PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT Koningin Juliana onthulde het Nederlandse nationale monument op de Dam Tweede Kamer: 32.000 woorden over Deltawet BILT VERLOST UIT SCHRIKBEWIND VAN EEN ONDERWERELD" FRANS PLAN VOOR HULP AAN ONDERONTWIKKELDE LANDEN 199e jaargang - no. 107 Dagblad uitgave van de firma Provinciale Zeeuwse Courant Directie: F. van de Velde en F. B. den Boer. Adjunct: w. de Pagter. Hoofdredacteur: W. Leertouwer. Adjunct-hoofdred.: G. A. de Kok. ABONNEMENTSPRIJS 47 cent per week; 5,85 p. kw.; fr. p. p. 6,10 per kw. Losse nummers 10 cent. WAARIN OPGENOMEN DE MIDDELBURGSE, VLISSINGSE, GOESSE, BRESKENSE COURANT EN VRIJE STEMMEN Zaterdag 5 mei 1956 ADVERTENTIEPRIJS 25 cent per mm Minimum p. advertentie it—. Ing. mededelingen driemaal tarief. Kleine advertenties (max. 8 regels) 23 cent per regel met een minimum van 1,—. „Brieven of adres Bureau v. d. Blad" 25 cent meer. Giro no. 359300 P.Z.C.. Middelburg. Bur. Vllssingen, Walstr. 58-60, telef. 2355 4 lijnen (b.g.g. 546 of 304); Middelburg, Markt 51, telef. 3841; Goes, Lange Vorststr. 63, telef. 2475 (b.g.g. 2 Oostburg, Flnlandstraat 2, telef. 16. Terneuzen. Brouwerijstraat 2: Zterlkzee N Bogerdstraat 24. telef. 26. „AARDE, DOOR HET OFFER GEWIJD" Onder een strakblauwe hemel op de mooiste dag, die 1956 tot dusverre heeft gehad, is vrijdagmiddag op de Dam te Amsterdam Nederlands nationale mo nument onthuld. Om 22 minuten over twee trok H.M. de Koningin voor haar zetel op het platform het touw los, dat over de brede trappen naar het monument gelegd was en waaraan om de zuil en de beeldengroepen heen de plastic doeken waren bevestigd. „Zoek troost hier Nederland", zo declameerde en kele minuten later mevr. Charlotte Kohier, die een zaam de treden opgeschreden was en vlak voor de 22 meter hoge zuil een gedicht van Martinus Nijhoff voor droeg. En bijna voelbaar was de plechtige trots, die in ve le duizenden harten van de op de Dam verzamelde menigte moet zijn opgestegen, toen burgemeester Arn. J. d'Ailly met één schone volzin voor Amsterdam het nieuwe monument aanvaardde: „Vervuld van trots op dit schone monument, dat door de samenwerking van alle ingezetenen van uw rijk, majesteit, is tot stand gebracht, verklaar ik als burgemeester van de hoofdstad, ten aanhore van het gehele volk, dat Amsterdam, zich bewust van zijn ver antwoordelijkheid voor dit symbool van onze strijd in de jaren 19401945, de zorg voor dit gedenkteken op zich neemt, ten eeuwigen dage". 99 Prinsessen Irene, Margriet en Marijke bij de plechtigheid Het historische moment der onthulling, waarmede de eeuwenoude Dam een volkomen nieuw gelaat gekregen heeft, werd behalve door Koningin Juliana ook door Prins Bernhard en de drie prinsessen Irene, Margriet en Marijke bijgewoond. Met het koninklijk gevolg arriveerde de Oranjefamilie om vijf minuten voor twee per auto op de voor het verkeer reeds uren te voren geheel afgesloten Dam. Onze vorstin droeg een zwarte talleur met een witte hoed, de prins was gekleed in het tenue van luitenant-generaal van de Iionïnkljjke landmacht, de jongste twee prinsessen waren ln het grijs gekleed en Prinses Irene verscheen ln een vlot black watch kostuum met een klein hoedje in dezelfde geblokte kleuren. Links en rechts van het gedenkteken waren tijdelijke tribunes aange bracht voor 1200 genodigden. Onder hen bevonden zich de voorzitters van Eerste en Tweede Kamer, de ministers, de commissarissen der koningin, de burgemeesters van ale provinciale hoofdsteden en een bijzonder uitge breide vertegenwoordiging van alle vormen van verzetsorganisaties. Schuin voor het monument was het platvorm voor de koninklijke familie gebouwd. Links en rechts van de ko ninklijke gasten hadden behalve mi nister-president dr. W. Drees, leden van de nationale en van de plaatselij ke monumentencommissie een zit plaats gekregen. Bovendien waren daar de weduwe van de enkele maan den geleden overleden schepper der beeldhouwwerken, mevr. G. J. A. Raedecker-ten Herkei, en haar zoon J. W. Raedecker, die jarenlang met zijn vader samenwerkte en die de laatste hand aan het monument heeft gelegd, aanwezig. Ook zag men er dr. J. J. P. Oud, de architect, die naast wijlen John Raedecker bij het ont werpen van het gedenkteken de voor naamste rol heeft gespeeld en tenslot te de dichter A. Roland Holst. Hij schreef de tekstachter de zuil op de ronde urnenbewaarplaatsge grift: immer, van erts tot arend, was enig schepsel vrij onder de zon, noch de zon zélve, noch de gesternten. Maar geest brak wet en stélde op de t bres de mens. Uit die steling daalden de ontelbare», Duch tend zijn hoge blik deinsden hun zwermen binnen de wet terug en wer den volken en stonden elkander naar het leven: onder nachtgewolkten ver ward treurspel, dat xoereld heet. Sindsdien werd geen mens vrij dan ontboden van boven zijn dak, geen volk dan beheerst van boven zijn to rens. Blijve dat ons bij, verlost als vAj werden uit het schrikbewind van een onderwereld. Niet onbeheerst, doch enkel beheerst van boven de wereld blijft vrijheid ons deel". Vijf minuten na de aankomst van de koninklijke familie weer klonk aan het andere einde van de Dam, bij de Nieuwe Kerk, ge- IfÉlip Wel even moeilijk voor prinses Marijke Ruim drie kwartier duurde m p de plechtigheid. Er schreed 'n stoet jongens en meisjes naar voren, er werden twee rede- voeringen uitgesproken en voor de kleine, 9-jarige prinses Ma- rijke was het toch wel wat p moeilijk om voortdurend stil in haar stoel naast haar oudere p zus Irene te zitten, zelfs al mocht ze met geregelde tus- senpozen opstaan, wanneer de plechtigheid weer een hoogte- punt bereikte en met de lands- vrouwe alle aanwezigen op de tribunes oprezen. Maar het zitten duurde lan- ger en het kindergeduld, zelfs p van een prinses, is niet onbe- grensd. Prinses Marijke be- p fon haar teentjes omhoog te rekken en in de stoel heen en p weer te schuiven. Honderden aanwezigen, zo het hun tenmin- ste opviel, zagen geamuseerd toe, toen prinses Irene zich eee naar haar jongste zusje boog met een vermaning, die onge- veer geluid moet hebben: „houd je beentjes stil en netjes naast elkaar", want als bij tover- slag ging de kleine Marijke onmiddelijk keurig zitten. lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll dekt tromgeroffel, terwijl pijpers, evenals de tamboers van de Am sterdamse politiekapel, op hun in strumenten bliezen. Uiterst lang zaam schreed daarna 'n lange stoet van jongens en meisjes, midden over de Dam, tussen dikke rijen publiek door, naar het monument. Het waren 12 delegaties van vier jonge mensen, allen wezen of half- wezen, die één of beide ouders in de Oorlog hebben verloren. Uit ie dere provincie droegen zij op klei ne baartjes de 11 urnen met aarde der fusilladeplaatsen met zich, tel kens twee jongens en twee meis jes uit één van onze provincies. Uit Zeeland waren mevr. Franke- Verhulst (leidster) en de kinderen Mia Westdyk, E. van de Velde, Cor nells Jonker en Rietje van der Heil, INDONESISCHE URN. De 12e delegatie droeg de iets gro tere en in tegenstelling tot de overi ge van donker hout vervaardigde In donesische urn met aarde van de erevelden uit Indonesië. Terwijl de tamboers met hun zwart omfloerste trommen en de pijpers zich schuin achter 't monument opstelden, tilden achter de zuil arbeiders van de ge meente de urnen uit de baartjes en plaatsten deze in de nissen van de grote ronde bewaarplaats, waar ze nu een definitieve plaats hebben ge kregen. Op die ronde hoge muur staat, juist als vroeger in het voorlo pig monument, te lezen: „aarde, door het offer gewijd, samengebracht uit gans het land, teken tot in verren tijd van heugenis en vasten band", een tekst van prof. dr. N. A. Donkersloot. (Vervolg op pag. 3) Hoge commissariaat thans ambassade. Officiële mededeling aan Djakarta De Nederlandse waarnemende ho ge commissaris in Djakarta, de heer H. Hagenaar, heeft de secretaris-ge neraal van het Indonesische ministe rie van buitenlandse zaken, dr. Soe- bandrio, op de hoogte gesteld van het besluit van de Nederlandse regering de status van de Nederlandse diplo matieke vertegenwoordiging in Dja karta te wijzigen in die van een am bassade. De heer Hagenaar is be noemd tot tijdelijk zaakgelastigde. Tegelijkertijd hebben de zes com missariaten van het koninkrijk der Nederlanden in Bandoeng, Semarang Soerabaja, Makassar, Bandjermasin en Medan de status gekregen van normale consulaten. De woordvoerder van het Indone sische ministerie van buitenlandse za ken, Soewito Koesoemowidagdo, heeft tegenover journalisten verklaard, dat de wijze, waarop Nederland de Indonesische regering op de hoogte had gesteld van het besluit de diplo matieke vertegenwoordiging in Dja karta te wijzigen, „in strijd is met het diplomatieke gebruik". ONTWERP VAN PINEAU Via Verenigde Naties. Frankrijk heeft, bij monde van de ontwerper Pineau in de Xavo-con- ferentie een gedetailleerd plan voor gesteld voor een nieuw wereld-eco nomisch ontwikkelings-agentschap der V.N. om zowel de Amerikaanse als de Russische hulp naar de onder ontwikkelde landen te doen vloeien. Pineau zette uiteen, dat het de be doeling is de hulpverlening doeltref fender te maken en bestaande pro gramma's aan te vullen. Volgens het plan zullen de Verenigde Staten de meeste bijdragen leveren. Het plan zal tegen 1958 in volle uitvoering moeten zijn. Pineau verklaarde, dat de onder ontwikkelde landen niet het idee mogen krijgen, dat de hulp een mid del is om druk uit te oefenen. Dat is een van de grondprincipes van 't plan. Pineau zeide voorts, dat zijn plan voorziet in een „driehoekige hulp verlening". Het ene land levert het geld of de materialen en het andere maakt er afgewerkte produkten voor het begunstigde land van. De Nederlandse minister Beyen heeft enige twijfel geuit aan de wen selijkheid van zulk een verstrekkend plan. John Foster Dulles heeft de At lantische raad verzocht een speciaal comité van ministers te benoemen dat met spoed alle leden-landen moet raadplegen over de toekomstige ac tiviteit van de NAVO op niet-mili- tair gebied. Komende herfst zou dit comité, dat uit twee of drie ministers van buitenlandse zaken zou moeten be staan, aan de Atlantische raad ver slag moeten uitbrengen. Dulles zei dat de westelijke naties nu een tienjarenplan voor economisch herstel en collectieve beveiliging hebben voltooid. Thans was een plan voor de volgende tien jaar nodig. dienstplicht goed De Westduitse Bondsdag heeft vrijdag in eerste lezing zijn goedkeuring ge hecht aan een wetsontwerp van de re gering om een dienstplichtperiode van 18 maanden in te voeren. De Bondsraad had reeds eerder be sloten dat 12 maanden onvoldoende is. Noorse vissers door Russen opgebracht Vijf Noorse vissersschepen zijn voor de kust bij Moermansk door Russische marinevaartuigen aangehouden en op gebracht omdat zij in Russische wa teren hebben gevist. Overgrote meerderheid is voor afsluiting HET VOORLOPIG VERSLAG van de Tweede Kamer op het ont- werp-Deltawet is verschenen! De rapporteurs, die d*t verslag heb ben samengesteld, delen in de aan hef mede, dat zij „naar een zekere beperking hebben gestreefd". Dit streven evenwel heeft hun niet ver hinderd een omvangrijk stuk sa men te stellen, dat naar schatting ruim twee-en-dertig-duizend woor- dun telt! Het is met dit geschrift zoals met vrijwel alle „voorlopige verslagen": men treft er uitvoeri ge beschouwingen en vele vragen in aan, zonder dat nieuwe elementen worden aageroerd. Voor dit nieuws zal men moeten wachten totdat deminister zijn memorie van antwoord op dit verslag klaar heeft en het ziet er naar uit, dat daarmee geruime tijd gemoeid zal zijn. Overigens blijkt uit dit verslag, dat vrijwel de hele Tweede Kamer het Delta-wetsontwerp met grote instemming heeft begroet. Er staat letterlijk de volgende zinsnede in het verslag: „Vrijwel algemeen kon men zich met de lioofdstrek- king van het wetsontwerp vereni gen. Op gronc. van de interimadvie zen van de Deltacommissie en van de uitvoerige uiteenzetting in de memorie van toelichting was men van oordeel, dat terecht gekozen is vóór de afsluiting van de zee-armen boven verhoging en versterking van de bestaande hoogwaterkerin- gen langs die zee-armen, al brengt ook de gekozen oplossing ongetwij feld tal van bezwaren mee. Nu de keuze gevallen is op de afsluiting, is het Deltaplan een nationale zaak geworden en het lijdt geen twijfel, of het Nederlandse volk zal bereid zijn tot het dragen van de offers, die de uitvoering van deze gigan tische werken zal vergen". Na deze opmerking, waaruit mag worden geconcludeerd, dat de over grote meerderheid van de Tweede Kamer voor afsluiting van de zeega ten is, komen enkele opmerkingen, waaruit de twijfel van de minder heid spreekt. Verscheidene leden wij zen er namelijk op, dat het gehele plan een uitermate technisch karak ter draagt en dat daarvoor vrijwel uitsluitend door bij uitstek deskun digen een gefundeerd oordeel kan worden uitgesproken. Daarom wen sen deze kamerleden nogmaals een duidelijke uiteenzetting, warom af sluiting het beste is. Bovendien wa ren enkele leden er niet van over tuigd, dat de keuze voor afsluiting de juiste is. Immers: de gebieden langs Waterweg en Westerschelde kunnen ook beveiligd worden door dijkver hoging, waarom dus ook niet de dij ken langs de Oosterschelde ver hoogd Eén lid is zeifs niet tevreden met de adviezen van de Deltacom missie en vraagt een contra-rapport van deskundigen 'v;ten de rijkswa terstaat. Vanzeli'sprekenu Komen ook com missies in dit voorlopig verslag om de hoek kijken: eenstemmig is men van oordeel, dat een vaste kamer commissie voor het Deltaplan nodig is, verder stellen vele leden de vraag of instelling van een breed samen gestelde Deltaraad niet moet worden overwogen. Dit laaste achtten ver scheidene leden temeer wenselijk om dat de regering tot dusverre blijkbaar weinig aandacht heeft voor de so ciologische gevolgen van de Delta werken. Zou het geen aanbeveling verdienen om ter bestudering van de vele problemen op dit terrein een So- Deltagebied in te stellen? ciaal-Economische Raad voor het Sommingen leden vreesden, dat het vragen van advies aan de raad voor de waterstaat zoals de regering zich dat voorstelt tot veel ver traging aanleiding zal kunnen geven. Wellicht zou bij de raad voor de wa terstaat één speciale commissie van Kan Saaftinge niet worden ingepolderd? advies kunnen worden ingesteld, die dan de bureaucratische rompslomp met vele vaste commissies overbodig zou maken. Zulk een commissie zou veelzijdig moeten worden samenge steld en haar adviezen zouden open baar moeten zijn. Er zouden ook ver tegenwoordigers van de boeren- en arbeidersbeweging in moeten worden ongooomen TIJDSDUUR Ut tijdsduur, die de Deltawerken zullen vergen, is eveneens een aange legenheid, die de kamerleden ter har te is gegaan: hoe komt de rijkswater staat aan de schatting van 2025 iaar? Men hoort, eveneens van des kundige zijde, wel eens belangrijk kortere ramingen. Z"n die technisch mogelijk De bewoners, van het Del tagebied bljj\en in gevaar verkeren, zolang de afsluitingen niet voltooid zyn! Belangrijk is voorts het overleg met België. Vele leden meenden, dat het onjuist zou zijn om van de stelling uit te gaan, dat onze Bel gische buren niets te maken heb ben met wat wij op eigen erf uit voeren. Daarom wordt ingestemd met een voortdurend overleg tus sen de beide regeringen omdat al léén op deze wijze kan worden ver wacht, dat van Belgische zijde re delijk op de Deltaplannen wordt ge reageerd. Het had deze leden ver heugd, dat reeds over een aantal regelingen ten behoeve van de zoet watervoorziening van de ingepol derde Braakman een gemeenschap pelijk overleg tot voor beide par tijen aanvaardbare resultaten heeft geleid. Kan een dergelijk overleg ook niet worden bereikt over de inpolde ring van het verdronken land van Saeftinge! Heeeft de regering hier voor reeds een plan gereed? Be staan er Belgische bezwaren, zo ja, welke, en in hoeverre kan hier mede op redelijke wijze rekening worden gehouden Vanzelfsprekend wordt in dit voor lopig verslag uitvoerig ingegaan op allerlei detailkwesties: waarom kan de Westerschelde niet dicht, hoe is het met de zoetwatervoorziening, landaanwinning, oester- en mossel teelt, verkeer, Drie-Eilandenplan, ad ministratieve voorzieningen enz. Voor verdere bijzonderheden uit het verslag verwijzen wij naar pag. 10. Een overzicht van de Dam en Q het Nationaal Monument waar- van de centrale vrouwenfiguur M z] juist vrij komt, nadat HM. de Koningin aan een koord had H getrokken. iliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii Mevr. Jungschlager in ons land terug. Met het lynvliegtuig uit Djakarta is vrijdagavond om kwart voor ne gen mevrouw G. Jungschlager Geurkens in ons land teruggekeerd. Overeenkomstig haar wens is aan haar aankomst verder geen aan dacht besteed. KORTE PREDIKATIE BEVRIJDINGSDAG 2 Cor. 1:10 Die ons uit zo grote dood verlost heeft en zal verlos sen. Vandaag herdenken wij onze natio nale bevrijding. Herinneringen leven op aan tirannie en gewéld, bedreiging en willekeur, aan zoveel, dat ons ge pijnigd heeft, lichamelijk en geeste lijk. Ook aan eigen tekortkomingen, vrees, overschatting of klein geloof f Inzonderheid gaan onze gedachten terug naar hen, die vielen als slacht offer in de oorlog en in het verzet. Zij hebben de hoogste tol voor de be vrijding betaald: hun dierbaar bloed. Hun naaste betrekkingen gevoelen nóg in dit verlies een diepe wond. Breder gezien, geldt de bevrijding echter niet alleen ons volk, maar ook andere naties, zelfs het Duitse volk, dat voor een groot deel verlost werd van een ondraaglijke terreur. Maar meer nog naar de diepte ge peild, kwam de bevrijding, hoezeer er ook voor gestreden en geleden is, niet uit de handen van mensen. Aan de demonie is een halt toegeroepen door GoC. Hij alleen kon aan de mas sa-slachting en de enorme chaos een eind maken en heeft het ook willen doen. Daarom hebben wij de bevrij ding ook als een wonder beleefd. Ge herinnert u zéker toch nog als de dag van gisteren dc grote ver-won- der-ing f Met deze herinnering is de roeping gegeven, dat wij het anders zouden doen, door een nieuw begin. Zo was ook de stemming en de ernstige wil. Veel wérd ook anders en beter, maar niet zo, als ivij hoopten en onszelf be loofden. Is het weer niet bezig scheef te groeien, omdat wij het mysterie der betvijdingGods hand, dreigen te vergeten en hardleers weer onszelf, onze groep, kerk of partij, in zijn plaats stellen? Die o?is verlost heeft uit zo grote dood en zal verlossen. In dit laatste spreekt nog zyn trouw en geduld met ons. Ook een belofte. Hij doet ons niet naa ronze ondankbaarheid. Zullen wij Hem- mogen vergeten Dan zullen wy ons door Zyn Geest laten leiden, zo als deze in Christus tot ons gekomen is. Geestelijk worden wij dan bevrijd van eigen tirannie en in onze nationale zullen loij dan ook onze persoonlijke bevrijding vieren tot heil der gemeen schap en in dank aan Godvoor wat Hij gedaan heeft in het verleden en nog met en in ons, voor en door ons, toil doen in de toekomst. Goes. A. TV. M. Odé. DE VERWACHT... WEINIG VERANDERING. Droog en over het algemeen zon nig weer met weinig wind. Aan de kust plaatselijk mistbanken bij wind int zee. Dezelfde temperaturen of iets hogere. ZON EN HAAN o mei Zon op 5.03 onder 20.15 Maan op 2.57 onder 15.37 7 mei Zon op 5.01 onder 20.17 Maar. op 3.17 onder 16.50

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1956 | | pagina 1