oxo
Koerden gaven zich na hevige
strijd over aan Iraans leger
Minister Cals: grotere vrijheid
nodig voor middelbaar onderwijs
ROXÏ ruiken
ROXY roken!
ja graag
Een
ideale
combinatie
KAPITEIN CWIKLINSKI VAART
OP VRIJ POOLS SCHIP
VRIJDAG 18 MEI 1956
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
15
Maak zo'n pakje Roxy
eens helemaal open
en snuif die heerlijke geur
van zon-doortrokken
volrijpe tabakken op.
Steek dan op en U weet
waarom steeds meer
mensen zeggen:
Prettige
Pinksterdagen
met ROXY
HET BAGDADPACT EN EEN KLEINE OORLOG
Sow jet-injecties in „strategische
ruggegraat van Klein-Azië"
Vijfduizend Djawanroedi's hebben zich dezer dagen na een gevecht
van vijf dagen in het noordwesten van Iran overgegeven. In dit ge
vecht, zo schrijft H. L. Kaster uit Teheran aan de „Frankfurter All-
gemeine Zeitung", had het Iraanse leger pantserwagens en bergartil-
lerie gebruikt. Van de rebellen zouden verscheidene honderden bij dit
gevecht zijn omgekomen. Over de verliezen van het Iraanse leger zijn
weliswaar geen bijzonderheden bekendgemaakt, maar het feit, dat in
het regeringscommuniqué de nadruk werd gelegd op de krijgstalen-
ten van de oproerige Koerdenstammen, doet vermoeden, dat de ver
liezen van het leger niet onaanzienlijk zijn geweest.
Dit vermoeden wordt bevestigd
door het feit, dat de verovering
van het versterkte dorp Angir, dat
als steunpunt van de rebellen
diende, pas na een strijd van drie
dagen mogelijk was en dat de ope
raties in totaal drie weken in be
slag namen. Dat de operatie re
sultaat opleverde, is niet in het
minst te danken aan de medewer
king van de autoriteiten in het na
burige Irak, die door de grens af
te sluiten verhinderden, dat de
Koerdische stam zich nu en dan
zou terugtrekken op Iraaks gebied.
Deze nieuwe kleine Koerdenoorlog
heeft in feite meer dan plaatselijke
betekenis: men heeft dit ook in Te
heran erkend. Voordat de shah aan
de Iraanse troepen bevel gaf, tot de
aanval over te gaan, had hij de me
ning van het staatsveiligheids-comi-
té ingewonnen, waartoe de minister
president, de minister van binnen
landse zaken en de militaire bevel
hebbers behoren.
Verboden voor ambtenaren
Het probleem van de Koerden is al
geruime tijd een onderwerp van be
spreking in de Iraanse regering ge
weest. Juist de Djawanroedi's hadden
tot in het jongste verleden de ambte
naren van de regering het betreden
van het moeilijk toegankelijke berg
achtige gebied in de noordwesthoek
van het land kunnen weigeren, nadat
het him was gelukt, om zich gedu
rende de laatste oorlog te bewapenen
en een zekere zelfstandigheid te ver
werven. Zonder twijfel waren ver
scheidene invloedrijke stamhoofden
in de weer voor de beweging voor een
„Vrij Koerdistan" die van commu
nistische kant op touw was gezet.
AI vjjf jaar geleden had het leger
getracht om in te grijpen. Generaal
Zahedi had kort na de overneming
van de regering geprobeerd, de on
houdbare toestand in het reine te
brengen, zonder dat evenwel tastba
re resultaten konden worden bereikt,
omdat de overgang van de Koerdi
sche stammen naar het naburige
Iraakse gebied niet te verhinderen
was. Pas net Pact van Bagdad heeft
in deze situatie fundamentele ver
andering gebracht.
Koerdistan, dat in feite de strate
gische ruggegraat van Klein-Azïë is,
strekt zich uit van de Russische
grens over grondgebied van Iran,
Irak en Turkije.
Daar alle drie landen lid zijn van
het Pact van Bagdad, zou men kun
nen aannemen, dat het vraagstuk
der Koerden eigenlijk maar van ge
ringe betekenis is. Al sedert tiental
len jaren heeft Rusland zich het
Koerdische verlangen van een eigen
staat eigen gemaakt.
De Koerden, wier aantal op drie
miljoen wordt geschat, zijn een mo
hammedaans volk, dat ongetwijfeld
in de Islamitische geschiedenis een
niet onbelangrijke rol heeft ge
speeld.
Het is een oud volk, waarschijn
lijk zijn de Kardoechen, waarvan
Xenophon spreekt, de Cyrtii van
Strabo. Ze zijn intelligent, maar
heerszuchtig. De trouw aan hun
hoofdmannen heeft tengevolge ge
had, dat zij bijna niet werden be
ïnvloed door de moderne ideeën,
die in het Nabije Oosten hun in
trede deden. Nog altijd noemen
zij de door hen bewoonde gebie
den Koerdistan. Hun eerste po
ging tot emancipatie ondernamen
zij m het begin van de negentien
de eeuw, toen zij opstonden tegen
de Turken, zonder evenwel succes
te hebben.
Pas tegen het eind van de eeuw
werd een Nationaal Comité van de
Koerden gevormd, waarop in 1908
een tweede volgde, dat Haifi werd
genoemd en waaruit in de eerste
wereldoorlog de Nationale Partn der
Koerden ontstond, die een zelfstan
dige Koerdische staat verlangde.
Deze eis werd weliswaar in het ver
drag van Sèvres erkend, maar het
verdrag van Lausanne uit het jaar
1923 deed 'de laatste hoop van de
Koerden in rook opgaan.
Rol van Moskou
Op 29 maart 1945 overhandigden
de gedelegeerden van de Natie der
Koerden aan de vertegenwoordigers
van de grote mogendheden in San
Francisco een memorandum, waarin
zij opnieuw onafhankelijkheid eisten.
In november van hetzelfde jaar werd
in aansluiting op een door Rusland
georganiseerd congres in Bakoe een
Koerdische nationale regering onder
voorzitterschap van de communist
Ghazi Mohammed en een Koerdisch
nationaal leger onder commando van
Mollah Moestafa gevormd.
Sedert die tijd is het vraagstuk
I Dit is de nieuwe Boeing B-52Cde
van de Koerden in een ander dag- nieuwste machine uit de reeks Boeing
licht komen te staan. De Sowjet- .Mratoforten",dte is uitgerust met
regering ontdekte het belang van ^ht Pratt Whitney-straalmotoren
deze kwestie voor de politiek in en die weldra aan de Amerikaanse
het Midden-Oosten en begon het I luchtmacht zal worden afgeleverd.
„onderdrukte" volk in bescher
ming te nemen.
De Koerden, althans een niet
onaanzienlijk deel, begonnen van
hun kant. zich voor Moskou te
interesseren, dat hun een Koerdi
sche Sowjet-republiek beloofde.
Sedertdien is de communistische
zienlyk versterkt. Zij heeft geen ge
ringe resultaten gehad, ofschoon de
Koerden in hun diverse vaderlanden
alle burgerrechten genieten.
De Iraanse generale staf onder
zoekt nu, of de rebellen contact had
den met Sowjct-instanties en van
welke aard deze betrekkingen waren.
Het onlangs in Teheran ontdekte
spïonagegeval, waarin de Russische
militaire attaché was verwikkeld,
doet vermoeden, dat de Sowjet-Unïe
wel belang zou kunnen hebben bij het
stoken van onrust, waaruit voor de
Iraanse regering nieuwe binnenland
se moeilijkheden zouden ontstaan.
Malse jonge groenten te
zamen met OXO vleesextract
....een ideale combinatie voor
'ft overheerlijke groentesoep.
Als U OXO Juliennesoep op
tafel zet, komt de geur van
verse groenten U al tege
moet en U zult er verwon
derd over zijn hoe U zó
gemakkelijk en in zó korte
tijd zo'n verrukkelijke en vol
komen natuurlijke groente
soep hebt kunnen bereiden.
Maak het U met Pinksteren
gemakkelijk en tracteer Uw
huisgenoten op OXO Julien
nesoep. De meest verwende
fijnproever zal er van smullen.
SOEPEN
„Chicken"-kippensoep, Toma
tensoep, Juliennesoep, Cham
pignonsoep. Vermicellisoep.
Aspergesoep, Bruinebonensoep
Eregast op landdag
in Eindhoven.
Zevenhonderd Polen uit geheel
Nederland en zelfs uit Duitsland
kwamen te Eindhoven bijeen, om
de Poolse nationale dag, de derde
mei, te vieren en het eeuwfeest van
Polen's grootste dichter, Adam Mic-
kiewïcz te herdenken.
Een lange stoet met vaandels
Voorop, groepen in kleurige Poolse
volksdrachten en daarachter de le
den van de verschillende plaatselijke
verenigingen, trokken 's morgens
door de Eïndhovense straten naar de
St. Trudokerk.
Na de kerkdienst begaf men zich
naar het monument van de Eindho-
vense oorlogsslachtoffers, waar de
eregast van deze landdag, kapitein
Cwiklinski, een krans legde.
Op een bijeenkomst des avonds in
de schouwburg sprak kapitein Cwik-
linski een kort woord, waarin hij de
hoop uitsprak met zijn schip, dat de
naam „Vrij Polen" draagt, de Ne
derlandse Polen eenmaal naar 'n vrij
Polen te mogen brengen.
Aan het begin van deze bijeen
komst werd een boodschap van de
Poolse aartsbisschop J. Gawlina
voorgelezen en tevens een schrijven
van de vereniging „Axel-Polen".
De „Wolna Polska"
Zoals zijn landgenoot Jozef Con
rad de schrijver van de heden
reeds klassieke zeeverhalen zo is
ook kapitein Jan Cwiklinski gebo
ren in het zuiden van Polen, ver van
de zee.
Toen hij 21 jaar werd, bezocht hij
de zeevaartschool. Twee jaar later
maakte hij op 't schoolschip „Lwow"
zijn eerste wereldreis. Daarna voer
hij onder de Franse en Poolse vlag.
In 1931 werd hij gezagvoerder van
het s.s. „Puck", een Pools koopvaar
dijschip, dat voer tussen Nederland
en Polen. In 1936 werd hij benoemd
tot gezagvoerder van 't passagiers
schip s.s. „Warszawa".
In 1940 kwam kapitein Cwiklinski
in opdracht van de Poolse regering
in Londen naar Nederland om een
nieuw in ons land gebouwd schip
over te nemen. Helaas werd hij hier
verrast door de Duitse inval. Hij
kon niet meer weg en dook onder
en wel te Amstèrdam, waar hij de
oorlogsjaren meemaakte. Het is ook
daarom niet zo zeer te verwonderen,
dat kapitein Cwiklinski vloeiend Ne
derlands spreekt.
Pas in 1946 kwam kapitein Cwik
linski weer in Engeland terug en
werd gezagvoerder van de Poolse
oceaanstomer s.s. „Batory". Als ka
pitein van dit schip verleende hij
meermalen hulp aan schepen in
nood. In 1949 bijvoorbeeld verleen
de hij hulp aan de Nederlandse
sleepboot „Stentor".
In 1953 toen hij genoeg kreeg
van het communistische juk ver
koos kapitein Jan Cwiklinski de
vrijheid. Hij kwam in de Verenigde
Staten en ontplooide al gauw 'n ac
tie voor de oprichting van een vrije
Poolse koopvaardijvloot. Hier
schreef hij ook zijn boek: „Captain
Leaves His Ship".
„Wolna Polska" betekent „Vrij
Polen" en dit is de naam van het
eerste schip van de in het begin
van dit jaar in Amerika opgerichte
vrije Poolse koopvaardijvloot „Pu
laski Transport Line", waarvan ka
pitein Jan Cwiklinski thans de ge
zagvoerder is.
Het is 'n 10.000 tons Libertyschip,
dat bemand ïs met een 38 koppen
tellende Poolse bemanning, groten
deels matrozen-vluchtelingen.
Hoewel dit schip onder een vreem
de vlag moet varen, waait er in de
mast de rederijvlag, die grote gelij
kenis vertoont niet de voormalige
Poolse koopvaardijvlag met het te
ken van het vrije en soevereine Po
len; de witte adelaar met kroon.
De bemanning draagt uniformen
die eveneens gelijk zijn aan de voor
oorlogse uniformen van de Poolse
koopvaardijvloot.
De „Wolna Polska" vervoert la
ding tussen Amerika en Europa en
de winsten zijn bestemd voor de
aankoop van nieuwe schepen, die
eveneens bemand zullen worden met
Poolse matrozen en officieren, die 't
leven in ballingschap hebben verko
zen boven het leven in slavernij in
hun eigen land.
Deze lange-ufstandsbommeiwerpers
die kunnen worden gebruikt voor de
strategische oorlogvoering, halen 'n
snelheid van ruim 700 km per uur.
Nieuwe prisma's
Van jazz tot kasteelgevecht
Joachim Ernst Behrcndt uit Baden-
Baden is in de pen geklommen om een
verhandeling te schrijven over de
jazzmuziek.'Hij richtte zich daarbij
niet alleen tot de zogenaamde jazz-
fans, maar ook tot de onwetenden
op dit gebied. Zijn „Jazzbueh", dat
zo ontstond, bevat allerlei wetens
waardigheden. De diverse stijlen in
de jazz, de beroemdheden op dit ter
rein en de „jazzsteden" worden be
handeld in het eerste, algemene ge
deelte, in het tweede gedeelte wor
den o.m. de elementen van de jazz
en de jazzinstrumenten beschreven.
Een Nederlandse vertaling (225 blz.)
is onder de titel „Jazz van New-Or
leans tot Cool" verschenen in de
Prismareeks van uitgeverij Het Spec
trum, Utrecht/Antwerpen.
„De dansende huisknecht" heet de
nieuwe detective van Ngaio Marsh,
de Nieuwzeelandse schrijfster die op
het terrein van de thrillers al een goe
de naam heeft verworven. In dit ge
val brengt een rijke vrijgezel in zijn
landhuis een zevental mensen bij el
kaar waarvan ieder minstens één van
de anderen verafschuwt. Hij doet dit,
om zijn vinend, een jonge schrijver,
aan stof te helpen voor een toneel
stuk. Spannende verwikkelingen zijn
het gevolg, waarbij voor speurders
denkwerk te over ontstaat. Dit Pris-
maboek telt 262 pagina's.
Met zijn originele geestigheid heeft
de nestor van de Schotse schrijvers
sir Compton Mackenzie (73) een nieu
we roman geschreven: „In mijn rijk
geen kampeerders". Dit relaas, dat
eveneens in de Prismareeks ver
scheen (262 blz.) betreft de strijd tus
sen de bezitter van een kasteel op de
Schotse Hooglanden en een aantal
kampeerders, die een invasie plegen
op zijn terrein. Een boek, waarin het
behalve aan humor ook niet aan ro
mantiek ontbreekt, en waarmee men
zich als kampeerder of als kas
teelheer of in welke kwaliteit da?
ook uitstekend vermaken kan.
Q Tahar Fartas el Boekharl, bijgenaamd
,de slachter", die door het Tunesische
hooggerechtshof ter dood werd veroor
deeld wegens het vermoorden van een
Tunesiche notaris te Beja, is te Soek el
Arba door ophanging terechtgesteld. De
terechtstelling werd door een grote me
nigte bijgewoond.
ANTWOORD AAN DE EERSTE KAMER
Over een jaar is ergste tekort
aan onderwijzers bij l.o. voorbij
Het is de bedoeling van minister Cals, dat in het wetsontwerp betref
fende de verlenging van de cursusduur van de H.B.S. mede wordt opge
nomen een wijziging van de voorschriften omtrent de inrichting van
het onderwijs en van die betreffende de eindexamens van de scholen
voor middelbaar en voorbereidend hoger onderwijs, opdat een grotere
vrijheid voor het onderwijs aan deze scholen wordt verkregen. Hoewel
de minister en de staatssecretaris aanvankelijk verwachtten, dat het
betreffende wetsontwerp nog in de loop van dit zittingsjaar aanhan
gig zou kunnen worden gemaakt, blijkt dit niet mogelijk. Aldus wordt
medegedeeld in de memorie van antwoord aan de Eerste Kamer over
de begroting van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen.
worden' toegepast. Hij hoopt daar
door te bereiken, dat naar de mate,
waarin de systeembouw plaats vindt,
een hoger volume zal kunnen worden
gerealiseerd, dan wanneer wijwei uit
sluitend traditioneel wordt gebouwd.
T ekorten
Het verwijt, dat de regering het
ulo-onderivijs in de steek zou laten
door niet tijdig voor een billijker sa
lariëring te zorgen, kan de minister
niet aanvaarden.
Ook de minister is er zich volledig
van bewust, dat het tekort aan do
centen een uiterst pijnlijk vraagstuk
is. De bestrijding ervan zal met alle
middelen worden voortgezet.
Wat het gewoon lager onderwijs
aangaat zal na het schooljaar 1956^-
1957 naar de mening van de minister
het ergste geleden zjjn, al ziet hij
daarbij de veel te grote klassen van
thans niet over het hoofd.
Het tekort aan bevoegde leer-
Van de noodzaak van een verla
ging van de leerlingenschaal is de
regering overtuigd. Zij is voorne
mens, zo spoedig als dit mogelijk is
hiertoe over te gaan. Het tekort
aan onderwzers en aan bouwvolu
me maakt het echter niet mogelijk
direct of op korte termijn een ver
laging van de leerlingenschaal te
realiseren.
Met alle kracht zal de minister
bij zijn ambtgenoot van wederop
bouw en volkshuisvesting op een
vergroting van het bouwvolume
voor schoolgebouwen blijven aan
dringen.
Voor zover mogelijk zal de minis
ter bevorderen, dat bij de bouw van
scholen arbeidsbesparende systemen
wijs verontrust ook de minister
ernstig. Naar zijn mening is de
enige juiste weg om aan het te
kort tegemoet te komen het be
vorderen van de toeloop van lera
ren. Tegen het afremmen van de
toevloed van leerlingen, die ge
schikt zijn voortgezet onderwijs te
volgen, heeft hij overwegend be
zwaar.
Op een soepele toepassing van de
kleuteronderwijswet is herhaaldelijk
aangedrongen en de minister heeft
in dat opzicht diverse malen duide
lijk doen uitkomen, dat een zodanig
beleid in zijn voornemen ligt. Hij wfl
echter nadrukkelijk vaststellen, dat
hij slechts daar soepelheid kan be
trachten, waar de wet een zekere
speelruimte geeft.
Kunst
De vraag, hoe afgestudeerde leer
lingen van de conservatoria enige
orkestpraktijk zouden kunnen krij
gen, heeft de aandacht van de minis
ter. Daarbij is onder meer gedacht
aan een leerlingenstelsel, zoals bijv.
bij het Overijssels Philharmonisch
orkest wordt toegepast. Het is ech
ter gebleken, dat ae aanwezigheid
van een enigszins belangrijk aantal
leerlingen een belemmering is voor
de artistieke ontwikkeling van het
orkest.
De minister meent evenwel, dat
een inschakeling van leerlingen op
beperkte schaal en met beleid uitge
voerd, geen bezwaren behoeft op te
leveren.
De minister heeft enige malen ver
klaard geen tegenstander van de
commerciële televisie te zijn, doch
terzake geen beslissing te zullen ne
men, alvorens hij overleg heeft ge
pleegd met de Tweede Kamer. Hij
stelt zich voor dit te doen, zodra hq
beschikt over het advies van de ra-
dioraad, die deze aangelegenheid
krachten bij het voortgezet onder- momenteel in studie heeft.
Concours hippique
te Bergen op Zoom
Door de west-Brabantse harddrave
rij- en concours hippique vereniging
te Bergen op Zoom wordt op 2e pink
sterdag weer een groot nationaal con
cours verreden.
Voor het concours éénspannen stam
boekmerries zijn vier inschrijvingen
binnengekomen uit het eiland Tho-
len en west-Brabant evenals voor 't
nummer concours voor eenspannen-
tuigpaarden.
Een nieuw nummer is dat van het
barrière-springen, waarvoor elf gega
digden zijn. Voor het concours ele-
rantste-rijpaard voorgereden door 'n
lame, zijn acht amazones. Voor de
jachtrit met eindloop over de renbaan
zijn er eveneens elf deelnemers, ter
wijl voor 't grote springconcours M.A.
29 ruiters en dames hebben inge
schreven. Het parcours hiervoor
wordt uitgezet door de bekende oud-
olympiade-ruiter kolonel de Bruine.
