c
Herverkaveling en sanering in
de fruitteeltbedrijven
WALCHEREN
Vrouwenpolder.
P. MATTHIJSSE,
MELISKERKE ACHT WIJZIGING
GRENZEN ONAANVAARDBAAR
PONTHOUn
IN OKTOBER
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
WOENSDAG 28 MAART 1956
VERDERE RATIONALISATIE GEWENST
Ir. J. J. van Hennik uit Goes
sprak voor landelijke N.F.O.
De Nederlandse fruitteelt zal aandacht moeten schenken aan de bedrijfs-
sanering, zodat men in staat zal blijven op rationele wyze de produlvten
voort te brengen. Vooral by de tegenwoordige marktverhoudingen, in het
byzonder ten aanzien van de export van Nederlands fruit en de daarbij op
tredende concurrentie met buitenland se produktiegebieden is dit noodzake
lijk. In Zeeland is het door de bijzondere omstandigheden van de herverka
veling mogelijk gebleken, naar het vormen van bedrijven te streven, waar
in op economisch verantwoorde wyze fruit kan worden geteelt. Op de dins
dag In het Jaarbeursrestaurant te Utrecht gehouden algemene vergadering
van de Ned, Fruittelers Organisatie heeft ir. J. J. van Hennik, rijkstuin-
bouwconsulent te Goes, in een inleiding over „Rationalisatie in de frnit-
teelt, mede in verband met herverkaveling" uitvoerig bj} deze problemen
stilgestaan.
Spreker begon met te wyzen op de
steeds groter wordende verschillen
in rentabiliteit tussen de verschillen
de bedrijven of groepen van bedrijven
onderling. Sedert 1939 is er reeds in
de fruitteelt een belangrijke rationa
lisatie bereikt. Uit cijfers over blij
ver- en wijkerbeplantingen in het ge
middeld goede bedrijf blijkt, dat niet
tegenstaande de stijging van de kos
ten per ha tot het viervoudige in de
periode van 1939 tot 1955, de kost
prijs niet meer dan verdubbeld is. De
kosten per ha stegen nl. van 1100
tot 4676, terwijl de gem. kostprijs
Ïier 100 kg. slechts toenam van 11
ot 23.38. Dit is vooral te danken
aan de sterke produktietoename per
oppervlakte-eenheid, nl. van 10.000
tot 20.000 kg. per na. De wedloop
tussen de stijging van de kostprijs en
van de opbrengstprijs is gelukkig tot
nu toe door de laatste gewonnen,
dank zjj de verhoogde produktie.
De verdere mogelijkheden tot ra
tionalisatie voor ae goede bedryven
nagaande, merkte spreker op, dat on
danks de sterk gestegen produktie,
de arbeidsaanwending per na niet is
gestegen. De produktie per man-uur
is dan ook verdubbeld, nl. van 8.7 kg
tot 18.1 kg. fruit. De invloed van de
mechanisatie is hierbij duidelijk
merkbaar. Aan de hand van voorlo
pige ervaringen berekende ir. Van
Hennik, dat bij toepassing van de
spillencultuur, door een geringere ar-
beidsbehoefte voornamelijk bij de. be
spuitingen, het dunnen en het pluk
ken, een verdere besp..ring van ze
ker 300 per ha kan worden ver
wacht. Bij een oogst van 20.000 kg. is
dit een kostprijsverlaging van 1 a
2 cent per kg.
Overigens had inleider voorlopig
de indruk, dat de spillenbeplantingen
kwantitatief geen grotere oogsten ge
ven dan de traditionele beplantings
typen. De verhoogde rentabiliteit zag
hij meer als een gevolg van kosten
verlaging en kwaliteitsverbetering.
Zwakke punten
Bh de rationalisatie van het fruit-
teeltbedrijf stuit men echter steeds
weer op enige zwakke punten, die
stellig een achterstand geven ten op
zichte van de individuele produktie.
In de eerste plaats zit men steeds
met de ongelijkmatige arbeidsverde
ling, waarbij een belangrijke arbeids--
top in de oogsttijd. De laatste tijd vol.
trekken zich wel enige wijzigingen,
die verlichting geven, nl. door de spil-
lenteelt en de rassenkeuze. Als norm
voor de gemiddel plukprestatie'
noemde spreker voor de blyver- en
wykerbeplanting 60 kg. per uur en
voor de spillenbeplanting plm. 100
kg Bovendien is door de keuze van
het moderne sortiment, vooral door
het opnemen van de Golden Delicious
de oogsttijd wat nger geworden.
Het blijft echter gewenst, byv.
door tijdstudies e.d., meer aan
dacht te schenken aan de wijze èn
het tempo van het binnenhalen
van de oogst. Verder zit men met
de risico's door natuarinvloeden
en prijzen. In dit verband noemde
spreker een beperkte soorten- en.
rassenkeuze gevaarlijk. Mede ten
behoeve van de risicospreiding
komt er meer belangstelling voor
het planten van peren.
Uitvoerig ging spreker tenslotte in
op de mogelijkheid van rationalisatie
in verband met de bedrijfsgrootte en
de bedrijfsstructuur. Al zijn er tal
van voorbeelden, dat een klein fruit-
teeltbedrijf de ondernemer en zijn ge
zin een behoorlijk bestaan oplevert,
toch houden deze bedrijfjes het ge
vaar in van onvoldoende benutting
van arbeidscapaciteit, terwijl de me-
ehanisatiemogelykheden niet steeds
voldoende aanwezig zijn. Verder
wordt het bedrijf veelal gekenmerkt
door een gecompliceerde structuur,
met verschillende fruitsoorten, plant-
sehema'9 en leeftijden en van uiteen
lopende vorm en grootte.
Bij herinplant en de herverkave
ling in Zeeland is men met al deze
facetten van de rationalisatie gecon
fronteerd. Het is nu mogelijk bij de
herinplant rekening te houden met de
huidige omstandigheden en mogelijk
heden op het gebied van de rationa
lisatie, zowel wit betreft beplan
tingstype en sortiment als bedrijfs
grootte en structuur.
De Zeeuwse zavelgronden en het
klimaat bleken bijzonder geschikt
voor de vrije spil, vooral door de uit
stekende ervaringen met de M IX als
onderstam. Bovendien maakt deze
onderstam de teeltvan bepaalde
waardevolle appelrassen, nl. de Gol
den Delicious en de Winston, aan
trekkelijk. De rassen blijken da,n ook
naast de Cox's Orange Pippin een
grote vlucht te nemen. Met dit drie
tal, aangevuld met wat Jamés Grieve
en Yellow Transparant, is eigenlyk
het Zeeuwse appelsortiment genoemd.
Ongetwijfeld is dit sortiment te be-
Serkt. Gelukkig is er zeer veel be-
mgstelling voor nieuwe rassen, o.a.
Stark Earliest, Tydeman's Early
Worcester, Close. Taunton Cross en
Alton, grotendeels dus vroege rassen,
waaraan in Zeeland grote behoefte
bestaat.
In het kader van de herverkave
ling wordt dus gestreefd naar het
vormen van bedrijven, waarin op eco
nomisch verantwoorde wijze frnit
kan worden geteeld. Hierbij wordt als
richtlijn gevolgd, dat de bedryven zo
veel mogelijk gevestigd worden op
grond, die geschikt is voor de fruit
teelt. Om de werkzaamheden doelma
tig te kunnen uitvoeren, worden de
bedrijven tot één blok samengevoegd
en dé perceelsvo.men gunstig gepro
jecteerd. Voorts is de minimumbe-
drijfsgrootte voor het bedrijf met in
hoofdzaak groot fruit, vastgesteld op
5 ha. waarbij is uitgegaan van een
vaste kern van 2 personen. Op een
dergelijk bedrijf is op den duur een
produktie van plm. 100 ton per jaar
mogeljjlc. Het is ook door dit grote
kwantum, dat tegen lage kostprijs
kan worden geproduceerd.
Middelburg
„Volksonderwijs" kreeg
nieuwe voorzitter.
De afdeling Middelburg van de
Vereniging „Volksonderwijs" hield
haar jaarvergadering. De gebruike
lijke jaarverslagen werden uitge
bracht en goedgekeurd. Tot lid van de
kascommïssie werd benoemd de heer
G. J. Buijze. De aftredende bestuurs
leden. mevrouw Koops en de heer G.
van Bruggen werden herkozen, ter
wijl het bestuur werd uitgebreid met
de heren Van der Weel en Karei. De
waarnemend voorzitter, de heer P. H.
Geers, sprak woorden van afscheid
tot de voorzitter, mr. dr. A. Veenho-
ven, die wegens vertrek naar Emmen
zijn functie had neergelegd, en tot
mevrouw Veenhoven. Spr. dankte de
scheidende voor diens krachtige lei
ding en voor de prettige samenwer
king, die men met hem mocht hebben
gedurende ruim drie en half jaar. Als
lijvende herinnering bood de heer
Geers een ets aan.
De heer Veenhoven sprak daarop
woorden van dank voor deze attentie.
Hy hoopte, dat de afdeling mag
groeien en bloeien onder zyn opvol
ger, de heer L. A. Schenk, die tevoren
door de vergadering was benoemd.
Vervolgens hield ds. L. S. Blom uit
Aardenburg een inleiding over de le
vensbeschouwing, de schoolkeuze en
het volkstype in West Zeeuwsch-
Vlaanderen. Dit interessante en leer
zame betoog werd met grote aan
dacht gevolgd. De spreker beant
woordde nog enkele vragen, waarna
de heer Geers ds. Blom voor diens
causerie dank bracht.
Uitslag verkoping.
Notaris A. Janse de Jonge heeft
in het Notarishuis in Middelburg
een huizenverkoping gehouden.
Daarbij werd het huis met tuin en
aparte opgang Molenwater 7577,
groot 267 ca, verkocht aan de heer
A. S. Roth, St. Laurens q.q. voor
10.100. Het huis ui erf Molstraat
1618, groot 80 ca, werd in koop
toegewezen aan de heer J. Christi-
aanse. Middelburg, voor 2650. Het
huis en tuin Noordbolwerk 1, groot
239 ea, kwam in handen van de
heer A. S. Roth a.q., St. Laurens,
voor 2100. Het huis en erf Span
jaardstraat 37, groot 100 ca, ten
slotte, kwam in handen van de
heer J. Christiaanse, Middelburg,
voor 501.
Gezelligheidsrit „De Zeeuwen".
De Middelburgse motorclub „De
Zeeuwen" houdt maandag 2 april a.s.
Tweede Paasdag, zijn traditionele ge
zelligheidsrit door Walcheren. De
start zal om 15 uur op de Middel
burgse Markt zijn. Ook de finish is
daar geprojecteerd. Aan dit evene
ment Itan met auto's motoren en
bromfietsen worden deelgenomen.
Herverkaveling exposeert.
Van 728 aprilwordt bij boek
handel Van Benthem Jutting te
Middelburg een tentoonstelling ge
houden over de Herverkaveling
Walcheren. Deze expositie beoogt
de bezoekers iets te laten zien van
het werk en de werkwijze van déze
voor Walcheren zo belangrijke In
stelling. Naast kaartmateriaal en
diverse foto's zal er ook een en an
der te zien zijn over drainage en
enkele op heteiland verrichte op
gravingen.
„Merkwaardige mensen en
dieren in Australië".
Dezer dagen hield het Natuurkun
dig Gezelschap in Middelburg de
laatste bijeenkomst van dit seizoen,
waarin als spreker optrad dr. J. M.
Lodewijks uit Den Haag. Deze hield
een lezing over „Merkwaardige die
ren en mensen in Australië." Uit
voerig besprak hij de typische ken
merken van flora en fauna in het
zesde werelddeel. Dr. Lodewijks zei,
dat het is alsof de ontwikkeling der
diersoorten in Australië heeft stil
gestaan, gelet' op de dieren als de
kangeroe en het buideldier. De „ho
gere dieren, die in het land voorko
men, zijn alle geïmporteerd. Austra
lië is zeer dun bevolkt en 95 van
de mensen woont er in de steden.
Van de oorspronkelijke bevolking
is niet veel meer ovei\ Toen de blan
ken kwamen was er ongeveer een
half miljoen Austraalnegers. Thans
telt men er nog ongeveer 40.000,
van wie de helft in sterk geïsoleer
de reservaten woont. .Zij zyn weinig
ontwikkeld, maar zeer goed van
vertrouwen. Aa de hand van een
film toonde spreker iets van de le
vensgewoonten en omstandigheden
van deze mensen. Voorts werd nog
een rolprent gedraaid over een be
zoek aan de koraaleilanden.
Met ingang van 1 april a.s. is
als agent-bezorger aangesteld,
de heer
Westdijk 4.
Abonnementen en advertenties
worden aan dit adres gaarne
aangenomen.
Films voor buurtvereniging.
De buurtvereniging „Nieuw-Mid-
delburg", die gedurende het winter
seizoen elke maand een contactavond
houdt, liet op een dezer dagen gehou
den bijeenkomst van die aard de film
„Langs ongebaande klingen" van de
Nederlandse Heide Maatschappij ver
tonen. De heer A. J. Mailly, hoofd
van het ambtsgebied Middelburg der
N.H.M., leidde deze onderhoudende
en leerzame rolprent met een kort
woord in. Tot slot werd nog vertoond
„To-night in Britain". Een langdurig
applaus van het talrijk publiek onder
streepte de woorden van dank, die de
voorzitter, de heer J. H. Bostelaar,
aan het slot tot de iixleider en diens
assistent x-ichtte.
In dezelfde zaal was 's middags on
der auspiciën van „Nieuw-Middel-
burg" een filmvoorstelling voor de
kinaeren, die werd verzorgd door de
Eropaganda-afdeling van de Neder-
indse Spoorwegen. Er werden enkele
films vertoond, die een beeld gaven
van het spoorwegbedrijf van thans
Ter afwisseling draaide men teken
films. De voorzitter sprak ook na af
loop van deze bijeenkomst een woord
van dank. De kinderen gingen opge
togen en voldaan over het gebodene
naar huis.
Vlissingen
Feestavond „Mercurius".
De afdeling Vlissingen van de al
gemene bond „Mercurius" heeft
zaterdagavond in het Concertge
bouw een feestavond gehouden. De
heer C. J. Mommaas, voorzitter
van de afdeling, zei in zijn openings
woord, dat er zeker reden was voor
feestvieren, want er was in het afge
lopen jaar een aanzienlijke leden
winst. Eensdeels was die winst een
gevolg van de bedrijfstaksgewijze
organisatie van het N.V.V., ander
zijds van een goede propaganda.
Van 143 steeg het ledental tot
185 personen. De heer Mommaas
hoopte, dat nog dit seizoen het ge
tal 200 overschreden zal worden.
Het belangrijkste programmapunt
voor deze avond was dé opvoering
van het toneelspel „Het witte le
gioen." Dit door Maarten van Vucht
geschreven spel zette de toneelgroep
van de afdeling Middelburg van
„Mercurius" verdienstelijk op de
planken. Na afloop was er nog een
gezellig bal.
Jaarvergadering „C. en O."
Slechts enkele leden waren aan
wezig in de jaarvergadering van de
vereniging „Cultuur en ontspan
ning" te Vlissine-en. Nadat de voor
zitter de bijeenkomst geopend had,
zette hij mede uiteen, waarom er dit
seizoen slechts één uitvoering gege
ven werd. Er wordt nu op 8 april
een dansavond in het Concertgebouw
gegeven. Nadat het jaarverslag en
de notulen van de penningmeester
waren goedgekeurd, ging men over
tot de bestuursverkiezing. Als nieuw
bestuurslid werd de heer S. Doggen
gekozen.
Examen.
De heren D. E. Jonker en P. v. d. Meu-
len, leerlingen der „De Ruyterschool" te
Vlissingen, slaagden voor radiotelegra
fist.
Nutsbibliotheek.
Het boekenbezit van de Nutsbiblio
theek te Vlissingen werd uitge
breid met de volgende boeken:
Thompson, De glorie van het leven;
Van Tliyn, Mijn Spaanse grootmoe
der; C. Baardman, Controle-arts;
Schrag, De groene storm; Evert
Zandstra, Dans op de oever; Marcia
Davermort, Mijn broeders hoeder;
Hans Fallanda, De dronkaard; T. Ja
ger Meursingj Zo lag het leven vóór
hen; Dignate Robbertz, Geerti-ui, de
heks van Veere; Florence Barclay,
De vrouwe van Shenstone; W. S. Sto
ne, Zij kwamen van overzee; S.
GreupRoldarius, De kip, die kraai
de; Heini'ich Harrer, Zeven jaar in
Tibet; Franc G. Slaughter, De dokter
beslist; Catherine Marshall, Morgen
zie ik je weer; H. Schade, Een engel
ging naast mij; David Howarth, De
dood verloor het spel.
Jaarverslag A.B.V.A.
Verschenen is het jaarverslag over
1955 van de afdeling Vlissingen van
de Algemene Bond van Ambtenaren
In het verslag wordt een uiteenzet
ting gegeven van de werkzaamheden
in de afdeling en de daartoe behoren
de groepen. Het ledental steeg met
25 tot 757. De afdeling had over 1955
een batig saldo van 2805,34.
„Bandjir" opgevoerd.
Onder auspiciën van de Arbeiders
kunstkring gaf „de Toneelvereniging"
dinsdagavond in „Britannia" te Vlis
singen ccn opvoering van „Bandjir".
Deze thriller van Lo van Hensbergen,
waarvan wij ter gelegenheid van de
eerste opvoering (in Goes) reeds een
uitvoerige bespreking gaven, oogstte
ook in Vlissingen bij het publiek een
goed succes. Er werd met enthou
siasme gespeeld.
SCHRIJVEN VAN B. EN W.
Samenvoeging verzwakt bestuurskracht.
In een schrijven aan de raad deelt het college van B. en VV. van Melis-
kerke mee na de plannen van Gedeputeerde Staten van Zeeland tot wijziging
vr.n de grenzen der gemeenten op Walcheren bestudeerd te hebben, tot de
conclusie gekomen te zijn, dat genoemde plannen voor de gemeente Mells-
kerke onaanvaardbaar zijn, zowel wat betreft de voorgenomen samenvoe
ging met de gemeente Aagtekerke als de wijziging van de gemeentelijke
grenzen op zichzelf. Aangezien Ged. Staten geen motleven hebben genoemd
by de indiening van het plan mag, aldus B. en W., aangenomn v.-orden, dat
deze dezelfde zyn als genoemd bij het in 1949 ingediende plan, namelijk dat
kleinere en kleinste gemeenten haar taak tegenover de ingezetenen niet
langer naar behoren kunnen vervullen.
De werkelijkheid bewijst echter het
tegendeel daar in de na-oorlogse ja
ren meer dan ooit is gebleken, wat
door een kleine gemeente als Melis-
kerke is gepresteerd. Met nuchtere
feiten voor ogen constateren B. en
W., dat dit motief uit de lucht gegre
pen is. Wat buiten het bereik van de
beperkte middelen der gemeente lag,
J bereikt door samenwerking met
meenschappelijke regelingen:
Samenvoeging van Meliskerke met
Uitvoering „Jong leven".
Het kinderkoor „Jong Leven", de
onderafdeling van de gemengde
zangvereniging .,De Volksstem" te
Vlissingen, geeft zaterdagavond 31
maart om acht uur een openbare uit
voering in het Concertgebouw. Voor
de pauze zullen de kinderen uit de
a-, o-, c-, en d-klasse him liedjes
ten gehore bi'engen. Na de pauze
wordt de kinderoperette in vier be
drijven van J. Wilton muziekbe-
werking F. Koning „De heks van
de boshut" opgevoerd.
Chinese schilderkunst.
„Tweeduizend jaar Chinese schil
derkunst", is het motto van een ten
toonstelling, die de U.N.E.S.C.O. mo
menteel in verschillende plaatsen in
Nederland houdt. Zaterdagmiddag
werd deze tentoonstelling door bur
gemeester mr. B. Kolff geopend in
het Stedelijk Museum te Vlissingen,
waar de schilderwerken en „rub
bings" te zien zijn tot en met 8 april
aanstaande. In de grote zaal van het
museum is een zestigtal reproduk-
ties van schilderstukken en „wrijf-
prenten" (rubbings) te zien. De
schilderijen zijn van ongeveer 300 n.C.
af tot de meer moderne periode; de
wrijfprenten zijn van vóór die tijd.
Mr. Kolff memoreerde de weinige
bekendheid, die de Chinese schilder
kunst over het algemeen in het wes
ten geniet. Wel is men bekend met
het Chinese aardewerk en lakwerk,
maar schilderyen zijn in feite prak
tisch niet tot in Europa doorgedron
gen. Daarom prees spreker het initia
tief van de U.N.E.S.C.O. om deze
tentoonstellingen te organiseren. Op
vallend noemde de heer Kolff het
verschijnsel, dat in de schilderstuk
ken over het algemeen de mens
-een zeer bescheiden plaats inneemt
en de natuur op de voorgrond staat.
Dit is toe te schrijven aan de na
tuurverering an het oude Chinese
volk. Dat van vóór 300 vrijwel geen
schilderijen zijn overgebleven, komt
doordat de Chinezen schilderen op
zijde, dat zeer vergankelijk is.
De heer Kolff nodigde vooral de
schoolhoofden uit om niet de scholie
ren een bezoek aan de tentoonstel
ling te brengen.
Serooskerke (W.)
RAAD SEROOSKERKE
Diverse besluiten.
De gemeenteraad van Serooskerke
(W.), die vorige week de grènswrjzi-
gingsplannen besprak, waarover
reeds uitvoerig werd jerieht, nam
tijdens deze zitting nog diverse be
sluiten. Zo werd een krediet toege
staan voor het aanschaffen van een
unifoi'm voor de grafdelver; B. en W.
zullen zelf het juiste bedrag bepalen.
De gemeenschappelijke regeling
schoolartsendienst werd gewijzigd
en een verordening op de keuring
van waren werd vastgesteld. Aan de
Nederlandse Vereniging tot Bescher
ming van Dieren, afdeling Zeeland-
Noord zal een jaar' jkse subsidie van
0,5 cent 'per inwoner worden ver
leend. Twee begrotingswijzigingen
werden aangenomen. Tot gemeente
lijke lijkschouwer ingevolge de nieu
we wet op de lijkbezorging werden
benoemd de artsen Reynders-Schilt
en Schep, Serooskerke, Van der
Sluijs, Veere en Bom, Oostkapelle.
Aan de Z.L.M. en aan de Walcherse
Paardenfokvereniging „Hippos" wex*-
den subsidies toegekend in verband
met de landbouwtentoonstelling in
Domburg.
Aagtekerke wordt onaanvaardbaar
geacht, daar hierdoor een dorpsge
meenschap uit elkaar wordt ge
scheurd. Dorpsgemeenschappen zijn
door de historie gevormd en gegroeid
en kunstmatige vervorming kan al
leen leiden tot een kunstprodukt. De
uit deze gemeenten te vormen raad
zal niets anders doen, aldus B. en W.,
dan de belangen van Aagtekerke
enerzijds en Meliskei'ke anderzijds
voorstaan, waardoor de bestuurs
kracht verzwakt.
Op de voorgenomen grenswijzigin
gen zouden B. en W. niets tegen heb
ben, indien deze werkelijk alleen zou
den dienen voor een betere kadastrale
indeling van de Walcherse gemeen
ten. Maar het plan toont aan, dat de
voorgestelde grenswijzigingen verder
gaan. De grootste bezwaren gaan uit
naar de nieuw voorgestelde oostelijke
grens, waardoor een groot gedeélte
grondgebied aan de nieuw voorgestel
de gemeente Grjj.xskerke-Serooskerke
-Sint Laurens toegewezen zou wor
den.
Hierdoor zou het sinds onheug
lijke tijden bij Meliskerke beho
rende gedeelte van de buurtschap
Poppendamme voor Meliskerke
verloren gaan. B. en W. proteste
ren tegen deze grenswijziging,
daar déze niet leidt tot betere
kadastrale herindeling maar tot
gebïedsverkleinlng. Genoemde
buurtschap wordt sinds jaren in
de raad vertegenwoordigd.
Ook de voorgestelde westelijke
grens ontmoet bezwaar, daar hier
door een boei'dery op 600 meter van
het centrum van de bebouwde kom
aan de gemeente. Zoutelande zou wor
den toegedeeld. Resumerend conclu
deren B. en W„ dat de plannen on
aanvaardbaar zyn, omdat zij een gro
ve aantasting van de gemeentelijke
zelfstandigheid betekenen en een ver
onachtzaming van hetgeen door de
historie groeide tot een hechte ge
meenschap.
Van onze adverteerders
Eeuwfeest van M»-Manii
Kattenburg N.V
Nu ook winkels in Goes en
Zierikzee.
De Nederland Kattenburg N.V. be
staat honderd ja3r. Een eeuw geleden
legde een vader met zijn tien zoons in
eén Haarlemse bnrgermanswonmg de
grondslag voor bet bedrijf, waarmee
tevens de confectïe-industrïe in Ne
derland begon. Want volgens de hui
dige directie waren Kattenburg en de
familie Cahen de eersten, die in ons
land confectiekledïng vervaardigden.
Het begon in 1856 toen Fraim Kat
tenburg, op een na de oudste zoon van
de tien, uit Engeland terugkeerde, na
dat hij daar het confectievak had ge
leerd. Er werden winkels geopend in
Haarlem en Amsterdam en men be
gon ook met het importeren van En
gelse stoffen uit Yorkshire en Lan
cashire. Tientallen jaren traden zij op
als grossiers voor deze stoffen.
Spoedig vestigde de jongste telg van
de familie te Rotterdam een winkel en
deze vestiging werd in korte tijd de
voornaamste. Het succes te Rotterdam
werd zelfs aanleiding tot het openen
van winkels in Den Haag, Utrecht,
Goes en Zierikzee.
In 1909 trad een nazaat van de fa
milie uit het bedrijf en richtte te Am
sterdam de Hollandia-fabrieken Kat
tenburg op.
Bij het bombardement van mei 1940
werden fabriek en winkel te Rotter
dam geheel verwoest; later kwam
men er toe een noodwinkel te openen.
Leden van het personeel en van de fa
milie werden door de .bezetter weg
gevoerd en bijna allen, vaak met
vrouw en kinderen, omgebracht.
Desondanks werd het bedrijf in 1945
hervat. In maart 1952 werd het tegen
woordige pand op het (nieuwe) Beurs
plein geopend.
Met het oog op de verliezen aan
mensenlevens tijdens de oorlog achten
de Nederland Kattenburg N.V. en
haar directieleden bij dit eeuwfeest
geen plaats voor uitbundig feestver-
toon.
door
MENNO DE MUNCK
Zou het misschien ook daardoor ko
men, dat het bezoek van Maarten
Henstra en alles wat ik met hem
doormaakte, mij nog steeds bezig
houdt en telkens weer nieuwe herinne
ringen in mij wakker roept! Oktober
maar nu is Kerstmis al voorbij;
vannacht is de eerste sneeuw gevall:n
en over enkele dagen ligt ook dit jaar
weer achter ons. En toch is het, alsof
dat alles nog slechts gisteren is ge
beurd.
Ik zou die morgen het was een
zaterdag naar de kleermaker
gaan, op aandringen van Laura.
.Zelf vond ik een nieuw kostuum
dwaasheid, maar zij had zo lang aan
gehouden, dat ik eindelijk besloten
had haar haar zin dan maar te geven.
Ik wilde zonder jas en hoed vertrek
ken 't was heerlijk herfstweer en
helemaal niet koud. doch hiertoe gaf
zij mij de kans niet en ik liep nog
maar nauwelijks op straat met de op
dracht het stalenboek mee naar huis
te brengen, zodat zij kon helpen bij
het uitzoeken van de stof. of ik
kreeg het al te warm.
Toen Ik het notarishuis naderde
zonderling toch. dat deze woning, ook
na Henstra's overlijden, voor mij
steeds „het notarishuis" -s gebleven
kon ik niet nalaten even bij Lydia
a°- te gaan. Zij opende zelf de deur;
zij had mij zien komen toen ik het
plein overstak en re*. Is op de stoep
zag ik aan haar dat er iets bijzon
ders moest zijn. Zij was opgewonden-
blij; haar ^ezicht straalde en ik had
nog maar nauwelijks de deur achter
mij gesloten, toer zij het al zei. met
bijna overslaande stem:
„Maarten komt! Met.... met zyn
vrouw! Maandag al!
Zij gunde mij nauwelijks tyd mijn
jas uit te trekken er ging vlug voor
mij uit de zitkamer binnen.
„Het is juist gekomen", zei zij, mij
een telegram overreikend, „nog geen
kwartier geleden... O Matthias..." En
toen stokte haar stem; zij wendde
zich van mij af en ik zag haar schou-
d rs schokken.
De inhoud van het telegram was
kort.
„Wij komen maandagmiddag.
Maarten".
Het was uit Parijs verzonden, s
morgens in de vroegte. Ik legde het
op tafel en cing zitten. Ik staarde
naar buiten, over het plein. Nu was
het dus eigenlijk zo ver; voor 't eerst
na bijna negen jaar zou hij weer
thuiskomen. Wat moesL wel niet alle
maal in haar omgaan
Ik wist dat zij al dagen achtereen
op dit jerieht had gewacht.
Enkele weken eex-dex had zij een
brief ontvangen; hij zou spoedig ko
men, maar hij kon haar toen nog niet
bex-ichten wanneer precies. Hij zou
waarschrj .lijk telegraferen En nu
was dat telegram er dan..
Lydia stond nog in dezelfde hou
ding, met een hand steunend op de
tafel.
Negen jaar, dacht ik, negen jaar-
De bewondering die ik steeds al voor
haar had gevoeld, werd nog groter.
Hoe was het mogelijk. dat zij haar
ontroering, die zij op dit moment
plotseling niet meex mees'er was, al
die tijd zo goed had weten te verber
gen? Ik dacht aan haar schoonzus
ter, enkele huizen verder, de weduwe,
van wijlen de houthandelaar Motte,
die eens tegen mij had gezegd: „On
begrijpelijk doktei. onbegrijpelijk. Je
mei'kt letterlijk niets aan haar! Zij
schijnt wel een hart van steen te heb
ben!"
Dat was kort na Maarten's ver
trek geweest.
Ik heb daar des.ijde niet veel op ge
zegd. en ook later niet, wanneer men
meende aan haar gevoelens te moe
ten twijfelen. Ut wist immers wel be
ter? En om mevrouw Motte heb ik
vaak moeten glimlachen. Haar doch
ter trouwde goed en haar zoon
deed 't tegenovergestelde van Maar
ten; hij nam de zaak van zyn vader
over en hij deed dit met hetzelfde ge
noegen, waarmee hij, wanneer men
di* voor hem zou hebben beslist, zou
hebben rrestudeerd wat zijn ouders
maar wilden. Doch h'j is een zeer
middelmatig houthandelaar, zoals hij
een zeer middelmatig jurist of een
zeer middelmatig leraar geworden
zou zijn en gaat dc naam van
Maarten, met zijn muziek, al niet over
een aanzienlijk deel van de wereld?
Hij heeft de moed gehad te vertrek
ken toen df verte hem lokte, en toen
hij wist, dat hij hier nooit vei'der zou
komen dan hij destijds, op zijn een en
twintigste jaar, was en zijn moe
der heeft getoond dit te kunnen dra
gen, opgewekt en vol vertrouwen in
hem en zelfs haar angst om hem, tij
dens de oorlogsjaren, toen zij nooit
iets van hem hoorde, heeft dit ver
trouwen niet kunnen schokken. Haar
verlangen naar hem borg zij heel
diep wég dieoer dan Tjerk, haar man
zijn teleurstelling wist weg te sluiten,
tóen bleek dat zijn jóngen hem niet
wilde opvolgen, en een pad wilde
gaan dat hem vreemd wa», in tegen
stelling tot zijn vrouw, die dit. door
haar aard en aanleg allemaal veel be
ter begreep. Mijn blik ging opnieuw
naar buiten. Het was stil op het plein,
als steeds: slecht- een enkele wande
laar ging voorbij en even later een
jongen op een fiets. Aan de overzijde
stond, zwaar en groot, de kerk. het
oudste trebouw van het plein en zon
der tw""el het overheersende, a' zijn
de huizen er dan ook groot en ruim.
Ik zag Krops de koster, uit de zij-in
gang komen en naar zijn huis sloffen.
Hij ging binnen en „eerde even later
terug met Guttenaer,- de manke or
ganist, lie al jaren bij hem woont.
Samen liepen ze naar de hoofdingang;
de koster sloffend; Guttenaer ging
iets achter hem, overhellend bij elke
stap en het was alsof ik het geluid,
waarmee de linkerschoen met de hoge
zool neerkwam op de stenen, bij elke
pas kon horen, tot de zware, oude
deur achter hen dichtging.
Guttenaer en Krops, de koster. Zou
den ze nog el eens aar Maarten
denken? Natuurlijk Guttenaer,
zijn oude leermeester, zeker, en Krops
vermoedelijk ook wel, al zouden diens
gedachten ten opzichte van Maar
ten dan ook stellig- niet zo vriendelijk
zijn al? die van de organist. Maar
ten ging, als jongen van zeven, acht
jaar. reeds veel met Guttenaer mee,
als die het orgel bespeelde; hij was
er dol op naar de organist te luiste
ren en dit was iets waartegen de kos
ter zich telkens verzette. Niet
zelden moest Guttenaer lang pleiten
voor hij de jongen mee naar binnen
mocht nemen, maar nog vaker ge
beurde het dat Krops halsstarrig wei
gerde. Kleine jongens hoorden niet in
de kerk thuis wanneer er geen dienst
was. meende hij en de enkele keren
dat hij er Maarten, zonder zijn voor
kennis aantrof. we-d de jongen door
hem zonder pardor en niet al te
zachtzinnig verwijderd. Maar die ke
ren was Maakten dan ook binnenge
slopen en zelfs de organist wist dan
Terwijl ik zo bij Lydia voor het
raam zat. herinnerde il. mij iets, wat
jaren geleden Maarten was toen 'n
jaar of acht eens was gebeurd. Het
was op een ochtend, tijdens de school
vakantie: ik.bracht eén bezoek aan 't
notarishuis, waar Tjerk, geplaagd
do'" een bronchitus, te bed lag. Toen
ik met hem klaar was e' Lydia mft
uitliet zagen wij aan de overkant,
bij de zijingang van de kerk. Maai'-
ten staan, met Guttenaer en de kos
ter. Krops gebaarde heftig en schud
de nadrukkelijk het hoofd; de orga
nist. rustiger, pleitte voor Maarten,
maar de jongen mocht niet mee en
hij wendde zich teleurgesteld af toen
de beide mannen de kerk binnengin
gen.
Ik glimlachte, schouderophalend.
Toen voelde i'.- Lydia's hand op myri
arm. Haar gezicht stond verdrietig en
in haar stem klonk iets van boosheid
toen zij zei:
„Zie je. dat gebeurt nu zo vaak!
Guttenaer vindt het best dat Maar
ten naar hem luistert; hij heeft ple
zier in de jongen, maar Krops schijnt
het vandaag weei eens te moeten be-
derven Waarom zou
(Wordt vervolgd)"
