Ongekroonde koning der Zoeloes heeft geen werkelijke macht Oost-Nederland profiteert van uitbreiding Duitse televisie NEDERLANDERS OPGENOMEN IN AUSTRALISCHE VOLK 0P TEXEL BLOEIEN LELIES VAN MEER DAN 3 METER HOOG VRIJDAG 13 JULI 1956 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT 13 NAKOMELINGEN VAN TIRANNEN In Kaapstad maakt hij kennis met „geëmigreerde onderdanen" Door heel Zoeloeland, het tehuis van die trotse, onbevreesde Zoeloes wier oorlogsdaden legendarisch zijn, liggen nog hopen kiezelstenen langs de paden en elke kiezelsteen is gevallen bij een gebed om behouden thuiskomst van mensen, die een bezoek brachten aan de tirannieke Zoeloe koningen van vroeger. Want zo onberekenbaar waren deze koningen, dat men bijna tot in de dagen, die oude mensetzich nog kunnen herinneren, nooit helemaal zeker kon zijn van een terugkeer. Gélukkig echter voor de Zoeloes en voor de meeste andere Afrikaanse volken, zijn de tijden aan het veranderen. John Hughes van The Christian Science Monitor had reden, om hierover welgestemd na te denken, toen hij dezer dagen op loeg was om op audiën tie te gaan by de tegenwoordige koning, thans temidden van gezéllig comfort in een net villaatje in één van Kaapstads voorsteden. Cyprian Bekoezoeloe ka-Solomon bracht juist zijn eerste bezoek aan deze moederstad van Zuid-Afrika. Hij was daarvoor uit de koninklijke kraal gekomen, die in het afgelegen noorden van Zoeloeland ligt. Anders dan zijn beroemde voor gangers, die hun krijgslieden te voet leiding gaven bij hun uitval len, legde de tegenwoordige ko ning, die zijn schoolopleiding b\j de zending heeft genoten, de duizend mijl lange weg af in een convooi van Amerikaanse limousines, aan het hoofd waarvan een Britse Daimler reed, die was gebruikt bij de rondreis, welke de Britse ko ninklijke familie in 1947 door Zuid- Afrika maakte. En inplaats van de vroegere hoofd tooi van lichte vogelveren, de dieren huiden en de kwasten van witte osse- staart bh" de knie en de enkel, afgezet met prullen, van blanke handelaars en zendelingen afkomstig, droeg Cy prian een kamgarenpak met een keu rige coupe. Dit verwisselde hij bij plechtige gelegenheden voor een ma rineblauw uniform, met epauletten en koppel van luipaardleer en een witte tropenhelm. De audiëntie, die de medewerker van de Christian Science Monitor bg de koning mocht hebben, volgde on middellijk op diens kerkbezoek, want, evenals de koningin, Thokozile Cle mentine Zoeloe en de meeste leden van de koninklijke familie en van de hofhouding, is Cyprian lid van de Anglicaanse Kerk, die daar „Kerk van de Provincie Zuid-Afrika" heet. Met een koor van diepe „Bayete's" de Zoeloegroet voor koninklijke personen werd Cyprian en de ko ningin verwelkomd toen zg de huiska mer binnentraden van de particuliere woning toebehorend aan een vooraan staande Zoeloe in Kaapstad, waar zij gedurende hun bezoek verbleven. Hoe wel Cyprian Engels kent, gebeurde het interview in de Zoeloetaal, de ko ningin zorgde voor vertaling in het Engels. John Hughes vroeg de ko ning, wat het deel van diens tocht was en hij kreeg ten antwoord dat het 's konings plan was kennis te maken met diegenen van zijn Zoeloe-onder danen, die wonen en werken buiten de grenzen van Zoeloeland. Zij zijn zeer talrijk, want in de groene heuvels van Zoeloeland, waar soldaat-zijn eens de belangrijkste bezigheiu was, is er nu voor de trotse Zoeloe's alleen maar boeren- en huiswerk te doen en velen zijn dan ook geëmigreerd naar de mijnen en fabrieken van industrialise rend Zuid-Afrika. De koning schat, dat er in totaal ongeveer twee miljoen van zijn Zoe loe-onderdanen verspreid over Zuid- Afrilta wonen. „Onderdanen" is een betwistbaar woord in dit verband, want Cyprian is feitelijk een „onge kroonde" koning. Nadat de blanken de zwarte legers hadden verslagen, die tegen hen in het veld waren ge zonden in de Zoeloe-oorlogen, ver deelden de blanken het Zoeloerijk in groepen stammen van gelijke sterkte om te voorkomen, dat zg weer een mi litaire macht zouden vórmen op na tionale basis. Het koninklijk huis van de Zoeloe's mocht de Oesoethoe of eerste stam f invoeren, met de belofte dat de aan voerder van de Oesoethoe's opper- aanvoerder boven de andere aanvoer ders zou worden, na een periode, waarin hij zou moeten bewijzen, lo yaal te zijn ten opzichte van regering en haar politiek. Cyprian heeft zijn eigen loyaliteit wel bewezen en een paar jaar nadat hij in 1948 was geïnstalleerd als aan voerder van de Oesoethoes werd hij uitgeroepen tot opper-aanvoerder. Om een herleving van het nationalisme der Zoeloe's tegen te gaan, noemt de regering hem niet officieel koning, hoewel zijn vrouw wel als koningin wordt aangeduid. Maar voor de Zoe loe's zelf is hij koning in woord en daad en hg wekt diepe eerbied bij hen op. Evenwel: zijn persoonlijke invloed is gering, want hij is volkomen on derworpen aan de voorschriften en de druk van de regering, zoals hij openlijk toegeeft. Hg heeft zgn volk gezegd, dat het zich rustig moet houden aan de talrijke rege lingen, die gelden voor de Afrika nen in Zuid-Afrika. Als hij zou be ginnen de tegenwoordige regering tegen te werken kon hem gemak kelijk het zwijgen worden opgelegd volgens een samenstel van wetten, die gelden voor de Afrikaanse poli tieke activiteit. Hij zou gedepor teerd kunnen worden waarbij hg niet alleen zgn bestaande rege- rings-„vergunning" zou verliezen maar ook de vele verdiensten en giften, die hij geniet als opperste aanvoerder: daartoe behoort ook zijn grote, moderne paleis in Non- goma. Cyprian Is dan ook vooral een symbool van de Zoeloenatie, maar zonder werkelijke autoriteit. Vandaag is Zoeloeland, liggend aan de warme Indische Oceaan aan de oostkust van Zuid-Afrika, een streek van politieke rust. Zijn primitieve bijgeloof ebt weg net zoals zgn flinke mensen voortdu rend naar de steden stromen, waar zg de dramatische ontmoeting met de beschaving beleven. Daar worden zü opgenomen in die stromen, die hen meeslepen naar een modern bestaan, waar de oude leer van de stam en de onderdanentrouw steeds minder tel len. PLECHTIGHEID IN ORANGE Oude gemeenschap verdween (Van onze Australische correspondent) De voor Australische begrippen oude stad Orange, het belangrijke cen trum van schapenteelt en boomgaarden in de bergen een kleine 400 kilo meter westelgk van Sydney, heeft de grootste naturalisatie-ceremonie uit zgn geschiedenis georganiseerd. De stad telt 18.000 inwoners en nog eens 30.000 zielen in de naaste om geving. Dat deze plechtigheid een nogal Nederlands tintje zou krggen valt niet te verwonderen. In de eerste plaats is deze stad door zgn naam ver bonden aan het huis van Oranje: de man, die in 1823 het vroegere gehucht Blackmails Swamp de naam Orange gaf is volgens de annalen tgdens de slag bg Waterloo aide-de-camp van prins Willem van Oranje geweest. Daarnaast betekende de ceremonie in feite het einde van de destgds zo actieve „Dutch Community in Oran ge" een door de immigranten op gezette Nederlandse vereniging aangezien oprichters en steunpilaren van deze gemeenschap die avond het Australische staatsburgerschap zou den verwerven. Nu moet men vooral niet denken, dat Orange zo maar het een of andere boerendorp is. Het onder leiding van een vele jaren geleden uit Nederland gekomen hotelier staande grote hotel, waar wij om een uur of zeven des avonds aankwamen, was centraal ver warmd. En toen wij na een korte wandeling door het park bij.een temperatuur van vele graden onder nul want Orange ligt op bgna 1000 meter hoogte in het feestzaaltje aankwamen, bleek ook hier de centrale verwarming te branden. Normaal biedt het zaaltje, waar de plechtige ceremonie zou plaats vin den, ruimte aan een goede 200 men sen. Op die avond waren er echter meer dan 360 samengepakt, terwijl honderden zich buiten in de heldere vrieslucht verdrongen en later teleur gesteld huiswaarts moesten keren. Van het podium af, waar achter de groene tafel de burgemeester, com- Sleet met ambtsketen, presideerde, on men de zaak eens goed bekijken. De gehele voorste rij werd ingeno men door kandidaten met goed Ne derlands klinkende namen ais Drost, Frank en De Rooy. Op de tweede rij zat een gemengd gezelschap kandi daten, afkomstig uit verschillende landen aan beide zgden van het IJze-'- ren Gordijn en daarachter zag men een waarachtig mengsel van oud en nieuw van in Orange geboren en getogen mannen en vrouwen en van nieuwelingen, die in deze kersenstad een werkelijk tehuis hebben gevonden. Geen scheiding Van scheiding tussen oud en nieuw was hier geen spoor te bekennen. Het waren allen Australiërs, die vol span ning zaten te wachten totdat het ver schil in nationaliteit tussen hen en de 31 mannen en vrouwen op de voor ste rijen opgeheven zou zijn. Er werden treffende woorden ge sproken over het verlaten van een oud thuis en het vinden van een nieuw over het oplossen van de oude „Dutch Community" in het leven van Orange en over de rol die de immi- Vanaf de stadhuistoren te Middel burg ontrolt zich een fraai pano rama van een deel der stad en om geving. De rijen kraampjes en de don derdagse marktdrukte in het midden zorgen daarbij voor een levendig ac cent in dit geheel van „huisje boompje-beestje". Smokkelende soldaat De Krijgsraad te Velde West ver oordeelde de 19-jarige dienstplichtige soldaat H. C. J. uit Etten tot een ge vangenisstraf van 10 maanden met aftrek, verbeurdverklaring van een auto, die bg het smokkelen van boter werd gebruikt, alsmede, van de in be slag genomen boter. Voorts tot ont slag uit de militaire dienst, zonder ontzetting. De soldaat had 500 kg. boter zonder vergunning uitgevoerd naar België. Toen hem een stopteken werd gegeven, had hij niet aan deze vorde ring voldaan. granten uit Nederland in deze stad zgn gaan spelen. En toen kwam het plechtige moment, waarop de man nen en vrouwen op de voorste rijen met de hand op de bijbel trouw zwoe ren aan hun nieuwe vaderland en hun nieuwe vorstin. Het is in het leven van ieder mens, die een nieuw vaderland gevonden heeft, een groot en vaak moeilijk mo ment wanneer hij de laatste banden met het oude de nationaliteit afsnijdt. Maar hier was niets van de koude, neutrale sfeer van de rechtzaal, waar in vroeger de naturalisaties plaats vonden, doch slechts de warmte van een gemeenschap, die met open armen nieuwe leden ontvangt en welkom heet. Toen de werkelijke plechtigheid voorbij was, werd niemand de kans gegeven eenzaam naar huis terug te keren om over wat afgesneden is te gaan denken. De dames van de Christian Women Association en van de vrouwelijke af deling van de Rotary hadden kans ge zien om voor alle 360 aanwezigen voor thee, sandwiches en gebak te zorgen. Oude „oud-Australiërs" en nieuwbakken „oud-Australiërs" be klommen om beurten het podium om door zang en muziek iets van het eigene te geven in de smeltkroes van een nieuwe en wordende cultuur. Oud en jong, hoog en laag mengden zich vrijelijk in een mêlee, welke het hoogtepunt vormde van de grootste naturalisatieceremonie van deze stad. Op bezoek bij H. C. Dijt de „gouden" leliekweker. Hij loopt over zijn land, zoals een dichter vindt, dat een boer verplicht is te doen: met rustige, brede stap, de pet op het hoofd, alsof hij erop gegroeid is, de handen gebald in de zakken. We zijn op weg naar het lelieland, verscholen in de luwte van de bo men. Het is koud op TexeL Schapen en lammeren drukken zich kleumend tegen de bekende duinwalletjes, maar de lelies staan groen en fris rechtop in de streling van de wind. Honderden plantjes staan er en wat ons betreft, lijken ze allemaal op elkaar, raaar de heer Dijt kent ze als kinderen. „Kijk, dit kleine plantje is de „Giganteum", afkomstig uit de Hi malaya. Hoe groot denkt U, dat de ze worden kan?" „Een meter", zeggen we boud. Maar een stengel, die in de hoek van de huiskamer van de familie |lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll!lllllllllllllllllli!lllllllllllllllllllll Albatros redt 1 1 drenkeling M Een drenkeling die van het passagiersschip Southern Cross H overboord was gevallen nabij de Australische kust is door een albatros gered, p Een reddingsboot was bezig naar de drenkeling te zoeken, toen een lid van de bemanning plotseling een grote albatros p op het watervlak zag neerstrij- ken. Meeuwen cirkelden er bo- p ven. Toen de boot erheen voer, zagen ze dat de albatros op de borst van de bewusteloze dren- p p keling zat. De 53-jarige John Oakley, lid van de bemanning van dé Southern Cross, ligt nu p in een ziekenhuis in Sydney en herstelt snel. Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll Een propeller van een van de vier motoren van een „Viscount" vlieg tuig veroorzaakte de schade die deze foto laat zien. Het ongeluk koste een vronw het leven en vijf andere pas sagiers werden verwond. De propeller sloeg door de cabine op het moment dat het vliegtuig 5 kilometer boven Miehigas iYeg. State»») ylseg. IN WEST-DUITSLAND 32 ZENDERS Vier uur per dag afwisselend programma voor de kijkers (Van onze correspondent) Aan het einde van deze maand zal nabg Delmenhorst in Oldenburg (Ne- dersaksen) een nieuwe Westduitse televisiezender in gebruik worden geno men. Hij is 290 meter hoog en zal met grote sterkte het Westduitse televisie programma uitzenden, dat daarmede binnen het bereik zal komen van de televisiekgkers in Noordoost- en Oost-Nederland. Oost-Nederland profiteert thans al van de televisiezender te Langenberg, Zuid-Nederland zowel van de zender Langenberg als van de zender Keulen. Het aantal Nederlandse toeschouwers van het Westduitse televisieprogram ma zal derhalve naar mag worden verwacht, van augustus af aanzienlijk toenemen. Waar algemeen wordt gerekend, dat aan elk televisie-toestel gemid deld 4 personen zitten te kijken, kan het aantal televisiekijkers in de Bondsrepubliek op rond 4 mil-> joen worden geschat. Toen einde december 1952 de Westduitse T.V. begon baar programma's uit te zenden waren er 10.000. De Westduitse televisie heeft in drie-en-een-half jaar haar techni sche apparaat aan de zo enorm toe genomen kijkerbelangstelling onder het Duitse publiek kunnen aanpas sen. Zij heeft thans 26 zenders in bedrijf en 6 zenders zijn nog gepro jecteerd. Dit zendernet bestrijkt vrgwel het gehele gebied van de BondsrepLibliek en tevens grote gebieden buiten de graOBS&, Hat W&Édvi&ea têleviëiapss- begrepei van ne' gramma heeft vele toeschouwers in Nederland, België, Frankrgk, Zwit serland, Oostenrijk en de door de Russen bezette oostzone. In Zuid-Ne derland heeft dit, naar men weet, reeds geleid tot verordeningen in en kele gemeenten, waarbij wat in West-Duitsland niet wordt publieke vertoningen Westduitse televisieprogramma wer den verboden. Federale opbouw De grootte van de Bondsrepubliek en de uitgestrektheid van haar te levisie-zendernet heeft het onmo gelijk gemaakt om het Westduitse televisie-programma centraal te verzorgen. H< - - - daan door de visie-organisatiesde vroegere „Nord-West Deutscher Rundfunk" (thans gescheiden in N.D.R. in Hamburg en W.D.R. in Keulen)de „Sender Freies Berlin" in Berlijn, de „Hessische Rundfunk" (Frank furt), De „Bayern'sche Rundfunk" (MtiaehsB). eja ds (Baden-Baden). Dit heeft de pro gramma-verzorging bijzonder moeilijk en kostbaar gemaakt. De N.D.R. en WD.R. tezamen hebben het grootste aandeel: 46% of 14 avon den per maand. Dit percentage is ge baseerd op het aantal kijkers in het gebied, dat door beide organisaties wordt bestreken. De „Bayern'sche Rundfunk" verzorgt 18% der pro gramma's (5 avonden per maand), al le andere stations 9% (3 avonden per maand). De Westduitse televisie is een kost bare aangelegenheid, vooral voor de kleine zenders: einde 1955 had men 40 miljoen mark uitgegeven. Daar stonden inkomsten (uit kijkgelden van 5 mark per maand) van 2 miljoen te genover. De rest van het geld is ge komen uit de radiobijdragen van 2 mark per maand. Gebrek aan geld maakt uitbreiding en verbetering van het Westduitse televisieprogramma voorlopig nog onmogelijk, hoewel de financiële situatie der T.V. wel gesta dig beter wordt, naarmate het aantal geregistreerde toestellen toeneemt. Einde 1956 zal dat rond 1 miljoen be dragen, zo schat men. Met het dagelijkse middagsprogram ma voor kinderen en de huisvrouw meegerekend, is het Westduitse tele visieprogramma thans gemiddeld vier uren per dag in de lucht. Des zondags is het aantal zenduren aanzienlijk gro ter, daar do middagen van twee uur - geheel worden gevuld. Alle stations hebben hun eigen nusements- en „quiz"-programma's, j trekken zich echter langzaam te rug op het minder kostbare T.V.-spel, waarvan er enkele per week worden uitgezonden. Voorts zijn er de inter views met vooraanstaande politieke figuren uit binnen- en buitenland. Daarnaast natuurlgk de documentaire en culturele films, alsmede de meren- s$Ê2 eüd£ epsslfilms. Dijt staat, bewijst, dat een grootte van drie meter helemaal niets bij zonders is. Het record van de heer Dijt is zelfs drie meter veertig In Nepal rijst de reuzenlelie boven alle vegetatie uit en geeft zijn heerlijke geur mee aan de wind. De trompet- vormige bloemen hangen naar bene den, zodat men omhoogkijkend, het diep purperen hart ziet. „Het lelieskweken zit ons in het bloed", zegt de heer Dijt, een nietig onkruidplantje wegkrabbend uit zijn tuin, „mijn vader is er omstreeks 1900 mee begonnen. Ik heb de kweek voortgezet en nu staat mijn zoon al weer klaar om, als het zover is, het van mij over te nemen. Het is een apart vak, want in ons land zijn er niet meer dan twee veredelingsbe- drijven". De „Jacques S. Dijt" genoemd naar de witgebaarde patriarchale lelie kweker, die eens een hele tijd met een zeer geïnteresseerde koningin Wilhelmina over lelies heeft mogen praten, is een van de zeven nieuwe variëteiten, die de beide „juniors" hebben mogen kweken. Hoezeer de collega's vakbroeders dit waarderen, blijkt uit de getuigschriften eerste klasse, die worden uitgereikt, zodra blijkt, dat een nieuwe soort de moei te waard is, wat betekent, dat hij kleurecht er '->oudbaar is. „Wacht U ar eens tot 1960, dan hebben we ei nog veel meer", ze^t Dgt jr., „wilt U geloven, dat we bij na geen geduld hebben om te wach ten?" Deze liefde tot de lelie Is be kroond met niet minder dan vier gouden medailles voor de prachtige collecties, die de heer Dijt heeft sa mengesteld bij bloem enkeuringen op het „vasteland". Welk een gezag de heer Dijt in dit opzicht heeft, beves tigde Jan Strijbos onlangs door te vragen hoe de lelie wel mocht he ten, die hg van een reis door de Py reneeën had meegebracht. In vroeger jaren brachten ontdek kingsreizigers dikwijls lelies mee. Sven Hedin en Wilson bijvoorbeeld hebben door hun lange reizen Euro pa vele nieuwe soorten lelies be zorgd. Een feit is, dat de Chinezen vroe ger de leliebollenaten. Er groei en daar prachtige lelies, die honderd jaar geleden* nog vrijwel onbekend waren voor de buitenwereld. Plan- tenzoekers konden dit niet verkrop pen en riskeerden zelfs dikwijls hun leven om nieuwe lelies te ontdekken. Ook in Japan bloeit de lelie welig. Buiten Tokio strekt zich tot aan de zee een witte vlakte van Lilium au- ratum uit. In ons land kan men alleen in Drente nog de lelie in 't wild vinden. Maar de verrukkelijke rode bloem van de Hollandicum is zo zeldzaam. De heer Dijt kan precies vertellen waar ter wereld en onder welke om standigheden lelies bloeien. Hij zou deze graag allemaal naar Texel ha len, maar dan zou hij een tuin moe ten hebben met heldere beekjes, met een stovende woestgn, met ijzige winden, met bergen met sneeuwtop pen, met zachte, milde regens en al le mogelijke vegetatie. Maar met zijn lapje land en het stuk bos, waar in 's zomers de lelies als in 't wild bloeien, doet hij al wonderen. Hon derdvijftig variëteiten zijn er gebo ren uit drie soorten lelies: paarse, witte en oranje. En nu wachten we maar tot 1960, want het duurt acht jaar eer 't pro ces van zaadje tot leverbare bol is volbracht. Dan zullen er weer namen bedacht moeten worden voor nieuwe variëteiten. Ze mogen geen Marilyn Monroe heten of Diana Dors. De roem van deze dames is al te ver gankelijk. Het moeten namen zijn, die de tijd verduren. Met „Jupiter" (zoals een van de heer Dijt's varië teiten heet) is men er in ieder geval zeker van aan de veilige kant te zijn. Zweden beperkt drastisch autoimport uit Duitsland Zweden wenst zgn import van au to's uit West-Duitsland met de helft te verminderen. Het is gebleken, dat op deze kwestie de besprekingen over een nieuw handelsp^otocol tus sen Zweden en de Bondsrepubl':k zijn gestuit. In 1955 heeft Duitsland voor een waarde van 330 miljoen kronen aan auto's naar Zweden geëxporteerd. De Zweden willen nu naar 140 miljoen omlaag.. De regering te Bonn is over deze gang van zaken „diep teleurge- =£al4".

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1956 | | pagina 15