Hartverscheurende tonelen aan
de „grens der fluisteringen"
Op terrein Wereldtentoonstelling:
Nederlanders druk in de weer
MET PROEFOBJECT RIJSWIJK
16.500 MANUREN GEWONNEN
GENERAAL LAURIS NORSTAD,
N.A.V.O.-OPPERBEVELHEBBER
VRIJDAG 7 DECEMBER 1956
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
7
Fundering van atomium gereed
Terwijl Brussel met de dag meer op een stuk oude kaas gaat
lijken en de Brusselaar gelaten de tijdelijke gaten in wegen en op
kruispunten voor lief neemt, worden buiten de Belgische hoofdstad
op de Heysel-vlakte de terreinen in gereedheid gebracht, waarop
in 1958 de Wereldtentoonstelling^ zal verrijzen. De bulldozers hebben
tot nu toe ruim 130.000 kubieke meter grond verplaatst, de aanleg
van een geheel nieuw en de verbetering van het bestaande wegennet
maken gestadig vorderingen en de „ondergrondse" voor trams rond
het tentoonstellingscomplex is bijna klaar. Wat de buitenlandse
deelnemers betreft, Nederland en Canada waren de eerste landen,
die op het hun toegewezen terrein aan de slag gingen.
Met de werkzaamheden op het
Nederlandse terrein gelegen op
een der mooiste punten in het
nark van Laken werd op 1 sep
tember j.l. door een Nederlandse
maatschappij een aanvang ge
maakt. De eerste van de zowat
vierhonderd palen, die de grond in
moesten, werd op 27 september
f eheid. Aan de rand van het
5.000 vierkante meter grote ter
rein «is een ruime logiesbarak ge
bouwd. Daarin woont en slaapt de
Nederlands-Belgische ploeg arbei
ders, die onder leiding van uitvoer
der M. de Ruiter uit Sliedrecht be
zig is, orde in de chaos te sohep-
pen.
De ruwbouw van de Nederlandse af
deling, die, zoals bekend „het water"
als thema zal hebben, zal ongeveer
tien maanden in beslag nemen. Voor
de inwendige decoratie en de opstel
ling van de expositie blijft dan nog
een maand of acht over. De Neder
landse bouwers zijn er zeker van, dat
hun inzending vóór 17 april 1958, de
datum waarop de tentoonstelling- zal
worden geopend, gereed zal zijn, zelfs
al zou de komende en de daarop vol
gende winter hun parten spelen. Ne
derland is namelijk, zoals reeds opge
merkt, veel eerder dan de meeste an
dere landen aan het werk gegaan.
Met het leggen van de fundering
van het zogenaamde Atomium, dat
vlakbij de Nederlandse afdeling
zal verrijzen, is men inmiddels ge
reed gekomen. Deze fundering be
staat uit betonnen onderstellen
met een diameter van 12 en een
dikte van 2 mieter, die rusten op 59
stalen heipalen. Aan dat werk zijn
uitvoerige proefnemingen vooraf
gegaan, die tot doel hadden de
draagkracht van de fundering te
bepalen. Onder een anderhalf maal
zo sterke druk ais die van het Ato
mium bedroeg de afwijking niet
meer dan 1,3 milimeter. Een te
verwaarlozen afwijking, zo menen
de deskundigen.
Zoals bekend, wordt het Ato
mium gevoimd door een twee mil
jard maal vergroot model van een
ijzer-molecule, geheel uit staal
vervaardigd en 110 meter hoog. De
bollen krijgen een diameter van 18
meter en zullen voor het publiek
toegankelijk zijn.
Enlkele maanden geleden werd be
gonnen met het leggen van de funde
ring van de 450 meter lange lucht
brug, die de buitenlandse afdelingen
zal overspannen en de parken van Os-
segem en Laken met elkaar zal ver
binden. Van die brug af zal de bezoe
ker een prachtig uitzicht hebben over
de paviljoens van de deelnemende lan
den en de tuinen en plantsoenen, die
overal zijn aangelegd.
DE BUITENLANDSE
AFDELINGEN.
Over de plannen van de buitenland
se deelnemers is tot nu toe in Brussel
betrekkelijk weinig bekend gemaakt,
maar één ding staat vast: er wordt
daar niet od een paar ton meer of
minder gekeken en de Nederlandse in
dustrie zal zich dus tot het uiterste
moeten inspannen om d verglijking
met de buitenlandse concurrentie te
kunnen doorstaan.
De Duitse afdeling neemt, wat op
pervlakte betreft (ruim 18.000 vier
kante meter), de zesde plaats in on
der de buitenlandse deelnemers. Er is
een voorlopige begroting opgesteld,
die ongeveer DM 12,5 miljoen be
draagt.
De Russische hulp aan de Ara-
|I1 bische staten heeft de veront- M
waardiging van vele Jsraëlie-
ten gewekt en leden van een
joodse studentenvereniging
-y hebben dan ook betogingen ge- M
s houden voor het hoofdkwartier
van de Verenigde Naties.
De Engelse industrie gaat tegen de
7 miljoen gulden aan haar inzending
ten koste leggen en de Zwitserse in
dustrie stopt er een miljoen of vijf in.
Daarbij dient in aanmerking te wor
den genomen, dat de aan deze landen
toegewezen terreinoppervlakte aan
merkelijk kleiner is, dan die voor Ne
derland, waar de regering 6 miljoen
gulden beschikbaar stelde en tot een
bedrag van 1.5 miljoen in een ga
rantiefonds heeft deelgenomen.
De benoeming van Howard S. Cull
man tot commissaris-generaal van de
Verenigde Staten bij de Wereldten
toonstelling werd in Brussel met een
zucht van verlichting begroet. Zijn
aanstelling heeft namelijk wel erg
lang op zich laten wachten, maar
zo lieeft de heer Cullman verklaard
„die vertraging halen wij wel in".
Twee weken nadat hij werd benoemd,
had hij zijn belangrijkste medewer
kers uitgekozen en kwam hij al met
opzienbare plannen en indrukwekken
de cijfers voor de dag. De Amerikaan
se deelneming zal drie grote paleizen
in plastic van een doorschijnende zil
veren kleur omvatten. Voorlopig heeft
de Amerikaanse commissaris-gene
raal de beschikking over 7 miljoen
dollar, maar laiter krijgt lüj nog eens
de lieve som van acht miljoen dollar.
Vooral één naam was er in het eer
ste nieuws over de Amerikaanse af
deling, die de Belgen met bijzonder
veel genoegen hebben gelezen: Her-
bert Hoover jr. werd met de dagelijkse
leiding van de .Amerikaanse deelne
ming belast. Hij is de zoon van de
voormalige president Hoover, die na
de eerste wereldoorlog zeer veel voor
de Belgen heeft gedaan.
Oostduitse politicus
waarschuwt de Polen.
Eén van de leidende politici in Oost.
Duitsland, dr. W. Girnus, heeft een
openbare waarschuwing aan Polen
gepubliceerd in verband met de antt-
Russsiche gevoelens, die in Polen
merkbaar blijven.
Girnus, die secretaris is van de zgn.
„commissie voor Duitse eenheid", een
Oostduitse agitatiegroep van promi
nente politici, publiceerde een artikel
in het Oostberlijnse blad „Berliner
Zeitung". De schrijver, die uiteraard
betoogt dat het Westen, en niet het
Oosten, Polen's vijand is. heeft kritiek
op het feit. dat Polen economische
hulp van het Westen aanvaardt.
Duizenden Duitsers die in en rond
om Stettin wonen, zullen toestem
ming krijgen zich naar West-Duits-
land te begeven, aldus heeft het Pool
se persbureau, P.A.P., woensdag ge
meld.
De Poolse regering heeft plaatselij
ke autoriteiten gemachtigd uitreis
vergunningen te verstrekken, aldus
het persbureau.
Dulles weer opgeknapt.
De artsen van John Foster Dulles,
de Amerikaanse minister van buiten
landse zaken, berichtten gisteren dat
Dulles geheel hersteld is en zijn nor
male werkzaamheden kan hervatten.
De perschef van het ministerie,
White, gaf toe dat dit bericht wordt
gepubliceerd om de geruchten te de
menteren, dat Dulles zou willen aftre
den.
BOUWEN IN DE WINTER
Tegen vorst-, regen- en
Iichtverlet
Met het doorwerken op het proef
object te Rijswijk (Z.-H.), waarvoor
van rijkswege subsidie werd x
leend, zHn in de periode van novem
ber 1955 tot en niet april 1956 rond
16.500 manuren gewonnen. Deze uren
zouden als verleturen gegolden heb
ben, indien geen speciale maatrege
len getroffen waren om het doorwer
ken mogelijk te maken. Dit blijkt uit
een tussentijds verslag, dat dezer da
gen aan de minister van volkshuisves
ting en bouwnijverheid over de proef
nemingen is uitgebracht, zo deelt men
ons van de zijde van het ministerie
mede.
In het gewonnen aantal uren werd
uiteraard niet de volle produktie be
reikt, doch ongeveer '80 pet daarvan.
Daar staat tegenover, dat door de
getroffen maatregelen bepaalde werk
zaamheden, onder meer het binnen-
schilderwerk, in een vlotter tempo
konden worden uitgevoerd dan anders
mogelijk zou zijn geweest. Naar
schatting werden daardoor nog eens
3000 manuren gewonnen, die vrijwel
geheel opwegen tegen het bedoelde
produktieverlies van 20 pet of 3300
manuren.
Het aanbrengen van de extra voor
zieningen, de verwarming, het plaat
sen van schaft- en werkruimten, etc.
vergde ongeveer 2500 manuren. Af
gezien nog van het feit, dat deze voor
de helft betrekking hadden op onge
schoolden, werden zij uit anderen
hoofde ruimschoots gecompenseerd.
Het aantal arbeiders op het werk
varieerde van 100 tot 130 man. Tij
dens de strenge vorst van februari
1956 liep dit terug tot omstreeks 20.
Twee dagen na afloop van deze vorst
periode waren er evenwel reeds meer
dan 90 man weer aan het werk. Op
bouwwerken, waar geen speciale
voorzieningen waren getroffen" kon
den de werkzaamheden eerst geruime
tijd later worden hervat.
De proefneming strekt zich uit over
twee wintel-perioden en zal derhalve
in de komende winter worden voort
gezet. Zij richtte zich in de eex-ste pe
riode op het zoeken naar technische
én economische mogelijkheden ter be
vordering van het doorwerken op de
bouwplaats bij minder gunstige
weersomstandigheden. Er werden
maatregelen getroffen om niet alleen
het vorstverlet, maar ook het min
stens zo belangrijke regen- en Iicht
verlet te bestrijden. Een volledige op
heffing van deze verletten is bij de
proefneming niet nagestreefd.
Het is opmerkelijk, aldus het mini
sterie, dat ondanks de beperkte doel
stellingen en het feit, dat de afgelo
pen winterperiode zich kenmerkte
door een relatief geringe regenval en
vrij langdurige vorst, reeds een be
langrijke' produktiewinst werd be
haald.
Het proefobject in Rijswijk (Z.-H.)
omvatte een complex van 288 in aan
bouw zijnde woningen vap twee en
vier bouwlagen. Een tweede complex
van 256 woningen, waarvan de bouw
destijds nog moest beginnen, werd la
ter bij de proefneming betrokken.
De Vlaantse Renaissance-tuin belooft
een der grootste attracties van de
komende ^Wereldtentoonstelling in
Brussel te worden. Millioenen bloe
men zullen er worden geplant en er
zullen verschillende belangrijke ten
toonstellingen worden gehouden.
Tekort in de E.B.U.
in november.
De Nederlandsche Bank deelt mede,
dat het betalingsverkeer met de aan
de Europese Betalings Unie deelne
mende landen voor Nederland in de
maand november 1956 een tekort van
f 7.999.000,— (dir. 2.105.000,—) heeft
gelaten.
Van dit bedrag zal Nederland bij
de verrekening op 13 dezer f 5.996.400
(dir. 1.578.000,in goud of dollars
betalen, terwijl een bedrag ad
f 2.002.600,— (dir. 527.000,—) op
het door Nederland aan de E.B.U. ver
leende krediet in. mindering zal wor
den gebracht. Voorts zal op het door
Nederland aan de E.B.U. verleende
krediet in mindering worden gebracht
een bedrag van f 6.251.000,(dir.
1.645.000.dat op dezelfde datum
uit hoofde van de met Denemarken,
Engeland, Frankryk, Noorwegen en
IJsland gesloten consolidatie-over-
eenkomsten in goud of dollars wordt
ontvangen.
- Na uitvoering van bovengenoemde
Verrekeningen zal de vordering van
Nederland op de E.B.U. f 427.568.400
(dlr 112.518.000,—) bedragen.
REEDS JONG HOGE RANG
Een man met zeer grote
capaciteiten.
„Ik was zo geïmponeerd door zijn
schrandere geest, zijn kijk op en
aanpak van problemen en door zijn
gehele persoonlijkheid dat ik hem
daarna steeds in het oog heb gehou
den. Hij was en is één van die zeld
zame mensen, wier capaciteiten
praktise geen grenzen kennen". Dit
getuigschrift betreft de 49-jarige
Lauris Norstad, die kortgeleden
werd geïnstalleerd als opperbevel
hebber van de Navo-strijdkrachten
in Europa, als opvolger van generaal
Alfred Gruenther. Het is afkomstig
van niemand minder dan president
Eisenhower, die Lauris Norstad voor
het eerst in de tweede wereldoorlog
gedurende de operaties in Noord-
Afrika ontmoette.
Toen Norstad tijdens de tweede
wereldoorlog tot generaal-majoor
werd benoemd, was hij eigenlijk te
jong voor deze hoge rang en er
moest een speciale wet aan te pas
komen om zijn benoeming een feit
te doen worden.
De lange, blonde, atletische gene
raal, die "op 24 maart 1907 in Min
neapolis werd geboren'lijkt nog jon-
Zijn zilveren guldens wel populair?
In de Tweede Kamer
der Sta ten-Generaal
blyken uiteenlopende
opvattingen te heersen
aangaande de populari
teit der zilveren gul-
guldens. By sommigen
bestaat de indruk dat
zy weinig populair zijn
en dat men over het al
gemeen een voorkeur
heeft voor papiergeld.
Om de juistheid van die
indruk te toetsen zou
volgens zeer vele leden
een bescheiden, objec
tieve enquête onder het
publiek, bijvoorbeeld
door het N.I.P.O., wen
selijk zyn, voordat de
minister vafr financiën
zyn voornemen, 25 mil
joen van deze guldens
te doen aanmaken, ten
uitvoer legt.
Van andere zijden in
de Kamer daarentegen
uitte men de mening,
dat de zilveren guldens
juist zo populair zijn.
dat zij in grote hoeveel
heden worden geham
sterd. Het denkbeeld
van een N.I.P.O.-enquê-
te wordt door enkelen
van deze leden wel ge
steund.
Verschillende andere
leden echter zijn prin
cipieel tegen zo'n en
quête. Van de gewenste
objectiviteit kan alleen
sprake zyn als de en
quête algemeen wordt
gehouden en aldus het
hele Nederlandse volk
betreft, vinden zij. De
regering heeft huns in
ziens te beslissen op
grond van een door
haar zelf gevormde me
ning. Zij vinden, dat
het meer dan tijd is de
muntbiljetten door zil
veren muntstukken te
vervangen, ter bevorde
ring zowel van de hy
giëne als van de uitgif
te van behoorlijke geld
stukken.
Dit alles wordt mee
gedeeld in het verslag
der Kamer over de be
groting 1957 van het
staatsmuntbedrijf.
FOLTERENDE BARRIÈRE OP DE WEG NAAR DE VRIJHEID
Een gil - wat later verschijnt een
groep afgebeulde mensen
ger dan hij is. Zijn voorouders kwa
men uit Noorwegen en Zweden. De
vader van Lauris, ds. Martin Nor
stad, was rector van het Lutherse
Diaconessenhuis in Chicago.
Hoewel Lauris Norstad was opge
leid tot cavalerist, nam hij spoedig
dienst bij de luchtmacht. Na zijn op
leiding bracht hij vier en een half
jaar door op Hawaii met een ge
vechtsgroep van de luchtmacht.
In 1935 trad hij in het huwelijk
met Isabella Helen Jenkins. Het
eetpaar heeft één kind: een dochter
van 17 jaar, Kristin.
Kort nadat de tweede wereld
oorlog ook voor de Amerikanen
was aangebroken, werd kapitein
Norstad benoemd tot stafchef
voor operaties van dc twaalfde
luchtmacht. In deze functie ging
hij naar Engeland en tenslotte
naar Algiers, waar hij onder Ei
senhower diende. In het Middel
landse Zeegebied leidde hij bom
bardementen, waarbij duizenden
vliegtuigen betrokken waren.
Voordat de oorlog in Europa
ten einde was, keerde Norstad
naar' Amerika terug om enkele
.staffuncties te bekleden, die hem
eén steeds belangrijker plaats ga
ven in het uitstippelen en orga
niseren van de strategie van de
Amerikaanse luchtmacht, op het
hoogste niveau.
In het voorjaar van 1951 ging
Norstad naar Europa, waar hij
sindsdien is gebleven. Hij kreeg be
vel over de Amerikaanse luchtstrijd
krachten in Europa en werd com
mandant van de Navo-strijdkrach
ten in Centraal Europa. Op 27 juli
1953 werd hij plaatsvervangend op
perbevelhebber (voor de luchtstrijd
krachten) van de Navo. Dit was de
benoeming, die tenslotte voor hem
de weg opende naar het opperbevel.
Dit hier is de grens der fluisteringen. Ginds, op enkele tientallen meters
afstand, slenteren de Hongaarse grenswachten, in dik gewatteerde Russi
sche jassen behageiijk beschermd. Maar zelfs hun stemmen hoort men niet.
Ook zij zwijgen, en luisteren. Links van mij ligt het deinende rietland, dat in
de wï; 1 lispelt, maar lispelt met een vreemde, droge en brosse klank van
stijfbevroren stengels en pluimen. En daar. in het riet, klinkt liet gefluister.
Het- verstomt, als de wachtposten naderen, het klinkt iets luider, als zij zich
verwijderd hebben. Dan, opeens, klinkt er een doordringende kreet, de kreet
van een vrouw. En dan weer stilte, de stilte van de ochtendschemering.
Is dit de weg der vluchtelingen uit Hongarije? Niets schijnt te bewegen, die
kreet daarnet was het enige teken van menselijk leven.
Het enige levende teken dan. Dode
tekenen zijn er genoeg. Er ligt voor
mijn voeten een paar oude, vaak ge
plakte binnenbanden. Ze hebben als
reddingsgordel gediend voor mannen
en vrouwen, die hiermee 's nachts
door het ijskoude water wat verderop
-ekomen zijn.
Ginds ligt verfomfaaid een helrood
ski-pakje van een kind, de ritssluiting
opengerukt en vernield toen men het
verkleumde wezen ervan ontdaan
heeft om het warm in te pakken in
een deken van het Rode Kruis. Ver
derop ligt een gescheurd prentenboek
met kinderrijmpjes en de zelfde plaat
jes die men overal ter wereld ziet
alleen hier zijn de versjes in het Hon
gaars. Een blauwe gebreide wolier
muts en twee kleine wantjes liggen et
gens anders.
Het ligt alles weggeworpen feussc
het hoge, vlijmscherpe gras en d
vlijmscherpe biezen, berijpt en bevrc
ren, hard, scherp en glanzend als b;
jonetten. Er is bloed aan de bajone'
ten, bloed van gewonde voeten
Dan wordt de stilte verscheurd do«>
driftig geritseld, een gedempte krot
is van mond tot mond gegaan, onzicht
bare monden in het rietland. Haastige
voetstappen klinken, cr kraken hal
men en takken met korte, scherpe tik
ken. En opeens staat er een haveloze,
erbarmelijke groep afgebeulde men
sen voor ons. In hun midden een
vrouw, de bezwijming nabij. Zij is het
geweest, wier kreet wij daareven ge
hoord hebben, toen het nog verrader
lijk dunne ijs onder haar voeten be
zweek en de schrik, de angst en het
ijzig koude water haar zwijgen ver
braken. Ze heeft geluk gehad. Het wa-
Door Jack Meehan
van United Press
ter is hier ongelijk van diepte, soms
meters diep, soms weinig meer dan
een enkele voet. Waar zij door het ijs
zakte, was geen gevaar.
Aan dit schouwspel went men nooit
Keiharde journalisten,, die oorlogen
lebben meegemaakt, heb ik hier als
kinderen zien huilen bij de aanblik
an deze ellende. Een franse fotograaf
•eb ik hier in een blinde razernij zijn
amera op de grond zien werpen, er
'•op stampen, stampen, tot er gruzels
•yenvaren. Een operateur van de tele
visie bleef gekluisterd aan zijn snor-
°nde camera staan, maar door zijn
an en kon hij niet zien. wat hij opnam
hij iets opnam
Soms komen zij zo steels en blik
semsnel als nu. Andere keren stormen
zij opeens in een schreeuwende gillen
de, hysterische masse door de laatste
GEN. LAURIS NORSTAD
Engelse vakbondsdelegatie
niet naar Rusland
De grootste vakvereniging in En
geland, de transport- en algemene
arbeidersbond, heeft een bezoek van
een delegatie aan de Sowjet-Unie af
gelast naar aanleiding van de ge
beurtenissen in Hongarije.
De vrouw die daar net zo gegild
heeft, is omstreeks zestig jaar oud.
Tot het middel is zij in het ijzige moe
raswater gezakt. Nu, op Oostenrijkse
grond, is ze weer verbluffend flink.
Maar er is een andere vrouw bij, die
een kind op de arm draagt. Ze zwijgt.
Tot men haar een glas cognac geeft.
3Iaar dan gilt ze opeens luidop, gilt
dat haar baby dood is. Het is niets,
slechts zenuwen. Het kind slaapt on
verstoorbaar op haar arm. Het groep
je strompelt verder, naar de ambulan
ce, een erbarmelijk hoopje ellende in
gescheurde kleren, niet gescheurde,
wijd open gapende schoenen, gewonde
voeten. Op de kleine, venijnige bajo
netten van het riet glanst vers bloed.
THEMA HET WATER
