Polder Oostelijk Flevoland is
thans nog een barre woestenij
Geelongwuivende palmen en olie
Kardinaal Mindszenty:
niet tot zijn volk kan
leider die
spreken
DINSDAG 18 DECEMBER 1956
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
7
NOG WITTE VLEK OP LANDKAART
I CA fïfifl lx' het vijfde jaar kunnen de landerijt
Land van 54.000 ha over tien jaar
in volledige exploitatie
(Van een onzer verslaggevers)
\\y zyn uitgezonden naar het beloofde land. Wy zijn ook teruggeko
men; zy het niet beladen met druiventrossen en honing. Want, van de
vruchtbare vlakten van het droogvallende land de polder Oostelijk Flevo
land, hebben wy nog niets gezien. In dat korte wintertje in november
daalden wy van de dyk by de Kamperbrug af, de witte zandvlakte op.
Dat was het nieuwe land, een barre koude woestijn, waarover de oosten
wind woei die gryze zandsluiers voortdreef, tot ongeveer twee kilometer
verder het water weer begon. De oostenwind was op die dag nog de
grootste drooglegger: het water werd weggedreven naar de westelijke
oevers en liet een heel stuk van de oostelijke zandvlakten vr|j.
Toch gaf deze korte rit over zandplaten en stukjes landijs een eige
naardige sensatie, waaraan men zich moeilijk kan onttrekken. Niet al
leen om het feit, dat door de toevalligheid van het vorstweer nu onze
Volkswagen de eerste auto in de komende 54.000 ha grote polder moest
zyn: het was meer de idee, onbekend gebied te betreden: een witte vlek
op de landkaart.
De bodemkundigen van de dienst
Zuiderzeewerken zijn overigens al
sinds jaar en dag met het bodempro
fiel van oostelijk Flevoland ver
trouwd geraakt en op een grote
kaart in het laboratorium te Kam
pen staan in de toekomstige polder
op regelmatige afstanden nulletjes
getekend: de boorgaten voor het bo
demonderzoek. Op andere kaarten
staan de grondsoorten, de hoogte
verschillen, kortom alles, al precies
aangegeven.
Want Oostelijk Flevoland wordt de
vetste brok, die onze ingenieurs aan
de zee ontfutselen: voor het grootste
gedeelte bestaat deze polder uit zwa
re kleigrond. Zand is er alleen maar
aan de oppervlakte langs de oude
kustrand, dug van Kampen tot Har
derwijk.
Dat hebben de boringen allemaal
aan het licht gebracht. Toch worden
alle droogvallende gronden opnieuw
onderzocht. Op onze tocht door het
jonge land kwamen wij dan ook drie
man tegen, voor kar teerders. Op re
gelmatige afstanden, binnen de vier
hoeken van de reeds in het water
geboorde gaten, namen zij opnieuw
grondmonsters. Hun voetstappen, en
kele dagen tevoren in de weke bo
dem gezet en nu hard bevroren ge
conserveerd, vormden al een soort
paadie in het onbekende.
Momenteel wordt er in de polder
nog druk gevaren: baggermachi
nes zijn met de kanalen en met
do sleuven voor de grote wegen
bezig, zandbakken glijden nog
in lange slierten door het wa
terland en een enkel zeiltje van
een vissersboot is er ook nog te
zien.
Er wordt nog hard. gewerkt aan
de verbinding ElburgFlevoland: in
het hier ongeveer 500 meter brede
ringmeer is een dam geworpen,
waarin een hoge betonbrug wordt ge
bouwd. Ook de oude havenvaart, die
dus nu in het randmeer uitmondt,
wordt terdege verbeterd.
Randmeer
Het randmeer, dat op de hoogte
van Kampen bij de Roggebotsluis
begint en tot de Hardersluis bij Har
derwijk loopt, krijgt in de toekomst
een verhoogd waterniveau. Door de
gehele lengte is een vaargeul gebag
gerd en met het zand, dat hierdoor
vrij kwam is onder meer langs de
rand een soort recreatieterrein ge
maakt: verschillend van hoogte. Ook
zijn in de brede gedeelten van dit
randmeer eilandjes gespoten, als
broedplaatsen voor vogels, of als toe
komstige recreatieterreinen.
Door de aanleg van dit Veluwe-
meer hoopt men uitdroging van de
randgebieden tegen te gaan. Daarom
wordt ook het waterniveau van dit
meer omhoog gebracht en krijgt
straks de polder zelf twee waterpei
len: in het gebied langs de oude kust
iets hoger dan elders. Deze getrapte
bemaling wordt ook reeds in de
Noord-Oostpolder toegepast.
In september zijn de gemalen in
werking gesteld en sinds die dag is
de waterspiegel ongeveer 50 centi
meter gezakt. Dag en nacht draaien
de dieselpompen in Lelystad en ma
len hun drie keer vijfhonderd kubie
ke meter water per minuut: dat is
dus per gemaal per minuut honderd
duizend flinke emmers vol water.
T ien jarenplan
Er wordt op gerekend, bijzon
dere omstandigheden buiten beschou
wing gelaten dat eind juli, begin
augustus 1957 in de gehele polder
het water binnen de kanaalboorden
zal zijn. Dat dan dus de polder
„droog" ligt.
In 1957 begint de cultuurtechni
sche dienst het werk in de nieuwe
polder. In 1967 hoopt men de laatste
De eerste auto in Flevoland, dunk zij
de omstandigheid dat. de grond hard
bevroren was.
bedrijven in pacht te kunnen uitge
ven. Hiertussen ligt dus een tienja
renplan met als grondslag een gigan
tische arbeid. Oostelijk Flevoland
zal, evenals de vorige polders, de eer
ste jaren geëxploiteerd worden dooi
de staat. Een enorm landbouwbedrijf,
met een trapvormige ontwikkeling,
waarbij het hoogste punt ongeveer in
1964 zal worden bereikt.
Vier jaren zijn er gemoeid met het
in cultuur brengen van de kavels, in
Bestel kolen snel.
De bond van Nederlandse handela
ren in brandstoffen verzoekt met 't
bestellen van brandstoffen niet tot 't
laatste moment te wachten, doch dit
zo vroegijdig mogelijk te doen, tenein
de het bezorgen van kolen met een
minimaal gebruik aan benzine moge
lijk te maken.
Op de grote boulevard van Geelong,
een stadje in de Australische staat
Victoriadat door de ontdekking van
aardolie tot grote welvaart kwam, is
het goed uitrusten van de vermoei
enissen. De prachtige natuur maakt
goed, weit de Australische steden aan
amusement missen.
het vijfde jaar kunnen de landerijen
worden uitgegeven.
Het fs de verwachting, dat de zwa
re kleigronden in het midden van de
polder de eerste jaren niet betreden
kunnen worden. De cultivering van
de polder geschiedt dus langzamer
hand vanuit de randgebieden. Op het
hoogtepunt zal het landbouwgebied
in beheer bij de staat ongeveer een
24.000 ha omvatten, in de randgebie
den zullen dan echter de eerste be
drijven al lang zijn verpacht.
Voor het cultuurrijpmaken van de
gronden zal een groot aantal mensen
nodig zijn, maar bovendien een
enorm machinepark. Er moet ont
zaglijk veel arbeid gebeuren: alleen
al het uitgraven van de tochtsloten
vergt een verplaatsing van 11 mil
joen kubieke meter grond. Er moeten
2000 kilometer sloten worden ge
maakt, 40.000 kilometer greppels ge
graven worden. Het net van draineer-
buizen wordt ongeveer 30.000 kilo
meter totaal, waarvoor ongeveer 100
miljoen draineerbuizen nodig zijn.
Het machinepark wordt dan ook
zeer uitgebreid: zo ongeveer 15
bulldozers, 10 grote greppelfrezen,
15 machines voor het leggen van
draineerbuizen, enz. Daarbij komen
nog de behoeften van de landbouw
exploitatie: plus minus 150 rups
trekkers, idem zoveel wieltrekkers,
met bijbehorende ploegen, eggen,
zaaimachines en dergelijke. Voor het
oogsten zullen minstens 160 combi
nes van het grootste type nodig zijn.
In 1965 zal er bijvoorbeeld ongeveer
10.000 ha tarwe geoogst moeten wor
den, ongeveer 4000 ha koolzaad, 4000
ha gerst en 600 ha lucerne en vlas.
En in de laatste jaren zullen er
ongeveer 2000 landbouwbedrijven,
300 groente- en fruitbedrijven en
5000 woningen gebouwd moeten wor
den.
De voorkarteerders van de verre ho
rizon op weg naar een warm hoekje.
Hun voetstappen van de vorige dug
hebben in dit land al een soort pud
aangegeven.
„Serbadjadi" overweegt een
vestiging buiten Indonesië
De cultuur maatschappij Serbadjadi
is voornemens voort te gaan met de
rubberproduktie in Indonesië, maar
wil tevens uitkijken naar mogelijk
heden om de produktie ook elders te
ondernemen.
Dit hebben aandeelhouders verno
men in een dezer dagen gehouden
buitengewone vergadering, waar
in de directie het voorstel heeft toe
gelicht of f 500.000 beschikbaar te stel
len voor het geval directie en commis
sarissen het geraden achten een be
drijf buiten Indonesië te stichten.
De heer J. G. Loeber, directeur,
deelde o.a. het volgende mee: „Sedert
jaar en dag heeft de Serbadjadi een
rubberproducerend bedrijf in Indone
sië. Op het ogenblik zijn de omstan
digheden om in Indonesië te werken
niet bepaald rooskleurig. Wij consta
teren, dat de situatie daar voor ons
steeds moeilijker wordt. Dit heeft ons
er toe gebracht te overwegen of het
wel verstandig is alle eieren in één
mandje te hebben en of het niet be
ter is een risicospreiding toe te pas
sen door uit te zien naar werkzaam
heden in andere gebieden."
Verpakking is bij export een
ingewikkeld probleem
Verpakking is bij de
export soms een inge
wikkeld probleem. De
Arabieren bijvoorbeeld
hebben naar wij le
zen in het N.H.M.-
Kompas 1956 graag
een kleurige verpak
king, maar men doet
er goed aan de ver
pakking van welk pro-
dukt dan ook niet te
blauw te maken, want
blauw is de voornaam
ste kleur van de vlag
van Israël. Stervormi
ge figuren, die aan de
Davidsster herinneren,
zyn al evenzeer contra
bande. Men moet het
maar weten.
Ook bij export naar
Hongkong dient men
voorzichtig te zijn met
blauw, althans in com
binatie met wit, want
dat zijn de Chinese
kleuren van de rouw.
Met blauw en wit wekt
men daarom bij de
Chinezen alleen maar
afkeer op; met rood en
geel daarentegen kan
men bijna zeker zijn
van succes, want die
combinatie is zeer po
pulair.
Wie naar Birma wil
exporteren, moet be
paald niet proberen 'n
goede beurt te maken
met bijvoorbeeld de
Birmese vlag of de
Birmese prauw, want
die zijn als handels
merk wettelijk verbo
den. Afbeeldingen van
godsdienstige aard le
veren ook alleen maar
moeilijkheden op. Men
doet verstandiger het
eens te proberen met
figuren van dieren en
voorwerpen, die dan in
sprekende kleuren
moeten worden uitge
voerd.
De uitvoer naar Saoe-
di-Arabië biedt voor
handelaars in varkens
vlees, varkensleer, mu
ziekinstrumenten (be
halve voor het leger),
beeldjes van mens en
dier en speelgoed in de
vorm van poppen en
dieren geen enkel em
plooi, want al deze ar
tikelen druisen in te
gen de Islamitische ge
loofsopvatting. Ook
het trekken van wis
sels met een rente
clausule heeft geen zin.
want in de Mohamme
daanse wetgeving is
de betaling van rente
niet toegestaan.
Wie ondanks dit alles
toch nog zaken met
Saoedi-Arabië wil gaan
doen, zal er zelf neen
moeten gaan. Alleen
j>ersoonlijk contact
wordt er gewaardeerd:
op schriftelijke aan
biedingen wordt ge
woonlijk niet geant
woord of ze worden
slepend gehouden, zon
der dat er een beslis
sing komt. Een positie
ve afwijzing moet men
niet verwachten dat
zou een tè onbeleefd
gebaar zijn.
NEDERLANDSE BEDRIJVEN ACTIEF
Zeeuws gezin deelt in welvaart
van Australische badplaats
(Van onze correspondent in Australië.)
Geelong, in de Australische staat Victoria, is de stad van de olie.
Het motto van deze stad is: „By the right use of God's gifts" (door
het juiste gebruik van Gods gaven). En Geelong maakt er juist ge
bruik van, anders zou er momenteel geen project van bijna vijf mil
joen gulden onder handen zijn. Er was al goud, wol en tarwe in het
stadje, maar pas de laatste ontdekking: olie, deed het geld breed uit
stromen. En van al die welvaart vangt het echtpaar F. Dorjee-Boon-
man ook een .spatje" op.
In Geelong is de Nederlandse In
dustrie actief. „Werkspoor" voert er
reeds vele jaren grondboringen uit
en bouwt er olieraffinaderijen, de
„Shell" telt vele honderden Neder
landse immigranten in de rijen van
zijn arbeiders en het grote bagger-
werk voor havens enz. werd groten
deels door een Nederlandse maat
schappij uitgevoerd.
Geelong heeft de immigrant veel te
RELAAS OVER DE HONGAARSE OPSTAND (4; slot)
Zijn bevrijder, majoor Palinkas,
viel bij Kadar in ongenade
(Door Russell Jones van United Press).
Londen, december Elke ochtend tegen tien uur beklimt een klein
Hongaars vrouwtje de trap naar de derde verdieping van de Amerikaan
se ambassade in Boedapest, op weg van de keuken naar de kardinaal,
met diens ontbijt, dat typisch Amerikaans is: roer-ei, toast, vruchtensap
en koffie.
Ze klopt op de deur en zet het blad net om de hoek op een stoel. De
man die het daarna weer opneemt is klein en gebogen door zijn 64 jaren.
Dat is Josef kardinaal Mindszenty, de primaat van Hongarije, een pries
ter zonder kudde, een leider die niet meer tot zijn volk kan spreken.
Op de morgen van de vierde november, de dag waarop de Russen
aanvielen, kwam Mindszenty naar de Amerikaanse ambassade. Zes da
gen, van 4 tot 10 november, was hij vergezeld door zijn secretaris,-pater
Egon Turcsanyi, maar dit laatste contact met zijn kerk verloor hij toen
Turcsanyi op 10 november werd gearresteerd bij een poging het land te
ontvluchten.
Er worden geen berichten of
boodschappen aan de kardinaal af
gegeven, er gaan geen boodschap-
schappen van de kardinaal naar de
buitenwereld. De enige bezoeker die
werd toegelaten kwam door de ver
gissing van een van de ambassade
leden. Alle anderen zijn beleefd
maar beslist afgewezen.
Elke nieuwe dag lijkt op de oude
bij de kardinaal. Hij staat om zeven
uur op en bidt en mediteert tot het
ontbijt. Na het ontbijt werkt hij aan
het verhaal van zijn acht jaar in
communistische gevangenissen of
onder huisarrest. Maar de kardi
naal heeft geen voorbereidingen
getroffen om dit verhaal te publice
ren en men heeft hem gezegd dat
dit ook niet kan gebeuren zolang hij
in de Amerikaanse ambassade ver
blijft.
De kamer waarin de kardinaal
woont en werkt is het kantoor van de
Amerikaanse gezant Thomas R. Wai-
les. De met leer beklede bank doet als
bed dienst. Het bureau van de gezant
doet dienst als schrijftafel, eettafel en
altaar.
De bevrijding
Een groep Hongaarse soldaten on
der leiding van majoor Josef Palinkas
bevrydde de kardinaal op de ochtend
van de 31e oktober. Sindsdien is Pa
linkas by Kadar in ongenade, en de
huidige regering beweert dat diens
werkelyke naam Paltaviclni was, een
van de oude Oostenrijks-Hongaarse
geslachten. Palinkas arriveerde met
twee tanks, een pantserwagen en een
legerauto bjj het oude huis in Felsoe
Peteny, 90 kilometer van Boedapest,
een paar minuten voor nog twee an
dere groepen bevrijders aankwamen
met hetzelfde idee.
Onmiddellijk bracht men de kardi
naal naar diens paleis in Boeda over.
Sinds ik Boedapest op 5 december
verliet heb ik veel westelijke waarne
mers twee tegenstrijdige theorieën
horen verkondigen over de kardinaal
en de Hongaarse revolutie.
De eerste is dat hij de situatie had
kunnen redden en de tragedie van 4
bieden en het valt dus te begrijpen,
dat 10 procent van de 80.000 inwo
ners uit „nieuwe Australiërs" be
staat. Loop door het grote magazjjn
van Solomons in de Moorabool Street,
de winkelstraat van Geelong, of door
het enorme Meyer Emporium: over
al wordt wel Nederlands gesproken.
Het is een mooi stadje, met
prachtige zwembaden en speel
tuinen en het is aan de befaamde
Eastern Beach gelegen. Geen
wonder dat het echtpaar Dorjee
verklaart: „Wij vinden het hier
heerlijk en verlangen niet meer
naar de Hollandse winter".
Voor mevrouw Dorjee (zij woonde
vroeger aan de Timansweg in 's-Hee-
renhoek) is het allemaal nog wel een
beetje nieuw, want pas enkele maan
den geleden voegde zij zich bij haar
Naar een andere
gevangenis
De bevrijding van Josef kar-
dinaal Mindszenty was een van
f= de hoogtepunten van de Hon-
gaarse revolutie. Helaas bracht
hij slechts een paar dagen in M
p vrijheid door voor hij, door de
p omstandigheden gedwongen, op-
nieuw zijn toevlucht moest zoe-
p ken in een gevangenis, die wel-
p iswaar minder onbehaaglijk
was dan de communistische,
s maar die onder de gegeven
p omstandigheden toch gevange-
nis blijft. Russell Jones van M
p United Press beschrijft in dit
p artikel het leven dat de kardi-
naai nu in de Amerikaanse H
m ambassade in Boedapest leidt. il
p Dit is het laatste van een p
serie artikelen geschreven na-
p dat Russell Jones op 5 decém-
ber door de regering Kadar ge-
noodzaakt werd Hongarije te jl
p verlaten.
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllüllllllllllllllllllllllllllllllll
november had kunnen voorkomen als
hq de oproep van Nagy aan de arbei
ders om hun wapens neer te leggen
gesteund had en gevraagd had aan de
arbeiders het werk te hervatten. Nie
mand had meer reden om het commu
nisme een halt toe te roepen dan
Mindszenty en Nagy was een commu
nist, zeiden deze waarnemers. Maar,
zegt men, Mindszenty had Nagy moe
ten steunen omdat een vogel in de
hand beter is dan tien in de lucht. De
vrijheid zou op de duur gekomen zijn.
Maar inplaats van Nagy te steunen
viel Mindszenty die regering aan en
noemde hen „erfgenamen van een ge-
verloofde, die inmiddels haar echt
genoot is geworden.
Zij arriveerde per vliegtuig in Syd
ney, stapte daar meteen in het hu
welijksbootje en na een daverende
bruiloft in de Nederlandse club te
Sydney vloog het echtpaar naar Gee
long. Huisvestingsproblemen, zoals
de meeste immigranten hebben, wa
ren er niet, omdat de heer Dorjee er
al enkele jaren woonde. Mevrouw
Dorjee voelt zich daardoor helemaal
geen immigrante; integendeel, naar
haar gevoel is zij nog steeds op hu
welijksreis
Geen romantiek
Vele aspirant-emigranten koeste
ren de hartewens om in Australië
op het platteland te gaan wonen. Z(j
verwachten daar de romantiek te
vinden van cowboys, paarden en
schapen. Wij hebben al eerder ver
teld, dat de realiteit die heus zo
leuk niet is In de meeste gevallen
de romantiek al heel spoedig over
heerst.
De heer Dorjee bekende het eer
lijk: ook hem viel het tegen in het
achterland van Australië. Hij trok
ruim 300 kilometer de staat West-
Austalië in, deed er timmerwerk op
een schapenfarm, maar had er al
gauw genoeg van.
Terug in Perth, de hoofdstad van
deze staat, viel het moeilijk weer
aan werk te komen, todat een ken
nis hem op Geelong attent maakte en
tevens voor een baan bij de Shell
zorgde. De heer Dorjee werkte eerst
in de elektriciteitsafdeling, later bij
de olieregelingen. En nu is hij best
tevreden met zijn baan, al zijn er
betere mogelijkheden. Zijn plan is om
verder te studeren voor technisch te
kenaar, waartoe in zijn woonplaats
de mogelijkheid bestaat. „Je kan in
dit land iets bereiken", aldus de
heer Dorjee.
Mooie natuur
Zoals de meeste steden in
Australië kan ook Geelong wei
nig bieden op het gebied van
amusement, maar het leven in
de natuur vergoedt veel. Er is
strand, plantsoen, berg en bos.
Vandaar dat men het met de
woongelegenheid niet zo nauw
hoeft te nemen.
Want de flat, die de familie Dor
jee onlangs bemachtigde, geeft wel
betere accommodatie dan het hostel,
waar de Zeeuwen eerst woonden,
maar toch moeten zij zich nog vaak
behelpen. Op vrije dagen trekken zij
echter de prachtige vrije natuur in.
Dit land heeft jonge mensen ge
noeg te bieden, maar men moet zich
weten om te schakelen en het echt
paar Dorjee heeft daar geen moeite
mee gehad. Het kan het nieuwe va
derland aanvaarden en ziet in Gee
long een goede toekomst liggen.
„Misschien kan er binnen enkele
jaren nog wel een reisje naar Zee
land op overschieten", aldus de
vrouw des huizes. Overigens heeft zij
er geen behoefte aan déze stad van
olie, goud. wol en tarwe voorgoed de
rug toe te draaien en haar echtge
noot is het daarmee volkomen eens.
en privileges en een terugkeer naar
he'_ systeem van privé-bezit. Daarin
ligt de tweede theorie die men hier
naar voren brengt: Dat de kardi
naal door zijn openlijke verklaringen
de tweede aanval had bespoedigd, in
een toestand die tot het uiterste ge
spannen was.
Naar myn mening, en ik weet dat
deze door gezaghebbende diplomatie
ke waarnemers in Boedapest wordt
gedeeld, zyn beide theorieën fout.
want men ziet een belangrijk feit over
het hoofd: dat de tweede Sowfet-Rus-
slsche aanval werd voorbereid zodra
de eerste bleek te mislukken. Het
Hongaarse volk had het Rode Leger
broken systeem" Hij vroeg om terug- 1 vernederd cn daarvoor moest het boe
gave van de kerkelijke eigendommen ten.
