ATHOS, HET EILAND DER
MONNIKEN
„jDk bansie b
met be flavahes'
N Navaho-mannen waren schilder
achtig, vooral de ouderen die 't
haar veelal nog lang dragen. Ook zy
droegen prachtige handgemaakte ju
welen van zilver en turkoise en ge
kleurde pendleton-dekens om de
schouders alsof het een vorstelijke
mantel was, want hun houding is heel
rustig en waardig.
PRINS BERNHARD BEZOCHT
LOCKHEED-F ABRIEKEN
HOE DE NEDERLANDSE SECTIE
VAN DE B.B.C. WERKT
GRIEKEN HOUDEN VAN HET LEVEN (VIII)
He
DONDERDAG 19 JANUARI 1956
PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT
7
AOaaz oezlegen Meisjes eenzame
jDnt)ianen aan he mean) tzekken
y A-TE-EER, „goedendag", Ben Tsosie stapte de Thunderbird Tra
ding Post handelscentrumbinnen. Rij was een lange trotse Na-
vaho met een mooie adelaarsneus, turkoise steentjes in de oren,
een hoge „ten gallon hat" op het lange opgebonden haar. Ook droeg hij een
streng turkoise kralen op zijn shirt en een prachtige zilveren conchoriem
om het middel
Ya-te-eehzei ik ook, want ik kende Ben, en de Navahos die bij de
toonbank stonden draaiden zich om en lachten vriendelijk. Natuurlijk was
het accent weer verkeerd, maar ze apprecieerden het dat ik het tenmin
ste probeerde.
Lizzie Etsitti, een kloeke Navaho vrouw in de kleurige dracht van haar
stam, zei ook Ya-te-eehen nog een heleboel in Navaho, waarvan ik
maar enkele woorden kon opvangen. IAzzie v:as mijn Navaho chaperonne.
Nadat ze een tijdje met Ben had gepraat, deelde ze mee, dat hij 's avonds
met zijn truck langs zou komen en ons een lift zou geven naar de squaw-
dans.
Squawdansen worden altijd 's zo
mers gehouden. Het is een onder
deel van een grote ceremonie, de
„Enemy Way", die doordat de Nava
hos nu vredelievende Indianen gewor
den zijn en de scalpen van hun vijan
den niet meer hoeven te dansen (zo
als ze dat noemden), enigszins over
bodig geworden is. Niet geheel echter,
want behalve dat het een sociale dans
is, is het doel ook zieken te genezen.
Mooier „decor" kon men zich zeker
niet wensen dan de open plek aan de
Lucy Schouten ging voor fa-
miliebezoek naar de V.S. Op 'n m
grote autotocht van weken
kwam zij in aanraking met de
Indianen van Amerika. Zij werd m
zo geboeid door wat zij in de
reservaten, waar vele Ameri-
kanen nauwelijks iets van we-
ten, te zien kreeg, dat zij na
deze vakantie op middelen zon
om zo gauw mogelijk weer te-
rug te kunnen gaan naar Ari-
zona, Utah, Nieuw Mexico en
al die gebieden, waar de Ame- f|
rikaan zijn Indianen bijeen-
bracht. Vergeten staten, die tot
dusver nauwelijks, in trek wa-
ren, omdat er voor de land-
bouwer weinig te beleven viel.
Tot nu toe: want er zit urani-
um in de bodem! S
Lucy Schouten, die psycho-
logie studeert te Amsterdam
wist een beurs voor twee se-
mesters te verkrijgen aan de
staatsuniversiteit van Arizona
te Tucson. Dat bezoek van een
half jaar werd anderhalf jaar!
Zij heeft in die tijd een schat
aan materiaal over de Nava-
ho en Pueblo-Indianen verza- j=
meld. H
Een kleine indruk van het-
geen mej. Schouten gezien li
heeft, kan men krijgen uit een
tentoonstelling van schilderijen
en tekeningen van en over In- M
dianen welke tot 28 januai'i ge-
houden wordt in het museum
voor het onderwijs in de Hem-
sterhuisstraat te Den Haag.
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIW
voet van „White House"-ruïne, één
der eeuwenoude ruines, wegge
scholen tegen een hoge rotswand, zo
als de canyon er zovele heeft. De
huifkarren en vrachtwagens van de
Navahoj stonden in een wijde cirkel
rondom een groot vuur en overal voor
de karren brandden kleine houtvuur
tjes waar de squaws tatenielraasj
(gebakken brood) in koekepannen
maakten en koffie opwarmden. Ook
was er schapenvlees en een prachtig
uitgedoste squaw stak me met een
vriendelijke glimlach een boutje toe,
dat was nu écht westerse gastvrij
heid.
Een grote groep jonge Navahos
was uit alle macht aan het zingen
met hele hoge falsetto stemmen en
soms scherp en schor als kraaiende
hanen, zeer ritmisch en krachtig,
met geen andere begeleiding dan een
eenvoudige tom-tom.
Ze hadden de armen voor de borst
gekruist en deinden de bovenlicha
men heen en weer zoveel forse le
venskracht klonk daar uit de en
thousiast zingende groep en bijzonder
mooi was het, wanneer we een eindje
van ze af liepen en dan konden ho
ren hoe het zingen duidelijk drie, vier
maal door de echo van de rotswanden
herhaald werd.
Ongeveer te middernacht werd het
zingen ineens krachtiger toen een
jong meisje uit de medicijnhogan
kwam, een versierde stok voor zich
uit dragend. Zij was speciaal gekozen
om de dans te beginnen. Navaho-
meisjes zijn verlegen en het kostte
haar enige tijd voor ze de moed had
een der aanwezige jonge mannen aan
de mouw te trekken. Ze namen elkaar
bij de hand en begonnen met een rit
mische hop-stap rond het hoog op
vlammende centrale vuur te draaien:
spoedig volgden meer paren. Tenslot
te schuifelde een grote kring rond het
vuur en zo ging het de hele nacht
door zonder variatie; de unieke sfeer
deed de tijd echter snel voorbij gaan.
Wanneer een jongen er genoeg van
had, kocht hij zich vrij door het meis
je een geldstukje te geven. Sommigen
maakten een aardig duitje op die ma
nier, wanneer echter het meisje niet
afgekocht werd, werd zo'n paartje als
zo goed als verloofd beschouwd.
e muziek ging onvermoeid door
tot het ochtendgloren, toen
allen zich rond de versierde stok
verzamelden die door de medicijnman
op en neer bewogen werd op het rit
me van de nu weer zeer krachtige
zang waaraan alle aanwezige man
nen deelnamen.
Dat het welzijn van de patiënten,
waarvoor de ceremonie werd gege
ven, ook tijdens de dans niet werd
vergeten, bleek o.a. uit de woorden
van vele der zelfgemaakte en geïm
proviseerde liederen.
Nog even moet ik bekennen dat Liz
zie er tenslotte na veel aandringen
in slaagde me ook op de dansvloer
te krygen. Nadat haar neef vele ma
len om me heen gedraaid had en Liz
zie zei, dat ik haar toch niet een mal
figuur kon laten slaan, raapte ik alle
moed samen en trok hem aan z'n
mouw, zoals ik de Navaho-meisjes
had zien doen wanneer ze iemand
uitnodigden. Het succes was verbijste
rend: de omstanders begonnen op hun
claxons te toeteren en te fluiten, bei
de een teken van bijval, maar dt
neef die in militaire dienst was ge
weest en dus wat vad onze wereld af
wist en bovendien een mondjevol En
gels sprak, hielp me erg tactvol over
mijn verlegenheid heen. En natuurlijk
vind ik het achteraf leuk om te kun
nen zeggen: „Ik heb een squmvdans
gedanst in Amerika, de Nieuwe
Wereld".
Ya-te-eeh, het was goed!
LUCY SCHOUTEN!
OP TOURNEE IN DE VERENIGDE STATEN
Schildvrachttoestel"
geïnspecteerd
Prins Bernhard heeft de tweede
dag van zijn bezoek aan Los Ange
les voornamelijk besteed aan het be
zichtigen va.n verscheidene typen
toestellen, die door de Lockheedfa»
brieken gebouwd worden.
Eerst inspecteerde hij twee met
vleugeltanks uitgeruste Super Con
stellations, welke in de Lockheedfa-
brïeken voor de K.L.M. in aanbouw
zijn.
De prins en zijn adjudant waren
de gasten van Robert E. Gross, de
president van de Lockheed, en diens
broeder Courtland S. Gross, vice-
president en algemeen directeur van
deze grote vliegtuigfabrieken.
De prins verkende een kwartier
lang het binnenste van het nieuwe,
met radar uitgeruste Amerikaanse
luchtmachttoestel EC-121c. Vol be
langstelling luisterde de prins naar
een uitvoerige explicatie over dit z.g.
„schildwaehttoestel", dat tot taak
heeft de grenzen van de Verenigde
Staten te bewaken tegen naderende
vijandelijke toestellen. Het toestel
heeft een radarapparatuur, welke
maar liefst zes ton weegt. Deze ap
paratuur maakt vroegtijdige waar
schuwing voor de nadering van vij
andelijke toestellen mogelijk. De
verziende elektronische „ogen" van
het toestel zijn ondergebracht in
grote koepels. In feite is de EC-121c
een „Supereonnie", die echter door
de monsterachtige koepels een ge
heel ander aanzien heeft verkregen.
Verder inspecteerde de prins de
langste vleugel, welke ooit voor een
passagierstoestel is gebouwd.
Het betrof hier een vleugel, welke
van tip tot tip 45 m meet en welke
binnenkort bevestigd zal worden aan
het eerste toestel van het type
1649a Super Constellation een nieuwe
type vliegtuig, dat in staat is een
non-stopvlucht van 6400 mijl te ma
ken.
Monnik op Athos de boot nakijkend.
In een van de kleinere Lockheed-
toestellen vloog de befaamde Lock
heed invlieger A. W. Levier de prins
van Burbank naar Palmdale, terwijl
de adjudant van de prins en enige
hoge functionarissen van de Lock-
•heed in een ander toestel volgden, i
In Palnidale bezichtigde prins'
Bernhard tenslotte twee nieuwe
st.raaljagërSi de f-104 en de t2v-l,
een lestoestel, dat door een moeder
vliegtuig gelanceerd wordt.
De prins had een speciale officiële
vergunning gekregen om de f-104 te
bezichtigen.
In België gedimde
koplichten bij mist
In België moeten overdag by dik
ke mist de gedimde koplampen wor
den- gevoerd, zulks in tegenstelling
met Nederland, waar overdag onge-
dimde en 's nachts de gedimde kop
lichten moeten worden gevoerd.
Indien het zicht minder is dan 200
meter wordt er gesproken van dikke
mist.
yoor dat 's avonds de dans begint zijn
de squaws reeds de gehele dag in de
weer geioeest met het toebereiden
van voedsel. Meestal bestaat dit uit
maiskoeken en gestoofd schapenvlees,
doch tegenwoordig komen ook meloe
nen ensoda-pop op het menu voor.
Chaplm heeft nieuwe
Een grjjze, maar nog steeds actieve
Charles Chaplin is per vliegtuig uit
Genève in Londen aangekomen om be
sprekingen te voeren over de mogelij
ke produktie van een film, waaraan
hy twee jaar gewerkt heeft.
In Genève ontliep hij de pers op het
vliegveld en de enige troost voor de
verslaggevers, was Chaplins bood
schap, aat hij de halve nacht door te
lefoontjes van journalisten was wak
ker gehouden en dat hij het nu welle
tjes vond.
Zijn vrouw, Oona ChaplinO'Neill,
die met haar echtgenoot de vliegreis
naar Londen zou maken, stelde de
tocht op het laatste moment om on
bekende redenen uit.
Een intieme vriend van de Chaplins
in Corsier, Zwitserland, zeide, dat
Chaplin óver een paar dagen naar
Corsier zou terugkomen voor de af
wikkeling van enige persoonlijke za
ken, waarna hij weer naar Londen
zou gaan voor het opnemen van de
nieuwe film.
Hij zei, dat Chaplin twee titels In
gedachte had, namelijk „De goede
koning" en (Koning in ballingschap".
De film zou handelen over een goed
willende koning, wiens goede bedoe
lingen echter overal schipbreuk lij
den. (United Press).
„HIER IS LONDEN"
Uitstekend team
(Van onze Londense correspondent)
Reeds bjjna 16 jaar lang kan men
iedere avond zo men althans de
moeite neemt de vereiste golflengte
op te zoeken uit zyn radio een ver
trouwde stem vernemen, die zegt:
„Hier is Londen!" Dat er tijdens de
oorlog Nederlandse uitzendingen van
uit Londen verzorgd werden, dat we
ten we ons maar al te goed te her
inneren. Maar dat ze tot op de huidige
dag onafgebroken zijn voortgezet, dat
is een feit van minder grote bekend
heid.
Momenteel kan men deze Neder
landse uitzendingen elke dag beluis
teren van 17.45 tot 18.15 uur, Neder
landse tijd, op de golflengten 224 me
ter en 49 meterband. In dat half uur
krijgt men een gevarieerd program
ma te horen over Engeland, zijn po
litiek, cultuur, muziek, literatuur,
sport e.d. Bovendien wordt er elke
zondag- en maandagochtend om
uur, een taalcursus uitgezonden. „Lis
ten and speak", waarvan de cursus
voor gevorderden elke maandag- en
woensavond in het gewone avondpro-
Nederlandse sectie van de B.B.C.
brengtgoed programma.
Rijk van inkeer en stilte
et schiereiland Chalkidike in het uiterste noorden van Griekenland
aan de oostkust is een wonderlijk gebied. Als men over de smalle
bergioegen rijdt heeft men het gevoel in een andere wereld te vertoe
ven. Bergen en heuvels begroeid met machia en heide in volle paarse bloei.
Wegen met kuilen en gaten, nauwelijks een bus breed, bochten zo scherp
dat de bus een paar keer heen en terug moet om een schilderachtig dorp
binnen te komen, aan de balkons van de huizen hangt helgele mats te dro
gen, rode zélf geweven kleden hangen buiten en dan is er weer de. eenzaam
heid. Als een hand steekt Chalkidike drie grillige vingers in zee uit. Een
van die landtongen is het schiereiland Athos, genoemd naar de ruim 2000
meter hoge berg, die het uiterste eind ervan kroont, de Reiliae Berg.
Tegen de harde flanken van die
berg sloegen omstreeks 492 voor
Christus 300 schepen van Mardonios'
vloot te pletter, waardoor meer dan
20-000 opvarenden de dood vonden.
De stormen om Athos zyn nog altijd
Vrouwen verboden
berucht. Xerxes heeft getracht een
dergelijke ramp te voorkomen door
een kanaal te graven door de smalle
landstrook, de Isthmus, die Athos
met het vasteland verbindt maar on
danks de eigantische arbeid geduren
de drie jaren van Fenieïsche wa
terbouwkundigen, bleek het in de
praktijk te ondiep. Een bus brengt U,
voortdurend in de eerste versnel
ling. zuchtend en kreunend, door dit
fiebied naar Trepiti, een onaar.zien-
Ök haventje waar een motorkaïk in
de vroege ochtend gereed ligt om U
in twee uur tijd te vervoeren naar
Daphne. Dat is aan de Westkust de
enige haven van Waaruit men het
Athosrrjk betreden mag. Dat wil zeg
gen alleen als man. Vrouwen is de
toegang tot het eiland der monniken
ten strengste verboden en in de loop
der eeuwen is het slechts aan een
paar dochteren Eva's door list en
vermomming gelukt de wet van de
monnikenrepubliek te overtreden.
Doch ook de mannelijke bezoeker van
de Athos heeft niet voldoende aan
het normale paspoort dat hem toe
gang verschaft tot alle landen ter
wereld. Hij moet in het bezit zijn van
een bijzondere pas van het Griekse
ministerie van Buitenlandse Zaken of
een aanbevelingsschrijven van de
aartsbisschop van Athene of Saloni-
ki, die men met veel geduld tenslotte
verwerft. Het gebied van de heilige
Berg, de burcht van het Griekse or
thodoxisme is namelijk een theocra
tische republiek onder Griekse souve-
reiniteit.
Als men a raison van 20 drachmen
per persoon een verblijfsvergunning
verkregen heeft, is men van dat
ogenblik af gast van de monniken.
Men is dan onderdaan van een rijk
van stilte en inkeer, zoals er in de
Westerse wereld geen tweede bestaat.
De passagiers van het bootje be
staan uit bezoekers van de Hei
lige Berg. Grieken en buitenlan
ders en natuurlijk ook uit monniken,
die uit Saloniki naar hun klooster te
rugkeren. Geheel in het zwart ge
kleed, een hoge zwarte van boven af
geplatte muts op de weelderige in
een knot bijeengehouden haren, be
spreken ze op de boordrand de din
gen van de dag. Soms heffen ze een
lied aan, een stuk liturgisch gezang,
d-1 uitvloeit over het water.
Het zijn mensen met meestal asce
tische waardige gezichten, zeer vrien
delijk van allure, maar vrijwel zonder
nitzondering oud. Die eerste indruk
van de hoge ouderdom der Athoshe-
woners wordt nog versterkt als men
eenmaal van het haventje Daphne uit
het binnenland intrekt en de ver-
gramma wordt herhaald. Zij wordt
verzorgd door Ternand Renier, leraar
in de Nederlandse taal en letterkunde
aan verscheidene ï^ondense instituten.
Indien men deze cursus regelmatig
volgt, kan men in twee jaar tijds een
behoorlijk mondje Engels spreken. De
lessen kunnen gevolgd worden aan de
hand van een zestal boekjes, getiteld
„Listen and speak", verkrijgbaar in
de Nederlandse boekhandel tegen
f 2,85 per deel.
„Hier is Londen" heeft zijn vaste
rubrieken. Elke zondagavond kan
men een discussie beluisteren over al
lerlei gebeurlijkheden in de Britse sa
menleving, of vertelt dr. A. Noach
iets over Engelands geschiedenis, op
geluisterd met Engelse muziek uit het
betrokken tijdperk. Elke donderdag
avond geeft Fernand Renier een le
zing over de Engelse litteratuur, die
hij verlevendigt door de stemmen van
bekende acteurs in zftn programma te
introduceren.
Zaterdagavond i toneel en film aan
de beurt met de rubriek „Op de plan
ken", die wordt samengesteld door
Harry Hagedoorn, of praten dr.
Noach en de leider der sectie, F. H.
(Bertie) Winand, over Britse archi
tectuur en beeldende kunst in de ru
briek ..Vorm en Kleur". De nieuws
uitzendingen worden verzorgd door
Ernst Hameetman, Ton de Vletter be
handelt sport, en mr. Herman Marx
verklaart het waarom van Engelands
sociale, economische en wereldpoli
tiek.
Dat is dan, samen met een drietal
secretaressen, het „team", dat de Ne
derlandse uitzendingen van de B.B.C.
verzorgt. De „oudgediende" is de lei
der, Bertie Winand, welke voor hen,
die in hun jeugd de h.b.s. te Winscho
ten bezocht hebben, geen onbekende
is. „Bertie" is van nationaliteit En
gelsman, omdat zijn vader genatura
liseerd Brit is, doch hij spreekt Ne
derlands zó foutloos, dat hij op 10 mei
1940 benoemd werd tot „language su
pervisor" van de Nederlandse sectie.
D.w.z. het was zijn taak erop toe te
zien dat het tijdens de uitzendingen
gebezigde Nederlands zo zuiver mo
gelijk was. Hij heeft de moeilijke
kunst verstaan het Engelse nieuws
voor Nederlandse oren toe te lichten,
zonder nochtans zijn objectiviteit te
verliezen. Het was zijn stem die. sa
men met die van anderen, al de han-
ee oorlogsjaren door, het moedgeven
de nieuws uit de vrije wereld doorgaf.
En nog altiid vertelt hij de luisteraars
var leven en streven in Engeland.
Enquêtes hebben uitgewezen, dat er
een vaste kern is van zo'n 20.000 luis
teraars. die een of meer keren per
week afstemmen op Londen.
„Nautilus" vierde
eerste verjaardag
Een jaar geleden voer de Ameri
kaanse atoom-onderzeeboot „Nauti
lus" de rivier de Thames af en de
commandant seinde de historische
boodschap: „Onder weg op atoom
kracht".
De langste periode, gedurende wel
ke de „Nautilus" onder water ver
bleef, duurde 206 uur. Verder dook
hij 365 maal in dat ene jaar terwijl
110 maal in volle zee door middel van
helicopters personeel aan- en afge
voerd werd.
De „Nautilus" bevindt zich nu in
het droogdok. In de nabijheid nadert
de „Seawolf" de voltooiing. De „Sea-
wolf" werd vorig jaar juli te water
gelaten. Od de dag van de tewater
lating 21 juli werd onmiddel
lijk de kiel gelegd voor een derde
atoom-onderzeeboot, de Skate".
Een vierde onderzeeboot is in aan
bouw in Portsmouth, New Hampshi
re.
schillende kloosters bezoekt. Slechts
een enkele keer treft me: jonge ge
zichten aan.
In Karies, de hoofdstad van Athos,
bevindt zich weliswaar een seminarie
waar jonge kloosterlingen worden
opgeleid (ze komen voornamelijk uit
de omgeving van Saloniki), maar het
aantal leerlingen is gering in verhou
ding tot vroeger.
Het gebed, dat door de ver-gevor
derden, onder toepassing van een
speciale ademtechnïek en soms enige
duizenden malen pei dag wordt uit
gesproken, is wel het voornaamste
middel om tot de mystieke eenwor
ding te geraken. Deze laatste is het
ideaal van iedere Athoniet. van wel
ke nationaliteit hij ook is. De bewo
ners van de Athos bestaan namelijk
niet alleen uit Grieken, maar ook uit
Roemenen, Russen en Bulgaren.
WILLEM ENZINCK.
