Van en voor de boekenplank
Pruikenmaker en prins, reuzen
en graankorreltje paraderen
Fijne werkjes voor de happy few
DRIE BOEKEN VAN FORMAAT
OVER ONBEKENDE STREKEN
VRIJDAG 14 DECEMBER 1956
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
9
jeugdboeken in bonte verscheidenheid
Helaas een hiaat voor leeftijd
tussen rijp en groen"
Nog altijd biyft er In de Nederlandse Jeugdliteratuur een hiaat voor de
leeftijd die men gemeenlijk als tussen mal en dwaas betitelt. Voor de kleu
ters komt er een grote verscheidenheid aan lees- en voorleesboekjes op de
markt, de lagere schooljeugd kan eveneens een uitgebreide keus doen, maar
boven de 14 jaar is er de leemte, die opgevuld kan worden met het lezen van
boeken voor jongere kinderen, of geco mpenseerd wordt in het grijpen naar
boeken voor ouderen. Dat dit laatste een gevaar inhoudt, zal niemand ont
kennen. Verschijnen er voor meisjes zo nu en dan boeken die in te grote ma
te tegemoet komen aan de tijd van schwarmen, voor de jongens zal hier
en dit geldt trouwens voor meer landen van 14 tot 17 jaar een boeken-
keus moeten worden samengesteld. Niettemin zijn er ook dit jaar tegen de
feestdagen weer een aantal jeugdboeken verschenen, die het vermelden
waard zyn, al is er kwalitatief een verschil.
Allereerst een oude bekende. Bij
Ploegsma en Amsterdam verscheen
de derde druk van „De Pruikenma
ker en de Prins" van W. G. van der
Hulst en de naam van de schrijver
garandeert een verantwoord, boeiend
avonturenverhaal. Het verhaal, dat
zelfs ouderen boeit, speelt in de lang
geleden tijd, toen de mensen nog
pruiken droegen. De onderwijzer die
dit boekje voor zijn klas neemt of er
uit voorleest, is zeker van een aan
dachtig gehoor. De bijzonder aardi
ge plaatjes zijn van Van der Hulst
jr. Nog oudere bekenden zijn de on
afscheidelijke Bulletje en Bonestaak,
waarover lang voor de oorlog de jon
gens al enthousiast waren. De Ar
beiderspers verzorgde deze negende
avonturenreeks, verteld door A. M.
de Jong, in een eenvoudige, goedko
pe uitgave. Menseneters, Dinsdag, een
onbewoond eiland en onbekende grie
zelbeesten vormen de entourage van
een verhaal, dat elke jongen in één
ruk uitleest. Bij dezelfde uitgeverij
verschenen twee kinderboekjes van
Annie M. G. Schmidt en wie de sati
res in de liedjes voor groteren kent,
twijfelt er niet aan of de schrijfster
heeft ook hier de juiste toon gevon
den. Voor de allerkleinsten, in sylla
ben ingedeeld, zijn er de wederwaar
digheden van Jip en Jan, de de gro
tere schooljeugd gaat op visitie bij
de reus.
Wanneer er voor deze leeftijden
proza verscheen in het gehalte
van genoemde poëzie, dan was er
voor de klacht bij het begin van
dit artikel geen reden. De rijpere
jeugd zal tussen de regels door
een levenswijsheid en satire vin
den, die de werken van Annie
Schmidt kenmerken. Het gedicht
van de weduwe wesp is een voor
beeld van haar vrolijk vertellen:
„De vorige zomer toen waren we
buiten, op een terras met z'n al
len, en toen is mijn dierbare echt
genoot in een glas limonade ge
vallen. Ontzettend, ontzettend zo
sprak haar vriendin, en, was het
citroen of frambozen?" Kortom
dit fragment is kenmerkend voor
het gehele boekje.
David Divine over „Eros
onder de waterspiegel"
Bij van Gorcum verscheen een nog
al zoetig verhaaltje van Liesje, die
een kous op het Kerkplein vond. De
illustraties komen dit toch wel aar
dige vertelsel van de hand van Bas-
tiaan Schaap niet ten goede. Dezelf
de uitgeverij ln Assen verzorgde een
toneelspel voor kinderen, geschreven
door C. Elink Schuurman over het
paard van Sinterklaas dat zoek was.
Aardig geschreven en niet te moei
lijk om uit te voeren.
Een fleurige geschiedenis van Ma
rie Schmitz kwam uit bij Ploegsma
„Een tweeling en nog twee". Hier
zijn het de tweelingen Tim en Tom
die voor de nodige afwisseling en
spanning zorgen. Wanneer we er nog
bij zeggen dat ze precies op elkaar
lijken, dan is het succes van allerlei
vermakelijke vergissingen zeker.
Een heel aardig boek schreef K. van
der Geest over Jos, die zichzelf
overwon. Jeugdlectuur van de boven
ste plank, van een gewone jongen
van 12 jaar, die zich ep die leeftijd
al voor grote moeilijkheden geplaatst
ziet, waarbij zijn zusje een merk
waardige rol speelt. Vooral het ver
blijf op Schiermonnikoog Is span
nend.
Een voorbeeld van een jeugdboek,
zoals het niet moet, verscheen bij
Van der Reet in Amsterdam: „Noes
is niet voor de poes". De gezochte en
dwaze omslag moet als aantrekking
dienen, want de inhoud zal het zeker
niet doen.
Wat een graankorrel zoal mee
maakt in z'n leven, vertelde Herbert
Lange en Ploegsma te Amsterdam
maakte er een aardig boek van. Kor
reltje Zondervan ontmoet heel wat
mensen en dieren en wordt dikwijls
in z'n korrelbestaan bedreigd, maar
het loopt alles heel goed af. Een tik
je humor en een tikje ironie geeft
Aantrekkelijke boeken
voor meisjes.
„Er verandert niet zoveel", ge
schreven door Fenna Feenstra, is 'n
heel aardig boek voor jonge meis
jes.
Dit verhaal over het meisje Thea
Maarsveld laat zien hoe in deze mo
derne tijd nog steeds de ouderwetse
liefde, trouw en vriendschap, be
staan, al heeft de jeugd dan ook
blijkens de discussies in dit boek wel
een reden om sceptisch te zijn.
Liefde tot de ouders, trouw aan de
overige familieleden, zelfs aan een
gehate tante en gezonde vriendschap
tussen jongens en meisjes op school,
zijn de waarden, waarvoor dit boek
een warm pleidooi is. Het boek werd
uitgegeven door Holkema en Waren-
dorf N.V. te Amsterdam.
Bij dezelfde uitgeverij verscheen
'n boek van Trudy de By „Afspraak
in de lente". Dit boek is meer ge
schikt voor het wat oudere meisje.
Hierin wordt verhaald, hoe een
meisje dat in een groot gezin op
groeit en haar jongere zusjes en
broertjes met hun moeilijkheden
helpt, zelf haar problemen oplost
als zij een jonge man ontmoet, van
wie zij gaat houden.
De jonge man is heel wat minder
conservatief dan de vader van het
meisje. Er ontstaan dan ook enige
conflicten over deze liefde, maar op
het eind komt er toch een oplossing.
voor boven de 8 jaar. een natuurboek
waarin het meisje Veronika nog een
rol speelt.
Een boek waarvan iedere jongen
fenieten zal, die van avonturen
oudt, is het verhaal van Ben Koster
over de Parachutesprong boven het
oerwoud. Vier jongens die als prijs
een reis om de wereld mogen ma
ken, krijgen met het vliegtuig juist
boven het Afrikaanse oerwoud mo-
torpech en de rest laat zich makke
lijk raden. Een aardig en vlot ge
schreven boek.
Meulenhoff in Amsterdam verzorg
de drie dierenboeken, die een aan
winst voor de boekenkast en een ver
dieping van het natuurleven beteke
nen. A. D. Hildebrand schreef over
Jos de Zwerver, die met z'n baas
veel meemaakt. Vrolijke dierenteke-
ningen van mevr. Burgerhout-Wen-
sing verluchten het boek van kabou
ters, feeën en dieren van Corrie
Lührs-Vrugt over Polletje Wol. Ten
slotte een boek dat van titel niet veel
van het vorige verschilt: „Polleke
wol" van mevr. M. Doekes-de Wil
de, aardig geïllustreerd door W. A.
van der Walle, een verhaal waarin
veel wetenswaardigheden over de
dieren verwerkt zijn.
,MET EEN LUIPAARD OP SCHOOT"
Geheimen van Marokko, de
Pool en evenaargebieden
Onder het motto „De Forum Boe
kerij brengt IJ de wereld nader" zijn
bij de Zuid-Hollandse Uitgevers
maatschappij drie boeken verschenen,
die beogen, de lezer het één en ander
bij te brengen van de land- en vol
kenkunde van voor velen onbekende
gebieden. Achtereenvolgens zijn dit
„Met een luipaard opschoot" van
Michaela Denis, „Bevrozen zomer"
van Sally Carrighar en een werk van
dr. K. Hubregtse, het enige Holland
se van de drie, getiteld „Marokko in
het zonlicht".
De roman van Michaela Denis is
verlucht met een honderdtal meester
lijke foto's van de echtgenoot van de
schrijfster, Armand Denis. Luchtig
begint Michaela Denis haar boek
met het huwelijksaanzoek, dat de
wereldreiziger Denis haar deed. Hoe
MOGE HET DEZE UITGEVERS GOED GAAN..
In het Duits gesteld: Citroen, thans
zestiger, is in Berlijn geboren en ge
togen. Men zou willen blijven cite
ren, bijvoorbeeld deze anekdote: „Bo
de, der Direktor des Kaïser-Frie-
drich-Museums hatte einen Rem
brandt erworben. Er und Liebermann
standen vor dem Bild und besalien
Een gezellig ..iemendalletje. dat
door de intrigue en door de intelligen
te dialogen toch een air van diepzin
nigheid kreeg, is „Eros onder de wa
terspiegel" van David Divine, dat
verscheen bij dé uitgeverij Het Spec
trum, (Utrecht en Antwerpen). An
thony Wethly heeft het in het Neder
lands vertaald op zo'n manier, dat 't
werkje' zijn lichtvoetigheid helemaal
behield. Divine, een journalist uit
Kaapstad, heeft naam gemaakt met
zijn grote reportages over het aan
deel van de koopvaardij in de gealli
eerde overwinning van de Tweede
Wereldoorlog. Zijn boeken betroffen
eveneens voornamelijk de zeevaart.
In „Eros onder de waterspiegel" is de
zeeman naar de achtergrond gedrukt
ten voordelen van een allercharmantst
meisje Bovendien speelt een belang
rijke rol in dit boek een bronzen beeld,
„Eros op een dolfijn", dat in de zee
tussen rotsen verborgen ligt. Twee
schatten dus, waarvan eerstgenoemde
in dit boekje haar hart moest verlie
zen, om het verhaal een bevredigend
eind te geven.
Iets warm menselijks in deze
jachtende commerciële wereld
Er zijn uitgevers die uitsluitend leesvoer op de markt brengen,
boeken waarvan men vrijwel zeker kan zyn dat ze het doen zullen bij
een groot publiek, en waarvan de kwaliteit vaak dubieus is. Anderen
publiceren vrijwel uitsluitend „goede" boeken, werken met een be
hoorlijk gemiddeld peil die het óók wel znllen doen, en geven dan af
en toe daar tussen door eens een werkje uit waar, zakelijk gesproken,
geen perspectief in zit. En dan zijn er nog uitgevers, ze zijn zeldzaam
en we verhelen niet dat we een zeer zwakke plek in ons hart voor hen
hebben, die zich blijkbaar zelden of nooit door zakelijke overwegingen
laten leiden; uitgevers die werken om mooie, goed verzorgde boeken
het licht te doen zien. Klein maar fijn, en min of meer bestemd voor
de happy few. Moge het hun goed gaan, zij hebben iets warm men
selijks iets „hors serie" behouden i n deze jachtende commerciële
wereld....
Zo'n uitgever is L. C. J. Boucher
te 's-Gravenhage. Exclusieve dicht
bundeltjes, mémoires, essays of afo
rismen, soms in vreemde talen ge
steld, vaak fraai geïllustreerd en ty
pografisch steeds uiterst verzorgd,
kortom: ideale geschenken in dit sei
zoen.
Prachtig is bijvoorbeeld de editie
van „Mon amie Nane", de uit het
begin van deze eeuw daterende ro
man van de Franse dichter Paul-Jean
Toulet (18671920), een poëtische
roman over een meisje van lichte ze
den. Typografisch 'n juweeltje, fraai
vélin de Holla,nde, zeer mooie illus
traties. Reeds vele tekenaars hebben
dit bekende boek verlucht, en Juus
Hartman is daarvan een der besten:
met zeldzame gevoeligheid is de
verfijnde sfeer van dit boek in de
ijle lijntekeningen weergegeven.
(Tekst in het Frans).
Niet minder kostelijk voor de
liefhebber van het mooie, aparte
boek is „Introvertissimento",
aforismen en autobiografische
notities van de schilder Paul
Citroen (in het Duits gesteld)
en verlucht met enkele mooie
tekeningen van de auteur. Een
boek om des avonds, in zichzelf
verzonken mee bij het vuur te
zitten om dan de eigen geest te
laten spelen met deze vaak zo
intrigerende uitspraken. „Und
was 1st Barock? Grosser be-
wegter Formenreichtum bei
einem Minimum an Inhalt" of
„Sah elne Mappe mit Reproduk-
tionen der vorzüglichsten moder
nen Künstler. Dazwischen lag
eine Abbildung eines Engels von
Lionardo, Vergleichsweise schien
alles Moderne dekorativ, einsei-
tig oberfachlich ungekannt,
Lionardo dagegen von einer Voll-
standigkeit, einem Können, einer
Tiefe er erschütterte mich.
Und ich schamte mich etwas für
die neue Kunst"*
es. Liebermann war entzückt. Bode:
Ja, Herr Professor, so müssten Sie
auch malen! Liebermann: Und
wer bezahlt das?"
Uit een serie kleine boekjes die bij
Boucher op onregelmatige tijden
verschijnen noemen we het reeds eer
der ontvangen, meesterlijke „Voor
vallen en ontmoetingen" (Ereignisse
und Begegnungen) van Martin Bu-
ber, en een prachtige kleine collectie
„propos" van de grote Franse filo
soof Alain, (E. Chartier), onder de
titel „Twaalfp raatjes" (vertaling J.
A. Sandfort, zeer verzorgd) Ten zeer
ste aanbevolen, vooral omdat Alain,
een der grootste geesten van deze
tijd, ten onzent nog vrijwel onbe
kend is. Het boekje geeft een klein
proefje dat U stellig naar meer zal
doen verlangen. Nog steeds in de
zelfde serie; „Kleine Biosofie", hon
derd aforismen van Willem Loeb
('s-Gravenhage 1891Kimberley '50)
ingeleid door Victor van Vriesland.
Loeb was van beroep advocaat en
procureur, publiceerde soms wat vei'-
zen, en was een wat curieuze, a-so
ciale figuur. Helaas heeft hij de pu-
blikatie van deze kleine biosofie, die
hij zijn levenswerk achtte, niet be
leefd. Van Vriesland karakteriseert
het boekje niet ten onrechte als een
vrucht van zelfhaat, die ook „Dag
boek van een ongelukkige" had kun-
Jongensboek over journalistiek
(in Zeeland) van Tjeerd Adema
De oud-journalist gefantaseerde avontu-
Tjeerd Ademadie in ren.
vroeger jaren als re-
dacteu, verbonden is
geweest aan de ,J)Iid-
delburgsche Courant"
hoofdzakelijk in Zee
land speelt en zo vindt
Zijn geesteskind Jan men er zelfs een vrije
bewerking in terug van
Vlissingse toren-
Vrolijk, de jonge ver
slaggever, die bij de
„Nieuwsbode" het vak brand in 1911.
en van wiens hand wij komt leren, maakt wel- Na al deze lotuitin-
nog onlangs 'n feuitte- iswaar een bijzonder gen één bemerking;
ton publiceerden, heeft vlotte carrière, maar Adema plaatste dit
ook'it jongensboek ge- dat komt alleen maar kennelijk ten dele op
schreven. Over de jour
nalistiek. Natuurlijk
over de journalistiek
zouden wij bijna zeg
gen, want Adema heeft
ten goede aan de vaart jeugdherinneringen ge
in het verhaal. Vanzelf
sprekend begreep Ade
ma ook, dat enkele pit
tige avonturen niet
baseerde verhaal
de moderne tijd en dat
heeft hem hier en daar
parten gespeeld. Som
zijn hart wel grondig mochten ontbreken en inige belevenissen van
aan dit beroep ver- zo ontstond een boeiend de hoofdfiguur Jan
pand. Dat wordt nog jongensboek, waarin zo Vrolijk (z'n avontuur
eens extra duidelijk in hier en daarprettig met de ballon bij voor
van terloops, wetenswaardi- beeld) en ook
ge dingen gezegd wor-
len over bepaaldesoms
wel de
werkwijze aan de krant,
ademen typisch
technische kanten, van voor-oorlogse geest en
het krantenvak. In de zo nu en dan
,De verslaggever
de Nieuwsbode", dat bij
G. B. van Goor Zonen's
uitgeversmaatschappij
in Den Haag thans een
tweede druk beleefde, sterk populaire trant het verhaal voorko-
Het is niet alleen een uiteraard, maar het mende zuiver heden-
met kennis van zaken maakt het boek er voor daagse verschijnselen
geschreven verhaal, jongens tussen 12 en doen dan een tikkeltje
maar de auteur vond n IJ) jaar en icaarach- gewelddadig aan. Maar
uitstekende middenweg tig ook wél voor oudere de jeugdige lezers zal
tussen waarheid en knapen) des te interes- dit zeker niet opvallen
verdichtsel, of, anders santer door. en 't is dan ook 't eni-
gezegd, hij brouwde een Voor Zeeuwse knapen ge, kleine bezwaar te-
smakelijke cocktail van is het te aantrekkelij- 'gen dit overigens uit-
jeugdherinnerlngen en ker, omdat het verhaal stekende jongensboek.
kingsreis gaat, verhaalt zif op onna
volgbare prettige wijze.
Michaela Denis weet erop haar
„Safari's" onder meer te berei
ken, dat ze een luipaard op haar
schoot krijgt, een evenement,
dat niet iedere vrouw dagelijks
zal meemaken. En ze wordt ook
ingewijd in de geheime eultus
van negerstammen die nog geen
enkel contact met blanken heb
ben gehad. Haar boek is een
uitstekend relaas geworden van
al de boeiende belevenissen, die
het echtpaar, reizend door Zuid-
Amerika, Afrika, Niemv-Guinea
en Australië, heeft meegemaakt.
De foto's van Armand Denis beho
ren ongetwijfeld tot het beste foto
materiaal, dat verschenen is over de
nen heten. De aforismen zijn zeer
ongelijk van kwaliteit, en het boekje
staat zeker niet op hetzelfde peil
als de twee eerder genoemde uit de
ze serie. Wat niet wil zeggen, dat het
niet de moeite waard is, er kennis
van te nemen!
Tenslotte nog twee dichtbundeltjes
van dezelfde uitgeverij „Rakelings"
van K. L. Poll, dat uiterst, uiterst
zwakke poëtische proeven bevat, en
het merkwaardige boekje „Tijdbeel-
denstorm" van Cornelis Veth, een
soort moderne „Schoolmeester" vol
tijdskritiek. Men moet ervan houden,
ons ligt dit genre niet zo. Het is wel
eens leuk, zoals dit fragmentje uit
„Schone letteren"):
„Schr'gf alles wat gênant of
[abnormaal is,
Of het geheel en al je dagelijkse
[taal is.
't Vocabulair dat dichteressen
[lozen,
Doe de verhardste vrouwen-
[artsen blozen.
Spiegel je ook aan meester
[Lucebert,.
Of is die toch misschien nog te
[veel heer
En zeg eens eerlijk, xcelke man
[kan blaten,
Alsmaar xcij willen 't daarbij
[laten"
maar vaak te gewild-hulpeloos (even
als de prentjes) om waarlijk te tref
fen, hoe dan ook.
AI eindigen we dit artikeltje dus
in mineur,"onze waardering voor de
uitgeverij Boucher is er niet minder
om! H. W.
Een der tekeningen waarmee Van
der Hulst jr. het spannende boek
uDe pruikenmaker en de prins" ver
luchtte, dat zijn vader schreef.
beschreven onbekende gebieden. Me
vrouw J. Tadema-Sporry heeft het
boek vertaald.
Sally Carrighar, de schrijfster van
„Bevrozen zomer", is geboren in Cle
veland, Ohio. Na haar middelbare
schoolopleiding wijdde ze zich aan
de journalistiek maar zij vond later
voldoening in de studie van dieren
en werd zo een ervaren biologe, die
haar biologische kennis prachtig wist
te paren met de haar aangeboren
schrijversgave. „Bevrozen zomer" ia
daar het onweerlegbare bewijs van.
Het is een Bproekje geworden
uit het barre noorden, de Pool
cirkel, waar de schrijfster twee
jaar gewoond heeft om de dieren
te observeren, die leven aan de
kusten van de Poolzee en de Be-
rlngzee. Ze leefde daar temid
den van de Eskimo's, ging mee
op walvis- en zeehondenjacht,
deed ontdekkingen over een nog
vrij onbekende knaagdieren
soort, de lemming en was ge
tuige van de enorme dieren-
migratie in de herfst binnen de
Poolcirkel. „Bevrozen zomer" is
dierenliteratuur van de bovenste
plank. Mevrouw Tadema-Sporry
vertaalde ook dit werk.
Marokko....
Dr. P. K. Hubregtse is docent aan
een bekend Haags lyceum. Profite
rend van zijn lange vakanties bracht
hij vele maanden in Marokko door.
Hij werd daar gegrepen door de be
koring van de verlatenheid van de
woestijn, door de geheimzinnigheid
van de steden en door de ongerept
heid van de natuur. In zijn boek
„Marokko in het zonlicht" richt hij
de schijnwerper op dit geheimzinni
ge land, dat tegenwoordig weer zo
vaak „in het nieuws" is. Het is niet
zo maar een reisbeschrijving, doch
een gefundeerde en deskundige uit
eenzetting over „Djazirat El Mo-
greb", zoals de Arabieren Marokko
noemen, het eiland van de onder
gaande zon.
Gevarieerd kerstboek
Voor de zesde maal is bij de Uitge
verij Ploegsma te Amsterdam een
kerstboek verschenen. Evenals voor
gaande jaren bevat dit boek een reeks
kerstverhalen, die rich lenen tot voor
lezen, en bovendien een aantal op
drachten voor de jongelui tot het doen
van gezellige werkjes, waaraan prijs
vragen zijn verbonden. De verhalen
zijn dit keer van M. J. Halbertsma-
Blanson Henkemans, C. WilkeShuis,
Marie van Dessel-Poot, Mien Lab-
berton, Aart Grinrme, An Rutgers v.
d. Loeff-Basenau, Marie Schmitz, Jo-
han Winkler en Clara de Groot. De
rubriek „Zelf aan het werk!" is ver
zorgd door A. Tanja en Mien Labber-
ton.
EN DE AKKER IS DE WERELD
Van het boek „En de akker is de
wereld", geschreven door Dola de
Jong, die daarmee in 1947 de proza
prijs van de stad Amsterdam ver
wierf, is een herdruk verschenen in
de Salamanderreeks. Het boek werd
daarmee voor de zesde maal gedrukt
en daaruit blijkt wel, dat het door
het publiek bijzonder wordt gewaar
deerd. (Uitgave Em. Querido, Am
sterdam).
Sally Carrighar heeft in haar boek
(Bevrozen zomer" het ontwaken van
het jonge nieuwe leven in het ijs van
de Poolnacht op suggestieve manier
beschreven. Haar boek is „een
sprookje uit het barre noorden" ge
worden, het noorden, waar de xmtte
ijsbeer grommend zijn kop boven de
ijsrug verheft op zoek naar buit.