnen herhalen en zelfs tot een Grieks neutralisme kun nen leiden dat de Joego-Slavische hou ding nabij komt. Tito sluw politicus als hij is, dekt zich voor alle gebeur lijkheden. Arrestant sprong door een spiegelruit De Wageningse los-arbeider W. van de W. die gistermorgen door de recht bank te Arnhem tot twaalf maanden gevangenisstraf, waarvan vijf voor waardelijk, was veroordeeld wegens diefstal van 14.000 sigaren, heeft te Arnhem een poging gewaagd om te ontvluchten. Terwijl hij in een vertrek van het gebouw, waarin de rechtbank tijdelijk is gevestigd, op transport te rug naar het huis van bewaring moest wachten, zag hij kans dwars door een centimeter dikke spiegelruit te sprin gen. De wachtmeester van de rijkspo litie, die hem bewaakte, sprong de man na, doch de vluchteling was in middels reeds de Velperweg opgerend en in een tuin van een villa verdwe nen. De politie kon hem echter in de gaten houden. Op enkele Waarschu wingsschoten reageerde hij niet. 'Van tuin tot tuin springend wist de Wage- ninger uit het inmiddels 'onrslngelde huizenblok te ontsnappen, doch een politieman zag hem op de Verlengde Hoflaan lopen en kon hem met hulp van een voorbijganger geleende, fiets achterhalen en inrekenen. Hij is We derom in het huis van bewaring inge sloten. De man had een niet onaan zienlijke wond aan een van zijn pol sen opgelopen bij de springpartij. Jubileumgeschenken voor burgemeesters Voortaan bij het volbrengen van een diensttijd van. 25, 40 of 50 jaren in öVei'heidsdienst aan de bur gemeesters. ten laste van de ge meentekas. een gratificatie nf des gewenst een geschenk worden aan- geboden* dan wel een combinatie van beide. De daaraan verhonden uitga ven zullen bedragen: biieen 25-iarïg dienstjubileum de helft van de maandelijkse bezoldiging, bij een 40-jafig en een 50-jarig dienstjubi leum eenmaal het bedrag der maan delijkse bezoldiging. Wanneer de zelfde persoon burgemeester is van twee of meer gemeenten komt.de gratificatie in verhouding tot hét in wonertal ten laste van elkê gemeen te. Dit besluit werkt terug tot 1 ja nuari 1956.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1956 | | pagina 8