Harderwijks bedrijf groeit Amerikaans
Maasstad blijft sleutelpositie
versterken - ook als Oliestad
POSTBODEN OP HUN RONDEN
VERLEIDELIJK VOOR HONDEN
VRIJDAG 7 SEPTEMBER 1956
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
ANGST MAAKTE PLAATS VOOR ENTHOUSIASME
Aart derde petroleumhaven wordt
gewerkt; plannen voor vierde
(Van onze speciale verslaggever)
West-Europa is zich met een schok bewust geworden van zijn grote
afhankelijkheid van de vrije vaart door het Suezkanaat, de hoofdslag
ader voor het vervoer van olie uit het Midden-Oosten naar de Westeuro-
pese landen. Want West-Europa snakt naar olie. De kolen uit eigen
bodem zijn reeds lang niet meer voldoende om in de schreeuwende be
hoefte aan energie te voorzien. De kernenergie is nog toekomstmuziek.
En dus worden stromen olie als een steeds aanzwellende bandjir over
West-Europa uitgestort. Tankers, raffinaderijen en opslagplaatsen wor
den in koortsachtig tempo uitgebreid en bijgebouwd om de miljoenen
tonnen olie te kunnen vervoeren en verwerken. Er wordt gedokterd aan
plannen voor gigantische pijpleidingen, die de aanvoer van olie nóg
meer kunnen vergemakkelijken, zullen versnellen. En in die koortsachtige
bedrijvigheid speelt in ons land Rotterdam een belangrijk spel: het spel
om een zo groot mogelijk aandeel in die onophoudelijke stroom van wel
vaart brengende vloeistof, die bij miljoenen tonnen door de gulzige, naar
altijd meer olie dorstende Westeuropese landen wordt opgeslokt.
Rotterdam, het grootste raffi-
nagecentrum van het continent, is
hard bezig zijn sleutelpositie danig
te versterken. Pernis heeft een
wereldnaam. De „olieterreinen"
van Shell, Caltex en enkele andere
maatschappijen beslaan daar, rond
de beide petroleumhavens, reeds
een oppervlakte van 530 ha. Na de
gereedkoming van de Derde Petro
leumhaven langs de Botlek zal het
oliegebied met nog 300 ha worden
uitgebreid.
De helft daarvan is bestemd voor
de nieuwe Esso-raf f inaiderijdie ver
moedelijk in 1960 gereed zal komen.
De, Nieuwe Waterweg zal zodanig
worden uitgediept, dat tankers met
een diepgang van bijna 12 meter er
gedurende het grootste deel van elk
getrj kunnen varen. Tegenover Hoek
van Holland zal, vlak achter het na
tuurreservaat „De Beer" op Rozen
burg, een speciale tankerhaven voor
nóg grotere tankers worden aange
legd met spoed, als Rotterdam inder
daad een pijpleiding naar het Roerge
bied krijgt; iets langzamer, wanneer
toch Wilhelmshaven de gelukkige
wordt.
Schrik
Rotterdam doet dus wel iets om de
oliegoden gunstig- te stemmen. En
met succes: de pmzet van olie stijgt
met sprongen. In 1955 werd in de ha
vens 25 miljoen ton olie verwerkt te
gen 21 miljoen ton in 1954. Dat is wel
eens anders geweest. Nadat in 1859
voor de eerste maal aardolie door
middel van boringen aan de opper
vlakte werd gebracht het was in
de Verenigde Staten was Rotter
dam een der eex-ste havens, die de pe
troleum aandeed op haar zegetocht
over de wereldbol. In een boekje
„Rotterdam als petroleumhaven inde
19de eeuw" vertelt dr. J. G. Loohuis
echter, dat het nieuwe produkt
„Schrik en ontsteltenis" in de Maas
stad wekte. Zó bang waren de Rot
terdammers van die dagen voor
het brandgevaar, dat het voor
de oliehandelaren bijzonder moeilijk
was om toestemming te krijgen voor
de bouw van een petroleumopslag-
plaats. Jarenlang werd er onderhan
deld. In 1864 ging nagenoeg alle voor
West-Europa bestemde pertroleum
via Antwerpen, waar in het eerste
halfjaar al 90.000 vaten waren aan-
Langs de Nieuwe Maas grijpt de olie
met de armen van een octopus om
zich heen. De gigantische installaties
en Icolossale opslagtanks van oliestad
Pernis staan reeds dichtopeen ge
bouwd rond de Eerste en Tweede Pe
troleumhaven op een oppervlakte van
530 ha. Straks komt daar, bij de in
aanleg zijnde Derde Petroleumhaven
in het Botlekgebied, nog eens 300 ha
bij en krijgt de oliestad haar derde
raffinaderij. En inmiddels wordt al
weer gewerkt aan plannen voor de
Vierde Petroleumhaven, op de west-
f\unt van Rozenburg, waar vermoede-
ijk ook het uiteinde zal komen van
de oliepijpleiding als Inderdaad
Rotterdam die pijpleiding nog krijgen
zou.
gevoerd (en nog 50.000 vaten onder
weg), tegen een simpele 5000 in Rot
terdam. En die 5000 vaatjes „zrjn dan
nog door gebrek aan bergplaatsen ge
farceerd verkocht of verzonden moe
ten worden", zoals de handelaren ge
ërgerd aan het gemeentebestuur
schreven
Nog een andere moeilijkheid belem
merde de ontwikkeling van Rotter
dam als oliehaven: Rotterdam had
geen goede spoorverbinding met het
Duitse achterland. Antwerpen wél,
Toen in 1866 ook Rotterdam die ver
binding kreeg, nam de invoer van
aardolie sprongsgewijze toe en kon
de Maasstad haar plaats innemen in
de rij der grote Europese petroleum
havens Antwerpen, Hamburg en Bre
men.
Langs de Nieuwe Maas verrezen de
raffinaderijen, waar jaarlijks miljoe
nen tonnen olie worden verwerkt in
een tot monsterachtige omvang uit
gegroeide industrie. En het oliever-
voèr heeft zich ontwikkeld tot een der
belangrijkste pijlers van het Rotter
damse havenverkeer.
Door de nationalisatie van het Suez-
kanaal is zoveel rumoer ontstaan, dat
onaantastbaar lijkende zekerheden
begonnen te wankelen en het onge
schokte geloof in de macht van de
olieconcerns een geduchte knauw
heeft gekregen.
Grote plannen, voor Westeuropese
landen van vitaal belang, staan plots
op losse schroeven. De toestand waar
op die plannen zijn gebaseerd, kan
immers plotseling totaal veranderen.
Met name de plannen voor pijplei
dingen in West-Europa komen dan
in een geheel ander liciht te staan.
Verschillende berichten wijzen er
reeds op, dat het zij het nog
vage - plan voor de Transeuropese
pijpleiding van Marseille naar het
Roergebied met aftakkingen naar
Antwerpen ën Rotterdam,, plotse
ling op het tweede plan is geraakt.
Marseille immers komt als begin
punt van een dergelijke leiding in
aanmerking wegens de gunstige
ligging aan de aanvoerlijn, die
door het SuezkanaaJ loopt en die,
althans wat het vervoer met de
kostbare tankers op zee betreft,
aanzienlijk zou kunnen worden
bekort.
Het ander, in een verder stadium ver
kerend plan voor een oliepijpleiding,
namelijk van Wilhelmshaven of Rot
terdam naar het Roergebied, heeft
daarentegen juist aan betekenis ge
wonnen. Nu de kwetsbaarheid van
de traditionele aanvoerlijn zo over
duidelijk aan het licht is gekomen,
ligt het voor de hand om het begin
punt (of de beginpunten) van een
pijpleiding naai- het Roergebied zoda^
nig te kiezen, dat het ook via andere
aanvoerlijnen gemakkelijk bereikbaar
is. Er gaan reeds stemmen op om,
ook bij een vredige regeling van het
geschil, West-Europa minder afhan
kelijk te maken van het Midden-
Oosten en meer olie te betrekken uit
Zuid- of Midden-Amerika. Dit dus ter
beveiliging tegen een eventueel later
conflict. Maar zelfs bjj een normaal
blijvende aanvoer uit het nabije
Oosten lijkt het niet uitgesloten, dat
eerlang gebruik moet worden ge
maakt van de vaarroute rond Kaap
de Goede Hoop, omdat de nieuwste
supertankers te groot zijn voor het
Suezkamaal.
Aangezien daarbij stellig er naar zal
worden gestreefd de vaartijd van de
ze dure schepen zo kort mogelijk te
houden winnen de grote olieha
vens aan de Europese westkust
enorm aan betekenis. Momenteel ech
ter kunnen tankers van 45.000 ton en1
groter alleen terecht in Le Havre en
Southampton, terwijl ze, mits niet ge
heel afgeladen, ook gebruik kunnen
maken van de havens van Liverpool
en Rotterdam.
Engeland dient uiteraard als een
afzonderlijk verzorgingsgebied te
worden beschouwd. Voor de aan
voer naar Noordwest-Europa
resteren dus twee bruikbare aan-
voerhavens: Le Havre en Rotter
dam. Na de onlangs aangekondig
de uitdieping van de Nieuwe Wa-
Het rivierfront van de oliestad.
Avond in Pernis.
terweg zullen tankers van 45.000
ton eerlang ook geheel beladen
kunnen doorvaren naar de reeds
bestaande petroleumhavens. En na
de aanleg van de Vierde Petro
leumhaven op Rozenburg zal ook
de allergrootste tanker zijn kost
bare lading kunnen lossen in het
Rotterdamse oliegebied.
Zo blijft. Rotterdam trouw aan de leus
dat dé baggermolen moet voorafgaan
aan het schip. Want Rotterdam
streeft er naar nieuwe havens gereed
te hebben op het moment, dat de
scheepvaart meer ruimte nodig heeft.
Ook voor het olievervoer. West-Euro
pa snakt naar olie en zal steeds meor
olie nodig hebben. En die olie móet
er komen ook als kolonel Nasser
en (of) anderen de kraan zouden
dichtdraaien van de belangrijkste
olieleiding naar het Westeuropese in
dustriegebied. Maar waar die olie
ook vandaan moet komen, Rotterdam
zal altijd lainnen profiteren van z\jn
strategische ligging en evenzeer van
de vooruitziende blik van een ge
meentebestuur, dat de panische angst
voor lekke vaatjes petroleum in een
houten loods reeds lang vergeten
AMERIKA ZIT ER OOK MEE
Voor deze oude vete nog
altijd geen oplossing
Wij hebben altijd in de veronder
stelling verkeerd, dat de vermeende
vete tussen de postbode en de hond
een min of meer legendarisch karak
ter had, en als zij al heeft bestaan,
dat het dan toch al héél lang geleden
moet zijn geweest. Dat we ons hierin
schromelijk hebben vergist blijkt wel
uit een mededeling uit de Verenigde
Staten, waar in het afgelopen jaar
niet minder dan 6000 postbodes tij
dens hun werk door honden werdén
gebeten. Enkelen daarvan werden
zelfs ernstig gewond.
Er is geslapen en lang ook. Maar
nu, na wereldoorlog n is men ont
waakt en met een bruisend élan en
een enthousiasme, dat weldadig aan
doet is men aan het werk geslagen.
Harderwijk leeft weer en maakt zich
op om met een nieuw achterland
de polders een centrum van han
del, industrie en vermaak te worden.
Wie enkele dagen door dit aantrek
kelijke stadje heeft gedwaald, wie
in aanraking is geweest met de muf
fe lucht van hogeschoolboeken van
ruim twee eeuwen geleden of even
later in de kajuit van een Harder
wijker scheepje zijn twaalfuurtje
heeft genuttigd, kan niet anders dan
tot de gedachte komen, dat de voor
malige Hanzestad een bepaalde
charme heeft. Wie Harderwijk be
treedt, wordt opgenomen in de rust
en de bedrijvigheid tegelijk. Daar
zien eeuwen van vergane glorie op
U neer en straalt een glanzende, op
wekkende toekomst U tegemoet.
Goede toekomstverwachting
komt duidelijk tot uiting in een
gesprek met één der directeuren
van het op Amerikaanse wijze
Begonnen met drieduizend gulden
en een boot op de pof
(Van een speciale verslaggever)
Wie op een warme lentedag door de nauwe straatjes van Harder
wijk zwerft en al enkele toeristen en Zuiderzeeverkenners over de
kade van de oude Hanzestad ziet slenteren, kan zich moeilijk voorstel
len, dat Harderwijk zijn naam te danken heeft aan herders, die er
een wijkplaats zochten en vonden. Wel zijn er in Herderwick idylli
sche plekjes genoeg, maar van de herders is geen spoor meer te
zien. Van zovele andere dingen is evenmin iets te bespeuren, maar
toch, vvanneer men verder zoekt en achter de oude gevels, achter
de winkelstraatjes en voorbij' het drukke stadsgewoel k\jkt, is er nog
wat te ontdekken van het glorieuze verleden van de Zuiderzeestad,
een handelscentrum, dat bekend was op vele wereldzeeën en in vele
landen. Toen kwam de slaap.
bedrijf, de Verenigde
Toeristen Bedrijven, de heer E.
F. den Herder. Een eenvoudig
man, die aan de boulevard van
Harderwijk zijn kantoor heeft
en van achter zijn nog splinter
nieuw bureau een bedrijf leidt,
welks omzet al in de honderd
duizenden loopt. Samen met zijn
broer, de heer C. A. den Herder,
echte Harderwijkers, opperde hij
een zevental jaren geleden de
gedachte met boten langs de
Zuiderzeewerken te varen en de
honderden belangstellenden van
dichtbij te laten zien, wat zij
anders slechts op foto's of van
reportages konden vernemen.
Die gedachte bleek goud waard te
zijn. Hoe te beginnen? „Het is niet
zo erg moeilijk gegaan", vertelde de
heer Den Herder. ..Mijn broer en ik
hadden ieder f 1500, dat was dus
f 3000 bij elkaar. Geen kapitaal om
veel bokkesprongen mee te maken,
maar het ging. Een kleine boot koch
ten wij op de pof en toen was het
„op hoop van zegen". Het is gegaan
en wel in een duizelingwekkende
vaart. Nauwelijks was het eerste
scheepje te water gelaten en had het
de eerste rondvaarten gemaakt, of
er moest al worden uitgebreid. Er
kwamen twee, drie, vier boten en
thans zijn er zes grote schepen in
de vaart, waarvan de grootste zelfs
enkele honderden mensen tegelijk
kan vervoeren.
De ontwikkeling was niet meer te
gen te houden ook niet in ander op
zicht. Er werd een stukje strand
van de gemeente gehuurd, zodat de
bezoekers van de V.T.B. daar kon
den genieten van zon, water en zand.
Er werden voorzieningen getroffen
om te kunnen baden. Er kwamen
badhokjes, net als in Zandvoort en
Scheveningen en de faam van dit
meest veilige strahd van Europa ver
breidde zich snel. Voor de jeugd
kwam er een unieke speelplaats, een
restaurant voor de dorstige bezoeker
kon niet achterblijven.
„Zo groeiden wij met de behoeften
mee", aldus de lieer Den Herder, die
er trots op is, dat zijn in een paar
jaar uit dê grond gestampte bedrijf
thans per jaar meer dan 400.000
mensen trekt. En dit jaar hoopt hij
zelfs het half miljoen te halen. Een
gedeelte van het bedrijf is overge
plaatst naar Lelystad, van waaruit
men eveneens rondvaarten kan
maken. De heer Den Herder zegt:
„Het lijkt wel of heel Nederland de
dichting van het laatste dijkgat van
de nieuwe polder wil zien, want het
regent aanvragen van gezelschappen
en scholen."
Voor de opperste leiding van de
Amerikaanse posterijen was dit aan
leiding, zich ernstig te gaan bezig
houden met het conflict postbode
hond, zo vertelt een correspondent
van de „Weltwoche".
Men denkt thans aan de mogelijk
heid van chemische afweer: in het
uniform van de postbode zou een in
stallatie moeten worden „ingebouwd",
welke een voor de hondeneus hoogst
onaangename geur verspreidt, spe
ciaal aadr, waar het uniform delicate
en voor de hond juist aantrekkelijke
lichaamsdelen bedekt. Aan de andere
kant stelt de kledingindustrie voor,
een soort metalen vlechtwerk in de
postbode-pantalons te weven, gelijk
soortig aan dat, wat gebruikt wordt
om slangenbeten te voorkomen.
Uiteraard zal de Amerikaanse post
bode er hierdoor niet sneller op wor
den.
Er was nog een ander middel, dat
reeds in de praktijk werd ge
bracht. Namelijk om de bedreigde
postbodes met een waterpistool,
gevuld met een slappe salmiakop
lossing, uit te rusten. Maar hier
is men weer op teruggekomen: de
gevolgen van deze afweer bleken
voor de verdediger veel onaange
namer te zijn. dan voor de aanval
ler!
DIEP IN DE OGEN
Over één-nacht-ijs ging de directie
van de Amerikaanse P.T.T. niet: men
nam ook nog honden-psychologen in
de arm. Deze adviseerden de postbo
de, de hond diep en standvastig in de
ogen te kijken en onder geen voor
waarde ook maar één stap terug te
doen. Kan hij echter op deze wyze een
hond niet kalmeren, dan moet hij met
zachte doch energieke stem de hond
vertellen, dat hij er beter aan doet er
vandoor te gaan.
Nog meer succes zal hij echter heb
ben, wanneer hij zyn gezicht bedekt
met zijn pet. Want zelfs de boosaar
digste hond wordt laf, indien hij bij
de verschijning van een persoon iets
verdachts en voor hem onbegrijpelijks
opmerkt. Tot zover de dieren-psyeno-
loog.
Ondertussen heeft men vastgesteld,
dat 72 procent van alle slachtoffers
onder de knie werd gebeten. Geop
perd werd dan ook, stalen banden in
de pantalons te naaien. In Sacramen
to in Californië heeft men echter een
eenvoudiger oplossing gevonden:
daar gaf men de postbode de raad, op
zijn ronden de grootste en sterkste
hond uit de omgeving mee te nemen.
Daar leggen alle kleinere exem
plaren het uiteindelijk tegen af, zo
meent men. Washington zag wel
wat in dit voorstel en overwogen
werd, of men niet alle postbodes
voortaan een flinke, sterke hond
kon geven. Dit bleek echter wel
héél kostbaar te worden en het
plan werd verworpen. En daarmee
is nog steeds het probleem „post
bode-hond" onopgelost.
In de Engelse loxe-badplaats Black- hebben dit jaar bij elkaar vier en een
pool brandt de traditionele feestver- half miljoen gulden gekost. Deze foto
lichting weer. De installaties, over werd gemaakt toen de feestverlich-
een lengte van meer dan zes kilome- j ting proefbrandde. Zeer sierlijk komt
ter, die Blackpool zeven weken lang de bekende toren van Blackpool uit
m een feestelijk licht gaan hullen,| tegen de nachtelijke hemel.