Ongekroonde koning der Zoeloes
heeft geen werkelijke macht
Oost-Nederland profiteert van
uitbreiding Duitse televisie
NEDERLANDERS OPGENOMEN
IN AUSTRALISCHE VOLK
0P TEXEL BLOEIEN LELIES
VAN MEER DAN 3 METER HOOG
VRIJDAG 13 JULI 1956
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
13
NAKOMELINGEN VAN TIRANNEN
In Kaapstad maakt hij kennis met
„geëmigreerde onderdanen"
Door heel Zoeloeland, het tehuis van die trotse, onbevreesde Zoeloes
wier oorlogsdaden legendarisch zijn, liggen nog hopen kiezelstenen langs
de paden en elke kiezelsteen is gevallen bij een gebed om behouden
thuiskomst van mensen, die een bezoek brachten aan de tirannieke Zoeloe
koningen van vroeger.
Want zo onberekenbaar waren deze koningen, dat men bijna tot in de
dagen, die oude mensetzich nog kunnen herinneren, nooit helemaal zeker
kon zijn van een terugkeer.
Gélukkig echter voor de Zoeloes en voor de meeste andere Afrikaanse
volken, zijn de tijden aan het veranderen.
John Hughes van The Christian Science Monitor had reden, om hierover
welgestemd na te denken, toen hij dezer dagen op loeg was om op audiën
tie te gaan by de tegenwoordige koning, thans temidden van gezéllig
comfort in een net villaatje in één van Kaapstads voorsteden.
Cyprian Bekoezoeloe ka-Solomon bracht juist zijn eerste bezoek aan
deze moederstad van Zuid-Afrika. Hij was daarvoor uit de koninklijke
kraal gekomen, die in het afgelegen noorden van Zoeloeland ligt.
Anders dan zijn beroemde voor
gangers, die hun krijgslieden te
voet leiding gaven bij hun uitval
len, legde de tegenwoordige ko
ning, die zijn schoolopleiding b\j de
zending heeft genoten, de duizend
mijl lange weg af in een convooi
van Amerikaanse limousines, aan
het hoofd waarvan een Britse
Daimler reed, die was gebruikt bij
de rondreis, welke de Britse ko
ninklijke familie in 1947 door Zuid-
Afrika maakte.
En inplaats van de vroegere hoofd
tooi van lichte vogelveren, de dieren
huiden en de kwasten van witte osse-
staart bh" de knie en de enkel, afgezet
met prullen, van blanke handelaars
en zendelingen afkomstig, droeg Cy
prian een kamgarenpak met een keu
rige coupe. Dit verwisselde hij bij
plechtige gelegenheden voor een ma
rineblauw uniform, met epauletten en
koppel van luipaardleer en een witte
tropenhelm.
De audiëntie, die de medewerker
van de Christian Science Monitor bg
de koning mocht hebben, volgde on
middellijk op diens kerkbezoek, want,
evenals de koningin, Thokozile Cle
mentine Zoeloe en de meeste leden
van de koninklijke familie en van de
hofhouding, is Cyprian lid van de
Anglicaanse Kerk, die daar „Kerk van
de Provincie Zuid-Afrika" heet.
Met een koor van diepe „Bayete's"
de Zoeloegroet voor koninklijke
personen werd Cyprian en de ko
ningin verwelkomd toen zg de huiska
mer binnentraden van de particuliere
woning toebehorend aan een vooraan
staande Zoeloe in Kaapstad, waar zij
gedurende hun bezoek verbleven. Hoe
wel Cyprian Engels kent, gebeurde
het interview in de Zoeloetaal, de ko
ningin zorgde voor vertaling in het
Engels. John Hughes vroeg de ko
ning, wat het deel van diens tocht
was en hij kreeg ten antwoord dat het
's konings plan was kennis te maken
met diegenen van zijn Zoeloe-onder
danen, die wonen en werken buiten de
grenzen van Zoeloeland. Zij zijn zeer
talrijk, want in de groene heuvels van
Zoeloeland, waar soldaat-zijn eens de
belangrijkste bezigheiu was, is er nu
voor de trotse Zoeloe's alleen maar
boeren- en huiswerk te doen en velen
zijn dan ook geëmigreerd naar de
mijnen en fabrieken van industrialise
rend Zuid-Afrika.
De koning schat, dat er in totaal
ongeveer twee miljoen van zijn Zoe
loe-onderdanen verspreid over Zuid-
Afrilta wonen. „Onderdanen" is een
betwistbaar woord in dit verband,
want Cyprian is feitelijk een „onge
kroonde" koning. Nadat de blanken
de zwarte legers hadden verslagen,
die tegen hen in het veld waren ge
zonden in de Zoeloe-oorlogen, ver
deelden de blanken het Zoeloerijk in
groepen stammen van gelijke sterkte
om te voorkomen, dat zg weer een mi
litaire macht zouden vórmen op na
tionale basis.
Het koninklijk huis van de Zoeloe's
mocht de Oesoethoe of eerste stam
f invoeren, met de belofte dat de aan
voerder van de Oesoethoe's opper-
aanvoerder boven de andere aanvoer
ders zou worden, na een periode,
waarin hij zou moeten bewijzen, lo
yaal te zijn ten opzichte van regering
en haar politiek.
Cyprian heeft zijn eigen loyaliteit
wel bewezen en een paar jaar nadat
hij in 1948 was geïnstalleerd als aan
voerder van de Oesoethoes werd hij
uitgeroepen tot opper-aanvoerder. Om
een herleving van het nationalisme
der Zoeloe's tegen te gaan, noemt de
regering hem niet officieel koning,
hoewel zijn vrouw wel als koningin
wordt aangeduid. Maar voor de Zoe
loe's zelf is hij koning in woord en
daad en hg wekt diepe eerbied bij hen
op.
Evenwel: zijn persoonlijke invloed
is gering, want hij is volkomen on
derworpen aan de voorschriften en
de druk van de regering, zoals hij
openlijk toegeeft. Hg heeft zgn
volk gezegd, dat het zich rustig
moet houden aan de talrijke rege
lingen, die gelden voor de Afrika
nen in Zuid-Afrika. Als hij zou be
ginnen de tegenwoordige regering
tegen te werken kon hem gemak
kelijk het zwijgen worden opgelegd
volgens een samenstel van wetten,
die gelden voor de Afrikaanse poli
tieke activiteit. Hij zou gedepor
teerd kunnen worden waarbij hg
niet alleen zgn bestaande rege-
rings-„vergunning" zou verliezen
maar ook de vele verdiensten en
giften, die hij geniet als opperste
aanvoerder: daartoe behoort ook
zijn grote, moderne paleis in Non-
goma.
Cyprian Is dan ook vooral een
symbool van de Zoeloenatie, maar
zonder werkelijke autoriteit. Vandaag
is Zoeloeland, liggend aan de warme
Indische Oceaan aan de oostkust van
Zuid-Afrika, een streek van politieke
rust. Zijn primitieve bijgeloof ebt weg
net zoals zgn flinke mensen voortdu
rend naar de steden stromen, waar
zg de dramatische ontmoeting met de
beschaving beleven. Daar worden zü
opgenomen in die stromen, die hen
meeslepen naar een modern bestaan,
waar de oude leer van de stam en de
onderdanentrouw steeds minder tel
len.
PLECHTIGHEID IN ORANGE
Oude gemeenschap verdween
(Van onze Australische correspondent)
De voor Australische begrippen oude stad Orange, het belangrijke cen
trum van schapenteelt en boomgaarden in de bergen een kleine 400 kilo
meter westelgk van Sydney, heeft de grootste naturalisatie-ceremonie uit
zgn geschiedenis georganiseerd.
De stad telt 18.000 inwoners en nog eens 30.000 zielen in de naaste om
geving. Dat deze plechtigheid een nogal Nederlands tintje zou krggen valt
niet te verwonderen. In de eerste plaats is deze stad door zgn naam ver
bonden aan het huis van Oranje: de man, die in 1823 het vroegere gehucht
Blackmails Swamp de naam Orange gaf is volgens de annalen tgdens de
slag bg Waterloo aide-de-camp van prins Willem van Oranje geweest.
Daarnaast betekende de ceremonie
in feite het einde van de destgds zo
actieve „Dutch Community in Oran
ge" een door de immigranten op
gezette Nederlandse vereniging
aangezien oprichters en steunpilaren
van deze gemeenschap die avond het
Australische staatsburgerschap zou
den verwerven.
Nu moet men vooral niet denken,
dat Orange zo maar het een of andere
boerendorp is. Het onder leiding van
een vele jaren geleden uit Nederland
gekomen hotelier staande grote hotel,
waar wij om een uur of zeven des
avonds aankwamen, was centraal ver
warmd.
En toen wij na een korte wandeling
door het park bij.een temperatuur van
vele graden onder nul want Orange
ligt op bgna 1000 meter hoogte in
het feestzaaltje aankwamen, bleek
ook hier de centrale verwarming te
branden.
Normaal biedt het zaaltje, waar de
plechtige ceremonie zou plaats vin
den, ruimte aan een goede 200 men
sen. Op die avond waren er echter
meer dan 360 samengepakt, terwijl
honderden zich buiten in de heldere
vrieslucht verdrongen en later teleur
gesteld huiswaarts moesten keren.
Van het podium af, waar achter de
groene tafel de burgemeester, com-
Sleet met ambtsketen, presideerde,
on men de zaak eens goed bekijken.
De gehele voorste rij werd ingeno
men door kandidaten met goed Ne
derlands klinkende namen ais Drost,
Frank en De Rooy. Op de tweede rij
zat een gemengd gezelschap kandi
daten, afkomstig uit verschillende
landen aan beide zgden van het IJze-'-
ren Gordijn en daarachter zag men
een waarachtig mengsel van oud en
nieuw van in Orange geboren en
getogen mannen en vrouwen en van
nieuwelingen, die in deze kersenstad
een werkelijk tehuis hebben gevonden.
Geen scheiding
Van scheiding tussen oud en nieuw
was hier geen spoor te bekennen. Het
waren allen Australiërs, die vol span
ning zaten te wachten totdat het ver
schil in nationaliteit tussen hen en
de 31 mannen en vrouwen op de voor
ste rijen opgeheven zou zijn.
Er werden treffende woorden ge
sproken over het verlaten van een
oud thuis en het vinden van een nieuw
over het oplossen van de oude
„Dutch Community" in het leven van
Orange en over de rol die de immi-
Vanaf de stadhuistoren te Middel
burg ontrolt zich een fraai pano
rama van een deel der stad en om
geving. De rijen kraampjes en de don
derdagse marktdrukte in het midden
zorgen daarbij voor een levendig ac
cent in dit geheel van „huisje
boompje-beestje".
Smokkelende soldaat
De Krijgsraad te Velde West ver
oordeelde de 19-jarige dienstplichtige
soldaat H. C. J. uit Etten tot een ge
vangenisstraf van 10 maanden met
aftrek, verbeurdverklaring van een
auto, die bg het smokkelen van boter
werd gebruikt, alsmede, van de in be
slag genomen boter. Voorts tot ont
slag uit de militaire dienst, zonder
ontzetting.
De soldaat had 500 kg. boter
zonder vergunning uitgevoerd naar
België. Toen hem een stopteken werd
gegeven, had hij niet aan deze vorde
ring voldaan.
granten uit Nederland in deze stad
zgn gaan spelen. En toen kwam het
plechtige moment, waarop de man
nen en vrouwen op de voorste rijen
met de hand op de bijbel trouw zwoe
ren aan hun nieuwe vaderland en hun
nieuwe vorstin.
Het is in het leven van ieder mens,
die een nieuw vaderland gevonden
heeft, een groot en vaak moeilijk mo
ment wanneer hij de laatste banden
met het oude de nationaliteit
afsnijdt.
Maar hier was niets van de koude,
neutrale sfeer van de rechtzaal, waar
in vroeger de naturalisaties plaats
vonden, doch slechts de warmte van
een gemeenschap, die met open armen
nieuwe leden ontvangt en welkom
heet.
Toen de werkelijke plechtigheid
voorbij was, werd niemand de kans
gegeven eenzaam naar huis terug te
keren om over wat afgesneden is te
gaan denken.
De dames van de Christian Women
Association en van de vrouwelijke af
deling van de Rotary hadden kans ge
zien om voor alle 360 aanwezigen
voor thee, sandwiches en gebak te
zorgen. Oude „oud-Australiërs" en
nieuwbakken „oud-Australiërs" be
klommen om beurten het podium om
door zang en muziek iets van het
eigene te geven in de smeltkroes van
een nieuwe en wordende cultuur.
Oud en jong, hoog en laag mengden
zich vrijelijk in een mêlee, welke het
hoogtepunt vormde van de grootste
naturalisatieceremonie van deze stad.
Op bezoek bij H. C. Dijt
de „gouden" leliekweker.
Hij loopt over zijn land, zoals een
dichter vindt, dat een boer verplicht
is te doen: met rustige, brede stap,
de pet op het hoofd, alsof hij erop
gegroeid is, de handen gebald in de
zakken.
We zijn op weg naar het lelieland,
verscholen in de luwte van de bo
men. Het is koud op TexeL Schapen
en lammeren drukken zich kleumend
tegen de bekende duinwalletjes,
maar de lelies staan groen en fris
rechtop in de streling van de wind.
Honderden plantjes staan er en wat
ons betreft, lijken ze allemaal op
elkaar, raaar de heer Dijt kent ze als
kinderen.
„Kijk, dit kleine plantje is de
„Giganteum", afkomstig uit de Hi
malaya. Hoe groot denkt U, dat de
ze worden kan?"
„Een meter", zeggen we boud.
Maar een stengel, die in de hoek
van de huiskamer van de familie
|lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll!lllllllllllllllllli!lllllllllllllllllllll
Albatros redt 1
1 drenkeling
M Een drenkeling die van het
passagiersschip Southern Cross
H overboord was gevallen nabij
de Australische kust is door
een albatros gered,
p Een reddingsboot was bezig
naar de drenkeling te zoeken,
toen een lid van de bemanning
plotseling een grote albatros
p op het watervlak zag neerstrij-
ken. Meeuwen cirkelden er bo-
p ven. Toen de boot erheen voer,
zagen ze dat de albatros op de
borst van de bewusteloze dren- p
p keling zat. De 53-jarige John
Oakley, lid van de bemanning
van dé Southern Cross, ligt nu
p in een ziekenhuis in Sydney en
herstelt snel.
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
Een propeller van een van de vier
motoren van een „Viscount" vlieg
tuig veroorzaakte de schade die deze
foto laat zien. Het ongeluk koste een
vronw het leven en vijf andere pas
sagiers werden verwond. De propeller
sloeg door de cabine op het moment
dat het vliegtuig 5 kilometer boven
Miehigas iYeg. State»») ylseg.
IN WEST-DUITSLAND 32 ZENDERS
Vier uur per dag afwisselend
programma voor de kijkers
(Van onze correspondent)
Aan het einde van deze maand zal nabg Delmenhorst in Oldenburg (Ne-
dersaksen) een nieuwe Westduitse televisiezender in gebruik worden geno
men. Hij is 290 meter hoog en zal met grote sterkte het Westduitse televisie
programma uitzenden, dat daarmede binnen het bereik zal komen van de
televisiekgkers in Noordoost- en Oost-Nederland.
Oost-Nederland profiteert thans al van de televisiezender te Langenberg,
Zuid-Nederland zowel van de zender Langenberg als van de zender Keulen.
Het aantal Nederlandse toeschouwers van het Westduitse televisieprogram
ma zal derhalve naar mag worden verwacht, van augustus af aanzienlijk
toenemen.
Waar algemeen wordt gerekend,
dat aan elk televisie-toestel gemid
deld 4 personen zitten te kijken,
kan het aantal televisiekijkers in
de Bondsrepubliek op rond 4 mil->
joen worden geschat. Toen einde
december 1952 de Westduitse T.V.
begon baar programma's uit te
zenden waren er 10.000.
De Westduitse televisie heeft in
drie-en-een-half jaar haar techni
sche apparaat aan de zo enorm toe
genomen kijkerbelangstelling onder
het Duitse publiek kunnen aanpas
sen. Zij heeft thans 26 zenders in
bedrijf en 6 zenders zijn nog gepro
jecteerd.
Dit zendernet bestrijkt vrgwel het
gehele gebied van de BondsrepLibliek
en tevens grote gebieden buiten de
graOBS&, Hat W&Édvi&ea têleviëiapss-
begrepei
van ne'
gramma heeft vele toeschouwers in
Nederland, België, Frankrgk, Zwit
serland, Oostenrijk en de door de
Russen bezette oostzone. In Zuid-Ne
derland heeft dit, naar men weet,
reeds geleid tot verordeningen in en
kele gemeenten, waarbij wat in
West-Duitsland niet wordt
publieke vertoningen
Westduitse televisieprogramma wer
den verboden.
Federale opbouw
De grootte van de Bondsrepubliek
en de uitgestrektheid van haar te
levisie-zendernet heeft het onmo
gelijk gemaakt om het Westduitse
televisie-programma centraal te
verzorgen. H< - - -
daan door de
visie-organisatiesde vroegere
„Nord-West Deutscher Rundfunk"
(thans gescheiden in N.D.R. in
Hamburg en W.D.R. in Keulen)de
„Sender Freies Berlin" in Berlijn,
de „Hessische Rundfunk" (Frank
furt), De „Bayern'sche Rundfunk"
(MtiaehsB). eja ds
(Baden-Baden). Dit heeft de pro
gramma-verzorging bijzonder
moeilijk en kostbaar gemaakt.
De N.D.R. en WD.R. tezamen hebben
het grootste aandeel: 46% of 14 avon
den per maand. Dit percentage is ge
baseerd op het aantal kijkers in het
gebied, dat door beide organisaties
wordt bestreken. De „Bayern'sche
Rundfunk" verzorgt 18% der pro
gramma's (5 avonden per maand), al
le andere stations 9% (3 avonden per
maand).
De Westduitse televisie is een kost
bare aangelegenheid, vooral voor de
kleine zenders: einde 1955 had men
40 miljoen mark uitgegeven. Daar
stonden inkomsten (uit kijkgelden van
5 mark per maand) van 2 miljoen te
genover. De rest van het geld is ge
komen uit de radiobijdragen van 2
mark per maand. Gebrek aan geld
maakt uitbreiding en verbetering van
het Westduitse televisieprogramma
voorlopig nog onmogelijk, hoewel de
financiële situatie der T.V. wel gesta
dig beter wordt, naarmate het aantal
geregistreerde toestellen toeneemt.
Einde 1956 zal dat rond 1 miljoen be
dragen, zo schat men.
Met het dagelijkse middagsprogram
ma voor kinderen en de huisvrouw
meegerekend, is het Westduitse tele
visieprogramma thans gemiddeld vier
uren per dag in de lucht. Des zondags
is het aantal zenduren aanzienlijk gro
ter, daar do middagen van twee uur
- geheel worden gevuld.
Alle stations hebben hun eigen
nusements- en „quiz"-programma's,
j trekken zich echter langzaam te
rug op het minder kostbare T.V.-spel,
waarvan er enkele per week worden
uitgezonden. Voorts zijn er de inter
views met vooraanstaande politieke
figuren uit binnen- en buitenland.
Daarnaast natuurlgk de documentaire
en culturele films, alsmede de meren-
s$Ê2 eüd£ epsslfilms.
Dijt staat, bewijst, dat een grootte
van drie meter helemaal niets bij
zonders is. Het record van de heer
Dijt is zelfs drie meter veertig In
Nepal rijst de reuzenlelie boven alle
vegetatie uit en geeft zijn heerlijke
geur mee aan de wind. De trompet-
vormige bloemen hangen naar bene
den, zodat men omhoogkijkend, het
diep purperen hart ziet.
„Het lelieskweken zit ons in het
bloed", zegt de heer Dijt, een nietig
onkruidplantje wegkrabbend uit zijn
tuin, „mijn vader is er omstreeks
1900 mee begonnen. Ik heb de kweek
voortgezet en nu staat mijn zoon al
weer klaar om, als het zover is, het
van mij over te nemen. Het is een
apart vak, want in ons land zijn er
niet meer dan twee veredelingsbe-
drijven".
De „Jacques S. Dijt" genoemd naar
de witgebaarde patriarchale lelie
kweker, die eens een hele tijd met
een zeer geïnteresseerde koningin
Wilhelmina over lelies heeft mogen
praten, is een van de zeven nieuwe
variëteiten, die de beide „juniors"
hebben mogen kweken. Hoezeer de
collega's vakbroeders dit waarderen,
blijkt uit de getuigschriften eerste
klasse, die worden uitgereikt, zodra
blijkt, dat een nieuwe soort de moei
te waard is, wat betekent, dat hij
kleurecht er '->oudbaar is.
„Wacht U ar eens tot 1960, dan
hebben we ei nog veel meer", ze^t
Dgt jr., „wilt U geloven, dat we bij
na geen geduld hebben om te wach
ten?"
Deze liefde tot de lelie Is be
kroond met niet minder dan vier
gouden medailles voor de prachtige
collecties, die de heer Dijt heeft sa
mengesteld bij bloem enkeuringen op
het „vasteland". Welk een gezag de
heer Dijt in dit opzicht heeft, beves
tigde Jan Strijbos onlangs door te
vragen hoe de lelie wel mocht he
ten, die hg van een reis door de Py
reneeën had meegebracht.
In vroeger jaren brachten ontdek
kingsreizigers dikwijls lelies mee.
Sven Hedin en Wilson bijvoorbeeld
hebben door hun lange reizen Euro
pa vele nieuwe soorten lelies be
zorgd.
Een feit is, dat de Chinezen vroe
ger de leliebollenaten. Er groei
en daar prachtige lelies, die honderd
jaar geleden* nog vrijwel onbekend
waren voor de buitenwereld. Plan-
tenzoekers konden dit niet verkrop
pen en riskeerden zelfs dikwijls hun
leven om nieuwe lelies te ontdekken.
Ook in Japan bloeit de lelie welig.
Buiten Tokio strekt zich tot aan de
zee een witte vlakte van Lilium au-
ratum uit.
In ons land kan men alleen in
Drente nog de lelie in 't wild vinden.
Maar de verrukkelijke rode bloem
van de Hollandicum is zo zeldzaam.
De heer Dijt kan precies vertellen
waar ter wereld en onder welke om
standigheden lelies bloeien. Hij zou
deze graag allemaal naar Texel ha
len, maar dan zou hij een tuin moe
ten hebben met heldere beekjes, met
een stovende woestgn, met ijzige
winden, met bergen met sneeuwtop
pen, met zachte, milde regens en al
le mogelijke vegetatie. Maar met
zijn lapje land en het stuk bos, waar
in 's zomers de lelies als in 't wild
bloeien, doet hij al wonderen. Hon
derdvijftig variëteiten zijn er gebo
ren uit drie soorten lelies: paarse,
witte en oranje.
En nu wachten we maar tot 1960,
want het duurt acht jaar eer 't pro
ces van zaadje tot leverbare bol is
volbracht. Dan zullen er weer namen
bedacht moeten worden voor nieuwe
variëteiten. Ze mogen geen Marilyn
Monroe heten of Diana Dors. De
roem van deze dames is al te ver
gankelijk. Het moeten namen zijn,
die de tijd verduren. Met „Jupiter"
(zoals een van de heer Dijt's varië
teiten heet) is men er in ieder geval
zeker van aan de veilige kant te zijn.
Zweden beperkt drastisch
autoimport uit Duitsland
Zweden wenst zgn import van au
to's uit West-Duitsland met de helft
te verminderen. Het is gebleken, dat
op deze kwestie de besprekingen
over een nieuw handelsp^otocol tus
sen Zweden en de Bondsrepubl':k
zijn gestuit.
In 1955 heeft Duitsland voor een
waarde van 330 miljoen kronen aan
auto's naar Zweden geëxporteerd. De
Zweden willen nu naar 140 miljoen
omlaag.. De regering te Bonn is over
deze gang van zaken „diep teleurge-
=£al4".