Het is niet gemakkelijk om
lanje protestant te zijn
in
Scotland Yard bestrijdt misdaad
in Londen met „geesten-eskadron"
C
J
Sp<
NALEVING IS TOT DUSVERRE IN
HET ALGEMEEN REDELIJK
00K KLEIN BOERENBEDRIJF
KAN RENDABa ZIJN
VRIJDAG 26 OKTOBER 1956
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
9
IMPRESSIES UIT HET HUIDIGE SPANJE (III)
Men mag geen eigen scholen bouwen;
huwelijk moeilijk of onmogelijk
(Van een reisredacteur)
Wanneer tegenwoordig de zaak van de vryheld van godsdienst principieel
in het geding gebracht wordt, komt steeds Spanje aan de orde. De protes
tanten zijn dan geneigd de behandeling van hnn Spaanse geloofsgenoten als
typisch rooms-katholiek te beschouwen, terwijl de r.k. zich er meest toe
bepalen de feiten te ontkennen of af te zwakken, en overigens steeds weer
opmerken, dat deze feiten geheel uit de eigenaardige verhoudingen in Span
je verklaard moeten worden.
Het laatste kan natuurlijk nooit ontkend worden, maar het maakt een
vreemde indruk, wanneer men bjj deze verklaring blijft staan. De huidige
positie van het rooms-katholicisme in Polen en het geruchtmakende geval
van kardinaal Mindszenty in Hongarije kunnen ook gemakkelijk door een
historische uiteenzetting duidelijk worden gemaakt, maar hier knopen de
rooms-katholieken er dadelijk wèl een verontwaardigd protest aan vast.
Waarom dat ook niet te doen, als het om Spanje of Columbia gaat
Inderdaad, het Spaanse karakter en
de Spaanse geschiedenis verklaren
heel veel. Het typisch Spaanse extre
misme openbaart zich ook ten opzich
te van de geloofsuiting. Spanje is niet
alleen het land van ae beruchte In
quisitie en van de auto-da-fe's, ook
niet alleen het land waar de protes
tanten als de meest verdoemenswaar-
dige ketters worden beschouwd de
Spaanse hiërarchie heeft zich inder
tijd tegen de toelating van Ameri
kaanse officieren gekant, omdat er
wel eens veel protestanten onder zou
den kunnen zitten maar evenzeer
Door J. Piebenga.
het land van het anti-clericalisme on
der een groot deel van de burgerij en
de arbeiderswereld. Hier zijn tijdens
de burgeroorlog tal van kerken in
brand gestoken en geestelijken en
nonnen door de eigen Spanjaarden
vermoord.
Spanje is groot geworden door de
.Katholieke Koningen", het heeft
Arabieren, Moren en joden bevochten,
overwonnen en verdreven, het heeft
werelddelen veroverd en vreemde
volken soms uitgezogen en soms uit
gemoord. De r.-k. kerk stond daarbij
vrijwel steeds aan de kant van de ko
ningen en machthebbers; omgekeerd
trouwens niet minder.
De kerk lijkt in Spanje haast het
gehele leven te beheersen; niet al
leen de opvoeding, de censuur en
het universitaire onderwijs zyn
voor het allergrootste gedeelte in
haar handen, maar haar economi
sche macht is bijzonder groot. Het
Franco-regime heeft er voor ge
zorgd, dat er heel wat staatsgelden
naar de kerk afvloeien.
Totalitarisme
Het rooms-katholicisme neemt, In
Spanje telkens weer de vorm van een
geestelyk totalitarisme aan. De ortho
doxie was er zo trots en zo radicaal,
dat er menigmaal een tegenstelling
ten opzichte van Rome gegroeid is.
Eerst de laatste jaren lykt dat te ver
minderen, al zal van dit land uit toch
ongetwijfeld naar een steeds conse
quenter ontwikkeling van de Maria-
leer worden gestreefd. Dat de jezuïe-
een 'n typisch Spaanse orde een
groeiende invloed in Spanje hebben,
wordt door niemand ontkend. Volgens
betrouwbare bronnen controleerden
deze ordegeestelijken nog geen halve
eeuw geleden reeds een derde deel
van het kapitaal in Spanje.
Heeft de negentiende eeuw de ont
plooiing van het anti-clericalisme in
Spanje gezien, na de burgeroorlog
speelt de r.-k. kerk weer de allerbe
langrijkste rol. Het concordaat met de
paus, dat in 1953 gesloten werd, heeft
deze kerk weer in een buitengewoon
bevoorrechte uitzonderingspositie ge
plaatst. Worden er thans in Madrid
duizenden bijbels in beslag genomen,
dan kunnen de rooms-katholieken al
tijd zeggen, dat niet de kerk maar de
staat daar de handen in heeft gehad.
Heeft trouwens Franco indertijd zelf
Te Washington in de Verenig-
de Staten heeft Prins Bern-
hard de „Willem de Zwijger-
prijs" uitgereikt. De prijs was
toegekend aan de heer Don
Cook, chef van het Londense
bureau van de N. Y. Herald
Tribune. V.l.n.r. Luke Carroli,
redacteur buitenland van de
N.Y. Herald Tribune, die na-
mens de heer Cook de prijs in
ontvangst nam, prins Bern-
hard en de Amerikaanse minis-
ter van buitenlandse zaken, n
John Foster Dulles.
niet verklaard, dat het zijn bedoeling
was het negentiende eeuwse liberalis
me definitief te verslaan
Van meer dan een zijde hebben
wij overingens horen bevestigen,
dat de r.-k. kerk langzamerhand
een ietwat andere koers inslaat.
Het feit, dat niet lang geleden een
aantal Baskische priesters zich
achter de stakende arbeiders heeft
geplaatst, werd hoog aangeslagen,
evenals de groei van het sociaal be
sef onder de jonge priesters. De
„New York Times", die over deze
kwestie onlangs een boeiend arti
kel heeft gepubliceerd, formuleer
de het zo, dat de r.-k. kerk zich vrij
snel van de vijftiende naar de
twintigste eeuw beweegt.
Of daarmee ook de onverdraag
zaamheid jegens het protestantisme
zal verdwijnen Wij moeten het eerst
nog zien. Zoals voor een goed protes
tant de Mariaverering in Spanje niet
alleen volkomen onevangelisch maar
zelfs heidens lijkt, zo staat een Spaans
rooms-katholiek vol ofschuw jegens
het protestantisme. Op een bevolking
van nog geen dertig miljoen zijn er
naar schatting een 25.000 protestan
ten, van wie twee vijfde van buiten
landse herkomst. Deze kleine groep
vertegenwoordigt echter een vorm
van ernstige, het hart van het geloof
rakende kritiek op de rooms-katholie-
ke kerk, die kennelijk niet wordt on
derschat.
Het Is overigens niet plezierig en
gemakkelijk om in Spanje protestant
te zjjn! Zij ontberen elke wettelyke
status en mogen geen kerkelijke ei
gendommen onderhouden, noch eigen
scholen bouwen, noch op een eigen
begraafplaats begraven worden. Het
huwelyk wordt hun moeilyk of onmo
gelijk gemaakt en een maatschappe
lijke carrière is voor hen praktisch
uitgesloten. Zjj worden als atheïsten
en revolutionairen beschouwd en dien
overeenkomstig behandeld.
Dodelijk ongeval op de
Bergen op Zoomse kermis
Donderdagmiddag omstreeks half
vijf is het 14-jarig dochtertje van de
familie Schot uit Bergen op Zoom op
het kermisterrein aan de Grote Markt'
uit een draaiende molen gevallen. Een
dokter verleende eerste hulp en liet
het meisje met een auto naar huis
vervoeren. Later op de avond verer
gerde de toestand van het kind en is
het, vermoedelijk tengevolge van in
wendige bloedingen, overleden.
DE AFBETALINGSBESCHIKKING
Overheid blijft gang van zaken
nauwkeurig volgen
Over de Inhoud van de afbetalingsbeschikking is met het bedrijfsleven
uitvoerig overleg gepleegd. Dit overleg geschiedde met de vertegenwoor
digers van belanghebbenden in industrie, groothandel en detailhandel, als
mede van de uiteindelijke gebruikers en grotendeels met inschakeling van
de organisaties van het bedrijfsleven. Dit delen de minister en de staats
secretaris van Economische Zaken mede in een brief aan de voorzitter
van de Tweede Kamer.
In verband met de geuite vrees, dat
de beoogde afremming illusoir zou
zijn, omdat het afbetalingskrediet
zich zou verplaatsen naar de particu
liere geldschietbanken, de betaalze-
gelkassen en de volkskredietbanken,
wordt medegedeeld, dat de Neder
landse vereniging voor gezinskrediet,
de Nederlandse vereniging van be
taal- en spaarzegelkassen, alsmede de
Nederlandse vereniging voor volks
kredietwezen en woekerbestrijding,
waarby be zo juist genoemde instel
lingen nagenoeg alle zijn aangesloten,
bereid zijn gebleken zich acnter het
door de regering gestelde doel te
Elaatsen. In circulaires-aan hun leden
ebben zij hierop gewezen en verzocht
geen activiteiten te ontwikkelen, wel
ke dit doel zouden doorkruisen.
De minister en de staatssecretaris
zullen de gang van zaken in deze sec
tor echter nauwkeurig blijven volgen.
Zij vinden hiertoe te meer aanleiding,
omdat zich de laatste jaren in de sec
tor der particuliere geldschietbanken
een bedrijfsvoering blijkt te ontwik
kelen, welke afwijkt van de traditio
nele.
Een verdere omstandigheid, die
tot een nauwlettend toezicht
noopt, Is het feit, dat er by som
mige handelaren een neiging be
staat om afbetallngstransacties
geheel of gedeeltelijk met behulp
van verleend krediet te doen
plaatsvinden.
Ofschoon de minister en de staats
secretaris vertrouwen, dat met het
grootste deel van de belanghebbenden
in de genoemde sectoren steeds op
vrijwillige basis zal kunnen worden
samengewerkt, zijn zij van oordeel,
dat mede uit een oogpunt van recht
vaardigheid tegenover dat deel van
de handel, dat wel onder de werking
van de afbetalingsbeschikking 1956
valt een aanpassing van de geld-
schieterswet en van de wettelijke re
geling op de betaal- en spaarzegelkas
sen ernstige overweging verdient. Zij
zjjn hierover in overleg getreden met
de minister van Maatschappelijk
Werk.
De naleving van de afbetalingsbe
schikking is tot dusverre in het alge
meen zeer redelijk.
Directeur Openluchtmuseum
met verlof gezonden
Het departement van O., K. en W„
heeft, naar „Het Parool" meldt, dr.
Wijnand Roukes, directeur van het
rijksmuseum voor volkskunde het Ne
derlandse Openluchtmuseum, onmid
dellijk ingaand met ziekteverlof ge
zonden.
De heer S. H. Frederiks, oud-direc
teur van de dienst plantsoenen, rei
niging en landelijke eigendommen,
tevens rentmeester van de stichting
Het Gelders Landschap, is tijdelijk
belast met de waarneming van het
directoraat van het openluchtmuseum.
Een der aanleidingen tot het besluit
van het departement is gelegen in
moeilijkheden tussen dr. Roukes en
het museumpersoneel. Dr. Roukes is
sinds 1948 directeur van het museum.
Vuurtje van 100.000
Een elfjarige jongen in Maastricht
heeft woensdag een vuurtje gestookt
nabij een opslagplaats van pakken
cellulose van de Koninklijke Neder
landse Papierfabriek. Ongeveer 1000
pakken cellulose ter waarde van
100.000 zijn door vuur en bluswater
verloren gegaan. De pakken lagen op
geslagen onder dekzeilen op de kade
van „het oude bassin" bij de Franse
singel.
Een oude Spaanse franciscaner
monnik, mediterend in een
prachtige kloostergang.
Verklaring woordvoerder in
Indonesië betreurd
De woordvoerder van de Neder
landse diplomatieke vertegenwoordi
ging te Djakarta heeft na afloop van
het strafproces in eerste aanleg tegen
de heer Schmidt bevestigend geant
woord op" een vraag, of de procesgang
zelf correct was geweest.
De regering betreurt deze verkla
ring, omdat hierdoor een indruk kan
worden gewekt, die niet alleen af
wijkt van de gevoelens van de woord
voerder, zoals deze in andere verkla
ringen tot uiting zijn gebracht, doch
ook in strijd is met de overtuiging van
de Nederlandse regering, dat ook dit
proces niet anders kan worden ge
zien dap als een opzettelijke rechts
verkrachting ter uitvoering van poli
tieke doeleinden, welk onrecht in een
eerder stadium aanleiding gaf tot de
uitgave van de publikatie: „Admi
nistration of justice in Indonesia".
De regering zal na bestudering van
het vonnis tegen de Nederlander
Schmidt nader bekendheid geven aan
haar oordeel over deze uitspraak,
waardoor de onjuiste indruk, die door
de mededelingen van de woordvoer
der in binnèn- en buitenland kon wor
den gevestigd, kan worden weggeno
men.
Aldus heeft de minister van buiten
landse zaken geantwoord op de vra
gen van het lid van de Tweede Ka
mer de heer Van Rïjckevorsel over
uitlatingen van een woordvoerder
van het Nederlandse hoge commissa
riaat, te Djakarta gedaan, inzake het
strafproces tegen onze landgenoot
'•Scltmidt.
Zilverprijs verhoogd
Gezien de hogere zilverprijs in
Amerika en Engeland is ook in Am
sterdam de zilvernotering verhoogd.
Volgens mededeling van H. Drijf
hout en Zoon's. edelmetaalbedrijven
n.v. bedraagt de zilverprijs met in
gang van 25 oktober, 112.30117.80
(was ƒ111.50—117.per kg fijn. De
goudprijzen^ zijn onveranderd geble
ven.
C. MERTENS OVER LANDBOUWPROBLEMEN
Moeilijkheden gevreesd
over landarbeidersionen
De landbouwparagraaf In de recen
te regeringsverklaring heeft in de
Katholieke Nederlandse Boeren- en
Tuindersbond nogal verontrusting
verwekt. Dit verklaarde de voorzitter
van deze bond, de heer C. G. A. Mer-
tens, gisteren tydens een bespreking
met journalisten in Den Haag.
De K.N.B.T.B. schraagt de „reke
ning" van het Landbouwschap, die on
langs ten aanzien van de tot dusver
gevoerde landbouwpolitiek werd ge
presenteerd. In deze rekening zyn de
eigenaarslasten, de waardering van
de bedrijfsleiding, de beloningen van
de arbeid voor de boer en diens wer
kende gezinsleden (z.l. noodzakelijk
hogere) beloning van de landarbei
ders vervat. Hetgeen betekent, dat op
de totale landbouwproduktie circa 350
miljoen gulden per jaar meer kosten
ln rekening zouden moeten worden
gebracht, dan thans het geval is.
Boer verwaarloosde vee
boete van 150
Overeenkomstig de eis van de pro-
'Cureur-generaal heeft het gerechtshof
te Amsterdam de 51-jarige veehouder
R. P. uit Monnikendam veroordeeld
tot een geldboete van 150.In de
strenge vorstperiode van dit jaar had
deze landbouwer vee, dat hij van de
eigenaars in vruchtgebruik had ge
kregen, onvoldoende onderdak en
voedsel verschaft. De dieren werden
door een veearts in een sterk verma
gerde toestand aangetroffen. De
koeien stonden op een kale vloer in
een stal, waarvan dak en wanden gro
te gaten en scheuren vertoonden.
NIEUWE METHODE LEVERT SUCCES OP
„Hallo G.H. - Hier 62. Overval op
geldtransport beraamd voor morgen
Een belangrijke rol in de thans door Scotland Yard ingezette veld
tocht tegen de benden van de Londense onderwereld speelt het zoge
naamde geesten-eskadron, een kleine groep geheime agenten, die de
taak op zich hebben genomen, als „vijfde colonne" in de misdadigers-
wereld te werken en op grond van hun informaties zo mogelijk vóórdat
misdaden worden uitgevoerd, de politie te waarschuwen.
Scotland Yard ontkent begrijpelijkerwijs het bestaan van deze
„geesten" en is tot geen mededelingen over hen bereid; toch is het
een publiek geheim, dat zij er werkelijk zijn, zo schrijft de „Frank
furter Allgemeine Zeitung". Aan het eind van de oorlog moest de
Londense politie het hoofd bieden aan een golf van misdaad, welks
kopstukken vaak deserteurs van de geallieerde legers hij Scot
land Yard nog niet hekend waren. De toenmalige chef van het „Cri
minal Investigation Department" (CID), Rondald Howe, zocht daar
om naar nieuwe methodes.
Hij was geen beroepspolitieman,
maar een enthousiaste en oplet
tende lezer van detectiveromans en
misschien was hij juist daarom bij
zonder geschikt om methodes uit
te werken, die nu niet bepaald als
orthodox bekend stonden. Hij had
in Oxford klassieke talen gestu
deerd, was later advocaat gewor
den en toen bij de criminele re
cherche gekomen. Het duurde niet
lang of hij werd. de chef van die
dienst.
politieagent te vormen. Moed, zei
vertrouwen, zelfstandig handelen en
aanpassingsvermorgen waren de
eisen. De nieuwe opsporingsambte
naren moesten zich helemaal losma
ken van de wijdverbreide voorstel
lingen van detectives met pruiken en
valse snorren. Ook het moderne tvpe
van een „gemiddelde burger" met
regenjas en grijze vilthoed overtuig
de niet meer. De „geesten" moesten
in de Londense cafe's en danszalen
kind in huis zijn en mochten in krin
gen van de onderwereld niet de
minste twijfel aan hun echthek' la
ten opkomen.
Na zorgvuldige selectie van alle
geschikte kandidaten, stelde Howe
een strikt geheime lyst samen van
dertig mannen en vrouwen uit het
Londense politiecorps, die hij na
elkaar persoonlijk bij zich liet ko
men, maar in de avonduren en op
ontmoetingspunten buiten het hoofd
bureau van politie. Zijn kandidaten
stelden hem niet teleur, en allen na
men zyn aanbod ann, nadat hun de
gevaren van deze nieuwe werkzaam
heden duidelyk waren gemaakt.
Heel onopvallend verdwenen zij toen
van hun toenmalige posten. Meestal
heette het, dat zy waren „overge
plaatst" of „gepensioneerd". Zo
drupten zij langzamerhand binnen in
de onderwereld.
Bepaalde geldbedragen waren
hun ter beschikking gesteld, enigen
kregen ook een wagen. Aan elke
„geest" werd een nummer en een
code voor het contact met de Yard
meegegeven.
Zo de „geesten" al aan hun colle
ga's bekend zijn, dan is dat nog maar
alleen als stem aan de telefoon. Zeer
zelden vinden samenkomsten in een
café in de bioscoop of in een rijdende
auto plaats voor uitwisseling van
inlichtingen. Het duurde enige maan
den, voordat de „geesten'r in hun
nieuwe omgeving ondergedoken wa
ren en him wantrouwen tegen nieu
we gezichten hadden overwonnen.
Hun werkzaamheid eiste veel geduld.
Het hoogste gebod was, geen nieuws
gierigheid te tonen en niet overijld te
handelen.
Eerste resultaat.
Tenslotte bleek, dat Howes plan
succesvol was. Op een dag in april
1947 belde een vrouwenstem naar
Scotland Yard: „Hallo G. H. Hier
62. Overval op loongeldtransport en
roof beraamd voor morgen in Slogne
Street". Dat was de eerste boodschap
van een lid van het geesten-eskadron
van de Yard. Dadelijk werd daar een
plan voor de slag ontworpen, en de
volgende dag was de lange Sloan
Street in het Londense West-end be
zet met politiemannen, verkleed als
voorbijgangers, postboden, loopjon
gens en glazenwassers, die onopval
lend op de overval wachtten, waar
van men immers niet precies wist,
waar hij zou plaatsvinden. Zo kwam
het 's middags tot aanhouding van
de gehele bende. De betrokken agen
te had zich met veel handigheid by
de leider van de bende „ingelikt" en
tijdens de rechtszaak heette het dan:
„Wij hebben gehandeld na infoima-
ties te hebben verkregen", een niets
zeggende zin, die sedertdien al in
veel gevallen verwezen heeft naar de
activiteit van de „geesten", met wel
ker hulp in de afgelopen jaren een
reeks van de gevaarlijkste Londense
misdadigers onschadelijk kon worden
gemaakt.
In de regeringsverklarig, aldus de
heer Mertens, is met de drie eerstge
noemde onderdelen van de rekening
verband gelegd. Het vierde punt, dat
der landarbeidersionen, is niet recht
streeks aangeroerd.
Wel is in de sociale paragraaf van
de verklaring gesproken over verdere
mogelijkheden tot differentiatie van
lonen. Mede in verband met de kwes
tie der- werkklassificaties is men be
vreesd, dat met de landarbeidersionen
in het geheel van de agrarische pro-
duktievoorwaarden niet of te weinig
rekening wordt gehouden. Men vreest,
indien dit inzicht op de regeringsver
klaring juist is. dan ook aanzienlijke
moeilijkheden in de agrarische sector.
De heer Mertens roerde voorts het
vraagstuk der kleine bedrijven aan.
Hij stelde zich teweer tegen de thans
vaak gestelde bewering, dat het klei
ne bedrijf niet rendabel zou zijn en
daarom moet verdwijnen.
De rentabiliteit van een boerenbe
drijf hangt niet uitsluitend af van de
omvang der bebouwde gronden. Daar
bij komen zeker teeltplan, intensivi
teit van teelten, veredeiingsproduktie,
grove tuinbouw en teelt van klein en
ander fruit een woordje meespreken.
Gezien het feit, dat de toeloop
naar de landbouwscholen vermin
derd is en dat, zelfs na de oor
log gestichte landbouwscholen
wegens gebrek aan leerlingen
moesten sluiten, gepaard aan net
sterk dalende cijfer van beroeps-
genoten in de landbouw, speciaal
ook in het zuiden des lands, en
de toenemende beroepscyfers in
de industriële sector ten platte-
lande, kan gesteld worden, dat
zich in de kleine bedrijven ver
anderingen voltrekken, die wyzen
•op een aanpassing in de heden
daagse agrarische structuur, al
dus de heer Mertens.
jll!l!lllllll!lllll!llllllllllllllllllllllll!!!l!llllllllll[|||lilll!llllllllllllillllini|l
Plannen voor autosilo's
Enkele Rotterdamse firma's in
het bouwbedrijf hebben plan- §1
nen om door het bouwen van
„autosilo's" een oplossing te
vinden voor het parkeer- en
stallingprobleem in de grote
H steden. Zij hebben met elkaar
de „Combinatie Autosilo Hol-
land" gevormd.
H De „Sicomatic A.G." te Zürich,
die zes jaar geleden begonnen g
is met het ontwerp van dit stal-
lingsysteem, heeft een contract
met deze combinatie gesloten.
In enkele andere landen was dit
M reeds gebeurd en zo werd vorig m
jaar in Karlsruhe reeds een
autosilo geopend.
§1 Een autosilo is een gesloten ge-
bouw met vijf tot veertig ver-
s diepingen, waarin de auto's
naast en boven elkaar worden
opgeborgen. Daarbij gebruikt
men een geheel automatische
verrijdbare lift.
De ontwerpers menen, dat het
voordeel van een autosilo boven
een torengarage is, dat het no-
ee dige grondoppervlak veel klei-
ner is. De plannen zijn in ons ëe
land nog in een voorbereidend
stadium, maar er zou volgens
de organisatoren in Utrecht,
Den Haag, Eindhoven, Delft,
Arnhem en Rotterdam wel be-
langstelling voor autosilo's be-
staan.
lllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllll^l
Oud-president van Finland
overleden
De voormalige president van Fin
land. Risto Ryti, is donderdag in de
leeftijd van 67 jaar overleden.
Risto Heikki Ryti. was Fins pre
mier gedurende de winteroorlog 1939-
1940 en president van 19 december
1940 het einde van tweede wereld
oorlog.
Na de oorlog werd hij veroordeeld
tot tien iaar gevangenisstraf, daar hij
gedeeltelik schuldig werd bevonden
aan het feit. dat Finland zich in de
oorlog bij Duitsland aansloot. Na vijf
jaar werd hij echter vrijgelaten.
Minister Cals opende
letterkundige
tentoonstelling
Donderdagavond heeft de minister
van Onderwijs, "lunsten en Weten
schappen, mr. J. M. L. Th. Cals, in
het gemeentemuseum te 's-Gravenha-
ge de tentoonstelling „Van jaar tot
jaar: van boe - fot boek" geopend.
Deze expos'"v wordt gehouden ter
gelegenheid n de conferentie dei-
Nederlandse 'otteren, belegd als on
derdeel van de tienjarige herdenking
van het BelgischNederlands cultu
reel akkoord.
