verdwijnt weer in het niet
Een recreatieoord ontstaat... en
Juist gespaard voor de zeis...
,0M DE SCHOONHEID VAN DE
ZEEUWSE MOSSELEN
DONDERDAG 5 JULI 1956
PROVINCIALE
12 L V W X E COURANT
7
:-XfgpS*:
Lotgevallen van een bos aan zee
Het strand is op drift. Het stormt en de hele zandvlakte schijnt in
beweging. Rondom ons is niets dan het suizen van miljarden voort-
stuivende zandkorrels, waar men tot ver over de enkels in loopt. Het
strand schijnt op ons af te stormen, van de kant van Oostkapelle en
Oranjezon, over het wijde Breezand, op de adem van een harde wes
tenwind. Het zal pas tot rust komen, ginds om de hoek, bij Vrouwen
polder. Daar legt het zand zich neer; achter elk schelpje een scherp
ruggetje, bergjes achter alle polletjes helm. Jonge duintjes ontstaan
langzamerhand voor de oude. Wind en zee bouwen een nieuw land
schap! Maar terwijl het land elders aangroeit, wordt het van Oranje
zon tot Domburg, en verder, stukje bij beetje afgebroken!
Nog zijn de duinen breed, hier bij
Oranjezon. In royale rijen liggen ze
voor de oude zeedijk, waar ze pas in
de 17e en 18e eeuw en nog later op
de schorren ontstonden.
Groots en ongerept is deze kop van
Walcheren, die tot het Duinwaterlei
dinggebied behoort. Blinkende steile
toppen, soms half uitgehold door de
wind onder hun kap van plantenwor
tels, en ontoegankelijke keteldalen,
volgegroeid met bramen en duin
rozen, waarvan alleen de fazanten
het geheim kennen. In de sparren
bossen, wier donkere contouren over
de hoge duinkammen lopen, ver
schuilen zich de herten. Maar hun
sporen vindt men overal terug in de
valleien, waar kleine bosjes van vlie
ren groeien: honderden verticale tak
ken en stammetjes vlak naast elkaar,
als de pijpen van een orgelfront
dof kopergroen van het mos.
Een zanderig pad kronkelt zich
door dalen en langs toppen naar zee,
een luchtig netwerk van karmozijn
rode braamranken met diepgroene
door TINA KELLER
Recreatie-oord.
Maar landinwaarts vergeet
men graag deze langzame af
braak. Ook nu nog is het een be
voorrechte streek, deze oude lust
warande, waarvan de faam als
recreatie-oord terug gaat tot in
de vroege middeleeuwen: de bos
sen van Oostkapelle waren ,,en
vogue", nog vóór Roomse koning
Willem II in de 13e eeuw een
jachtslot bouwde in het latere
Haagse bos.
De abt van de machtige Middel
burgse Abdij had er zijn lustoord:
Westhove, dat tevens „open huis"
voor de graaf was, en de roemruch
te Van Borsselens, hadden er het
hunne: Dunebeke, niet ver daar
vandaan; een omstandigheid, die tot
en ingekrompen, maar bekoorlijk is
dit prieel aan de kust nog steeds. In
het vroege voorjaar is op vele plaat
sen de grond geel van de narcissen
en tussen de stronken van de afge
kapte bomen tieren welig lila en
witte sleutelbloemen. Wat later wor
den de rhododendrons tot heuvels
van rose en paarse bloemen. Door
het bos zweven allerlei zoete geuren.
Do „goudviskom" is omgeven door
een rand van bloeiende lissen en op
het donkere water driven de smet
teloze waterlelies. In de avond ko
men de waterhoentjes er tevoor
schijn, onder een overhangende boom
vandaan. Ze rennen over de pompe-
bladen, tot ze misstappen of een blad
het begeeft en er een plons weer
klinkt. Boven in de bomen slaan de
duiven hun vleugels, dat. het lijkt of
het knettert. De nachtegaal heeft
zijn standplaats opgezocht en oefent
de eerste trillersOnder het don
kere water is er af en toe een flits
van de 4000 gouden en zwarte vis
sen, die geacht worden in de vijver
rond te zwemmen.
Doodstil is het water, en geheim
zinnig. Als alle water in het bos: de
vijvers en grachten van Westhove,
die gevoed worden door een stroomp
je, dat opwelt van onder een verwar
de bosbramen, de geultjes en gange
tjes, gegraven voor de afwatering.
zo donker en stil tussen het groen,
dat men ze alleen ziet, doordat de va-
bladeren er overheen. Het buigt om
een hoog duin, waar de wind met
hoog gesuis over de duizenden speer-
fmnten van de helm scheert, het loopt
angs een afgrond vol duindoorn, be
stijgt tussen twee vlierstruiken een
hellingen knapt plotseling af...
Het pad is verdwenen. Het hele
landschap is verdwenen. Niets dan
een diepte, waaruit het gebulder van
grijsgroene branding opklinkt
Eikenbos aan zee
Gaandeweg, naar Oostkapelle,
worden de duinen smaller. De loof
bossen, waarvan we het blauwe sil
houet stil en ver achter het ruige
duinlandschap zagen, naderen nu het
strand. De machtige blonde duinen-
reeksen, in de luwte waarvan dit
merkwaardige loofbos aan zee eens
kon opgroeien, zjjn hier sinds lang
verdwenen.
Nog is het bos er. Maar de zilte
bries is geen zachtzinnig hovenier.
Hij dwingt en snoeit en geen boom
kwam ooit hoger dan het vlak, waar
in de over de duinen aanstormende
noordwester alles verkoos af te sche
ren. Aan de voet van de duinen en
in de dalen heeft het bos nog le
vensruimte, maar naarmate de eiken
hoger op de hellingen groeien, zijn ze
kleiner en, mishandeld door de zee
wind, kronkelen de stammen langs
de grond, alsof het bos hier op zijn
buik kroop. Gewrongen en getorst,
knoesterig en ruig van de grijze en
bronzen mossen, klemmen ae eikjes
zich vast op de afgekalfde zand-
richels, waarover het fijne netwerk
van hun wortels hangt. Tussen hun
takken deinen gordijnen van ineen
gevlochten kamperfoelieranken; de
witte bloemen er zo luchtig bovenop,
als waren het elegante vlinders, ge
reed om weg te vliegen.
Vlak aan zee hebben de bomen de
strijd tegen de zeewind eindelijk moe
ten afleggen; de golven hebben
reeds lang de uitlopers van het bos
bereikt. In een laagte bij het strand,
eens 'n vallei ver binnen de duien,
vindt men nog hun stammen, ont
daan van takken en schors, zijn ze
bleek en spookachtig als skeletten.
Tussen stijve dode planten en ver
droogde distels ritselt het stuivende
witte zand. Een dichte sluier van
dode heggeranlc spreidt zich over eèn
afgeknapte tronk
...in een laagte bij het strand vindt
men hun stammenbleek en spook
achtig als skeletten
Ondanks, het weerdat nog steeds
geen zomers karakter wil aannemen,
was de stemming op de zomershow-
zeeheldenbeurs, die iedere zaterdag
en woensdagmiddag op de Kleine
Markt in Vlissingen wordt gehouden,
uitstekend. In strijd met de verwach
ting, was het aanbod van Van Hoe
pen goed en de transacties kwamen
dan ook vlot tot stand. Hobein deed
het wat minder, maar de gebroeders
Evertsen u-aren zeer in trek. In de
hoek van de „gekleurde" zeehelden
was het uitgesproken rustig. De
vraag naar deze premiefondsen over
trof zozeer het aanbod, dat de koer
sen hoog opliepen. Kort voor het slui-
tingsuur van de beurs leefde de han
del in het algemeen sterk op, on
danks het volkomen ontbreken van-
buitenlandse koovorders!
'(Foto P.Z.C.)
veel krakeel aanleiding gaf, tot Flo-
ris V er in 1290 bij het tractaat van
Westhove een eind aan maakte.
Welke vorsten zijn ei- daar tussen
het geboomte" op hun fluwelen schoe
nen al niet over het gras gegaan, om
in deze combinatie van duinen en
loofbos hun jachtvalk op te werpen,
of zich bij de „witte heren", de Pre-
monstratenser monniken van West
hove, tegoed te doen aan kruidenwijn
en gevulde kapoenen?!
In de volgende eeuwen namen vaak
rijke kooplieden de plaats in van-pre
laten en edelen. En in de 17e en 18e
eeuw lagen de heerlijke huizen en
lusthoven daar „zo dicht op malkan
der, dat die den anderen als met een
steen konden bewerpen".
Sindsdien zijn de bossen uitgedund
de abt van de Middelburgse abdij
had er zijn lustoord: Westhove
ens daar. spiegelend, op hun kop
'aan.
Van de vele „hoge huizen", die
hier eens lagen, rest vaak niets
meer dan deze spiegels van hun
heerlijkheid, van Loverendale en
Landlust, Hoogduin en Duinvliet:
een loze naam en een half ver-
lande waterplas.
In een verloren hoek vindt men
de vijver van Duynho. Een vaag
pad voert erheen.'
Sinds lang moet hier niemand ge
weest zijn: de broze graspluimen
groeien schouderhoog, in ijle boeket
ten, onaangetast. Even verderop
wordt het pad beter zichtbaar, purper
van zuring en bloeiend gras, waarbo
ven zich duizend gele kopjes schom
melen van de boterbloemen. Dan in
een wal van hakhoutde vijver, roer
loos binnen zijn brede rietkraag; ter
wijl boven door de bomen de straffe
zeewind vaart.
Wat is Duynho geweest in de vroe
ge middeleeuwen, toen de duinen, ko
mend van Domburg, hier eindigden
en de dijk rond noord Walcheren be
gon? Was „Duinhoofd" een burcht,
een verdedigingspost of een geeste-
-lijke bezittingWe weten alleen,
dat aan de vooravond van de Hoekse
en Kabeljauwse twisten, de Kabel-
jauwsen er hun plannen smeedden.
Graaf Willem IV trok er in de winter
van 1349/'50 meer dan twintig maal
heen.
Wat heeft zich hier en bjj die ande
re grachten en vijvers afgespeeld?
-Welke bloedige en geheimzinnige, of
ook hoofse taferelen hebben die stille
watervlakken ooit weerkaatst?
Als over het oppervlak van die
roerloze vijver nog eens alle beelden
wilden flitsen, die het ooit weerspie
geld heeft! En het verleden nog eens
eenmaal aan dit onbewogen water
vlak wilde, herlevenDe ganse
bonte bewoning van deze oude bos
senWat weten de oude water
plassen!?
Door de struiken komt het duister
aansluipen. Het ruisen boven in de
bomen ïs afgenomen. De vijver ligt zo
mogelijk nog stiller. Zwijgend en ge
heimzinnig aan onze voeten.
We aanvaarden de terugtocht.
Maar wanneer we ons, ondanks
onszelf, nog eenmaal omkeren, vliegt
een plotselinge rimpeling over het
watervlakMen zou zweren, dat
hij glimlachte
Nu men in Frankrjjk, de voor
naamste afnemer van de Hollandse
mosselen zich meer en beter dan
voorheen gaat toeleggen op het kwe
ken van mosselen langs de Bretonse
en Normandische kust, terwijl de ko
mende jaren weer op scherpe concur
rentie van Duitse mosselen uit de
omgeving van Sylt en andere Duitse
Waddeneilanden zal moeten worden
gerekend, zal aan het Nederlandse
produkt de uiterste zorg moeten wor
den besteed wat de kwaliteit betreft.
Het Bedrijfschap voor Visserijpro-
dukten blijft dan ook steeds bij de
kwekers aandringen de mosselen - zo
zuiver mogelijk af te leveren, maar
daar mosselen nu eenmaal, wanneer
ze gezond zijn in trossen groeien, is
het niet mogelijk een soms hoog ter
ra percentage te ontgaan.
De handel heeft al veel geprobeerd,
om het gerede produkt zo schoon mo
gelijk af te leveren en waar hand
kracht te duur komt heeft men al
talrijke machines geprobeerd, om zo
zuiver mogelijk met zijn waren aan
de markt te komen.
Weense sfeer in Goese
Schuttershof tuin
Zaterdag a.s. begint de Oostenrijkse
week in Goes. Acht avonden lang zul
len in de feestelijk verlichte Schut-
tershoftuin de zoete levenslustige
Oostenrijkse melodieën klinken. Voor
het programma dat de commissie voor
de Goese zomeractie samenstelde,
blijkt reeds een grote belangstelling
te bestaan. De bekende radiosterren
Hans Grünhut, Olga Lowina en het
operazangeresje Gerrie de Groot zul
len mèt het Marjo Ballet en de Goese
operettevereniging dit Oostenrijkse
festijn openen met een echt Weense
avond. Gezien de vele voorbereidin
gen welke in de afgelopen weken zijn
getroffen, belooft het zeker iets bij
zonders te worden. Voor zeel veel
heeft de commissie gezorgd, alleen...
op mooi weer kan men slechts vurig
hopen. Het feest gaat echter in ieder
geval door, want zo nodig worden de
uitvoeringen in de schouwburgzaal
gegeven.
Directeur Amsterdamse
Bank te Goes met pensioen
De heer A. J. van Heel, directeur
van het kantoor Goes van de Amster
damse Bank, gaat per 1 september
a.s. met vervroegd pensioen. Op zijn
verzoek werd hem met ingang van
deze datum eervol ontslag verleend.
Hij zal worden opgevolgd door de
heer J. Germing, tnans directeur van
het kantoor Middelburg.
ONDER ZEELANDS HOGE HEMEL
Over kortstondige schoonheid
Vv -aA'i
De volgorde meimaand-bloeimaand; juni-zomermaand, juli-hooimaand is
niet zonder betekenis voor de natuurliefhebber. Behalve dat er een meditatie
in ligt met als onderwerp de kortstondigheid van het leven en van de schoon
heid, sluit deze rits van tijdsaanduidingen een waarschuwing in zich. Wil
men bloemen kennen, de meimaand is daar om U er een keur van te bieden,
maarhaast U, want tegen juli heerst de zeis.
Meer dan het gebladerte nog kente
kent de bloem een plant als „onkruid"
en tevens draagt ze in zich de bedrei
ging: wjj vormen vruchten en zaad.
De landbouwers, die hun vak ken
nen, de verzorgers van de wegen en
hun bermen, zij allen komen met hun
geraffineerde snijwerktuigen. soms
zelfs met de hatelijke sproeistoffen,
die een misvormende uitwerking heb
ben, en houden opruiming onder al
BAKEN D ZWEKFMANS J
dit lastige schoon. In onze huidige sa
menleving is het onverstandig en zelfs
onredelijk er aanmerking op te ma
ken; liever geeft men zich over aan
een gevoel van blijde voldoening, in
dien men een plekje aantreft, dat door
de zeis is vergeten.
Lazen we niet dezer dagen van de
geweldige grasbrand in Afrika, waar
talloze dieren waren samengedrongen
op een te kleine oppervlakte, die hun
niet eens meer voldoende voedsel kon
bieden
Aan dit bericht moesten we den
ken, toen we in de omgeving van de
Notense Kreek naar planten en insec
ten speurden, nadat we lange tijd had
den gereden langs welverzorgde, maar
ledige grasbermen.
Hier bloeiden kwistig de wilde rozen
bp de hellingen langs het water, spar
telden de ringrupsen met wilde sla
gen weg van hun spinsels op de slee
doorn, wanneer we ze aanraakten; za
ten blauwtjes en dikkopies te genie
ten van de honing die hele plakkaten
van rolkla verbloemen hun boden;
zoemden de gele moshommels tussen
de wiegende grashalmen, eigenlijk
was daar al genoeg stof om enkele ar
tikelen te vullen.
We namen dan ook reeds enkele
voorwerpen ter herinnering mee, na
nog een tijdlang intens te hebben ge
noten van de indrukwekkende slinge
rende waterplas met de aardige de
tails in de omgeving; boerderijen met
populieren, een vissersboot met dro
gende netten, ruige partijen van riet
en biezen en overal de spiegeling van
wolken en planten op de wijde water
vlakte.
De grote verrassing kwam echter
veel later, toen we ergens een land
weggetje binnendrongen. Daar ston
den de rode klaprozen te gloriëren in
het zonlicht naast de korenbloemen
en stevig uitgestoelde witte koekoeks
bloemen. Echte en valse kamille bloei
den er naast forse margrieten en even
verder stieten we op enkele fraaie
knautiaplantën, buitengewoon weel
derig uitgestoeid en met veel lila
bloemhoofdjes. Vooral deze knautia's
waren het, dit eilandje van kleurige,
honingbiedende bloemen in een oce
aan van groene cultuurplanten, die
ons deden inzien, hoeveel wij onttrek
ken aan het voedsel, dat de natuur be
hoort op te brengen voor de hommels,
bijen, vlinders en andere insecten;
hoeveel schoons wij beletten tot ont
plooiing te komen en al is het onver
standig en onredelijk te noemen, wat
wij nu zeggen, het moet toch zo nu en
dan eens van ons hart.
Kleurencombinatie
Hoe mooi is zo n verzameling van
lila knautiabloemen, wanneer zich
daarop de hommels bevinden, van
dichtbij bewonderen we de fraaie
kleurencombinatie van het lichte
lila met het fluweelzwart van een
steenhommel en diens vermiljoen
rode achterlijfsharen. Al zouden
deze dieren bloempje na bloempje
afzoeken en al waren ze dan met
duizenden, ze zouden geen enkel
mens'sena doen en dan spreken we
niet eens van het voordeel van de
klaverbestuiving.
Er vliegen niet alleen veel hommels
en hoe verder we er tussen geraken
veel soorten; ook zien we er de merk
waardige hommelvliegen. Deze vlie
gen gelijken wat hun haarmassa en
kleur betreft sprekend op hommels bij
goed toezien zitten ze echter opval
lend stil en bij no? ste-ker nadering
blijken zë slechts twee vleugels te
hebben.
Elk onderdeeltje van de weg heeft
zijn eigen bekoring en speciaal dat,
In de laatst gehouden vergade
ring van de Mosseladviescommis
sie werd deze kwestie opnieuw
ter sprake gebracht, naar aanlei
ding van een ingekomen schrij
ven van een der grootste afnemers.
Deze wilde een fonds bijeen bren
gen en uit het aldus verkregen
geld een prijsvraag doen uitschrij
ven, teneinde de voornaamste tech-
nichi uit geheel Europa met elkaar
te doen wedijveren in het uitvin
den van een geperfectioneerde
Alle belanghebbenden in de mos-
selhandel zouden tot vorming van 'n
dergelijk fonds moeten medewerken.
voor dit denkbeeld, dat in elk ge
val blijk geeft, dat men de zaak gron
dig wil aanpakken, voelde men m de
vergadering te Bergen op Zoom ech
ter niet veel.
Men is nog steeds van mening dat
het schonen van de mosselen, naast
een taak voor de handelaar, zeker
ook een taak is voor de detaillist.
Het al te rigoureus schoonmaken van
de mosselen door de handelaar geeft
nadelen tijdens het transport, terwijl
bij veel machinale bewerkingen de
schelpen dikwijls geschonden worden,
iets wat aan de Kwaliteit evenmin
ten goede komt daar dergelijke mos
selen spoedig hun in '.e schelp ver
zameld water verliezen.
Schoonmaak met de hand en een
goede verzorging door de detaillist,
die het produkt aan de consument
moet afleveren, achtte men voorliands
nog de beste oplossing. Van fonds
vorming voor het beoogde doel werd
voorlopig afgezien.
waar de St. Jansvlindertjes hun pove
re vliegkunst demonstreren. Heel bij
zondere diertjes die St. Jansvlinders,
want ze houden het midden tussen
dag- en nachtvlinders, terwij] ze voor
buitenstaanders vermoedelijk voor
een „mot" zullen worden uitgeschol
den. Vooral hun kleurverdeling is
aardig, donker blauwachtig groen met
zes karmijnrode vlekken. Eén paar
versmolten aan de vleugelbasis, de
vier resterende twee aan twee. Hun
vleugelschubjes laten echter heel ge
makkelijk los; neemt men ze levend
mee in een doosje om ze op kleur te
determineren, dan vindt men thuis
nagenoeg alle kleur verdwenen en de
vleugels doorzichtig als glas. Het
lichaam is fraai zwart behaard, bij
het wijfje is het dikker dan bjj het
mannetje, het laatste kan dan ook
wat sneller voort. Al fladderend ver
wijderen ze zich niet ver van de plan
ten, die ze bezoeken. Als de zon even
fel doorbreekt tussen de witte wol
ken biedt het drukke beweeg van de
kleurige diertjes een aanblik om niet
te vergeten.
Slechts enkele schreden van deze
plaats verwijderd heeft de zeis zijn fa
tale werk gedaan. Hjj is tot daar ge
komen en zal spoedig zijn weg vervol
ge». Over een dag of misschien die
middag nog? We hebben onze tocht
voortgezet en een groot deel van
oostelijk Ze°u\v5ch-Viaanderen door
gezworven. maar een plekje als dit
heeft zich aan ons oog niet meer
voorgedaan.
O, zeis! O, hooimaand!
WIND EN ZEE VERSCHUIVEN EEN LANDSCHAP
Levendige handel in Vlissingse zeehelden
