ZEELAND KAN RUIM 2600 HUIZEN
PER JAAR BOUWEN
Bouwcapaciteit tot dusver niet
produktief gemaakt
Belangrijk E.T.I.-rapport verschenen
KOSTBARE ARBEIDSKRACHTEN
ONVOLDOENDE BENUT
TEKORT AAN VROUWEN IN HET
ARBEIDSPROCES NEEMT TOE
VON BRENTANO'S BEZOEK IN
PRETTIGE SFEER
Griekse gaster» annnohrympn
ZATERDAG 10 MAART 1956
PROVINCIALE ZEEÜW8E 00V R AN T
1
HET MINIMUM AANTAL WONINGEN, dat thans per jaar door de
gezamenlijke Zeeuwse aannemers kan worden gebouwd, dient te wor
den vastgesteld op 2654. Dit is de conclusie van een concept-rapport
van het E.T.I. voor Zeeland, dat vrijdag uitvoerig is besproken tijdens
een vergadering van de samenwerkende kamer,? van koophandel in
Zeeland; die destijds opdracht gaven tot samenstelling van 't rapport.
Uit deze conclusie blijkt duidelijk, dat het tot dusver gehuldigde bouw
volume-systeem voor Zeeland funest is geweest, want volgens dit
systeem mochten hier niet meer dan 800 woningen per jaar worden
gebouwd Weliswaar werd dit aantal ver overschreden, o.a. door
halve-premiebouw, maar wanneer men in aanmerking neemt, dat in
1955 in totaal 1707 woningen werden voltooid, dan betekent dat een
capaciteit van bijna 1000 woningen per jaar in Zeeland tot dusver on
benut is gebleven
De verdeling over het gewest
Het rapport bevat een staatje, waarin het aantal van 2654 nader is uit
gewerkt voor de diverse delen van het gewest en daaruit volgt de volgen
de verdeling:
Oost Zeeuwsch-Vlaanderen 587
West Zeeuwsch-Vlaanderen 381.
Zuid-Beveland 432.
Noord-Beveland 44.
Walcheren 880.
Tholen en Sint Philipsland 130.
Schouwen-Duiveland 200.
De samenstellers, de directeur van het E.T.I. drs. M. C. Verburg, en zyn
medewerker, drs^E. van Beuzekom, wyzen er nadrukkelijk op, dat het hier
een minimale raming betreft en dat er bepaalde factoren zyn, die deze be
rekening een marge naar boven kunnen geven.
Aannemers werken mee aan enquête
Het concept-rapport beslaat ruim veertig pagina's druk waarin, na een
korte inleiding, de probleemstelling wordt behandeld en voorts uiteengezet*
wordt hoe men de bouwcapaciteit heeft benaderd. Met enkele belangwek
kende algemene opmerkingen en een aantal bijlagen wordt het rapport be
sloten. Voor het verkrijgen van materiaal werd o.m. een enquête onder de
Zeeuwse aannemers gehouden. Daartoe werden 671 formulieren verzonden,
waarvan er 461 werden terugontvangen, hetgeen neerkomt op 68,7 een
bijzonder hoog percentage. De medewerking van de Zeeuwse aannemers
bij de totstandkoming van dit rapport mag dan ook groot worden genoemd. -
In de eerste plaats is de woning
nood van belang. Van het totale
volume ware een deel voor de op-
Het blykt, dat de overcapaciteit
voornamelijk wordt aangetroffen bij
de kleinere aannemersbedrijvenmin
der dan 10 werknemers). Bij aanbe
steding van grotere projecten komen
deze bedrijven niet aan bod, terwijl
de kleinere bouwwerken aan deze be
drijven niet voldoende emplooi ver
schaffen.
Bij vergelijking van de diverse ge
bieden in Zeeland kwam vast te staan
dat in Oost Zeeuwsch-Vlaanderen en
op het platteland van Walcheren dui
delijk sprake is van een tekort aan
werk bij de kleine zowel als by de
grotere aannemersbedrijven.
Wat de kleine aannemersbedrijven
betreft, bleek duidelijk overcapaci
teit op Walcheren, Zuid-Beveland,.
Noord-Beveland en Zeeuwsch-Vlaan
deren.
Indien men rekening houdt met een
normale hoeveelheid reparatiewerk
en er verder van uitgaat, dat er be
halve woningen een aantal andere
objecten worden gebouwd, blijkt er
gemiddeld per man een halve woning
per jaar door de kleine aannemersbe
drijven te kunnen worden gebouwd.
Voor de grotere bedrijven ligt deze
verhouding iets gunstiger, namelijk
2/3 woning per man per jaar. Deze
verhoudingen worden benaderd op
Schouwen-Duiveland en Tholen voor
zover het de kleine aannemers be
treft, doch de grote aannemersbe
drijven op Schouwen-Duiveland halen
deze norm niet. Dit is begrijpelijk,
omdat hier in verband met het ramp
herstel abnormaal veel andere bouw
werken niet-woningen tot stand ko
men.
Tegenover het capaciteitsaanbod
van de aannemersbedrijven (2654 wo
ningen!) staat de behoefte aan wo
ningen. Het nieuwe systeem van toe
wijzing dient deze twee grootheden
zoveel mogelijk naar elkaar toe te
brengen.
Dit kan geschieden door"het bouw
volume binnen de streek of binnen
de provincie te verschuiven.
In het concept-rapport worden daar
voor'enkele hoofdlijnen aangegeven.
Uitkeringen Nederlandse
verbruikscoöperaties.
Volgens een voorlopige telling der
afdeling statistiek van de Centrale
der Nederlandse Verbruikscoöpera
ties is over het jaar 154 door de aan
gesloten plaatselijke verbruiksvereni-
gingen aan haar leden in totaal een
bedrag van 5.3 miljoen gulden geres
titueerd. Hiervan was 5.1 miljoen
gulden dividend en/of gegarandeerd
dividend en 200.000 werd gerestitu
eerd in de vorm van uitkeringen uit
sociale fondsen by ziekte, gezinsuit
breiding e.d.
heffing van deze woningnood te
bestemmen.
Als tweede punt is de kwaliteit
van de woningvoorraad van belang.
Het aantal slechte panden is in
Zeeland zeer hoog: een statistiek
van de planologische dienst geeft
een totaal van 9582. Het sanerings
volume dient te worden aangepast
aan dat voor opheffing woning
nood in dier voege, dat een gerin
ger woningnood een groter sane
ringsprogramma mogelijk maakt.
In de derde plaats dient bij de
contingentering te worden gelet op
de economische ontwikkeling. Hier
onder vallen vooral vestiging en
uitbreiding van industrieën (waar
onder ambachtsbedrijven) en het
woningbouwprogramma in de agra
rische sector.
Tenslotte moet rekening worden
gehouden met de functies, die de
streekcentra uitoefenen voor een
omliggend district, (onderwijs,
ambtelijke instanties enz.).
Op grond van bovenstaande vier
punten dient een behoefteschema te
worden opgesteld, dat aangepast is
aan de bouwcapaciteit.
ALGEMENE OPMERKINGEN
Aan het slot geeft het rapport en
kele algemene opmerkingen, o.a.
over de „gescheiden markten" van
de grote en kleinere bedrijven. Een
consequentie van dit laatste is, dat
kleinere aannemers vaak uitste
kende vakmensen zich gaan rich
ten op reparatiewerk en-kleinere op
drachten. „Het is duidelijk, dat op de
ze wijze kostbare arbeidskracht on
voldoende wordt benut. Het is onver
antwoord deze mensen vooral op het
platteland niet bij de woningbouw
verder in te schakelen", aldus het
concept-rapport.
De wijze waarop het bouwvolume
wordt toegewezen, kan veel bijdragen
tot een produktieve bouw. Vooral in
de grotere gemeenten, waar meestal
grotere hoeveelheden bouwvolume
tegelijk worden- toegewezen, is dit
van belang. Onregelmatige toewij
zing van bouwvolume maakt dat niet
tijdig een sluitend aanbestedingsplan
kan worden vervaardigd en dat deze
plannen niet harmonisch over een be
paalde periode kunnen worden ver
deeld. Dit veroorzaakt schokken in
dc werkgelegenheid in het bouwbe
drijf, welke zeer schadelijk zijn, daar
zij meestal tot personeelsverlies bij
de bedrijven aanleiding geven.
Indien een aannemer geen werk
voor zijn mensen heeft, is hy ge
dwongen een deel van hen te ont
slaan. By de tegenwoordige aan
zienlijke vraag naar arbeids
krachten, vooral in de bouwvak
ken, zullen degenen die ontslagen
zyn naar elders trekken, waar zy
gemakkelijk werk vinden. Wor
den daarna plotseling weer wer
ken aanbesteed dan zit hun vroe
gere werkgever zonder personeel.
De vrees hun vaklieden te verlie
zen heeft veel aannemers er toe ge
bracht zo veel mogelijk personeel in
dienst te houden, ook al is er voor
deze mensen tijdelijk geen werk. Zo
kan het voorkomen, dat in hetzelfde
geografisch gebied het ene bedrijf om
personeel verlegen zit, terwijl het an
dere zijn personeel nauwelijks aan 't
werk kan houden. De arbeidsmarkt
in de bouwvakken geeft vaak een te
genstrijdig beeld. Dat dit verschijnsel
een belangrijk verlies betekent, dat
schadelijk is voor de produktiviteit in
de woningbouw, is duidelijk.
Een gelijkmatiger toewijzing van
bouwvolume, zodat een sluitend plan
van aanbestedingen kan worden ge
maakt, zou aan deze ongewenste toe
standen voor een belangrijk deel te
gemoet kunnen komen.
Combinaties
In enige Zeeuwse gemeenten - West-
kapelle, Oost- en West-Souburg en
Ritthem hebben kleinere aanne
mers combinaties gevormd. Op deze
wijze wordt hun positie aanmerkelijk
versterkt, omdat zij eveneens op gro
tere objecten kunnen inschrijven.
Daarmee doorbreken zij de beperkt
heid van hun „markt", bereiken zij
een kostprijsverlaging en een grotere
continuïteit en beperken zij het uit
besteden van werk.
De kleinere bedrijven kunnen ook
samenwerken bij de aankoop van ma
chines en materialen, waarmee even
eens een kostprijsvermindering wordt
bereikt en de mechanisatie kan wor
den opgevoerd.
De overheid zou de kleinere aan
nemer tegemoet kunnen komen door
de mogelijkheid te openen op sommi
ge te bouwen woningcomplexen In
groepen van enkele woningen In te
schrijven. Door dit middel en door
comblnalle van bedrijven ontstaat
mede een compensatie voor de ver
mindering van de houw van hoerderjj-
en, waarop kleinere aannemers gaar
ne Inschrijven.
Het nieuwe toewijzingssysteem
brengt de noodzaak van produktivi-
teitsbevordering nog meer dan voor
heen naar voren. Een produktiviteits-
bevordering van b.v. 10 is zeker
bereikbaar en zou leiden tot een ver
hoging van het woningbouwvolume
De Vlissingse gymnastiekvereniging
.Oranje-Nassau" heeft donderdag- en
vrijdagavond in het Concertgebouw
haar jaarlijkse uitvoering gegeven
onder leiding van de directeur, de heer
P. van Limbergen. De talrijke toe
schouwers zagen de verrichtingen van
leden en ad-spiranten. BH de dames
liet mejuffrouw Nel Aarnoudse onder
meer deze onberispelijke sprong over
het paard zien.
(Foto P£.C.)
Commissie georganiseerd
overleg kleuteronderwijs.
In het Staatsblad is een koninklijk
besluit gepubliceerd tot instelling van
een commissie voor georganiseerd
overleg ten behoeve van het onderwij
zend personeel aan kleuterscholen.
Hoewel het in het voornemen ligt het
georganiseerd overleg voor de diverse
takken van onderwijs te reorganise
ren, is in afwachting hiervan-het in
stellen van een commissie voor het
kleuteronderwijs nodig, omdat de
rechtspositieregelingen voor de kleu
terleidsters op zo kort mogelijke ter
mijn moeten worden getroffen en de
kleuteronderwijswet eist, dat deze re
gelingen in het georganiseerd overleg
worden besproken.
RAPPORT VAN SOCIAAL-GEOGRAAF.
Baantjes voor halve dagen
kunnen aanbod vergroten.
In opdracht van de directeur van
de Rotterdamse gemeentelijke dienst
voor sociale zaken heeft de sociaal-
geograaf B. Korstanje een studie ge
maakt van de problemen met betrek-
Iting tot de toekomstige behoefte aan
vrouwen in het arbeidsproces. In zyn
rapport constateert hy, dat er zekere
veranderingen in de structuur van de
potentiële vrouwelijke beroepsbevol
king (minder jongeren, meer oude
ren, minder ongehuwden) zijn waar
te nemen.
Als oorzaken daarvan ziet hij de
toenemende veroudering van de be
volking, de omkeer van een vrouwen
overschot in een vrouwentekort en de
sterke huwelijksbezetting. Daar komt
nog bij, dat in de toekomst welhaast
zeker een werkverbod van 14- en 15-
jarigen te verwachten is. Deze ont
wikkeling zal het zich thans reeds
openbarend tekort aan vrouwelijke
arbeidskrachten meer en meer een
structureel aspect verlenen.
Schrijvend over onvermijdelijk door
vrouwen te bekleden functies meent
Centrale verwarming ook in
volkswoningen gewenst.
Minister Witte hield lezing
in Den Haag.
Tjjdens een bijeenkomst van ver
warmingsdeskundigen in een Haag
se fabriek heeft de minister van we
deropbouw en volkshuisvesting, ir.
H. B. J. Witte, vrijdagochtend ge
sproken over de eisen, waaraan de
verwarming van een volkswoning
moet voldoen. Centrale (blok) ver
warming staat bovenaan de verlang
lijst van kwalitatieve verbeteringen.
Het Ideale verwarmingssysteem van
de volkswoning moet aan twee ver
eisten voldoen, namelijk: lage Instal-
latiekosten en derhalve lage vaste
kosten en vervolgens lage variabele
kosten in hoofdzaak voor brand
stof die afgestemd zyn op het af
nemen van warmte. Primair achtte
de minister echter voor een betere
volkswoningde •warmte- en geluid-
Installatie.
Ir. S.Strikwerda, 'technisch be-
drijfsingenieur, hield een causerie
over nieuwe ontwikkelingen-op het
gebied van olieverwarming.
met ruim 200. Een tweede rapport zal
dit onderwerp nader behandelen.
Discussie.
Tijdehs de discussie in de vergade
ring van de beide Zeeuwse kamers
van Koophandel, die vrijdag in „De
Korenbeurs" te'Goes werd gehouden,
werd van verschillende zijden grote
waardering geuit jegens het E.T.I.
voor Zeeland, dat zo snel dit rapport
samenstelde.
De heer K. J. van Loo, die als aan
nemer met de materie, die in het rap
port wordt behandeld, niet onbekend
was, verklaarde dat de samenstellers
de toestand In de Zeeuwse bouwwe
reld uitstekend hadden benaderd.
Van Oost-Zeeiiws-Vlaam.se zyde werd
er met nadruk op gewezen, dat het in
verband met de trek van de bouw
vakarbeiders naar België dringend
nodig is. dat §r sooed'g iets gebeurt
Stabiliteit «u de bouwvakken is no
dig omd°t df. hnmvvakarhniriors niet
gerust zijn over hun toekomst en
daarom vertrekken.
De besturen van de kamers werden
gemachtigd met het rapport verder
te werken en in samenwerking met
het provinciaal bestuur de nodige
stappen te bevoegder plaatse te on
dernemen
de heer Korstanje ten dele een op
lossing te zien in het activeren tot
meer deelneming in beroep of bedrijf
van gehuwde vrouwen door het
scheppen van baantjes voor halve da
gen.
Ook moet de achterstelling in
beloning uit de weg geruimd
worden en het verbod voor de
gehuwde vrouw om als ambtena
res werkzaam te zijn.
Om de personeelsvoorziening in de
by uitstek vrouwelijke beroepen vei
lig te stellen zullen meer maatrege
len genomen moeten worden. Het be
ginsel van gelijke beloning voor ge
lijkwaardige arbeid zal ook in dit ver
band bijzondere betekenis hebben.
Oorlogsmisdadiger
wordt uitgeleverd
Eén der zeven voor enkele
jaren uit de Bredase gevange
nis ontsnapte oorlogsmisdadi
gers zal door de bondsrege
ring worden uitgeleverd, zo
heeft minister Von Brentano
gisteren tijdens een persconfe
rentie medegedeeld. De recht
bank, die een beslissing moest
nemen over het recht op asvl,
dat deze ontsnapte „Breda-
naar" had verzocht, heeft vrij
dag volgens de verklaring van
Von Brentano de uitspraak ge
daan, dat deze misdadiger vol
gens de Duitse wet geen aan
spraak op Duits staatsburger
schap kan doen gelden en daar.
om kan worden uitgeleverd.
Het geldt hier, naar van Duit
se zijde wordt verklaard, de
veroordeelde Borgers. In an
dere gevallen hebben Duitse
gerechten tot dusverre de ont
snapten als Duits staatsburger
aangemerkt en daardoor een
uitlevering onmogelijk ge
maakt. Von Brentano ver
klaarde voor de pers, dat aan
deze uitspraken in een rechts
staat niet te tornen viel en dat
deze niet mogen worden opge
vat als „een waardering van
politieke of criminele feiten".
Oud-president Vincent Auriol van-
Frankrijk brengt op het ogenblik een
bezoek aan Rusland. Bij z\jn bezoek
aan het huis van de pioniers in Le
ningrad, kreeg hij door een meisje de
halsdoek van de pioniers omgeknoopt.
Glimlachend liet de oud-president zich
de das omdoen".
Moord te Arnhem aan
het licht gekomen
In een kuil op een terrein in de ge
meente Arnhem heeft de politie het
stoffelijk overschot gevonden van de
45-jarige arbeider A. W. K. II. Het
stoffelijk overschot was bedekt met
kalk en zand. De man werd sinds en
kele dagen reeds vermist, waarvan
aangifte was gedaan bij de recherche:
De recherche ontving kort nadat
de vermissing was aangegeven de
mededeling, dat op het bedoelde ter
rein werd gegraven, hetgeen de be
vreemding van voorbijgangers had
opgewekt. Zij stelden de politie van
hun bevindingen in kennis. Het toen
door de recherche ingestelde onder-
ingest
zoek bracht het stoffelijk overschot
aan het licht. De politie neeft een ar
restatie verricht. Nadere bijzonderhe
den kon men, hangende net onder
zoek, nog niet mededelen.
Produktschap sprak over
vlasuitvoer naar België
Tijdens de bestuursvergadering van
het produktschap voor landbouwzaai.
zaden in het gebouw voor de agrari
sche schappen te Den Haag is be
raadslaagd over de uitvoer van on-
gerepeld vlas naar België. De uit
voer van dit produkt was tot 1955
niet geoorloofd. Vorig jaar echter
vaardigde minister Mansholt, tegen
advies van het toenmalige bedrijf
schap voor landbouwzaaizaden, een
regeling" uit, waarbij uitvoer van te
velde goedgekeurd ongerepeld vlas
naar België was toegestaan. Een be
perkte vergunning dus.
Het landbouwschap blijkt thans de
mening te zrjn toegedaan, dat de be
perking moet worden opgeheven.
Hiertegen gingen in het produkt
schap voor landbouwzaaizaden stem
men op.
Een commissie uit het bestuur is
staande de vergadering gevormd om
over deze aangelegenheid met het
bestuur van het landbouwschap in
Eeri dertigtal firma's in Tokio legt zich
toe op het vervaardigen van reclame-bal
lons, die bepaalde aangeprezen waren uit
beelden en boven de stad worden opge
laten.
Ter gelengeheid van het officiële
tegenbezoek, dat de Duitse minister
vanbuitenlandse zaken donderdag
en vrijdag op uitnodiging van de
Nederlandse regering aan Neder
land heeft gebracht, hebben minis
ter Von Brentano en de ministers
Beyen en Luns gesproken zowel
over wereldpolitieke en Europese
aangelegenheden als over tussen
Nederland en Duitsland hangende
bilaterale problemen. Aldus werd
in een gemeenschappelijk commu
niqué meegedeeld.
De gesprekken werden in de
meest aangename sfeer gehouden.
De ministers waren het erover eens,
dat beide landen hun welzijn het bes
te dienen met een zo krachtig moge
lijk bevorderen van een verdere ont
wikkeling van de Europese eenwor
ding en van de Atlantische gemeen
schap.
De ministers stelden met genoegen
vast, dat de onderhandelingen over
het sluiten van een Nederlands-Duits
cultureel 'acenord inmiddels een aan-
Met de Constellation ,,Soerabaja" van de K.L.M. is r+navond omstreeks
acht uur koningin Frederika van Griekenland met haar 17-jarige dochter
prinses Sophia voor een kort particulier bezoek aa»i het koninklijk gezin-
in Nederland aangekomen. Ter begroeting waren op Schiphol aanwezig
koningin Juliana en prinses Irenevergezeld van de dame du palais, me
vrouw W. A\ Repelaer van priel geb. Van Willigen. Ook de Griekse ambas
sadeur in Nederland, de heer N. A. Anissas. was met zijn echtgenote naar
het vliegveld gekomen.
Mevrouw Anissas bood. nadat koningin Frederika en koningin Juliana
elkander hadden begroet, bloemen aan. De koninklijke gasten zullen van
avond het prinsessebal in Amsterdam bijwonen. Zij blijve»i dan tot zondag
middag a.s. in Nederland. Daarna vertrekken zij naar Hannover. Koningin
Juliana en prinses Irene waren reeds 'om rijf over halt acht op Schiphol
Kort nti de begroeting zocht prinses Sophtg al spoedig het gezelschap van
prinses Irene en gevieren vertrokken de vorstelijke personeti naar SoestdijJc.
Koningin Frederika en prinses Soph ia xoaren vergezeld van de grootmeeste
res b*i Let Griekse hof, mevrouw Mary Carolou.
vang hebben genomen en dat onder
handelingen over een luchtvaartover
eenkomst binnenkort zullen worden
gehouden.
De ministers Waren van oordeef dat
deze uitvoerige gedachtenwisseling
in de nabije toekomst het uitgangs
punt kan vormen voor verder Duits-
Nederlands overle'. teneinde tot een
voor beide partijen bevredigende af
wikkeling der lopende vraagstukken
te geraken en de banden tussen bei
de landen te verstevigen.
Evarusiieolan voor
de Biesbosch
Nu onder de huidige omstandig
heden niet gedacht kan worden aan
een definitieve beveiliging van het
gebied van de Biesbosch. zijn maat
regelen getroffen om bewoners en
vee te evacueren, zodra ooit de
de nood aan de man zou komen.
Deze voorbereidingen zijn vooral
van heling voor de gezinnen in pol
ders. die geen verbinding hebben
met het vasteland. De politie te
water en militairen van Keizers-
veer. Dordrecht en Geertniiden-
berg zullen in een dergelijk géval
boten en vletten gereedhouden en
ook de verbindingsdienst van de
Bescherming Bevolking in kring 5
van de provincie Noord-Brabant
zal worden ingeschakeld.
De maatregelen tot evacuatie in
reval van watersnood zijn getroffen
loor de evacuatiecommissie in Noord
Brabant., de heer F. J. J. M. van der
Kroon, en de burgemeesters van
Werkendam. Dussen en Hank en Ma
de en Drimme'en. Het ligt in de be
doeling. binnenkort een oefening tc
houden, waaraan de militairen en de
politie te water zullen deelnemen
en waaraan ook de burgemeesters
medewerking zullen verlenen.
