Een pionierster der emancipatie
wordt deze maand tachtig jaar
1* J
1
<»U
c
C tel ozoun)
ZATERDAG 4 FEBRUARI 1956
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
11
"OzoMvenpagina
BOEIENDE LEVENSGESCHIEDENIS
Esther Dyserinck zag vele idealen
in vervulling gaan
Tachtig jaar Is een hoge leeftijd, zelfs in deze eeuw van vergaande ge
zondheidszorg en zelfs voor een vrouw, die haar gehele lange leven voor
uitstrevende denkbeelden heeft gehuldigd en veel andere vrouwen door
haar lichtend voorbeeld de weg naar een grotere zelfstandigheid heeft
gewezen.
Op 7 februari a.s. is mevrouw Esther Welmoet Wijnaendts Francken-
Dyserinck tachtig jaar en hoewel zij haar levendige belangstelling voor
maatschappelijke verschijnselen en gebeurtenissen behouden heeft, voelt zy
zich niet meer, zoals zij ons in een geanimeerd gesprek toevertrouwde
van deze tijd.
Tachtig jaar is een lang leven. Mevrouw Wynaendts Franeken-Dyse-
rinck werd in 1876 in Den Helder geborenals dochter van een broeder
onder de broeders, zoals zy hetozelf uitdrukt, als dochter van een doopsge
zind predikant. Er was toen, vooral in de kringen, waarin zij verkeerde
tot haar vierde jaar in Den Helder, daarna in Vlissingen, waar de heer
Dyserinck het predikaat doctor honoris causa verwierf en vervolgens in
Rotterdam een andere levensstijl dan tegenwoordig. De gewoonten en
gebruiken verschilden sterk met die van thans en hoewel mevrouw Wij
naendts Francken-Dyserinck geen onverdeelde waardering koestert voor
sommige zeden, waaraan men eertijds in het milieu van de fatsoenlijke
burgery hechtte, toch heeft zij daarvoor veel meer waardering dan voor
de moraal, die thans gemeengoed is.
Wel lacht zij meewarig om de op
vattingen, die vroeger werden gekoes
terd en toen in het strenge keurslijf
van de leefregels voör 't jonge meis
je pasten.
Er is veel veranderd. Br is veel ten
goede veranderd en mevrouw Wij
naendts Francken-Dyserinck heeft
het hare daartoe bijgedragen. Haar
hardwerkende vader was voor zijn
tijd een modern man. Hij stuurde zijn
dochter naar het Erasmiaans gymna
sium in Rotterdam. Zij was het eer
ste meisje, dat deze onderwijsinstel
ling bezocht. Zij ging er echter niet
alleen naar toe. De predikant Dyse
rinck die het ook weer niet verant
woord achtte, dat zij alleen tussen
vele jongens zou zitten, zorgde ervoor
dat nog vijf meisjes examen deden.
Een van haar zakte, zodat met Esther
vier meisjes de jongensschoolbevol
king kwamen versterken.
„Mijn moeder vond het ver
schrikkelijk", zegt mevrouw Wij
naendts Francken. „Ik zelf trou
wens ook. U moet niet vergeten,
dat het naar de zeden van die tyd
niet paste, dat een meisje het
gymnasium bezocht. Ik merkte
dat als 't ware aan den lijve. Lang
Nieuws van de meubelbeurs.
Van 6 tot en met 11 februari
wordt in Utrecht de vakbeurs voor
meubelen en woningtextiel gehou
den, het jaarlijks evenement voor
allen die bij de- meubel- en woning
textielhandel betrokken zijn. Ook dit
jaar wordt weer een reeks van nieu
we artikelen gelanceerd. De volgen,
de inzendingen verdienen speciale
aandacht: Stalen kindermeubelen die
bovendien opvouwbaar zijnpiano
krukken met ingebouwde bergruim
te voor muziekboeken; een televisie
tafel waarmee men het televisietoe
stel om zijn verticale as kan laten
draaien; fauteuils, geperst uit één
stuk polyester, uitgevoerd in drie
verschillende kleuren; matrasbekle-
dingen in geheel nieuwe dessins èn
kleurencombinaties, afgestemd op 't
moderne interieur; een lacqué-slaap-
kamerameublement van geheel nieu
we constructie; demontabele boeken
kasten, welke bij emigratie of ver
huizing het voerdeel hebben, dat ze
minder ruimte eisen en bovendien
minder kans op beschadiging bieden;
kampeerbedden die een haast onbe
grensde 'levensduur hebben.
I Advertentie
Bescherm Uw Kinderen
door bij gevatte kou de dreigende ge-
varen te bestrijden met
2 WITS AL
zamerliand verloor ik mjjn vrien
dinnen uit de gegoede families.
Zy mochten niet meer met my om
gaan."
Esther werd een soort outcast, doch
ze kwam er wel overheen! Daarvoor
was ze te zelfstandig en te energiek.
Daarvoor was zij oók te intelligent
en wist zij te goed wat zij wilde.
„Op mijn veertiende jaar wist ik
al", zo onthult ons deze vriendelijke
eerlijke vrouw, „dat ik met Wij
naendts wilde trouwen. Hij was
twaalf jaar ouder dan ik en ik had
eens naast hem gezeten aan een diner
Het was geen gril. Het stond vast
in mijn hoofd, dat hij mijn echtgenoot
zou worden. En we zijn getrouwd.
Het was een onmogelijk mens. Hij
zeide, dat hij niet.geschikt was voor
het huwelijk. Er zat te veel zwervers-
■bloed in zijn aderen. Maar ikv heb
veel van hem gehouden en veel met
hem gereisd. 18 jaar hielden we het
vol en hoewel het me verdriet deed.
ogenblik de mededeling ontving, dat
vrouwen op de colleges toch eigenlijk
niet gewenst waren, in Zürich, in
Berlijn, waar zij eerst aan de profes
soren verlof moest vragen om als
vrouw de colleges te volgen, en in
Parijs. Zij bezocht voorts met haar
echtgenoot de Balkan, Afrika en de
West.
toch was 't beter, dat we er toen maar
'n eind aan maakten We zijn geschei
den en vanaf dat ogenblik heb ik,
voor een gedeelte althans, mijn eigen
brood verdiend".
Ongetwijfeld is mevrouw Wij
naendts Francken-Dyserinck daartoe
te meer in staat gesteld door de er
varing en dé wetenschap, die zij op
haar reizen met haar man heeft op
gedaan. Zij volgde met hem colleges
in Jena, waar zij op een gegeven
Werkzaam leven.
Mevrouw Wijnaendts Francken-
Dyserinck ontpopte zich als een be
kwaam journaliste een kwart
eeuw lang schreef zij de vrouwen
rubriek in het Algemeen Handels
blad en lange tijd is zy voor de bui
tenlandse pers. blijven wei'ken en
als een vurig strijdster voor de vrou-
wenbelangen.
In 1894 richtte zij in Rotterdam de
Toynbee-vereniging op „Maar 't was
moeilijk om meisjes van mijn leeftijd
te vinden, om leiding aan kinderen
uit de lagere volksklasse te geven.
Er heersten inderdaad toestanden,
waarvan men zich thans geen voor
stelling meer kan maken. Ik ben wel
in huisjes geweest, waar de vrouw
de wieg met een touw aan het pla
fond moest ophijsen om ruimte te
krijgen om de was te doen".
Mevrouw Wijnaendts Francken-
Dyserinck is voorzitster geweest
van de afdeling Den Haag van de
Ned. Vereniging voor Vrouwen
kiesrecht. Zij was mede-opricht
ster van de bond voor vrouwen
recht, redactrice van verschillende
tijdschriften, spreekster tegen de
wetgeving betreffende de regle
mentering van de prostitutie, -
voorzitster van de Vereniging
Onderlinge Vrouwenbescherming,
mede-oprichtster" van de' Ver.
tegen de woeker, vice voorzitster
van 't Ned. Padvindstersgilde, lid
van het wereld-comité van meis-
jes-padvidsters oprichtster van de
Eerste Nederlandse Soroptimist
Club, voorzitster van de Unie van
Soroptimist Clubs in Nederland,
bestuurslid van de Vereniging tot
geneeskundig onderzoek voor het
huwelijk, bestuurslid van de afde
ling De Mens van de Genetische
Vereniging en medewerkster van
het encyclopedische handboek „De
vrouw, de vrouwenbeweging en 't
vrouwenvraagstuk".
Zy ijverde voor de oprichting van
een boerinnen-organisatie, bekleedde
füncties in de liberale party, richtte
de Vrouwengroep van de Vrijheids
bond op, schreef ontelbare artikelen,
verslagen en reisbrieven in dagbla
den en tijdschriften en publiceerde
brochures o.a. over het kameraad
schapshuwelijk. de vivisectie, het ge-
zinsloon, vrouwenplicht en gemeen
schapsdienst.
Esther Welmoet Dyserinck, wier
vader zich had voorgesteld dat zij
dokter zou worden, is de litteraire
kant uitgegaan. En eigenlijk bleef zij
daarmede dicht bij huis. De predikant
Dyserinck schreef veel. Hij was een
talenkenner, vertaalde de Psalmen en
de spreuken uit het Hebreeuws en
haar moeder, een intelligente vrouw,
vertaalde enige boeken uit 't Engelse.
Bovendien leidde haar warme so
ciale gevoel haar op de weg van de
emancipatie van de vrouw en in het
Waarom geen postzegels?
Op de gelegenheidspostze. M
gels, die de P.T.T. van tijd tot i|
tijd uitgeeft, komen, voorzover |j
er personen op afgebeeld
staan, altijd mannen voor, zo
klaagt mevrouw Wijnaendts m
Francken-Dyserinck.
Zij heeft daarom de direc-
tie van de P.T.T voorgesteld
om de portretten van 5 vrou-
wen, die zich als feministe
voor de emancipatie van de
vrouw bijzonder verdienstelijk p
hebben gemaakt, op een serie
postzegels af te drukken.
In aanmerking komen vol-
gens haar o.a. A. M. M. Storm
v. d. Chijs, die van 1814 tot n
1895 leefde, wereldreizigster
en voorloopster van het femi-
nisme was en veel voor de
vrouwenbeweging heeft ge-
daan. Voorts freule Alexan-
drine van Till, die reeds de |j
woestijn bereisde, toen ande-
re vrouwen nauwelijks van n
huis durfden weggaan; Mina
Kruseman, die principieel on-
getrouwd bleef en zich geheel
aan de belangen van de vrouw
wijdde en Bet je Wolff.
De P.T.T. -chijnt nogal wat m
bezwaren te hebben en moei-
lijkheden te zien. Maar waar-
om zouden wij de Nederland- j=
se voorvechtsters van de vrou-
wenbeweging niet eens op
onze postzegels eren?
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllllllll
algemeen van allen, die in de ver
drukking leefden.
Met voldoening stelt zij thans vast,
dat de illussies uit haar jeugd in ver
vulling zijn gegaan. Zo geniet zij in
haar levensavond van de rust, die zy
volop verdiend heeft en die zij niet
graag verstoord zou zien op haar ver
jaardag. „Ik ben er op 7 februari en
trouwens de gehele maand februari
niet!" verzekert zij.
~öan top tot teen in teez qekleeb
De mode dezer twintigste
eeuw stelt ons op gezette
tijden voor verrassingen,
mede dank zij de grote vooruit
gang van techniek en weten
schap. Nog niet eens zo lang
geleden had de vrouw er geen
flauw idee van, dat zij op zeke
re ogenblikken bezitster zou
zijn van ragdunne kousen die
niet behoeven te worden ge
stopt, blouses en japonnen wel
ke niet worden gestreken, ijle
en bijna niets wegende lingerie
die het „kofferprobleem" bij
het op reis gaan tot een mini
mum heeft gereduceerdAZ-
lemaal dank zij de uitvinding
van het nylon, dacron en hoe
die wonderlijke kunstvezels
verder nog heten.
Evenmin kon diezelfde vrouw
zich voorstellen, dat uit
leer eer materiaal waar
aan men onwillekeurig het be
grip „stoer en stevig'' verbindt
kledingstukken zouden kun
nen worden gemaakt, die zo
soepel en licht zijn dat men
tweemaal moet kijken, alvorens
te kunnen geloven dat het hier
inderdaad om leder gaat. Maar
de Franse leerlooiers hebben
bewezen, dat het kan. Met be
hulp -van een nieuw looiproce-
dé hebben zij ragdun leer weten
te vervaardigen dat niet
zwaarder weegt aan zijde bij
zonder soepel is en er als flu
weel uitziet. Het materiaal
biedt na zo'n bewerking onbe
perkte mogelijkheden; dat heb
ben Franse couturiers bewe
zen met het vervaardigen van
een avondtoilet, gemaakt uit
blauwe suède en goudleer; een
complete smoking inclusief
pantalon) van grijs juchtleder,
en allerlei ensembles waarbij
de blouses en rokken een grote
plaats innemen. Vooral de
suède kledingstukken zijn bui
tengewoon gedistingeerd.
Hoe handig de couturiers
met dit edele materiaal
weten om te springen, be
wijzen bovenstaande foto's.
Links een mantel van donker
groene kalfssuèdewaarvan de
bescheiden ruimte óp de rug
door 'n breede ceintuur bijeen
gehouden wordt.
Rechts een zwierige klok-
rok, vervaardigd uit soepel,
bleek-blauw hertsleer. De wit
te mouwloze blouse is van het
zelfde materiaal.
VOOR KNOEIENDE KLEUTERTJES
Hield u ook zo van knoeien en
kliederen, toen u nog een kleine pcu.
I ter was Dan zult u wel gemerkt
hebben dat de appel niet ver van de
I boom valt cn dat een mcuwschortje
- - - -w
I/O
9- 1
Ijl
-/v-
W _7|
i
/O 1
-
zak)
'i
n«
r
in*
-5v.
zo
5S 3 JAAR
Voor uw zoontje heus geen overbo
dige luxe is.
Hier heeft u een eenvoudig patroon
tje voor de leeftijd van 2 a 3 jaar,
een gewoon recht modelletje met een
grote zak op de buik. Deze wordt
langs de bovenkant afgebiesd. U
kunt er ook nog een leuk motiefje
op borduren voor u hem op het voor
pand stikt. Aan het rugpand vouwt
u het beleg naar binnen en brengt de
luioopsgaten aan. Zij- en schouder
naden sluiten en hals omboorden of
er een schuin biesje tegennaaien. Na
het sluiten van de mouwnaad zet u
de onderkant van Je mouw ingerim-
peld tussen de dubbele stof van een
3 cm breed manchetje op handwijd
te. De mouwen worden naad op naad
vallend in het armsgat genaaid.
Er kan ook een ceintuur om het
schortje gedragen worden. U maakt
deze van dubbele stof 2% 3 cm
breed en ca 120 cm lang. De mid
delste 20 cm stikt u boven de zak in
de taille vast, de einden strikt u op
de rug. In dat geval kunt u wel met
twee knoopjes als sluiting volstaan.
Overleg, vóór U inkoopt.
In de winter kan boodschappen
doen een harde plicht zijn.
Er zijn enkele produkten die we
dagelijks moeten kopen, melk en
bi-ood o.a. Maar daarnaast zijn er
verschillende, waarvoor wij voor
al in het koude jaargetijde voor
meer dagen tegelijk kunnen inslaan.
Hét verdient dan wel aanbeveling
van te voren menu's op te stellen
en gewapend met een boodsohappen.
lijst op stap te gaan. U voorkomt
daardoor de onaangename ontdek
king dat bepaalde artikelen in uw
keukenkast ontbreken en andere er
in te grote hoeveelheden in voorko
men. Dat het leitje of de blocnote in
de keuken hier een grote steun kun
nen zijn, hebt u waarschijnlijk zelf j
wel ondervonden!
"Dan ozcuto
Tweeh'onderd jaar geleden werd
hij geboren, en dat is voldoende
om een heel jaar naar hem te
noemen en een hele wereld aan het
herdenken te zetten. En het is ook
wèl zo eervol om het op die geboor
tedag te houden.
De twee eeuwen na zijn sterfdag
zullen niet lang genoeg zijn om de
schande te verdoezelen van die
troosteloze decemberdag, toen hij,
volstrekt cn voorgoed alleen gelaten,
zo haastig werd begraven dat de
trieste, stormende regenvlagen zijn
laatste rustplaats hebben uitgewist.
Maar wanneer straks op alle gro
te podia ter wereld zijn muziek zal
worden uitgevoerd, kan dit herden
kingsjaar hem althans de hulde van
een welhaast vlekkeloze vertolking
aanbieden, gelukkige winst van twee
eeuwen ononderbroken streven naar
veredeling van klank en verfijning
van techniek.
En waar hij nog heel van Salzburg
af moest komen reizen om in de
hoofdsteden van het westen .voor een
select publiek van duur betalende
nieuwsgierigen zelf zijn prille mu
ziek voor te spelen daar behoeft,
vandaag de dag de eerste de beste
huismoeder haar radio maar te laten
aanstaan om tussen haar bezigheden
door zijn rijpe meesterwerken su
bliem geboden te krijgen door de
eminentste musici ter wereld.
Misschien met het risico, dat
midden in een bloesemlichte
passage een ongeduldige huis
genoot de knop verder draait op
zoek naar sportberichten of popu
laire platen. Het meesterlijke, het
bovenmaatse is immers allemans-
goed geworden en dat kosteloos,
Men behoeft - niet eens meer de
drie guldens neer te tellen die vader
Leopold bedong voor het Groot Con
cert in Den Haag. waarheen hij op
vriendelijk aandringen van de jonge
prinses Carolina, de zuster van de
stadhouder, een kleine omweg had
gemaakt.
Een omweg die hem, de uitgesla
pen impressario van zijn begaafd
tweetal, misschien achteraf wel eens
onder de pruik zal hebben doen
krabben. Want eerst wordt het meis
je Nannerl ziek en daarna de kleine
jongen Wolfgang, en dat betekent
niet alleen zorg en bekommering
maar ook uitgestelde concerten en
opgelopen logementsrekeningen.
Maar de kleine Wolfgang weet al
met negen jaren dat een concert
tournee een kostbare geschiedenis is.
En met een plank over de dekens en
een blad notenpapier daarop, krab
belt hij met een te grote ganzeveer
een huppelend, feestelijk melodietje,
waarvoor opgevangen flarden van
de Prinsenmars hem het motief heb
ben verschaft.
Men zou zich de magie van de
film wensen om de schrijven
de hand met de ganzeveer in
het beeld te houden, en die stilaan
met ontroering en deernis te zien
verouderen en uiteindelijk verstijven
in de laatste poging, vóór de op
dracht geheel en al is voltooid. Want,
die ongelooflijke toewijding aan zijn
scheppende taak, die bewonderens
waardige werkdrift zijn het levens
lange antwoord op het vertederd
applaus voor het wonderkind ge.
weest.
J-
I
~Y
/Cleine sezenaèe
Niet het virtuoos uitvoeren, maar
het geniaal scheppen was zijn be
stemming en de driftig schrijvende
hand zal dat onvermoeid bewijzen.
De hand van het kind krabbelt
huppelende variaties; de hand van
de jonkman schrijft, gestuwd door
een feilloos muzikaal geheugen, alle
stemmen na van het nimmer in no
ten afgebeelde „Miserere", dat hem
in de Sixtijnse kapel verrukte. De
hand van de man schrijft concerten
en symphonieën en opera's waarvan
de bladen soms, nog nat van de inkt,
op de orkestlessenaars worden gezet.
De hand van de stervende tracht
vertwijfeld, door de uitputting bijna
achterhaald, de laatste maten te be
reiken van het bestelde „Requiem",
waaronder een vreemde zijn naam
wil zetten het voorschot Is
immers al uitbetaald.
Meer dan zeshonderd werken in
nauwelijks dertig jaar, en
daarbij minstens tweehonderd
brieven, waarvan verscheidene op
merkelijk door geest, humor en
scherpte van blik een jaar her
denken is voor dit beminnelijke genie
toch maar een bescheiden hulde.
Want altijd schril blijft het contrast
van die kindertijd, met voortdurend
applaus op de achtergrond en de ge
laten stilte rond zijn sterfbed.
En toch men zou dat kleine
bekoorlijke rococoschilderij willen
vasthouden, lijfelijk zien met ver
tederde ogen: de kleine jongen, in
feborduurde rok en zijden kousen,
et pedante staartpruikje met een
strikje in de hals "gebonden, ernstig
musicerend voor een gehoor van
vorstinnen, glimlachend achter haar
waaiers
Het is te zien voor wie er de reis
voor over heeft. Het Musée Grevin
te Parijs heeft tussen alle pathe.
tische kits en onbenullige actualitei
ten één sublieme miniatuur gescho
ven: de zevenjarige Mozart, 6pelend
op een prachtig authentiek clavecin
voor de Marquise de Pompadour en
haar koninklijke minnaar. En het
zou de verrukte beschouwer niet
verbazen, als de fluisterende echo
van die lang verklonken melodie on
verwacht aan zijn oor voorbijwoei.
"n buiten gekomen geeft hij grif
de haastige toerist de ganse
Dome des Invalides cadeau voor die
ene troostrijke gedachte: dat deze
kleine muzikant zonder aanwijsbaar
gTaf op een Weens kerkhof alle glo
rie en praal van Versailles en Schön-
brunn, alle verblindende schittering
van macht en weelde, met zijn sim
pele ganzeveer glansrijk heeft over
leefd. saskia.
