Zweden hadden beter resultaat
verwacht in zaak-Wallenberg
Italianen verfilmen „Sil de strandjutter"
GESPREK MET MINISTER STAF
OVER ZONDAG EN MILITAIREN
NEDERLANDSE JAZZVOCALISTE
DOOR AMERIKANEN ONTDEKT
DONDERDAG 12 APRIL 1956
PROVINCIALE ZEEOW8E COURANT
WAAROM WERD NIET GEPROTESTEERD
Erlander overhandigde aan de
Russen een uitvoerig dossier
(Van onze correspondent in Stockholm)
Tijdens de besprekingen welke enige tijd geleden te Moskou heb
ben plaatsgevonden tussen de Zweedse minister-president Erlander
en de Sowjet-Russische regering werd van Zweedse zijde de vraag
naar voren gebracht of de Sowjet-Unie bereid was mede te werken
aan de repatriëring van de nu elf jaar geleden in Rusland verdwenen
Zweedse diplomaat Raoul Wallenberg. De vage en onduidelijke ma
nier waarop deze vraag werd gesteld èn beantwoord „als-ie in
Rusland is, zullen we hem zeker naar huis sturen" heeft bij velen
in Zweden verwondering en ontevredenheid gewekt. Men had in ieder
geval voor wat betreft het „geval-WalIenberg" mèèr resultaat ver
wacht van deze ZweedsRussische ontmoeting „op hoog niveau" en
men had er zeker op gerekend dat minister Erlander veel krachtiger
pogingen in het werk zou stellen om zijn beproefde landgenoot vrij
te krijgen-
Raoul Wallenberg, zoon van een
vooraanstaande Stockholmse ban
kiersfamilie, bekleedde tijdens de
laatste wereldoorlog de functie van
secretaris aan de Zweedse legatie
te Boedapest. In zijn kwaliteit als
vertegenwoordiger van een neu
traal land en waarschijnlijk ook
omdat de Zweedse legatie de belan
gen van Sow jet-Rusland in nazi-
Hongarije behartigde, scheen het
dat hij grote invloed had op de
toenmalige plaatselijke autoritei
ten. Hij slaagde er tenminste in om
onder het oog van de Duitse en
Hongaarse nazi's meer dan tien
duizend Joden het leven te redden
door hen eenvoudig onder bescher
ming te stellen van de Zweedse
staat.
In de onmiddellijke omgeving van
z'n legatie had hg de beschikking ge
kregen over een dertigtal huizen,
waarin hij al deze mensen onder
bracht. Voorts zorgde hij voor de no
dige levensmiddelen en kleding en
voor Zweedse „Ausweise". Om te
voorkomen dat het nazi-gepeupel de
Joden in hun woning zouden komen
lastig vallen liet hij op „zijn" huizen
een groot Zweeds wapen aanbrengen,
daarmee demonstrerend dat het hier
neutraal, Zweeds grondgebied betrof.
Toén omstreeks de jaarwisseling
'44'45 Boedapest werd bezet door
het Rode Lger, bracht Wallenberg
een bezoek aan de Russische stads-
commandant om zich voor te stellen
als Zweeds chargé d'affaires en als
waarnemer der Russische belangen
in Hongarije. Wat er tijdens dit be
zoek is voorgevallen en besproken
weet nemand, maar in ieder geval
kwam Wallenberg niet eerder terug
dan na vier dagen. Het enige wat hij
op de Zweedse legatie vertelde was
dat hij zich moest melden op het
Russische hoofdkwartier in Debre
cen. Hij vertrok daarheen op de ze
ventiende januari 1945 en men heeft
hem sindsdien niet meer gezien, al
thans niet meer in de vrije wereld.
Officiële Russische bevestigingen
dat Wallenberg zich in Rusland be
vond, gevoegd by de talrijke getui
genverklaringen vormden voor de
Zweedse regering voldoende mate
riaal om een alleszins bevoegd pro
test te laten horen tegen de onrecht
matige vrijheidsberoving van een
harer diplomaten. Een dergelijk pro.
test werd echter nooit geuit.
Hoge verwachtingen
Toen minister-president Erlander
vertrok voor zijn bezoek aan Mos
kou, verklaarde hij óók de kwestie
Wallenberg met de Sowjetleiders te
zullen bespreken. Deze belofte wek
te in Zweden hoge verwachtingen, te
meer daar men vermoedde dat het
Kremlin in 't kader van z'n glimlach-
offensief zeker wel met de nodige
aandragen. Er is van het geval Wal-
PREMIER ERLANDER.
onaangenaam geval
„vriendschapsbewijzen" zou komen
lenberg echter niet veel terecht ge
komen in Moskou. Of men het nu te
druk had met de besprekingen over
neutraliteit of over de uitbreiding
van de culturele contacten. We we
ten het niet; maar in elk géval
schijnt het dat de geest van de con
ferentie zó vriendschappelijk is ge
weest dat men over een onaange
naam geval als dat van Wallenberg
liefst maar zo weinig mogelijk heeft
willen spreken.
Misschien wel om de Russen het
„zoeken" naar Wallenberg te verge
makkelijken, heeft minister Erlan
der hen in elk geval een dossier aan
geboden .waarin alle gegevens, be
wijsstukken en getuigenverklarin
gen omtrent de verblijfplaats van
Wallenberg zijn verzameld en tijdens
een persconferentie deelde de minis
ter mede dat hij na de ontmoeting
met de Russische regering alle hoop
heeft dat Wallenberg terug zal ko
men.
Een vrijgave van Wallenberg is niet
uitgesloten, maar als de tekenen niet
bedriegen willen de Russen toch nog
even daarmee wachten tot zich een
propagandistisch-juister moment
Voordoet.
Onbegrijpelijk blijft echter de hou_
ding van ^de Zweedse regering, dié
gelaten toeziet dat een Zweeds diplo
maat, een redder van duizenden Jo
den, nu al elf jaar lang in Rusland
wordt vastgehouden, en wie weet on
der welke omstandigheden.
Revolverschoten knalden
op een voetbalveld
Twee toeschouwers werden ernstig
;ewond een door messteken en een
oor revolverschoten twintig per
sonen liepen kneuzingen op tijdens
een massale vechtpartij op een voet
balveld in de buurt van Bari (Italië).
Er werd daar een wedstrijd voor een
van de lagere afdelingen gespeeld.
Toen het plaatselijke elftal van
Carmiano met 20 voor stond wer
den de talrijke supporters van de te-
ge'npartn, die waren meegekomen,
woedend over een beslissing van de
scheidsrechter. Zy koelden hun woe
de op de aanhangers van de thuisclub
waarbij van alle mogelijke wapenen,
tot een revolver toe, gebruik werd
gemaakt. De politie slaagde er pas
na verscheidene vergeefse pogingen
in, de orde enigszins te herstellen met
behulp van traangasbommen.
De toestand van de twee érnstig
gewonden is zorgwekkend.
INTERKERKELIJKE DELEGATIE OP AUDIËNTIE
Verbetering van toestand
wordt overwogen
De minister van Oorlog, ir. C. Staf,
heeft een delegatie van kerkelijke
groeperingen en van de Ned. Chris
ten Onderofficieren Vereniging ont
vangen om over de onderwerpen:
„Reizen op zondag, oefeningen op
zondag in internationaal verband en
het eafetaria-sy teem in de kazer
nes" spreken.
Deze audiëntie was aangevraagd
op grond van een in eind 1954 ver
schenen memorandum van de N. C.
O. O. V. inzake de christelijke le
vensstijl in de militaire dienst no
pens genoemde onderwerpen.
De delegatie heeft bij de minister,
aldus mededeling van enige leden,
strek aangedrongen om aan bestaan
de bezwaren tegemoet te komen,
temeer, waar deze bezwaren ook le
ven in het leger. De delegatie be
toogde, dat haars inziens het God
delijk gebod zondag
zondagsrust eist, welk gebod ook
geldt voor de overheid, die als die
naresse Gods dit gebod heeft voor
te staan, naleving ervan bevorderen
moeto en het voorbeeld heeft te ge
ven.
Ook ten aanzien van het cafetaria
systeem werden bezwaren geuit, om
dat door dit systeem met gepaste
eerbied en stilte voor en na de maal
tijd bidden en danken niet mogelyk
is.
Volgens mededeling der delegatie
leden toonde minister Staf groot be
grip voor het standpunt van de de
legatie en zegde toe maatregelen te
overwegen, die tot verdere verbete
ring kunnen leiden. De minister
bleek voorts bereid, zo mogelijk
maatregelen te nemen ter verbete
ring van de verlofregeling van recru-
ten in de opleidingstyd.
De delegatie werd gevormd door
ds. D. Henstra van Oud Beverland
namens de Chr. Gereformeerde Ker
ken, burgemeester D. Kodde van
Een ongewoon beeld va president
Eisenhower: vervaardigd van rood
kersen', mt stelt het de president voor
tijdens het golfen.
De maker van het fraaie werkstuk is
Carl Hallsthammar uit Chicago.
Stem van bedrijfsleven
bij ziekenfondsoverleg?
Minister Suurhoff is er vóór
In zijn memorie van antwoord aan
de Eerste Kamer over de begroting
van het departement van Sociale Za.
ken en Volksgezondheid zegt minis
ter Suurhoff, verheugd te zijn over
het feit, dat verscheidene leden be
grip hadden voor de moeilijkheden,
ne.Ke zich bij «Ie vcnr.i -rei i p van
een ook naar het oordeel van de mi
nister noodzakelijke vervanging
van het ziekenfondsenbesluit voor
doen. Omtrent de aanwezigheid van
vertegenwoordigers van het bedrijfs
leven bij de onderhandelingen tussen
fondsen en medewerkers vindt over
leg plaats. Het zal de minister ver
heugen, indien dit tot resultaat leidt
voordat een wet inzake het zieken-
fondswezen tot stand komt.
Rechtstreekse invloed terzake kan
de minister bij de huidige wettelijke
voorschriften niet uitoefenen.
Bij de voorbereiding van een wet
telijke regeling van het ziekenfonds
wezen wil de minister gaarne over
wegen, of hij ook aan de centrale
raad voor de volksgezondheid advies
zal vragen, zij het dan, dat dit ad
vies tot bepaalde vraagstukken be
perkt zou kunnen blijven.
De voortdurende stijging van de
premie voor de vrijwillige zieken
fondsverzekering vervult ook de mi
nister met zorg. Een premiereductie-
regeling, waarvoor ook dit jaar gel
den op de begroting zijn uitgetrok
ken, komt juist de minst draag
krachtige bevolkingsgroepen in de
premie tegemoet. De stijging van de
premie, welke zich overigens ook bij
de verrich*e verzekering voor iet, i
onder andere een "evolg van de ver-
betérde honorering der medewerkers
en van de stijging van de kosten
van ziekenhuisverpleging.
Kleurentelevisieprogramma
in Eindhoven vertoond
Her eerst in Nederland.
Gistermiddag omstreeks vier uur
is het eerste Nederlandse kleurentele
visieprogramma de ether ingegaan.
Het was een uitzending, bestemd voor
dc gedelegeerden van de C.C.I.R een
internationaal raadgevend lichaam
dat de verschillende systemen van
kleurentelevisie-overdracht en -ont
vangst bestudeert om te zijner tijd
tot een standaardisatie daarvan te
kunnen adviseren. Hiertoe uitgeno
digd door de Nederlandse delegatie,
hebben de afgevaardigden van de C.
C.I.R., die behalve uit verschillende
Westeuropese landen, onder andere
ook uit de Verenigde Staten, Japan
en de Sowjet-Unie afkomstig zijn,
gisteren bij Philips te Eindhoven ver
schillende systemen van overdracht
en ontvangst bestudeerd. Daarby
werden ook kleurentelevisiebeelden
vertoond van een formaat 2,5 bij 3
meter, zoals de afgevaardigden voor
dien tijdens hun bezoeken aan de Ver
enigde Staten, Frankrijk en Enge
land nog niet hadden gezien.
RITA REYS HAD SUCCES
Optreden voor televisie en Columbia
(Van een speciale verslaggever)
Zaterdagavond stapt jazz-vocaliste Rita Reys, in gezelschap van
haar echtgenoot Wessel Heken, Neerlands top-slagwerker in het mo
derne jazz-idioom, en radio-kleinkunstenaar Jules de Korte en zijn
echtgenote, in het K.L.M -lijntoestel naar New-York.. Vierentwintig
uur eerder ging wereldkampioen goochelen Fred Kaps hen al voor.
Op dinsdag 17 april zullen al deze Nederlandse beroemdheden elkaar
in New-York ontmoeten tijdens de „Holland Night", van de Overseas
Press Club, die wordt georganiseerd voor de in de Verenigde Staten
werkzame Amerikaanse en buitenlandse journalisten.
Zoutelande namens de Gereformeer
de Gemeenten (synodaal), de heef-J.
Vermeulen Hzn. uit Alblasserdam
namens de Gereformeerde Gemeen
ten in Nederland, de heer J. Vogel
uit Alblasserdam namens de Oud-Ge
reformeerde Gemeenten in Neder
land, de heer J. van Prooyen uit Ede
namens de Ned. Ver. tót Bevorde
ring der Zondagsrust en Zondags
heiliging en de adj. onderofficier J.
Zegers, hoofdbestuurslid van de N.
C. O. O. V. uit Rijswijk.
De delegatie trad mede namens
de Gereformeerde Bond in de Ned.
Herv. Kerk op.
Voordat men audiëntie aanvroeg,
hebben de afgevaardigden der groe
pen zich uitvoerig tijdens een ver
gadering te Rotterdam beraden.
Voor mevr. Ilcken-Reys (31), is dit
eerste optreden in Amerika de ver
wezenlijking van een lang gekoester
de wensdroom. In Europa heeft ze na
jaren hard werken de top bereikt.
Zweden riep haar in 1953 reeds uit
tot „female jazz-vocaliste number
one", Nederlandse jazz-fans, die aan
vankelijk nog wat reserve in acht
hadden genomen tegenover haar zo
aparte stijl, volgden in 1954 en 1955
dit illustere voorbeeld. En daarmee
had ze dan in feite op dit zo speciale
terrein, zeg maar onbedreigd, de top
bereikt. Slechts Amerika, geboorte
land van dit zeer speciale genre mu
ziek, biedt haar nog vergely'kingsmo-
gelijkheden.
Het is duidelijk, dat haar Ame
rikaanse reputatie niet gevestigd
kan worden alleen met haar twin
tig minuten optreden in het ,.Hol-
land-Night"-program. Nee, het be
zoek aan Amerika zal minstens 'n
maand duren. Want achter de uit
nodiging om op te treden voor de
„Overseas Press Club" staat een
reus van een Amerikaan: George
Avakian. de sterren-zoeker voor
de«Columbia grammofoonplatenin
dustrie.
Hij heeft Rita horen zingen in
..Sheherezade", dc Amsterdamse
nachtclub, waarmee Wessel Heken en
zijn combo-sextet een langdurige ver
bintenis hadden. En toen Rita en
Wessel kortelings in Engeland optra
den voor Britse en Amerikaanse mi
litairen, bereikte hun 't telegram om
met spoed een langspeelplaat voor
Amerika te laten maken. Nauwelijks
terug in Hilversum kwam de uitnodi
ging om zelf naar Amerika te komen.
Haar wat gefloerste stem, wonder
wel passend bij de gespannenheid van
de moderne jazz vertolkt de gevoe
lens van en opkomende generatie.
George Avaxian heeft 't begrepen.
Hij heeft er dan ook voor gezorgd,
dat Rita na haar optreden voor de
journalisten nog belangryke contrac
ten af te werken heeft. Ze komt voor
de televisie samen met Steve Ellen,
en Jerry Moore en Arthur Godfrey,
stuk voor stuk beroemdheden aan de
andere kant van de Oceaan, waarvoor
ook een Europese jeugd al ruim
schoots bewondering begint te kry-
gen.
Zal Rita Reys hun grootheid kun
nen evenaren. Met nerveuse spanning
zien zij en haar echtgenote de ont
moetingen tegemoet. Sinds haar vijf
tiende jaar heeft ze gezongen en naar
dit grote moment toegeleefd. Nu
heeft ze het voor het grypen. Het suc
ces schijnt haar tegen te lachen.
Totale schuld in 1955
ruim 1 miljard gedaald
Verschenen is het algemeen ver
slag van de stand der staatsschuld op
31 december 1955. Uit het overzicht
van de totaalstand van de nationale
schuld (inclusief de vergoeding we
gens geleden oorlogsschade en we
gens geleden watersnoodschade) op
de ultimo's van 1954 en 1955 blykt,
dat deze in de loop van 1955 is ge
daald met 1.061 miljoen. De stand
per 31 december 1955 is 19.688 mil
joen; exclusief genoemde vergoedin
gen beliep de daling 245 miljoen.
Schrijver Cor Bruijn (72) met plezier
weer naar Terschelling
(Van onze speciale verslaggever)
„Alweer een verloren avond", verzucht Cor Bruyn meestal, wan
neer hij een avond naar de bioscoop is geweest, 't Is dat zijn char
mante vrouw er anders over denkt. Om haar een plezier te doen
breekt hij er dan nog wel eens een avondje tussen uit. Maar veelal
laten de rolprenten hem onberoerd
En nu wordt er dan een film gemaakt van zijn „Sil de strand
jutter". De contracten zijn getekend. Na vrijdag beginnen op Oost-
Terschelling de proef opnamen. De Italiaanse cameraman Gabor
Pogany, die ons land al eerder bezocht qm het „Englandspiel" te ver
filmen, komt er weer voor over. Het scenario en draaiboek moeten er
nog voor worden geschreven, de regisseur moet nog worden aan
gewezen en de acteurs zijn ook nog niet bekend.
Cor Bruijn: ,,De vei filming van .JSil,
de strandjutter" is de bekroning van
mijn werk".
Cor Bruyn en zijn echtgenote trek
ken binnenkort ook naar het mooie
Terschellingerland met zijn eindeloze
Noorderstrand, prachtige duinen en
eenvoudige, eerlijke eilandbewoners.
De 72-jarige Hilversumse schryver,
die maar matige bewondering heeft
voor de meeste films, ziet de verfil
ming van zijn 3il als de bekroning
van zijn werk„niet dat het me
nu de kop on hol jaagt", zegt hij,
wanneer we hem in de met hónder
den boeken gestoffeerde werkkamer
van zijn landelijke woning aan de
Eikenlaan te Hilversum tegenover
ons vinden. .O, nee, daar ben ik veel
te nuchter voor. Maar ik vind het
toch wel leuk. Al zou ik 't voor niks
moeten doen, dan zou ik nog mee
willen gaan en maanden op het eiland
willen blijven om adviezen te geven".
„Gelooft u niet, dat de film maar
een flits zal kunnen teruggeven van
het verhaal en het gedachtenleven uit
uw boek?"
„Vanzelfsprekend boek is boek,
en film is film. Dat zyn dus twee ver
schillende zaken. Ik ben er dan ook
bij voorbaat van overtuigd, dat het
heel iets anders zal worden, een to
taal nieuwe schepping. Maar dat kan
me niet schelen. Als het maar een
eenheid wordt, ben ik tevreden. Die
eenheid moet tot stand gebracht
worden door de filmproducenten.
Daar bemoei ik me niet mee. Daar
om heb ik ook het verzoek afgewezen
om het scenario te schrijven. Dat zal
een Italiaan doen aan de hand van
de Ifaliaanse editie van gil, die tot
titel draagt: „II pescatore di relitti".
„Wanneer ik het boek heb ge
schreven? In '39-'40. Eén of twee
dagen voor de oorlog uitbrak sloot
ik het af. Het verscheen in de
loop van het eerste oorlogsjaar
en het succes ervan overblufte
me:
Daar heb je als schryver weinig
kyk op. Misschien is de vrijheids
drang, die de ondertoon van het ver
haal is, wel de oorzaak ervan.
Ik weet het niet. Want waarom
wordt het dan nü nog altijd zo goed
verkocht? Het is in zeven talen ver
taald, en er verschenen al meer dan
200.000 exemplaren van. Geen van
mijn andere boeken, die toch beslist
uitstekend liepen, kon een dergelijke
oplaag bereiken. Het hoogste cijfer
werd indertijd gehaald met een boek
voor de jeugd, een verzamelwerk:
meer dan honderdduizend exempla
ren".
Onderscheiding
Wanneer men met deze geboren
verteller, die inmiddels al zo'n
veertig boeken op zijn naam heeft
staan en beslist nog niet aan op
houden denkt, zit te babbelen,
wordt men getroffen door de vita
liteit waarover dit op 58-jarige
leeftijd wegens gezondheidsrede
nen gepensioneerde schoolhoofd
nog steeds beschikt. „De geest
houdt je levendig", zegt hjj- '„En
die is gelukkig nog goed", voegt
hij er lachend aan toe.
Ja, die geest is altijd goed geweest.
Toen de „Cultuurkamer" hem in de
oorlog een prijs van 2000,— wilde
toekennen, weigerde Cor Bruyn die
.onderscheiding". Die weigering
en begon te schieten, omdat hij tijdig
probeerde weg te komen. Zijn arres
tatie was maar van korte duur, maar
nadien vond hij het toch verstandi-
huis werd de geboorteplaats van zijn
inmiddels ook al in het Duits vertaal
de historische roman „Wendelmoet"
en „Heert, mijn zoon, waar ben je?",
welke beide barmhartigheid en ge
rechtigheid als thema hebben.
Rita Ilcken-Reys
.straks ook nog een filmcarrière?...
Bijbel thans in 1092
talen en dialecten
Het aantal talen waarin de gehele
bijbel is vertaald bedroeg tegen einde
1955: 207. In 265 talents tot dusver
een uitgave van het complete nieuwe
testament verschenen en in 620 talen
een of ander volledig boek van de
Heilige Schrift.
De cijfers zijn vermeld in een over
zicht van de bijbelvertalingen in '55,
opgemaakt door de bibliotl
van de United Bible
M. Hills.
:hecaresse
Societies, mej.
Consternatie bij Scotland Yard
Twee jongemannen,
die vastbesloten waren
om damesondergoed te
laten wapperen uit dc
klokketoren van het
Lagerhuis, de ,J3ig
Ben", hebben dinsdag
morgen de Londense
politie aanleiding gege
ven tot de vrees dat an
ti-Britse Cyprioten zich
toegang tot het parle
ment hadden verschaft.
Nadat ren verpleeg
ster aan de politie had
geméld dat zij twee
mannen het lagerhuis
binnen had sten klim
men, rukten speciale
stoottroepen van Scot
land Yard uit, kxoam de
rivierpolitie in actie en
werd de hulp van poli
tiehonden ingeroepen.
De ochtendbladen, die
de inbraak vermelden,
spraken het vermoeden
uit dat terroristen Eng
land waren binnenge
komen en van plan wa-
ren op de sitting van
het parlement, op op
vallende xeijze te pro
testeren met betrek
king tot de kwestie-
Cyprus.
Later werden door
politiehonden twee
mannen onder aan do
,JSig Ben" aangetrof
fen. Tijdens het politie
verhoordat drie uur
duurde, bekenden de
jongemannen de 20-
jarige Anthony Read
en de 18-jarige Rodney
Bewes hun opzet
om van de toren van de
,-Big Ben" damesonder
goed te laten wapperen.
De twee gearresteerden
werden later met een
waarschuwing op vrije
voeten gestéld.
