Zondagsschoolvereniging (90 jaar)
opent trainingscentrum
Zeeland en
Breda voor
Rotterdam kruisten degens
gemeentebestuurders
in
Vereniging van Nederlandse
gemeenten hield congres
EIGEN KARAKTER BEHOUDEN
MINISTER WITTE ACHT ZICH
TEN VOLLE VERANTWOORDELIJK
VRIJDAG 18 MEI 1956
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
7
DELTADAG NIEUWE STIJL
(Van een onzer redacteuren)
TOT DE BIJVERSCHIJNSELEN van het door velen ge
roemde en door anderen gesmade Deltaplan beho-
ren de thans op gezette tijden terugkerende Deltada-
gen. Immers: elke organisatie, die zichzelf respecteer;,
zorgt voor een dergelijk evenement. In Breda was gis
teren de Vereniging van Nederlandse Gemeenten aan
de beurt, doch zij zorgde het moet tot eer van deze
instelling worden gezegd voor een Deltadag-nieu-
we-stijl. Tussen het op een verhoging van het toneel
in het Bredase „Concordia" tronende bestuur van de
ze eerbiedwaardige vereniging en het gewoon-in-de-
zaal zetelende gezelschap van edelachtbare gemeen
tebestuurders, had men namelijk een select, doch he
terogeen gezelschap bijeen gebracht als forum, dat
vele aspecten van het Deltaplan besprak.
In deze kleine groep zag men bekende Zeeuwse
gezichten: burgemeester Kolff van Vlissingen was
voorzitter, overigens een voortreffelijk voorzitter, die
vaardig en ad rem zijn wel eens praatgrage forum-ge
noten leidde; verder waren er de burgemeesters van
Middelburg, Hulst, Kortgene, Bruinisse en Yerseke,
was er de Z.L.M.-voorzitter, ir. M. A. Geuze en waren
er de directeuren van de Zeeuwse P.P.D. en het E.T.I.,
ir. M. de Vink en drs. M. C. Verburg. Tenslotte zetelde
ook dr. Korringa in het forum, weliswaar, geen Zeeuw,
maar door zijn werk als visserij-man bijzonder nauw
met dit gewest betrokken.
Naast en tussen deze tien geharnaste strijders voor Zeelands Delta-
belangen zaten vijf „on-Zeeuwse" Nederlanders: burgemeester P. W.
Hordijk van Middelharnis, burgemeester mr. L. de Gou van Steenber
gen, de directeur van het Zuidhollandse E.T.I, drs. A. G. van der Veen,
de socioloog professor Sj. Groenman en de voorzitter van de Rotter
damse Scheepvaartvereniging Zuid, mr. W. F. Lichtenauer. De dis
cussie was over het algemeen rustig, hoewel af en toe sommige heren
elkaar flink in de haren zaten, waarbij in de meeste gevallen een Rot
terdams standpunt tegenover, een Zeeuwse visie werd gesteld. En
vanzelfsprekend dat behoort na eenmaal bij een debat praatte
men enige malen langs elkaar heen. De voorzitter vergeleek in derge
lijke gevallen dan de wederzijdse standpunten en kon meestal tot ie
ders genoegen constateren, dat de heren toch eigenlijk hetzelfde be
doelen
Met het verkeer in het Deltagebied
werd de discussie geopend, waarbij
het reeds eerder gepubliceerde pre
advies van mr. H. Willemse als lei
draad werd gebruikt. Er werd ge
schermutseld over het woord „isole
ment" en er werd op gewezen, dat
Zeeland met zijn verkeersverbindin
gen bij overig Nederland is achter
gebleven. Daarop verhief burgemees
ter Bolkestein zijn stem: „In Zeeland
denkt men wel eens, dat het Delta
plan wegen brengt en dat de rest
vanzelf komt. Natuurlijk zijn er na
de afsluiting mogelijkheden, maar
die moeten worden aangepakt en
door de Zeeuwen zelf uitgewerkt
Worden".
In dit verband bracht de heer Bol
kestein liet „hangbruggen-idee" ter
sprake. De avond tevoren had de di
recteur-generaal van de rijkswater
staat, ir. A. G. Maris, dit plan „nog
al fantastisch" genoemd. „Maar la
ten we dit niet vergeten: wie voor de
ramp over afsluiting van de Ooster-
schelde sprak werd als fantast beti
teld", alaus de Middelburgse burge
meester, „met andere woorden: wat
vandaag fantastisch is behoeft het
morgen nog niet te zyn". De heer Bol
kestein kende nog een andere fan
tastisch idee: de opvatting als zou
men de verkeersstroom over de Wes-
terschelde met veerschepen kunnen
opvangen. „Men holt hier immers al
tijd drie jaar achter de feiten aan..."
Hier diende ook een Zeeuws
Vlaamse mening te worden gehoord
en die werd onmiddellijk na de woor
den van mr. Bolkestein verkondigd
door zijn ambtgenoot van Hulst. „Wij
beleven het thans" aldus sprak de
heer Lockefeer somber, „dat men als
Zeeuws-Vlaming over België naar
overig Nederland moet en dat Den
Haag zelfs wijst op de wegen, die in
België daartoe aangelegd worden.
Wij zijn daarover ontstemd. De enige
mogelijkheid om Zeeuwsch-Vlaande
ren bij Nederland te trekken is een
vaste oeververbinding. Hetgeen ook
nationaal gezien dé oplossing is!"
WESTERSCHELDE
Zijdelings kwamen ook even vei-
ligheidsnroblemen ter sprake. Pre-
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
s
De gevaarlijke bocht in de rijks. M
weg by Nieuwland zal sinds m
vanmorgen (vrijdag) „af ge-
schreven" zijn. Om 11 uur zal M
de waarnemend commissaris
der koningin in Zeeland, de heer M
C. Phüipse, de nieuwe rondweg
officieel openen. De weggebrui-
kers behoeven dus geen gebruik M
meer te maken van de oude
weg-met-de-bocht, maar rijden
om Nieuw, en Sint-Joosland n
heen.
(Foto P.Z.CI
adviseur mr. H. Willemse had ge
steld, dat afsluiting nodig was
omdat op andere wijze de beveili
ging van het Deltagebied niet kan
worden bereikt. „Dat kan wel"
betoogde burgemeester A. C. Wil-
lemsen Van Yerseke. „Kijk maar
naar Waterweg en Westerschel-
de, waar de dijken verhoogd zul
len worden".
Maar ir. De Vink was het niet met
hem eens: „Als het flink stormt knij-
Mr. BOLKESTEIN
vandaag fantasie
pen we 'em nog altijd voor de dy-
ken. We willen daarom veiligheid en
primair kan die worden bereikt door
dijkverkorting, dus door afsluiting.
En wanneer de Westerschelde in het
Deltaplan betrokken zou worden, dan
wordt dit een politieke zaak en komt
de uitvoering in gevaar".
Z.L.M.-voorzitter Geuze viel hem bij:
„Het is verstandig om de Wester
schelde er buiten te laten omdat dit
oponthoud by de uitvoering zou be
tekenen. En ook ten aanzien van de
Waterweg moeten we. reëel blijven.
Sluizen zouden hier betekenen, dat
gemiddeld een schip per kwartier ge
schut zou moeten worden. De tech
nische moeilijkheden moet men hier
niet onderschatten!"
INDUSTRIE
Het volgende punt was „handel en
mdustrie" in het Deltagebied, waar
over drs. A. G. van der Veen had ge
adviseerd. Ir. De Vink wees hierbij
op het tekort aan welvaartsbronnen
in het Deltagebied. „Wil men hier be
drijven krijgen, dan moet de streek
bewoonbaar worden. Het culturele
Ir. M. DE VINK
tekort aan welvaartsbronnen
beschavingspeil, dat nu ten achter is
vergeleken bij grote plaatsen, kan na
ontsluiting wellicht worden ver
hoogd".
Prof. Groenman: „Beschikt U over
exacte maatstaven om de cultuur te
meten?"
Ir. De Vink: „Ik bedoel niet het
culturele peil der bevolking, doch de
mogelijkheden ter plaatse, dus wat er
te koop is. concerten, toneelvoorstel
lingen enz".
Drs. Van der Veen daarop ver
klaarde, dat naar zijn mening
sommige gebieden nu eenmaal de
functie hebben uitsluitend agra
risch produktiegebied te zijn „en
vergeef mij de uitdrukking
meneer de voorzitter leveran
cier van arbeidskrachten aan an
dere gebieden!"
DE DERDE WEG
De derde weg kwam ook ter sprake,
zij het dan niet in politieke zin. Wan
neer men immers de „dammen-weg"
als de eerste en de Zoomse weg als
de tweede van het Deltaplan be
schouwt, dan mag de in Zeeland zo
zeer begeerde weg over een eventuele
secundaire dam Noord-Beveland
Schouwen-Duiveland wel als de „der
de" worden betiteld.
„Wij stellen op die verbindings
weg, de nu nog ontbrekende scha
kel in het Delta-wegenstelsel bij
zonder veel prijs" verklaarde bur
gemeester Bolkestein. „Technisch
is de aanleg van die dam moge
lijk. Deze verbinding kan de grote
weg Randstad Hol' -
kust-Engeland en
rijk worden".
Maar de Rotterdammer drs. Van der
Veen zag niet zoveel in deze verbin
ding (E.T.I.-directeur Verburg inter
rumperend: Is Rotterdam soms bang
van Zeeland?"), want de Zoomse
weg zal veel belangrijker zijn althans
naar zijn mening. En als Zeeuwsch-
Vlaanderen voor zijn verbinding met
overig Nederland op deze weg via
België een aansluiting krijgt, waar
om zouden er dan bezwaren zyn Er
is toch een Benelux?
Voorzitter Kolff bleek plotseling
Zeeuw in hart en nieren: „Deze se
cundaire weg had aanstonds in het
Deltaplan opgenomen moeten wor
den en op het rijkswegenplan moeten
worden geplaatst. Het totstandko
men mag niet afhankelijk worden ge
steld van toevalligheden!"
Dat de watertoren bij een fa-
briek niet altijd een vormloos
en ïelyk bouvjsel behoeft te
s zijn, bewijst deze opname van
een watertoren by het technisch
centrum van de General Motors s
fabrieken in Warren (Michi-
gan). Het spiegelgladde, van
roestvrij staal vervaardigde ge- M
vaarte heeft een capaciteit van
ruim 100.000 litér. jp
minimumnuf
Hoogleraar Groenman viel hem bij:
„Als men met de aanleg van deze
weg wacht, komt men op de koffie.
Doe het nu!"
Drs. Ver burg wees er in een gees
tig betoogje nog op, dat gezien de
tekorten op de veerdiensten, het toch
heus wel nuchter is om een pleidooi
te leveren voor een vaste oeverver
binding.
DE KANS!
Mr. Lichtenauer sprak slechts één
maal, hij deed het dan ook boeiend.
Hij gewaagde van goede Zeeuwse
eigenschappen en noemde enkele
vooraanstaande heren uit Nederlands
historie, die allemaal in Zeeland wa
ren geboren! Zouden nu met het
Deltaplan deze Zeeuwse kwaliteiten
niet meer bestaan? Zelfs Shake-
spaere werd er door deze spreker
bijgehaald, omdat hij Portia laat zeg
gen, dat elk mens ih zijn leven één
maal de kans krijgt om tot rijkdom
te geraken. Grijpt hg die kans niet,
dan blijft hij steeds in de narigheid.
„Welnu, het Deltaplan met zijn
secundaire mogelijkheden schept
thans voor Zeeland zulk een mo
ment" zo profeteerde de Rotter
damse scheepvaartsman. Waarop
drs. Van der Veen, die in zijn
pre-advies integendeel concludeer-
de, dat het Deltaplan geen we-
zenlijke w -ziging zal brengen in
de verkcersgeografische constel
latie, droevig opmerkte: „Ik ben
wel eens eerder in mijn hemd ge
zet door de heer Lichtennauer,
maar nooit in zo'n volle zaal en
bij zulk een gezelschap
HET EIGENE
Over de bedreiging van het Zeeuw
se eigene sprak ir. Geuze: „Wij moe
ten ons er op instellen, dat wij ons
eigen karakter behouden, dat we niet
opgaan in de onbewoonbaarheid van
de Randstad Holland. Het is opmer
kelijk, dat er nu nog zoveel zelfwerk
zaamheid leeft in onze kleine ge
meenschappen. Hier zal gecombi
neerd en gecoöpereerd moeten wor
den, zowel op maatschappelijk als
geestelijk terrein. Zo goed we de
vloedgolf van de zee hebben afgesla
gen, zo goed moeten we ons teweer
stellen tegen de vloedgolf van de
vervlakking."
VISSERIJ
Ook enkele technische zaken kwa
men aan de orde, zoals zoute putten
in de Oosterschelde, de dijkvauen
door burgemeester Willemse niet ern_
stig geacht, door de heer Geuze daar
entegen wel waarna visserijbe-
langen werden behandeld. De heer
Lockefeer behalve burgemeester
van Hulst ook voorzitter van de
Stichting Zeeuwse Visserijbelangen
betreurde het. dat in de memorie
van toelichting bij de Deltawet ge
sproken werd over een „tegemoetko
ming" in de schade. Hij wees er op,
dat het Deltaplan reeds een naar
precedent kent: de vissers, die gedu
peerd zijn door de afsluiting van de
Brielse Maas, hebben op hun verzoe
ken -tot schadevergoeding nul op het
rekest gekregenDr Korringa verge
leek daarna wat tot dusver is gedaan
op wetenschappelijk terrein ten dien
ste van landbouw en veeteelt in la
boratoria en stelde daartegenover als
schrille tegenstelling het weinige dat
in dit verband voor de visserij ge
beurde. „Gelukkig komt er nu een
kentering ten goede" zo zei hij,
„maar de achterstand bij landbouw
en veeteelt is niet meer in te halen".
HET WERK VAN CAPADOSE OP NIEUWE LEEST
Allerlei nieuwe onderwijsvormen
(Van een speciale verslaggever.)
De Ned. Zondagsschool Vereniging bestaat thans 90 jaar. Capadose
vriend van Da Costa en Bilderdijk was de man, die in de vorige
eeuw zijn kinderen zo boeiend uit de Bijbel kon vertellen, dat weldra
ook een loopjongen en de kinderen van de werkster, naar zijn verha
len" kwamen luisteren. Toen hij iets publiceerde van zijn ervaringen
ontstonden er meer zulke groepjes, maar niet ieder kan een geboren
verteller zijn en zo ontstond er behoefte aan voorlichting. Om die be
hoefte te bevredigen werd in 1866 de N.Z.V. opgericht. Het is nu
een interkerkelijke organisatie met 12.000 leidsters en leiders,
die elke zondag Bijbelonderricht geven aan ongeveer 400.000 kinderen.
Daarnaast bestaan nog enkele kleinere organisaties, waarin 3 a 4000
leiders en leidsters verenigd zijn, die gezamenlijk meer dan 100.000
kinderen om zich heen verenigen.
Een der eerste daden van de jonge
vereniging was de oprichting van
een blad, „De Christelijke Familie
kring". Het gaf voorlichting aan zon
dagsschoolonderwijzers en stelde ook
problemen aan de orde als: „Het is
1 dat men het juk draagt in zijn
;d" en „Zorgt God voor de bees-
Weldra werden de eerste kin
dertraktaatjes uitgegeven en werd
een rooster verspreid. Maar van kin
derpsychologie had toen nog nooit
iemand gehoord. De vertellingen wa
ren nogal aan de prekerige kant. De
kinderziel .verd nog wel eens bewerkt
op een manier, die men tegenwoordig
niet graag meer zou toepassen. En
andersom: wee de man, die 90 jaar
geleden zou hebben geprobeerd om
kleuters in de zandbak het verhaal
van Abraham te laten uitbeelden!
Of op de zondagsschool was begon
nen met experimenten op het gebied
van poppenspel.
Tegenwoordig gebeurt dat wel. Er
zijn ook allerlei andere nieuwe vor
men van omlerwüs in de zondags
school ingevoerd. De vertellingen zyn
veelal boeiende verhalen (die natuur
lijk wel theologisch verantwoord
moeten zijn en worden geïllustreerd
met plaatjes op het flanelbord.
Vooral aan de verteltechniek wordt
grote aandacht besteed. En verder
wordt nog steeds voorlichting gege
ven in velerlei vorm.
Nu, bij de viering van haar 90-
jarig bestaan, heeft de N.Z.V. er
een soort trainingscentrum voor
leiders en leidsters bijgekregen.
Het is geopend in hetzelfde ge
bouw aan de Bloemgracht in Am
sterdam waar ook het bureau der
vereniging gevestigd is. Dat ge
bouw draagt de sporen van tien
tallen jaren zondagsschoolwerk,
want 70 jaar geleden werd het
aan de vereniging nagelaten door
een dame, die hier m het hartje
van de Jordaan al geruime tijd
in eigen huis een particulier zon
dagsschooltje voor de Jordaan-
jeugd had geleid.
Dit gebouw is geheel gemoderni
seerd. Er is nu een vergaderzaal en
ook logeergelegenheid voor circa 50
man. Hier zullen mannen en vrouwen
uit alle delen van het land opnieuw
worden getraind in en voorgelicht
over de moderne methoden van on
derwijs en zal de oude kunst van het
vertellen aan de nieuwe „lichtingen"
worden bijgebracht.
Geen defensiewerken
voorlopig op IJsland
De V.S. hebben de onderhandelin
gen met aannemingsmnatsehappyen
over alle nieuwe bouwwerken op de
Amerikaanse luchtbasis op IJsland
opgeschort.
In diplomatieke kringen ln Wash
ington werd nog als commentaar op
gemerkt, dat nu blijkbaar de gehele
toekomst van het defensiesysteem
van de Navo op en om IJsland in het
onzekere blijft tot op IJsland in juni
de verkiezingen zijn gehouden.
Overleg over Singapore
wordt niet hervat
De onderhandelingen tussen een
Britse delegatie en vertegenwoordi
gers van de kolonie Singapore over het
toekennen van onanfhankelijkheid aan
de kolonie, zullen, ondanks pogingen
van premier Marshall van Singapore
om alsnog tot een vergelijk te komen,
niet worden hervat.
SOCIALE ASPECTEN
De sociale aspecten werden als
laatste onderwerp behandeld, waar
bij prof. Groenman van verschillende
kanten werd aangevallen, omdat hij
meende, „dat er weinig zal gebeuren
door het Deltaplan". Maar hij pareer
de vlot: „Met opzet heb ik de teneur
van mijn pre-advies zo gesteld op
dat men maar eens van die overspan
nen verwachtingen moet terugke
ren!" Waarop er van Zeeuwse zyde
weer op werd gewezen, dat een naar
Rotterdams inzicht kleine ontwikke
ling naar Zeeuwse begrippen daaren
tegen bijzonder stormachtig kan zijn.
Het gaat hier immers op kleine ver
houdingen.
f kan zijn.
EINDE
Na dit uitvoerig debat, dat ruim
vier uur in beslag nam, bleken er uit
de zaal weinig vragen te zijn, terwijl
in deze weinige bovendien geen en
kel nieuw gezichtspunt werd aange
sneden. Burgemeester Kolff tenslotte
formuleerde enkele conclusies, waar
bij de voornaamste wel was. dat het
aanbeveling verdiende, dat de Ver
eniging van Nederlandse Gemeenteu
een contactraad zou instellen voor
Deltazaken, zoals destijds ook een
dergelijke instelling bestond voor het
herstel. De voorzitter van de Vereni
ging, burgemeester d'Ailly, nam in
zijn slottoespraak deze suggestie
gaarne over en zegde toe haar in het
bestuur te bespreken. Minister Alge-
ra woonde in de morgenuren een aeel
van het congres bij!
Ir. GEUZE
.veiligheid primair.
Film en televisie
In zijn memorie van antwoord aan
de Eerste Kamer gaat minister Cals
ook in op de opmerkingen gemaakt
door de Kamerleden betreffende de
verhouding film-televisie. Een aantal
leden wenste, dat alleen die films
voor televisie-uitzending in aanmer
king komen, die voor alle leeftijden
toelaatbaar worden geoordeeld. De
minister is evenwel van oordeel, dat
dit een niet strikt noodzakelijke be
perking van de programmamogelijk
heden zou zjjn.
Het is ook een centrum voor inter
nationaal werk. Van hier wordt al
lerlei zelf ontworpen materiaal
vooral handleidingen en flanelplaten
verzonden naar Indonesië. Zuid-
Afrika, West-Duitsland, Zwitserland,
Engeland, Zweden en Finland. Inter
nationaal wordt het zondagsschool-
werk overkoepeld door de „Wereld
raad voor Geestelijke Opvoeding",
die half juni een conferentie zal hou
den in dit nieuwe centrum. Deze or
ganisatie leidt o.a. mensen uit ach
tergebleven gebieden op, die dan in
hun eigen land op hun beurt weer
een net van zondagsscholen kunnen
opbouwen. Want zo is het ook ge
groeid tot wat het nu is: een leger
van 3.6 miljoen leiders en leidsters,
die, overal ter wereld, Bijbelonder
richt geven aan 40 miljoen kinderen.
Protest in vergadering
van aannemers
„Ik tart. U een uitspraak mijner
zijds aan te halen, die zou bewijzen,
dat ik, welk deel van mijn verant
woordelijkheid ook zou trachten af
te schuiven". Minister Witte zeide
dit met enige stemverheffing in een
toespraak tot de bezoekers van de
27ste jaarvergadering van de Ned.
chr. aannemers en bouwvakpatroons
bond in de Haagse dierentuin.
Het was een antwoord op een
uiting van de waarnemend bonds
voorzitter, de heer J. van Es, over het
gevoel van onbehagen in de bouwwe
reld, nu het er op lijkt of met de ver
kiezingen in zicht de regering de
verantwoordelijkheid voor de gang
van zaken in de woningbouw op het
particulier bedrijfsleven wil afschui
ven.
Minister mr. H. B. J. Witte zeide
wel te weten, hoe dit gevoel van on
behagen ontstaan is. Door mindei
juiste en onjuiste vermelding en in
terpretatie van de verdediging van
zijn begroting in de Eerste Kamer,
zijn deze praatjes in omloop reko-
men. De minister heeft zich toen ge
keerd tegen speculatiebouw. doch ze
ker niet tegen de particuliere bouw-
partoons. Meerdere malen immers
heeft hij zijn bewondering voor hun
prestaties geuit.
In de afgelopen vier jaar is alles
gedaan om het uiterste uit de bouw
nijverheid te halen. Vier jaar geleden
waren er nog duizenden werkloze
bouwvakkers en probeer nu maar
eens een bouwvakarbeider aan te
trekken, zo zeide de minister. Se
dert 1952 zijn meer bouwwerken ge
produceerd dan ooit in een andere
vierjarige periode.
De woningproduktie heeft een
steeds grotere voorrang gekregen by
de andere bouwwerken. De minister
wees in dit verband op het afremmen
van overheids- en utiliteitsbouw ten
einde de arbeidsmarkt niet verder te
overspannen. Het gebrek aan
arbeidskrachten en de nog niet vol
doende op gang zijnde industriële
bouw alsook het gebrek aan voldoen
de traditioneel bouwmateriaal (bak
steen) zyn oorzaken, dat de woning-
wordt opge-
