Macht van Jacques Mornard ligt
in zijn halsstarrig zwijgen
ZÓ DENKT MEN IN NET BUITENLAND ER OVER
IN ZWAMMERDAM FABRICEERT
MEN KUNST-KOFFIEBONEN
ZATERDAG 29 SEPTEMBER 1956
PROVINOIALB ZBBUWSE COURANT
11
RAADSELS ROND DE MOORD OP TROT SKI (111).
Joeg hart van lichtgelovig meisje
op hol om bij Trotski te komen
De man, die zich Mornard laat noemen, kent zijn macht. Hij beseft
maar al te goed welke voordelen zijn halsstarrig zwijgen hem tot nog toe
reeds hebben verschaft!
Tijdens zijn proces bezorgde dit zwijgen hem de beste, handigste ver
dedigers uit de communistische advocaten van Mexico City, het deed de
strop losser worden, die hij reeds rond zijn hals voelde en liet hem er
uiterst goedkoop afkomen met een gevangenisstraf van dertig jaar,, die
bij goed gedrag praktisch tot op de helft kan herleid worden.
Zijn zwijgen bezorgde hem verder in een comfortabele cel de laatste
snufjes der techniek: van ene moderne radio tot een TV-ontvanger en een
elektrische ijskast.
Daarenboven bracht zijn zwijgzaamheid hem maandelijks een aan
zienlijke geldsom op (uit tot op heden onbekende bron)Maar liefst 900
gulden.
En wat hadden bekentenissen of
onthullingen hem kunnen opbren
gen?
Weliswaar een bedrag van
100.000 dollar dat het Amerikaan
se tijdschrift „Life" hem naar
verluidt zou hebben aangebo
den om bekend te maken wie zijn
opdrachtgevers waren. Maar even
eens een plotse dood, want het is
wel duidelijk dat degenen, die hem
gebruikten bij de enscenering van
Trotski's moord, ook heden ten da
ge niet voor een tweede moordop-
dracht zouden terugdeinzen om
hun geheim te bewaren
Dus zwijgt de man, die zich Mor
nard laat noemen.
Ook iemand anders, die wellicht
enige opheldering zou kunnen ver
schaffen, hult zich in voorzichtig
zwijgen: de advocaat in Mexico City
door wiens bemiddeling de maande
lijkse geldoverschrijivingen voor de
moordenaar in de gevangeniscel be
zorgd worden.
Alles wat deze advocaat wil losla
ten is: „Maandelijks wordt dit bedrag
mij overgemaakt van een rekening
op een Geneefse bank. Op wiens
naam deze rekening aldaar geboekt
staat, kan ik niet mededelen
Het blijkt dus wel uiterst moeilijk
te zijn de identiteit van de opdracht
gever (s) van de moord op Trotski te
ontdekken.
Maar haast even moeilijk is het de
ware identiteit van de dader te ach
terhalen!
De gedrongen, stoere man met het
golvende haar zal nu zowat 50
jaar oud zijn. Maar zelfs omtrent
zijn ware leeftijd heeft men geen ze
kerheid. Bijna alle politiediensten ter
wereld hébben getracht de herkomst
van de man, na te pluizen, maar tot
nu toe is geen enkele daarin met ze
kerheid geslaagd Daarentegen is
wel bekend hoe voorzichtig en sluw
de moordenaar de voorbereidselen
trof om de opdracht te kunnen uit
voeren, die „men" hem had gegeven.
Hijl speelde met het hart van een
lichtgelovig meisje om zich toegang
te kunnen verschaffen tot de „Villa
onder de Palmbomen". En maanden
lang oefende hij zich onverpoosd om
de moeizame gang van een kreupele
na te bootsen, ten einde een geldige
reden te kunnen aanvoeren om de
wandelstok met het verborgen dode
lijke wapen steeds ter hand te kun
nen houden
Tijdens het gerechtelijk onderzoek
heeft men des ehaarse verklarin
gen van de weerspannige moorde
naar op de dictafoon opgenomen.
Taalkundige experts hebben dan
nadien geruime tijd deze opnames
bestudeerd, in de hoop te kunnen
'vaststellen welke de moedertaal
van de moordenaar zou geweest
kunnen zijn. Wereldreizen hebben
deze opnamen gemaakt en in de
meest verschillende landen wer
den zij langdurig- onderzocht. De
bevindingen van de deskundigen
waren soms wel tegenstrijdig
maar op één enkel punt stemden
zij allen overeen: Frans is de moe
dertaal niet van de man, die zich
als Jacques Mornard .uitgeeft. Be
paalde eigenaardigheden in zijn
uitspraak schenen er daarentegen
op te -wijzen, dat de moordenaar
in zijn kinderjaren Bulgaars zou
hebben gesproken.
Het onderzoek dat werd ingesteld
aangaande het leven van de dader
tijdens de laatste jaren voor de moord
werd met meer succes bekroond. De
Belgische politie die, zoals bijna
alle andere veiligheidsdiensten om
medewerking was gewaagd kon
melden dat het op naam van Jacques
Momard geboekte paspoort van de
moordenaar, waarmede hij Mexico
binnenrei3de, zonder twijfel echt en
onvervalst is. Maar dat het uitgereikt
werd aan een Belgische journalist,
die in de zomer van 1937, in een der
derangs hotel te Brussel, onder ver
dachte omstandigheden dood was
aangetroffen!
Ofschoon destijds heel wat aandui
dingen er op wezen dat het hier om
een gewelddadige moord ging, was
het geheim er van nooit opgelost.
Merkwaardig alleszins is de opmer
king in het officiële verslag waar
aangestipt wordt dat „alle identiteits
papieren van de dode ontbreken
Blijkbaar zyn zij echter niet spoor
loos verdwenen en op een of andere
manier geraakten zij in 't bezit van
Trotski's moordenaar indien deze
ze zich zelf niet heeft toegeëigend.
Want het vermoeden bestaat, dat de
man die het paspoort van een dode
gebruikte, destijds juist in dezelf
de periode zelf in het verdachte
Brussels hotelletje verbleef! Van toen
af kan men tamelijk nauwkeurig de
gangen van de moordenaar nagaan,
tot in het werkvertrek van Trotski
en in de gevangenis van Mexico-City.
Einde 1938 werd hij ln Parijs aan
gehouden en tot een korte gevan-
Trotski in 1932 te Oslo,
zyn secretaris.
genisstraf veroordeeld omdat hij
getracht had zich cocaïne te ver
schaffen door middel van verval
ste doktersreceptenNaar men
vermoedt zou het in deze Franse
gevangenis zijn dat politieke
agenten van Moskou de man ertoe
overhaalden de moord op Trotski
te beramen en te plegen. Men
weet niet welke beloften hem
daartoe konden bewegen. Wellicht
speelden beloften hierbij niet eens
een rol. Wellicht was de man, die
zich voor Momard uitgeeft een
dier fanatici, die uit louter over
tuiging misdadigers worden. Wat
er ook van zij, de opdrachtge
ver (s) slaagde (n) er in de man
spoedig los te krijgen en hem ver
schillende aanwijzingen te geven
om met succes hét veiligheidscor
don te doorbreken dat Trotski uit
angst voor aanslagen rond zijn
Amerikaanse verblijfplaats had
opgebouwd.
„Er is daar een meisje" hebben de
agenten van zijn opdrachtgevers hem
wellicht in de cel van de Par ij se ge
vangenis toegefluisterd, „en als ge
haar voor U kunt winnen, dan hebt
ge tevens de toegangssleutel tot Trot
ski's villa op zak!"
De man, die zich. als Momard uit
geeft, is te dien tijde een net uitzien
de kerel, van het donkere zuidelijke
type, die er best in kan slagen het
hoofd van een romantisch meisje op
hol te brengen. Het valt trouwens
niet erg moeilijk. Want Sylvia Age-
loff is alles behalve een verwende of
aangebeden schoonheid! En Momard
heeft met geen rivalen af te rekenen,
wanneer hy na een vergadering van
de Parijse Trotski-aanhangers voor
het eerst toenadering zoekt tot het
22-jarige meisje.
Het meisje is noch mooi, noch rijk.
Waarom moet hij dan tot allen prijs
haar hart zien te veroveren Hoe kan
zij de misdadige plannen van Mor
nard en zijn opdrachtgevers doen
slagen
Wel, Sylvia is de zuster van Jad-
wiga Ageloff.
En Jadwiga Ageloff is de privê-
secretaresse van Leo Trotski!
Venter op rijksweg gedood.
Gistermorgen om half tien is op de
rijksweg by de Havelter sluis te Ha-
velte een verkeersongeval gebeurd,
dat het leven kostte aan de 54-jarige
gehuwde petroleum venter J. S. uit
Havelte. S. was bezig petroleum te
tappen uit zijn venterswagen waar
van het paard aan een boom langs
de weg was vastgebonden. Uit de
richting Uffelte naderde een perso
nenauto, bestuurd dgor de heer O. uit
Assen, terwijl tegelijkertijd een ven-
tersauto, bestuurd cjoor de bakkers-
bediende Van V. tussen de bomen
door de rijksweg opreed in de rich
ting Uffelte. S. die aan de verkeerde
zijde van de weg stond, werd door de
uitwykende personenauto aangereden
en op slag gedood.
(Advertentie)
De nieuwe êpteqeL is verschenen
Als u soms denkt dat de typiste volg haar dan even op de voet AhNu is alles zonneklaar:
te vroeg vertrok en zich vergiste, en zie wat haar zo reppen doet; de nieuwe Spiegel lokte haar.
Jaarabonnement;30 ct. p. week, f 3.90 per kwartaal. Opgaven aan: Bureau De Spiegel, V/ogeningen.
De vrijheid van drukpers,
het recht op antwoord.
De dr. Wiardi Beokmansüchting
heeft een rapport uitgebracht over
de vraag ih hoeven-re een nadere wet
telijke regeling van de vrijheid van
drukpers wenselyk is getiteld „De
vrijheid van drukpers, het recht op
antwoord."
In het rapport wordt de wenselijk
heid geuit van een wettelijke regeling
van het zogenaamde „droit de répon-
se". Ook wil men de mogelijkheid ge
opend zien om de voor een bepaalde
publikatie verantwoordelijke redac
teur strafbaar te stellen, wanneer de
schrijver onbekend of niet te vatten
is. Het rapport heeft ter concretise
ring van de gedachte een ontwerp van
wet op het recht van antwoord gefor
muleerd. De beslissing of een krant
verplicht is een.antwoord op te nemen
zal genomen worden door een op te
richten „raad voor het recht van het
antwoord".
(Advertentie)
TELEFUNKEN
stijl en perfectie sinds 1903
Een BOEK over
DRAMATURGIE.
De directeur van de Toneelschool
te Amsterdam, de heer W. Ph. Pos,
heeft een aantal lessen voor de leer
lingen van deze instelling nader uit
gewerkt en gebundeld in een boekje,
dat hij „Dramaturgische verkennin
gen" noemde. Dit boekje wil de be
langstelling voor problemen van het
toneel stimuleren, waardoor het ge
noegen, dat het bijwonen van een to
neelvoorstelling kan vormen, wel
licht wordt verhoogd. De schrijver wil
er met dit werkje aan meewerken,
dat de toeschouwer vooralsnog le
zer van zijn boekje het stuk op
de planken niet als een amorf ge
heel ondergaat, maar integendeel er
analyserend van geniet. De heer Pos
noemde het werk „verkenningen",
omdat hij ten eerste geen algeneen
dramatische compositieleer wilde
schrijven en voorts omdat men bij
een wandeling ter verkenning van
het terrein wel eens grens- en verbo
den gebieden betreedt. Overigens heb
ben deze verkenningen een zoals
de auteur het formuleert „A-ast
en betrouwbaar uitgangspunt", name
lijk de dramaturgie van Balthazar
Verhagen,
Het boekje voorziet zeker in een
behoefte: niet alleen de belangstel
lende schouwburgbezoeker, maar
vooral ook regisseurs van amateur-
toneelverenigingen zullen er stellig
hun voordeel mee kunnen doen. Het
werd uitgegeven door de Wereldbi
bliotheek in de reeks „Wereldboog."
BESTORMING VAN DE „RIJNSTREEK"
Vroegtijdige mededelingen
wekten heel wat weerstand
Er is de laatste paar weken een
wonderlijke vreemdelingentrek naar
het rustige Zuidhollandse dorpje
Zwammerdam. Auto's met kleurige
nummerborden snorren door de stra
ten en in alle mogelijke talen worden
inwoners de weg gevraagd naar de
margarinefabriek „De Rijnstreek".
Bovendien komt de postbode iedere
dag aan datzelfde adres een pakket
brieven bezorgen, met postzegels er
op, waar filatelisten met begerige
ogen naar kyken.
In het directiekantoor van de mar
garinefabriek „De Rijnstreek", heeft
men. behalve deze lawine van interes
se ook nog de ontdekking te verwer
ken gekregen, dat men op deze ruige
aardbol een aantal vijanden bezit, die
geen enkel middel unfair genoeg vin
den, om iets wat goed lijkt te torpe
deren.
Maar, laten we vertellen wat er aan
de hand is. Het gaat om een uitvin
ding. Na 2y2 jaar experimenteren is
men er daar in Zwammerdam in ge
slaagd een kunst-koffieboon te fabri
ceren. waarmee precies hetzelfde ge
daan kan worden als met de echte bo-
De enige opmerking, die we te
gen de fabrikant na enkele slokjes
maakten was, wat een „bittere
aanloop", verder drinkend hebben
we deze smaak of bijsmaak verlo-
eerste indruk naar de achtergrond
laten dringen, door een tweede kop
je, dat minder sterk werd geser
veerd. Onze conclusie was, na dit
korte bezoek, dat we wensten alle
dagen in de Nederlandse Horeca
bedrijven een zo smakelijk produkt
van echte koffiebonen geserveerd
te krijgen.
Een paar weken geleden heeft Je
directie van de Zwammerdamse fa
briek deze zo volkomen buiten haar
terrein liggende vinding openbaar ge
maakt. De wereldpers maakte zich
van het bericht meester en sindsdien
is er een storm opgestoken. De Brazi
liaanse koffieplanters zijn ervan ge
schrokken en de koffiebranders van
overal. Geen wonder. Stond daar ook
niet in dat bericht, dat het kunstpro-
dukt waarschijnlijk niet veel duurder
zou behoeven te zijn. dan een derde
van de huidige koffieprijs? „Zo'n
storm", aldus de heer Van Driel, „heb
ben we beslist niet verwacht. We zijn
er een beetje beduusd van. De meest
onwaarschijnlijke ervaringen hebben
we dé laatste dagen opgedaan. Onver
schillig wie hier kwam en op koffie
getracteerd werd, was enthousiast.
Men probeerde op slinkse manier
boontjes aan zijn vingers te laten kle
ven, toen men gehoord had, dat we
nog geen monsters afgaven.
We zitten te wachten op een ver
gunning van het departement van so
ciale zaken en volksgezondheid om
met de produktie te kunnen starten,
want er zyn uitsluitend onschadelijke
plantaardige stoffen in verwerkt.
Maar goed, wij hebben geen haast. Wij
laten eerst de storm een weinig luwen.
Contracten voor export naar diverse
landen hebben we al in onze zak.
Waarschijnlijk zal in andere landen
met de produktie in licentie worden
begonnen. Octrooien, voor diverse lan
den zijn aangevraagd; de openbaar
making hebben we echter zelf tegen
gehouden. De samenstelling villen we
zo lang mogelijk geheim houden.
Maar voor het overige, het is pre
cies koffie, al zullen we het de naam
nooit geven. Misschien noemen we het
Bantoe, of Mokka, maar zelfs dat we
ten we nog niet zeker. Er is een aparte
N.V. gevormd om de produktie en de
handel van deze kunstbonen ter hand
te nemen: de N.V. Bantoe. Zodra de
vergunning er is en een goede verpak
king, komen we op de Nederlandse
markt, welke weerstanden daarbij dan
ook overwonnen zullen moeten wor
den. Die verzekering kan ik U geven",
aldus besloot de heer Van Driel dit ge
sprek.
Buitenlandse commentaren deze week
over diverse onderwerpen. Nu de kwestie
van het Suezkanaal in wat minder ruw
water is geloodst komen een aantal an
dere zaken wat meer.aan de orde bij de
buitenlandse perscommentators. Een Duits
blad wijst nog weer eens op de kwestie
van de grenscorrecties. De persbreidel in
Indonesië wordt kennelijk weinig op prijs
gesteld. Daarnaast stonden het voorstel
van Boelganin, de militaire actie van Is
raël en de Europese douane-unie in de be
langstelling.
Naar aanleiding van de Belgisch-Duit
se overeenkomst over grondgebied dat
onze zuiderburen na de tweede wereld
oorlog van Duitsland hebben overgeno
men schrijft de „Frankforter Algemeinc
Zeitung:
„Nederland zal met dit voorbeeld
rekening moeten houden. Het heeft aan
zienlijk grotere gebieden en 12.000 men
sen (van Duitsland) overgenomen. Bij
vroegere besprekingen heeft Nederland
een bevredigende regeling van deze
kwestie afhankelijk gemaakt van tegen
prestaties.
Heit wilde in de eerste plaats, dat een ver
drag, gesloten in 1920 tussen Nederland en
het Duitse ryk aangaande kolenontginnin-
gen door Duitsland zou worden uitgevoerd.
Juist in de jongste dagen heeft de bondsre
gering in Den Haag bevestigd, dat dit ver
drag ten dele weer in werking treedt. Het
zou beantwoorden aan de nieuwe Europese
geest, indien de Nederlanders zich thans
duidelyk zouden uitspreken voor het princi
pe dat in Europe delen van een buurland
niet mogen worden geannexeerd".
GEDROCHTELIJKE WET
Het liberale Britse blad Manchester Guar
dian noemde het verbod, van het Indonesi
sche leger om kritiek te publiceren op de
regering een van de meest gedrochtelijke
wetten tegen de pers, die ooit in een „zoge
naamde vrije samenleving" zijn voorgeko
men.
Het blad schrijft: „Onder deze wet kan
bijna elk woord tegen de regering straf
maatregelen tengevolge hebben. Wie moet
toezicht houden op het decreet? De gewone
gerechtshoven, die zeker in het duister zou
den tasten hoe zo iets veelomvattends te
hanteren? Waarom moest het leger met dit
decreet komen en werd het met overgelaten
aan de bui-gerlijke instanties?
Niemand betwist het souvereine recht van
Indonesië om de wetten uit te vaardigen die
men wil. Maar Indonesië kan niet voorko
men, dat andere landen hieruit hun conclu
sies trekken over de aard van zijn rege
ring".
STUNT
Het Parijse blad l'Aurore noemt het voor
stel dat hij het begin van de tweede Londen-
se Suezconferentie werd gedaan door Boel
ganin, de Sowjet premier, een propagandis
tische stunt. Boelganin had voorgesteld een
top-conferentie over het Suezkanaal te hou
den met als deelnemers de Grote Vier,
Egypte en India. Het blad schrijft: „Londen
Parijs, noch Washington zullen aan deze
stap maar de minste aandacht schenken.
De Russen zetten him taktiek met taaie
vasthoudendheid voort. Het gaat er om,
om de wil van de westerse mogendheden
te ondermijnen. Het is duidelijk, dat van
een topconferentie, waar het bovendien
steeds drie tegen drie zou rijn, geen
sprake kan zijn. Rusland blijft steeds in
troebel water vissen. Wanneer dat niet
gebeurd was zou de Londense conferen
tie het gematigde Dull es-plan hebben
aangenomen en dan zou de Süezkrisis
dadelijk beëindigd geweest rijn".
IN DE KAART
De Britse „Times" schreef, dat Israël met
zyn laatste vergeldingsaanval op Jordanië
recht in de kaart van kolonel Gamal Abdel
Nasser speelt. ,J)e regelingen van de Ver
enigde Naties zijn weer niet voeten getre
den en dat op het moment, dat Israël aan
de Veiligheidsraad verzoekt nota te nemen
van haar grieven tegen Egypte", aldus het
blad.
„Het is duidelijk, dat het een belang van
Israël is, evenals van alle andere landen,
dat er een garantie komt, dat Suezka
naal open is voor allen. Het feit dat Israëli
sche schepen verhinderd worden door het
kanaal te varen, maakt de zaak or voor
Egypte niet beter op. Engeland en Frank
rijk doen nu him uiterste best ~m de vrij
heid in het kanaal voor ieder te erzeke-
ren. Waar dat zo is, is het op z'n zachtst
gezegd dom van Israël om een actie te be
ginnen, die Egypte volkomen in de kaart
speelt. Militaire actie van Israël is de ze
kerste weg om de Arabische gelederen te
sluiten".
VISVANGST
Het conservatieve Britse blad „Daily Ex
press" wil niet meegaan met de Europese
douane-unie. Men schrijft:
„De netten zijn uitgezet. De haken zijn aan
geslagen. Een grote vissersvloot is uitgeva
ren. Wat is de bedoeling van deze grote vis
serij-expositie? Men wil Engeland van
gen en haar deel doen nemen aan de plan
nen voor Europese vrijhandel. Neem het
een douane-unie, of een gezamenlijke markt
het blijft hetzelfde.
Engeland zal moeten kiezen tussen de
Europese douane-unie en de handelsstruc
tuur van het gemenebest. De voorstanders
van aansluiting bij het vasteland betogen,
dat er rijker mogelijkheden liggen voor
Engeland op het vasteland dan in de delen
van het eigen koninkrijk.
Maar de potentiële rijkdom van het
„British Empire" gaat alles wat Europa
kan aanbieden ver teboven. Laten we
het oude Europa de rug toekeren en ons
wenden tot de nieuwe landen overzee.
Kijk met veraehting naar de politici en
de experts die de douane-unie voorstel
len. Zoek de onmetelijke rijkdom die er
is binnen het gemenebest en die er
slechts op wacht door flinke mensen
ontgonnen te worden".