Aanpassing aan wijzigingen in
bedrijf bij de boerderijbouw
ZO DENKT MEN IN NET BUITENLAND ER OVER
FERNANDEL GEEFT TOON AAN
IN DE „ZOMERZOTHEID"
VRIJ TOEGANG IN MUSEUM VAN
STRIJD TEGEN GODSDIENST
ZATERDAG 11 AUGUSTUS 1956
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
VERLOREN ROMANTIEK
Commissie waarschuwt tegen een
ongemotiveerde verscheidenheid
(Van onze Haagse redacteur)
Het verleden heeft geleerd, dat de enige traditie in de boerderijen-
bouw bestond uit 'n voortdurende aanpassing van het bedrijfsgebouw
aan de wijzingen in het bedrijf, met behoud van datgene dat nog niet
geheel aan betekenis had ingeboet. In deze geest zou men ook thans
dienen voort te bouwen, al zal dit traditionalisme hoe paradoxaal
dit ook klinken mag tot geheel nieuwe vormen leiden. Bij hét ont
werpen van de woning kan wellicht nog iets van de oude sfeer bewaard
blijven, maar de detaillering van het werkgedeelte van de boerderij
vloeit voort uit uniforme technische eisen, die het hanteren van een
persoonlijk stempel zullen beletten.
Met deze bewering geeft de com
missie Uniforme Bebouwing in
haar rapport een antwoord op het
bezwaar, dat bij de hedendaagse
boerderijenbouw de traditionele
vormen verdwijnen, enerzijds door
het gebruik van moderne materia
len, anderzijds door het verlaten
van de streektypen en het toepas
sen van overeenkomstige hoofd
vormen in verschillende gebieden.
De boerenwoningen gaan op stads
huizen lijken en de bedrijfsgedeel-
ten op fabrieken ,is de dikwijls ge
hoorde grief.
Dat leidt tot een ongewenste ver-
steedsing van de landelijke bouw
kunst, terwijl slechts het handhaven
van het streekeigene het karakter
van het platteland tegen aantasting
kan behoeden.
Een wetenschappelijk onderzoek
van de ontwikkeling der voornaamste
Nederlandse boerderijvormen het
Friese huis in het noorden, het halle
huis in het midden en het dwarshuis
in het zuiden van het land leidt
echter tot de conclusie, dat de op
bloei en differentatie van het boeren
bedrijf na de middeleeuwen een steeds
groter wordend aantal typen heeft
veroorzaakt. Daarbij bleven veelal de
hoofdvormen van het oorspronkelijke
type behouden, doch soms ook werd
de ene groep door de andere beïnvloed
Van behoudzucht is geen srake ge
weest, aldus het rapport. Iedere ver-
De Zeeuwse kustvaarder Colette
maakte vrijdag een voorspoedige
proefvaart op de Westerschelde.
(Foto P.Z.C.)
andering in het bedrijf veroorzaakte
weldra een wijziging in het uiterlijk
van het bedrijfsgedeelte; ieder ver
meerdering van welstand en in
zekere zin ook elke stijlwisseling
leidde tot een andere vorm of een
ander aanzien van het woonhuis.
Het begrip streekeigen is dus zeer
betrekkelijk en heeft geen diepe his
torische achtergrond, concludeert de
commissie. Het kon alleen ontstaan,
toen de meer primitieve boerderijvor
men vrijwel verdwenen waren en men
de laatste ontwikkelingstrappen uit
de tijd van 't zuivere handwerk ging
aanzien voor toonbeelden van een oer
oude plaatselijke overlevering.
Verlies van karakter
Slechts waar de oude vorm de
nieuwe inhoud kan dekken, is het
behoud van de hoofdkenmerken
mogelijk. Meestal zal daarbij toch
nog veel' van het vroegere karak
ter verloren gaan, omdat onderde
len als melkkelder en vele hoog
te-, lengte- en breedtematen niet
gehandhaafd kunnen blijven. Wil
men de doelmatigheid onderge
schikt maken aan de „streekei
gen" hoofdvorm, dan ontstaan ge
wrongen oplossingen. En vermoe
delijk zal er nog meer romantiek
verloren gaan wanneer, zoals de
commissie verwacht, het eerlang
niet meer mogelijk zal zijn om al
lerlei schilderachtige maar on
praktische materialen en con
structies toe te passen. Zo zullen
o.a. riet, stro en planken op brand
gevaarlijke plaatsen tot het verle
den gaan behoren, terwijl de stal
len een hygiënischer inrichting en
hogere stenen muren met meer
lichtopeningen zullen krijgen.
In het algemeen pleit de commis
sie voor een architectonisch verant
woorde uniformiteit bij gelijke om
standigheden en waarschuwt tegen 'n
ongemotiveerde verscheidenheid.
Voor eentonigheid in de hoofdvorm
behoeft men geen vrees te koesteren
daar er door de ontwikkeling van het
bedrijf steeds nieuwe typen ontstaan
en de verschillende bedrijfsvormen
en -grootten de nodige afwisseling
zullen waarborgen. En er zijn trou
wens nog andere middelen om net
aanzien van de boerderijen te verbe
teren. Zoals een gevarieerde plaat
sing in het landschap en een over
dachte ei*f aanleg (die zich „in de
waardevolle sfeer van het oude land
schap dient aan te passen aan de om-
In de nieuwe polders en in ruilver-
kavelingsgebïeden kunnen ook varia
tie in plaatsing van de gebouwen aan
leg van groenstroken en boomgroepen
en 'n bijzondere verzorginr van ogen
schijnlijk onbeduidende details als op
rijlaan; walkant, toegangsbrug of
-hek, tuin en windsingel van veel be
tekenis zijn. Daarmee immers kan
„de zo gewenste menselijke sfeer wor
den gebracht in een kunstmatig
landschap".
Het weer in Europa
De weerrapporten van
uur luidden:
Stockholm: onbewolkt
Oslo, licht bewolkt
Kopenhagen: onbewolkt
Aberdeen: geheel bewolkt
Londen: regen
Amsterdamt hall bewolkt
Luxemburg: regenbul
Parijs, onbewolkt
Bordeaux: licht bewolkt
Grenoble: zwaar bewolkt
Nice: licht bewolkt
Berlijn: zwaar bewolkt
Frankfurt: weerlicht
München: onbewolkt
Zürieh: onweer
Genève: onweer
I.ocarno: regen
Wenen: hall bewolkt
Innsbruck: licht bewolkt
Rome: onbewolkt
Ajacclo: onbewolkt
Mallorca: onbewolkt
vrijdagavond 7
19 gr.
18 gr.
19 gr.
16 gr.
20 gr.
20 gr.
25 gr.
24 gr.
22 gr.
36 gr.
29 gr.
20 gr.
27 gr.
27 gr.
23 gr.
30 gr.
29 gr.
27 gr.
5 gr.
36 gr.
31 gr.
32 gr.
Talaud-eilanden maken zich
vrij van Indonesië.
De bevolking van de Talaud-cllan-
den hebben zien enige dagen geleden
onafhankelijk van Indonesië ver
klaard, aldus is vrijdag van gezag-
hebende zijde in Djakarta vernomen.
De Talaud-eilanden zijn gelegen tus
sen Celebes en de Phillppijnen, in het
oostelijk deel van de Indonesische ar
chipel.
De onafhankelijkheidsproclamatie
is een gevolg van de ontevredenheid
van de eiland-bewoners over de wei
gering van de centrale regering om
Talaud als hoofdstad te erkennen van
de groep eilanden van die naam.
De nationale veiligheidsraad van
Indonesië kwam vrijdagmorgen in
een speciale zitting bijeen om de „Ta-
laud-affaire" te bespreken.
De zitting werd voorgezeten door
minister-president AU Sastroamidjo-
jo.
Vijf [Huizend Cvnrinten in
proteststem®
Cypriotische rebellen hebben vrij
dagochtend een post van de Britse mi
litaire wacht in het hart van Fama-
gusta aaneevallcn. Een Britse soldaat
en drie Cyperse burgers werden ge
wond toen een bom het wachtlokaal
opblies.
Het was het ernstigste incident se
dert drie Grieks-Cyprioten donderdag
zijn opgehangen wegens terroristi
sche activiteit.
Donderdagavond zijn in broeihitte
op heel Cyprus kerkdiensten gehou
den en in duizenden huizen brandden
kaarsen voor portretten van de drie
geëxecuteerde terroristen.
Het gehele eiland was gisteren in
de greep van een algemene staking.
Naar schatting 50.000 man waren
in staking op Cyprus.
In de coöperatieve groenvoerdrogerij
Tliolen heeft vrijdag brand gewoed.
Brandweerlieden bezig met het
blussen.
Voor 1960;
atoomvrachtschip
De Verenigde Staten hopen voor
1960 het eerste door atoomenergie ge
dreven koopvaardijschip in de vaart
te hebben, volgens een verklaring van
een functionaris van het departement
van scheepvaart in Washington.
FILMS IN ZEELAND
„Schaap met 5 poten"
Het blijft „zomerzotheid" gebla
zen in de filmprogramma's. Deze
week is het Fernandel, die de toon
aangeeft en wel in „Het schaap met
5 poten" (SCHOUWBTTRGBIO-
SCOOP, Middelburg), een opr.ewekte
klucht, waarin ge de hefaanule Fran
se filmkomiek in vijf verschillende
gedaanten kunt aanschouwen.
Hij doet dat allemaal met verbluf
fend gemak. Wandelt om zo te zeg
gen van de ene rol in de andere in
deze zotte geschiedenis, die handel
en wandel van een vijfling laat zien.
Jawel, Fernandel is de vijfling. En
eventjes ook nog de vader. Hij
is smokkelkapitein. schoonheidsspe
cialist, journalist, pastoor en leeglo
per en reken maar. dat U tranen met
tuiten lacht! Een kostelijk ontspan-
ningsprodukt.
Ontspanning is ook te vinden in de
rolprent „Doctor at sea" (Electro,
Middelburg), naar het boek van Ri
chard Gordon vervaardigd en met
Dirk Bogarde in de hoofdrol. Een
klucht zonder meer. Met van tijd tot
tijd grappige situaties, 't Gaat in
derdaad allemaal over een dokter op
zee, op een schip meer in het bij
zonder. Waar lastige patiënten leven.
Gelukkig is er ook een aardig meis
je en daar troost de dokter zich dan
maar meé.
„Vallei der wetteloosheid" (Luxor,
Vlissingen) is een wildwest, met Ran
dolph Scott als de in westerns onont
beerlijke stoere man. De revolvers
knallen op de gebruikelijke manier,
vaak en hard, en het is allemaal best
spannend.
Niemand minder dan Marilyn
Monroe speelt de hoofdrol in de ge
zellige, vlot verfilmde komedie „Geen
tijd om te blozen" (Grand, Goes) en
het moet gezegd, worden: ze speelt
haar rol voortreffelijk. Het is een
enigszins ondeugend verhaaltje, naar
een vrij simpel gegeven, maar fanta
sierijk en pakkend uitgewerkt. Bij
„Geen tijd om te blozen" blijft er
evenmin tijd over voor verveling.
Evenmin trouwens bij „De man uit
Laramie" (Alhambra, Vlissingen),
waarin James Stewart de hoofdrol
vertolkt. Hij doet het uitstekend.
Hoewel ook in deze historie gevech
ten met Indianen niet ontbreken,
werd het accent meer gelegd op pro
blemen, die zich voordoen op de
ranch van Alee Waggoman (Donald
Crisp) en met name deze aspecten
maken de rolprent boeiend.
(Slot van pag. 3)
kan iedere bezoekers der Sowjet-Unie
zich" ervan overtuigen, dat de mensen
ongehinderd hun godsdienstige plech
tigheden kunnen bezoeken.
Hoe betrekkelijk echter de verkla
ring is, dat de kerk niet bestreden
wordt, bleek ons in het enige Le-
ningradse museum, waarvoor men
geen entreegeld behoeft te betalen.
Dit is gevestigd in de vroegere Ka
zan kathedraal aan een van de hoofd
straten der stad, een imposant kerk
gebouw met hoge zuilengalerijen in
het front. Het draagt de naam „mu
seum van de geschiedenis van de gods
dienst en het atheïsme". Het museum
is ingericht door de Sowjet-Russïsche
Academie der Wetenschappen en
staat onder leiding van professor Ko-
walew. Het werd in 1930 geopend in
de aan de kerk onttrokken kathedraal.
Tijdens de oorlog was het gesloten,
doch in 1953 werden de aan de r.-k.
kerk en het pausdom bestede afdelin
gen weer opengesteld. In mei van dit
jaar is ook de afdeling der Russische
Orthodoxe kerk weer opengesteld en
men zei ons, dat het in de bedoeling
ligt dit jaar ook nog een afdeling voor
de Islam en de godsdiensten van het
Verre Oosten in te richten.
De vlag van dit museum dekt de
lading niet. Wat in de uitgestrekte
gangen van het sousterraïn der
kerk is bijeengebracht, is veeleer
een documentatie van de bestrij
ding van de godsdienst dan wel
van haar historie. Daarbij valt
vooral op, dat de hier geëxposeer
de middelen tot bestrijding van de
godsdienst zich vooral richten te
gen de r.k. kerk en in het bijzonder
tegen de pausen van Rome. In ver
gelijking met de scherpte, waar
mede uit het in de loop van eeu
wen tegen Rome gebruikte propa-
ganda-materiaal gekozen is, zou
men geniegd zijn te geloven, dat
de Orthodoxe kerk met opzet ge
spaard is.
Het gros der hier bijeengebrachte
spotmiddelen op de kerken en haar
bedienaren stamt dan ook uit weste
lijke koker, veelal uit de tijd der
Franse revolutie. Tendentie van tal
van voorstellingen en aanhalingen is
de godsdienst voor te stellen als hulp
middel van feodale heren om het volk
dom en geduldig te houden, teneinde
het beter te kunnen uitbuiten.
Overal tussen de museumstukken
ziet men citaten van Marx, Engels en
Lenin geplaatst, waarin elke gods
dienst als bijgeloof wordt bestempeld.
Over geloofspunten wordt principieel
slechts gesproken als over „verzin
sels", „sprookjes" en „legenden". Tal
loos zijn de spotprenten op zoge
naamd in overdaad zwelgend'e geeste
lijken. In een van talrijke folter-
werktuigen voorziene spelonk is een
zogenaamd inquisitierecht van vier
monniken uitgebeeld.
Per maand trekt deze expositie
twintigduizend bezoekers. De
meesten daarvan komen in georga
niseerde groepen, die tijdens hun
rondgang uitvoerig door gidsen
worden ingelicht over de betekenis
van de voorstellingen. Tijdens ons
bezoek waren het overwegend
groepen jonge mensen, die het mu
seum bezochten. Er waren gezel
schappen „pioniers," die nauwelijks
de schoolbanken ontwassen konden
zijn. De academie, die dit museum
heeft doen inrichten, geldt als het
hoogste wetenschappelijke insti
tuut der Sowjet-Unie. Het functio
neert uiteraard met het geld van
de staat
Zo bood Leningrad ons de achter
grond, waartegen de vrijheid van
godsdienst in de Sowjet-Unie moet
worden geplaatst. De orthodoxe kerk
heeft buiten haar kerkgebouwen geen
mogelijkheden om tegen deze propa
ganda op te werken.
De buitenlandse bladen houden zich in
deze dagen algemeen en intensief bezig
het geschil rond de naasting door kolonel
Nasser van het Suez-kanaal. De andere
affaire, die ook in de niet-Nederlandse
pers uitgebreid is bezien en die wel in
verband is gebracht met de kwestie-
Suez is die van het niet langer erkennen
door Indonesië van de schulden aan Ne
derland. Een Italiaans blad schrijft een
fel commentaar naar aanleiding van de
mijnramp in België
PAS HET BEGIN
Het Amerikaanse tijdschrift „News
week" heeft woensdag gezegd dat „Suez
pas het begin is". Indien na het Suez-
kanaal ook de olievelden van het Midden
oosten worden genationaliseerd, zal vol
gens dit blad Groot-Brittannië slechts
één antwoord hebben: oorlog. „News
week" gelooft dat als Nasser de olie van
het Midden-Oosten achter zich heeft, zijn
opmars naar het leiderschap van de Ara
bische wereld niet meer zou zijn te stui
ten.
Het blad weet ook te melden dat de
Britten tijdens de conferentie in Londen
vorige week gezegd zouden hebben „Het
Suez-kanaal is voor ons een vitale ver
bindingslijn. Wij hebben de Verenigde
Staten gesteund in Korea, nu is de beurt
aan de Amerikanen".
KWETSBAAR
Het Engelse blad „The Economist"
schrijft:
De werkelijke schok voor het Westen
is niet het ongemanierde optreden van
Nasser maar de schrikwekkende ontdek
king van zijn eigen kwetsbaarheid. Twee
dingen dienen uit elkaar gehouden te
worden: de onteigening van het kanaal
en de belemmering van het verkeer. Deze
mogelijke gebeurtenissen zijn van ver
schillende graad van ernstigheid en zou
den verschillende tegenmaatregelen
eisen.
De landen van de Atlantisohe en Indische
Oceaan dienen te trachten minder afhanke
lijk te worden van het Seuz-kanaal. Een
tweede kanaal aan te leggen zou niet onge
rijmd zijn. Meer pijpleidingen zijn niet on
gerijmd maar onvermijdelijk. Wellicht zou
een strook land van Gaza tot Agha onder
beheer der Ver. Naties geplaatst kunnen
worden en kunnen dienen tot basis voor
pijpleidingen en landverkeer en misschien in
het uiterste geval voor een kanaal? In de
tussentijd zou de ondraaglijke afhankelijk
heid van het Suez-kanaal verminderd wor
den. Op lange termijn gezien is het beter
over ambitieuze alternatieven te denken dan
de trommel te roeren.
KAPITALISTEN
Prawda, orgaan van de Russische com
munistische partij, heeft geschreven dat
Engeland en Frankrijk kapitalistische be
langen verdedigen in de crisis betreffende
het Suez-kanaal.
Berichten in de westerse pers aanhalend
schreef Prawda dat uit die berichten blijkt
waarom de regeringen van Engeland en
Frankrijk zo vurig de belangen van de Suez-
kanaal-aandelenmaatschappij beschermen
en de rechten van de souvereine Egyptische
staat met voeten treden.
„Ongeveer 52 procent van de aandelen
van die maatschappij zijn in handen van
Franse aandeelhouders, terwijl de rest ver
deeld is onder de kapitalisten in andere
landen, voor het merendeels Europeanen
Zoals de westerse pers heeft toegegeven
zijn deze de ware oorzaken achter de politie
ke koers die de Verenigde Staten, Enge
land en Frankrijk zijn ingeslagen met be
trekking tot de naasting van het Suez-
kanaal".
LES GELEERD
Het Franse socialistische blad „Populai
re" verklaart: Men kalmeert g'een dictator.
Hoe meer men dat probeert, hoe groter zijn
vraatzucht wordt. Wij hebben om deze
waarheid te leren meer dan voldoende offers
moeten brengen. Als de Engelsen niet zo
ontaard dom waren geweest ons te verhin
deren onze bruggenhoofden bij de Rijn des
tijds opnieuw te bezetten, dan zou de tweede
wereldoorlog niet uitgebroken zijn.
Deze keer hebben de Britten er naar het
sc.hynt wat meer van begrepen. Des te be
ter. Als de westerse democratische staten
ter verdediging van een rechtvaardige zaak
één krachtig front vormen, dan zijii ze on
verslaanbaar en kunnen ze de toekomst met
vertrouwen tegemoetzien.
STRALENKRANS
De New York Times waarschuwt, dat
Nasser probeert om met zijn eigenmachtige
daad alle wrevelgevoelens in de Arabische
wereld tegen het westen aan te wakkeren.
Er is goede reden om aan te nemen, dat
kalonel Nasser zichzelf ziet als omgeven
met de stralenkrans van „leider van alle
Arabieren". De solidariteit van Irak is een
klap voor de vrije wereld. Dit illustreert de
kracht, die uitgaat van een paar vriende
lijkheden, zelfs wanneer die in strijd zijn
met belangen op lange termijn.
Er is iets explosiefs in de kreet om een
„heilige oorlog", die opgaat in Caïro.
Eerlijk is dat niet. Immers het punt in
kwestie heeft geen religieuze aspecten.
De Islam heeft niets te vrezen; het gaat
uitsluitend om de belangen van alle zee
varende landen ter wereld, inclusief
Egypte, bij het Suez-kanaal.
STRUIKROVERIJ
De Engelse Daily Telegraph schreef in 'n
hoofdartikel verband te zien tussen de na
tionalisatie van het Suez-kanaal en de In
donesische weigering de schulden aan Ne
derland verder te erkennen. Die weigering
noemt het blad: „Een nieuwe slag toege
bracht aan het wederzijdse vertrouwen tus
sen de landen".
De „Telegraph" schreef verder: „Het doel
is naar het schijnt, zich van de koppen in de
kranten meester te maken met de grootste
struikroverij van de dag, zoals misdadigers
hun misdaad overdrijven als het ware om
maar de grootst mogelijke publiciteit te
krijgen. Wat Caïro en Djakarta heden doen,
dat zullen andere landen zonder twijfel mor
gen navolgen.
„De Indonesische daad is niet alleen een
verkeerde daad, maar houdt ook een neder
laag in voor zichzelf. Nederlands kapitaal
zou van het grootste nut zijn voor het om
hoog brengen van de miserabele levens
standaard van het land. De ambitieuze plan
nen van de Indonesische regering zijn in
werkelijkheid afhankelijk van de medewer
king van de Nederlandse zakenwereld. Niet
temin vernietigt Djakarta blijmoedig zijn
beste verwachtingen op een ordelijke voor
uitgang".
PROEFBALLON
Naar aanleiding van de verschillende cij
fers, die in Den Haag en in Djakarta wor
den gegeven voor de Indonesische schul
den aan Nederland vraagt de „Washington
Post and Times Herald" zich in een hoofd
artikel af, waarom Indonesië een overdre
ven voorstelling geeft van het bedrag van
deze schulden. Is het omdat het ophef wil
maken van zijn wandaden onder de „Ban-
doenglanden", waarvan de ogen nu gericht
zijn op de naasting door kolonel Nasser
van de Suez-kanaalmaatschappij
Wat ook de reden is, aldus het blad, het
loochenen van een schuld is verderfelijk,
ongeacht of het gaat om een dollar of om
een miljoen dollars. Gezegd wordt, dat de
Nederlandse regering nog in afwachting is
van een afficiële mededeling over de schul
den kwestie. Misschien komt deze medede
ling niet. Misschien hebben de Indonesiërs
een proefballon opgelaten, of zijn zij uit op
internationale aandacht.
GEEN SLAVEN
Het Italiaanse blad „Corriere della Sera"
schrijft over het mijnongeluk in België,
waardoor vele Italiaanse arbeiders zijn ge
troffen:
„De wet van vraag en aanbod en de prio
riteit van de zuiver economische belangen
zrjn dikwijls in strijd met de meeste elemen
taire regels van hygiëne en beveiliging.
De Italiaanse regering beeft kortgele
den besloten bet vertrek van Italiaanse
mijnwerkers naar Beligë tegen te honden
zolang geen voldoende waarborgen voor
de veligheid zijn gegeven.
De ramp van Marcinelle bewijst, dat
deze maatregel niet voldoende is en dat
een krachtiger tussenkomst in de naaste
toekomst noodzakelijk is om de Italia
nen, die in het buitenland werken, te be
schermen. Italië kan werkkrachten zen
den, maar geen slaven".
