r „Als een verre glimlach", een 2e roman van Frangoise Sagan RODINS „Hellepoort" in Amsterdam NIVEAU BLEEF GEHANDHAAFD FLITSEN uit de wereld van het witte doek VAN BEINUM jubileert bij Concertgebouworkest O :tt3 R O' ZATERDAG 4 AUGUSTUS 1956 PROVINCIALE Z LELW SE COURANT 7 Wederom een openhartig verhaal V EER KORT NA de oorspronkelijke Franse uitgave is ky Manteau te Brussel de Nederlandse editie van Frangoise Sagans tweede roman, „Un certain sourire", verschenen, vertaald door Hubert Lam- po. (Die een onverbeterlijk romanticus blijkt en de titel dan ook vol komen ten onrechte en misleidend vertaalde tot „Als een verre glim lach" alsof dit boek een soort dochtertje van „Le grand Meaulnes" was. Afgezien van de titel is de vertaling overigens uitstekend). Frangoise Sagan is ondertussen 21 geworden en men mag wel zeg gen: wereldberoemd door haar „Bonjour tristesse" dat reeds in 19 talen werd vertaald. Op gevaar af voor afgunstig versleten te worden (welke schrijver zou niet heel graag zo jong of op welke leeftijd dan ook. zo'n weerklank vinden?) vraagt menigeen zich toch wat verwon derd af waarop dit enorme succes berust. Afgezien van de werkelijke ver diensten van mej. Sagan als schrijf ster (ze schrijft uitstekend, beschikt over die typisch-franse helderheid van stijl en formulering; ze vermijdt banaliteiten en is een knap psycho loge) valt er toch ook wel een flinke portie sensatiezucht van de zijde van het publiek te vermoeden: men wil wel eens lezen over welke ervaringen en levenswijsheid zo'n jong meisje kan beschikken. Men is (of doet als of) wat gechoqueerd alsof men waar lijk voor het eerst ontdekt dat de meeste meisjes van achttien jaar niet meer met poppen spelen of zich gees- Letterkundige kroniek door HANS WARREN tel ijk voeden met de zoetsappige ro mans voor „oudere meisjes Fran goise Sagans jeugd was stellig de eer ste en beste slag. Want haar boeken zijn beslist niet hemelbestormend. Had een vrouw van laten we zeggen 35 jaar „Bonjour Tristesse" geschre ven, dan zou er heel wat minder ophef over gemaakt zijn. Frangoise Sagans 'levenservaring is heden ten dage wer kelijk niet zo uitzonderlijk en dat geldt lang niet alleen voor een Pa rijs' meisje uit existentialistische kringen (waar men ze letterlijk bij bosjes aan kan wijzen) maar even tueel ook wel voor een enkel meisje uit Goes, Axel of Wissekerke. Dat de ze ervaring gepaard gaat met een inderdaad „geboren schrijverschap" is natuurljjk een heel wat zeldzamer verschijnsel. Veertig jaar geleden zou een Fran goise Sagan die waren er toen ook, maar ze waren hypoevieter niet zo hebben durven schrijven. Raymond Radiguet, d.w.z. de andere, sexe, deed het wél. Er steekt dus bovendien nog een stukje vrouwenemancipatie in het verschijnsel. In wezen is „Un certain sourire" (de hinderlijke Nederlandse titel wil ons moeilijk af) een doodouderwetse roman wat het gegeven betreft. Het enige nieuwe er in is de opréchtheid waarmee de personages elkaar be handelen. Ze zijn vaak ontstellend wreed voor elkaar, maar huichelen althans niet. Ziehier de intrige: Een studente in de réchten, Dimi- nique, heeft een medestudent, Ber trand, tot vaste vriend. Op zekere dag stelt Bertrand Dominique voor aan zijn oom Luc, die qua leeftijd haar vader zou kunnen zijn. Luc is gehuwd en heeft zijn vrouw Frangoise boven alles lief, maar dat belet hem niet, af en toe een avontuurtje te beginnen. Dominique bevalt hem, en hij nodigt haar bij zich thuis. Ook de kinderloos gebleven Frangoise vat een warme, moederlijke genegenheid voor Domi nique op, en Dominique gaat veel van deze vrouw houden. Maar zij wordt ook onweerstaanbaar aange trokken tot Luc, en gedurende de va- cantie gaan Luc en Dominique, zon der dat Frangoise of Bertrand het we. ten, samen voor een paar weken naar Cannes. Zij hebben van te voren haast cynisch afgesproken dat het niet meer dan een avontuurtje zal zijn, vrijblijvend van beide zijden en zon der gevolgen, maar in Cannes begint Dominique hartstochtelijk van de ou dere man te houden. Zij verzet zich moedig tegen haar liefde, maar het is sterker dan haarzelf. Wanneer zij later in Parijs terug is, lééft zij nog slechts in afwachting van Luc, die nauwelijks beseft wat hij ondanks zijn waarschuwingen in het meisjes- hart heeft aangericht en weinig teke nen van leven geeft. Wanneer zij een maal, buiten zichzelf van verdriet, hem haar liefde bekent, is hij er erg verdrietig onder. Bertrand zowel als Frangoise komen achter him verhou ding, en al vatten deze mensen het ook ruim op, toch blijft Dominique er niettemin nog eenzamer door achter. Zij lijdt verschrikkelijk, vermagert en verwaarloost zich. Maar zij is jong, zij heeft zelfkennis, en ze zal dan ook weer spoedig genezen, al wordt het dan nooit meer zo als met Luc. Zij bekijkt zichzelf in de spiegel en be trapt zich op een glimlach: „Ik was een vrouw, die een man had liefge had, Het was een doodgewone ge schiedenis; er was geen enkele reden om mijn gelaat voorgoed in een kwij nende plooi te houden". Zoals gezegd: een haast afgezaagd gegeven, maar zo lucide en zonder enige huichelarij behandeld, zo mooi ook van sfeer, dat men het boek ge boeid ten einde leest. Frangoise Sa gan heeft in dit nieuwe werk haar hoge niveau volkomen weten te hand haven. Frangoise Sagan: Als een vérre glim lach. Manteau, Brussel. (Voor Ned.: Que- rido, A'dam).. Ing. 5.50, geb. 6.90. Vert. Hubert Lampo. Alfred Hitchcock, de Amerikaanse regis seur die vele voortref- felijke „thrillers" op zijn naam heeft staan is tijdens een perscon ferentie te Rome aan de praat geraakt over films, die nooit ge maakt zullen worden. Van de^meeste heeft hij het begin van liet ver haal wel in zijn hoofd, maar hij werkt- liet niet af, omdat hij nu een maal niet aan alle im pulsen op het gebied van de filmideeën ge volg kan gevèn. Een van zijn actueelste ge dachten was een moordgeschiedenis, ge baseerd op de ziekte verschijnselen, die zich onlangs hebben ge openbaard bij de Ame rikaanse ambassadrice in Rome, mevrouw Boothe Luce, bij ivie een lichte graad van vergiftiging werd ge constateerd door arse nicum in de verf van haar slaapkamerpla fond. „Laaf een man met platvoeten heen en weer lopen op de bo venverdieping, waar door arsenicum in het koffiekopje van het slachtoffer valt", mij merde hij. Hitchcock had ook een idee voor een in Venetië spelen de film. Het zou moe ten gaan over een man, die een duif met een bericht aan de poot zoekt onder de honder den op het plein voor de San Marco. U ziet, het is niet zo moeilijk een begin te bedenken, maar het komt op de rest aan. En daarvoor is toch wel echt een man als Hitchcock no dig. TIEN GEBODEN. Het is bjjna zo ver: eind van dit jaar komt de première van „De tien geboden", een „multi-müjoen dollar", film van de koning van liet cinematografische spektakelstuk Cecil B. DeMille. De film wordt gepresenteerd als het belangrijkste en groot ste werk ooit vervaar digd. Hij is opgenomen in Vista Vision, met Charlton Heston in de rol van Mozes. In het Beverly Hills-theater te Los Angeles is men nu dl bezig met voorbe reidingen voor de pre mière van dit alles- overtreffende produkt - althans naaf de om- vang. GELUKKIGE AUDREY. Audrey Hepburn is ge lukkig getrouwd; ver neemt slechts wat ze dienaangaande heeft gezegd: „Het huwelijk is het beste wat me ooit is overkomen. Men vraagt me of het een offer voor me was de vrijheid voor het huwe lijk op te geven. Ik gaf mijn vrijheid niet op, ik verwierf vrijheid toen ik trouwde. Nu mijn persoonlijk le ven vastgelegd en ge lukkig is, ben ik vrij om me te concentreren op mijn carrière en mijn werk. Ik ben al tijd gelukkig geweest, maar dit heb ik vroe ger nooit zo aange voeld". FERNANDEL. In Marseille is regis seur Maurice Regamey de vorige maand ge- start met de verfil ming van „Honorde Mafseille", waarin Fernandel de hoofdrol speelt. Deze acteur komt.uit de Zuidfranse havenstad en zal in de film gestalte geven aan verschillende histori sche figuren uit zijn geboorteplaats. De handeling begint iji liet jaar 600 v. Clir. en be sluit in deze tijd. Fer nandel treedt op als opperhoofd der Pho- ceeërs, als Romeins gouverneur en van zelfsprekend als Ho- noré, een typische in woner van Marseille, die vrolijke luim om zich uitstrooit. DUIKEN. De Nederlandse cine ast Piet Windmeijer uit Delft is met een groep van twaalf man naar Spanje vertrokken voor het maken van een film over flora en fauna op verschillende diepten van de Middellandse Zee. Ook zullen opna men worden gemaakt van de techniek van het duiken, ten behoe ve van de vaar- en dui- kersschool in ons land. Tot het gezelschap be horen de Barracuda- duikgroep onder lei ding van het echtpaar Beisterveld uit Utrecht en de commandant van de Nederlandse „kik- vorsgroep"de tweede luitenant J. H. R. Lis. Culturele Cavalcade DE HOOFDSTAD OPERETTE voortzetting van de Fritz Hirscli Operette, die op het ogenblik in en kele plaatsen nog een korte serie voorstellingen geeft van „Hor mein Lied, Violettabereidt thans ook haar jaarlijkse première voor. De keus is gevallen op „Die lustige Wit- we" van Victor Leon en Leon Stein, met muziek van Frans Lehar, waar. van de eerste opvoering begin sep tember kan worden verwacht. Zoals gewoonlijk in het Grand Theater Gooiland te Hilversum. DE LITERATUURPRIJS voor ro mans van de gemeente Hilvarenbeek is tijdens de Groot-Krmpische cul tuurdagen uitgereikt aan de journa list Jos Panliuysen uit Den Haag voor zijn roman „Leven alleen is niet genoeg". In de jury was Anton van Duinkerken voorzitter. DE MINISTER van onderwijs, kunsten en wetenschappen stelt Ne derlandse componisten in de gelegen heid mee te dingen naar de ,JProf. van de Leeuw-prijs", welke hij voor 1956 zal kunnen verlenen, mede dank zij een phonografische industrie te Baarn. Voor de prijs komen in aan merking na-ooflogse werken, die zijn geschréven voor de bezetting van een normaal kamerorkest. De com positie en daar komt de 'Baarnse industrie in het geding moet ge schikt zijn om voor de gramofoon te worden opgenomen. HET DETROIT Institute of Art heeft onlangs ontdekt, dat een onbe kend 1.5e eeuws schilderstuk, dat 31 jaar geleden voor 1.000 dollar was gekocht, een werk van Jan van Eyck is. Deze ontdekking werd gedaan toen hét oude schilderij ter restau- ratie naar New York werd gezon den, waar bleek dat. een groot deel van het schilderij met een nieuwe verflaag was bedekt. De directeur van het museum noemde de ontdek king van internationaal belang, aan gezien er slechts dertig tot veertig stukken van Van Eyck bekend zijn. DE JONGE neger-acteur Sidney Pottier, die zoveel succes oogstte in de film Blackboard Jungle", speelt thans de hoofdrol in de film „A man is Ten Feet Tall". Dit stuk werd eer der opgevoerd voor de televisie. De nieuwe film zal grotendeels worden opgenomen op èn rond de spoorweg emplacementen van New York. DE STICHTING Culturele Raad van Zuid-Holland in oprichting krijgt een provinciale subsidie van f 5000,onder voorbehoud, dat ook het rijk tot subsidiëring bereid is. In tussen is echter al gebleken, dat het rijk in principe genegen is eveneens f. 5000,bij te dragen. AUDREY HEPBURN ....vrijheid verworven.... Kwart eeuw dirigent (Van een bijzondere medewerker). Op de 12de mei 1931 sloot Eduard van Beinum met de uitvoering van Beethoven's „Negende" na een uiterst vruchtbare vier jarige werkperiode bij de Haarlemse Orkest Vereniging zijn werkzaamheid als diri gent van dit orkest af, om in Amsterdam eerst in de schaduw van Mengelberg als tweede, daarna naast hem als eerste en ten slotte als volstrekt eerste de leiding van het sinds lang beroemde Concertgebouworkest op zich te nemen. Hij viert nu zyn „zilveren" dirigentenjubi- leum. Ter gelegenheid hiervan heeft zich een ere-comité gevormd, waarin o.a. zitting hebben mi nister-president dr. W. Drees, minister mr. Cals, mr. Reinink, secr.-gen van het ministerie van o.k. en w., burgemeester d'Ailly, de Amsterdamse wet houder van kunstzaken mr. De Roos en de commissaris der ko ningin dr. Prinsen. Van Beinum's naam kreeg in de afgelopen vijf-en-twintig jaar een klank met een reso nans, die haar over oceanen bracht. Hg is thans de derde eerste dirigent van het Concert gebouworkest. De vier Haarlemse jaren zijn voor Van Beinum, wat zijn di-» rigentenscholing betreft, van onschatbare waarde geweest. Dat hij het aanzien van de H.O. V. tot ver buiten Haarlem ver hoogde, menige jonge compo nist de kans bood zijn werk uit gevoerd te krijgen vaak met geen gering risico voor zichzelf en voor het orkest zij ter loops opgemerkt, maar meer nog gememoreerd als kenmer kende bijzonderheid voor zijn hoge opvatting van zijn toen nog betrekkelijk bescheiden taak. Van Beinum is zichzelf steeds gelijk gebleven. Ook in de har de dagen waarin hij in Amster dam om zijn erkenning streed. Mengelberg had sterke tradi- EDUARD VAN BEIN I'M. repetitie ties in de muziektempel aan de Van Baerlestraat geschapen, het Concertgebouworkest tot een van de beroemdste muziek instrumenten gevormd, ontel bare muziekvrienden in binnen- en buitenland aan zich. ver plicht, met de grootste compo nisten en* dirigenten een per soonlijk contact gevormd, kort om hij liet Van Beinum een ap paraat na, dat qua vorm. in houd en betekenis moeilijk te evenaren was. Dit schept voor een opvolger hoe groot hij ook moge zijn bijna onover komelijke moeilijkheden, plaatst hem voor riskante con sequenties. Maar van Beinum's persoonlijkheid zou het pleit winnen. Na 1945, het jaar, waarin ook het muzikale leven werd be vrijd, maakte Van Beinum aan Stuwende kracht achter het orkest het hoofd van zijn orkest tour nees naar Frankrijk, België, Denemarken, Engeland. Zwe den, Zwitserland, Amerika en Italië. Hiervoor was hij reeds als gast-dirigent opgetreden o. m. in Parijs, Warschau, Lenin grad en Moskou. De ongeëvenaarde succes sen van deze concertreizen vestigden de volle aandacht van de Europese muziekwe reld op de stuwende kracht achter dit fenomenaal musi ceren, dat zich bijzonder on derscheidde door een zeer persoonlijke en sterk gecon centreerde wgze van wer ken. Het resulteerde in tal van uitnodigingen voor Van Beinum zelf, maar ook voor zijn orkest, nder zgn leiding is ons Con certgebouworkest naar een internationale ver maardheid toegegroeid en ge niet als zodanig een erkenning een van de meest gerenommeer de wereld-muziek-instituten te zijn. Binnen weinige jaren heeft hij zijn orkest ontwikkeld tot een ensemble van individuele solisten met niettemin behoud van een persoonlijke expressie, tot een zö hoge graad van sa menwerking. dat zijns gelijke in de wereld moeilijk zal zijn aan te wijzen. EEN FIRMA in Illinois, de „Ru dolph Wurlitzer Company" heeft de kleinste piano ter wereld gebouwd. Hel instrument weegt niet meer dan 36 kilo en kan in een gewone platte koffer worden geborgen. Ter verge lijking diehe, dat een concertvleugel ongeveer 430 kilo weegt en een staande piano omstreelcs 180 kilo In- plaats van het snarenwerk en de houten klankkast heeft de miniatuur piano een elektronisch binnenwerk. De Drie Schimmen, die de Hellepoort bekronen. Zij verbeelden Dante's versregel: „Hij die hier binnentreedt, laat alle hoop varen", in zijn visie het opschrift van de Hellepoort. De gebogen houding van de drie figuren drukt de volslagen lioploosheid uit. De linkse figuur heeft Rodin later vergroot en voltooid tot een afzonderlijk beeld. De Adam, die links van de Hellepoort liad moeten komen te staan, heeft vrijwel dezelfde gedaante en houding. Het Stedelyk Museum te Amsterdam heeft zgn bijdrage in de Rembrandtherdenking van deze zomer maar groots aangepakt. Liefst drie exposities moeten bewgzen, dat de kunst van de grote zeventiende-eeuwer niet het laatste woord Is geweest. Picasso moet gelden als het gelijkwaardige genie der twintigste eeuw. Rodin, de beroemde Franse beeldhouwer, wordt naar voren geschoven als het genie der negentiende eeuw. Voor hem geldt als getuig schrift de onvoltooide Hellepoort; ik zou mg een beter kunnen denken dan deze onvoltooide barokke schepping. Dat neemt niet weg, dat het interessant is, met deze zyde van Frankryks belangrijkste beeldhouwer kennis te maken. Auguste Rodin, in 1848 geboren en in 1917 overleden, was een tijdgenoot der voornaamste impressionisten. Hoezeer hij ook studie heeft gemaakt van de grote Italiaanse meesters van de Renaissance, met name van Michelangelo en Donatello, hij is nimmer in „klassieke trant" gaan werken, gelyk toen nog veelal de mode was. Hij heeft integendeel van hen vooral „na tuurlijkheid" pogen te leren zo zelfs, dat de officiële kritiek een van zijn eerste grote schep pingen lange tyd voor een afgietsel van een zij ner modellen heeft gehouden. De natuur, het aardse, het zinnelijke zelfs was hem een bron van inspiratie. Het was in feite zijn eigen zin nelijkheid, die hem opjoeg tot de schepping van zijn belangrijkste beelden en beeldengroepen; zij klinkt onverhuld in vele ervan door. Daar door heeft zijn werk wel het natuurlijke van de grote Italiaanse voorbeelden; maar hun dis tinctie, hun reserve, mist het meer dan eens. sionaal. Het is nog aan het klonterige oppervlak van vele zijner werken te zien, met hoeveel vaart zij in elkaar werden geboetseerd. Zijn grote beeld van De Balzac bestaat als het ware uit ontzaglijke massa's natte klei, die tegen en op elkaar zgn gestapeld; het is een spel van holten en hoogten, waarlangs en waarover het licht speelt, en dat pas naar de kop toe een meer bewuste vorm vertoont. Daarin, in dit aandülden van de vorm, zit de trek, die men impressionistisch zou kunnen noemen. Grootse conceptie, die onvoltooid bleet k ok in een ander opzicht heeft het er weinig mee van doen. De grote Italianen hebben steeds in steen en in brons gedacht. Zij wisten uit eigen ervaring, wat het betekende, in steen te werken: het uithollen van het mate riaal tot het de verlangde vorm heeft. Rodin heeft nooit de hamer gehanteerd. Hij werkte volgens de gewoonte die in zijn dagen opkwam' in klei; hjj schilderde als het ware driedimen- Nu de Hellepoort. Deze ontstond uit een op dracht, hem verstrekt nadat men officieel had moeten erkennen, dat Rodin ten onrechte was beschuldigd van het afgieten van een model. Er zou in Pargs dat was althans de bedoeling een museum voor decoratieve kunst verryzen. Hiervoor zou Rodin een werk .moeten maken, geïnspireerd op Dante's groto gedicht De God delijke Comedie. In 1880 werd hem deze opdracht officieel verstrekt. Tot het laatst van zijn leven is de kunstenaar ermee bezig geweest, zonder het grote werk ooit te hebben kunnen voltooien. In dit opzicht heeft het dus nooit aan zijn bedoe ling beantwoord. Maar In een ander is het voor Rodin van grote betekenis geweest. Verschei dene onderdelen ervan heeft hij vergroot en hebben als afzonderlijke kunstwerken hun weg naar het publiek en naar de musea gevonden: de Denker, de Kus, Adam, Eva, een van de drie Schimmen die de deur bekronen, om er enkele te noemen. odin heeft zich bij zijn eerste ontwerpen laten leiden door zijn herinnering aan de grote bronzen deuren van een doopkapel te Florence, twee machtige stukken, elk in vier vakken verdeeld. Hij schiep een bijna zes meter hoge omlijsting, bekroond door drie mannefi- guren; binnen dit kader kwamen een tympaan en twee deuren. Naarmate echter zijn ontwer pen vorderden, liet hij meer en meer de verde ling in vakken los. Elke deur werd nu een ge heel. Uit de gehele ontwikkeling van het werk blijkt eens te meer, hoezeer een kunstwerk een eigen leven kan gaan leiden, onafhankelijk van de wil van zgn maker. Ik zei al, dat de Helle poort bestemd was voor een nieuw museum in Parijs. Naar zijn vormgeving moest het dus min of meer aansluiten bij de bouwstijl. Rodin heeft daarnaar wel degelijk gestreefd. In zijn verbeelding moest deze poort een klassicistisch werk worden en inderdaad is het dat in zijn grote' lijnen ook wel. Maar naarmate hij er op door ging, brak zijn inspiratie als het ware door het hem opgelegde kader heen. De pilasters aan weerszijden werden overwoekerd door omlaag buitelende mensenlichamen, op de deuren zelf en in het tympaan is het één barok bewegen van vormen. Stukken omlijsting zijn weggela ten. omdat zg het gezicht op bepaalde onderde len van het kunstwerk belemmerden. Het toaal heeft stellig nog met het Italiaanse voorbeeld te maken. Maar Rodin ls verder ge gaan. Zo min als hem het gevoel voor maat en evenwicht, van de klassieken eigen was, 7.0 min is deze Hellepoort uiteindelijk een navolging van hun werk. Rodin heeft zich volledig laten gaan, zonder ooit een afgerond geheel te kun nen scheppen. Hg heeft gepoogd, Dante's groot se gedicht op enigerlei wijze zichtbaar te ma ken, zonder het als het ware te Illustreren. Ro din ls In het mystieke symbolisme blyven ste ken. Dat heeft hgzelf beseft, gezien de kritiek die hg later op zqjn ontwerpen had.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1956 | | pagina 7