IM
Rapport over loonpolitiek ook
voor S.E.R. van grote betekenis
Twee boeiende steden in het
noorden van Griekenland
GRIEKEN HOUDEN VAN HET LEVEN (VI)
ZUIDAFRIKAANSE REGERING
HEEFT GIGANTISCHE PLANNEN
"ST JSiSSSFl eveneer
12
P ROV IN CI ALE ZEEUWSE COURANT
ZATERDAG 7 JANUARI 1950
In de sfeer van de Balkan
Joannina en Saloniki
De beste wegen die men kan kiezen om een vreemd land goed te leren
kennen zijn omwegen. Om die reden versmaadden wij de directe
treinverbinding van-Athene naar Saloniki en kozen wij als vervoer
middel een autobus, die ons om te beginnen t« een grote boog langs de
westkust van Noord-Griekenland leidde. Aan de avond van een lange dag
rijden we in één van de boeiendste Griekse steden.' Joannina. De helft van
de tocht er heen was als het ware reeds een voorbereiding op de andere
sfeer, die ons hier te wachten stondde sfeer van de Balkan. Reeds in
Arta, en stadje van ongeveer 15000 inwoners, een paar uur rijden van
aan een tak eucaZtyptus of olijf, kleurige stoffen waren overal uitgestald
tig ingericht, schoenen in vele kleuren hingen aan pilaren als de bladeren
Joannina verwijderd viel die andere sfeer op: de winkels waren bazarach-
en ook de huizen op het platteland vertoonden een zekere ongegeneerd
heid, die typisch is voor de balkan.
De daken zijn met rafelig stro be
dekt en krijgen zo het karakter van
hutten, de bedden stonden er in de
open lucht: vier palen waartussen
een houten platform was aange
bracht. Daarop lag het beddegoed
en een hemel, bestaande uit een ver-
rafeld strooien dak, beschermt de
slapenden tegen zonnebrand en
nachtelijke kou. In Joannina met
zijn ruim dertigduizend inwoners, de
hoofdstad van de landstreek Epirus,
kregen deze indrukken echter eerst
degelijk hun beslag. Vooral ook om
dat we geluk hadden, want de eerste
de beste ochtend dat we in Joannina
de straat opgingen, bleek er een
soort van jaarmarkt begonnen, die
'n groot deel van de bevolking der
naburige bergdorpen met hun koop-
woren naar de stad had gelokt. In de
straten krioelde het van mannen in
half Albaneese klederdrachten, met
een soort van fez en een wit vilten
broek, vrouwen die opvielen door
hun prachtige vuurrode blouses,
daar tussendoor zigeunervrouwen in
lange witte gewaden, met gouden
munten in de oren, soms hun kinde
ren op de arm. Opvallend groot was
het aantal handelaren in kippen. De
poten aan elkaar gebonden, hingen
de dieren in levende trossen aan hun
lijf. Midden op de straat in het ge
drang werden ze door belangstellen
de kopers van de tros afgehaakt, be
voeld en beknepen tot dat de koop
gesloten werd of niet. De stroom van
mensen leidde als vanzelf naar een
plein tussen oude huizen waar de
eigenlijke markt gehouden werd.
Een bonte wemeling van kleurige
vruchten, citroenen, paprika's, vij
gen, druiven, maiskolven, meloenen
en daar tussendoor bedrijvige men.
sen. Zelfs een paar Pappa's (Grieks-
katholieke geestelijken) deden hier
eveneens hun inkopen, niet zonder
de waren eerst aan een nauwkeurig
en vakkundig onderzoek te onder
werpen.
s De journalist en letterkundi-
H ge Willem Enzinck vervolgt H
met deze serie zijn reportages
uit Griekenland. De vorige ar-
H tikelen verschenen resp. op 6,
13, 14 october en 10 en 23 no-
vember in onze krant.
Illlllllllllllllllllllllllll
kee vindt men allerlei voorwerpen
die aan de vrijheidsstrijd herinne
ren, degens, zwaarden en uitrus
tingsstukken van generaals en
volkshelden die er een belanrijke rol
in speelden en toch behoren zij niet
tot net interessantste gedeelte van
de museuminventaris. Dat laatste
moet men zoeken in een paar vitri
nes, die aan Dodona gewijd zijn.
ORAKEL
Dodona is een oord, op ongeveer
vijftig klometer afstand van
Joannina gelegen. Na Delphi
was het in de Oudheid het oudste en
beroemdste orakel van de Grieken,
gewijd aan de oppergod Zeus, waar
priesters de toekomst voorspelden
uit het ruisen van een heilige eik, en
het gemurmel van een bron aan zijn
voet. In Dodona zelf is er van dit
all§s niets meer te vinden, er zijn
alleen een paai- ruïnes van het thea
ter en de muren van de Akropolis,
doch in het museum van Joannina
bewaard men enige vondsten uit die
heilige aarde, die beslist enig zijn in
hun soort. Het zijn een aantal kleine
koperen plaatjes, waarop duizenden
jaren geleden een paar mensen een
vraag stelden aan het orakel. Met
enige moeite kan men ze goed ont
cijferen: Moet Onassinos een vrouw
nemen? luidt een vraag. Een ande
re: Aschilmos vraagt aan Jupiter of
hij in de richting van de Adriatische
Zee naar Italië kan varen. Merk
waardigerwijze staat op dit plaatje
ook het antwoord van het orakel ge
grift. Het luidt: niet varen. Tenslot
te. Wie van ons beiden kwam in re
latie met de vrouw en deed haar
kinderen geboren worden? Welk 'n
ontroering gaat er uit van die drie
koperen plaatjes, uit de zesde eeuw
voor Christus. Gebogen over hun in
schriften ziet men plotseling hoe
door alle eeuwen heen de vragen van
de mens aan de Godheid dezelfde
zijn gebleven. Het menselijk hart,
de menselijke problemen, ze zijn I
eeuwig eender.
WILLEM ENZINCK
EDELSMEEDWERK
Het produkt waardoor Joannina
een gtote naam heeft, vindt
men echter niet op de markt,
maar in de vele kleine, donkere win
keltjes, die er als het ware door
worden verlicht. Het edelsmeedwerk
van Joannina is een kunst van rag
fijn filigrain, dat in sommige fraaie
armbanden en broches doet denken
aan Brugse kant in zilver. Aan ieder
werkstuk merkt men dat deze een
voudige zilversmeden hun krachten
niet te boven gaan, ze houden zich
aan eenvoudige rozetvormige motie
ven, maar weten met liefde en met
vakkundigheid kleinodiën te ver
vaardigen, die hetuiterlijk van de
vrouw werkelijk en waardig sieren.
Het stedelijk museum is één van
de interessantste bezienswaardighe
den van de hoofdstad van Epirus. In
de eerste plaats al door het uiter
lijk van het gebouw, want het is 'n
majestueuze Turkse minaret, op en
kele vervallen stukken van een ring
muur na, nog geheel intact.
Joannina bezit drie van zulke mi
naretten. De herinnering aan de tijd
van de Turkse overheersing is er in
het algemeen nog zeer levendig, wat
te begrijpen is ais men weet, dat de
stad eerst in 191.3 na een lange be- j
legering door de Grieken van het
Turkse juk werd bevrijd. Die mos
kee Asian Aga is trouwens omspon
nen door de tragedie van enige scho
ne vrouwen, die door de wrede Turk
se sultan Ali Paeha ter dood veroor
deeld waren en die door het volks
lied en vooral door de dichter Valao-
ritis worden bezongen als de eerste
martelaressen voor de Griekse vrij
heid.
In het intieme museum in de mos-
APARTHEID IN PRAKTIJK
Bantoe- gemeenten worden
uit de grond gestampt
In het memorandum, dat India onlangs aan de politieke commissie
van de Verenigde Naties heeft overhandigd, heeft dit land opnieuw en
met kracht de radicale politiek van de Zuidafrikaanse regering aange
vallen. Dit offensief richtte nog eens de ogen van de wereld op de moei
lijkheden, die het blanke ras in Zuld-Afrika heeft om zich als Europese
minderheid te handhaven in een land met elf miljoen niet-Europeanen.
De nationalistische leiders zijn er zich wel van bewust dat slechts een po
litiek van „apartheid" hen in staat zal stellen deze krachttoer te verrich
ten en daarom hebben z\\ een plan op lange termyn ongesteld, dat een
sociale omwenteling teweeg moet brengen in het land van Van Riebeeck.
Joannina: Turkse moskee.
Duizenden negers zijn in de afgelo
pen jaren naar de steden getrokken
om in industrie of mijnen te gaan
werken. Zij leven daar in grote ge
meenschappen, zogenaamde „loka-
sies", bij elkaar en hebben ieder
contact met hun stam verloren. Dit
is volgens de Zuidafrikaanse rege
ring de oorzaak on hun verval.
Doordat de negers uit het stamver
band zijn losgeraakt hebben zij alle
morele waarden verloren. In de kraal
kenden zij hun rechtspraak. Er was
een opperhoofd, dat gehoorzaamd
moest worden en eikaars bezit werd
gerespecteerd. Zo gauw de Bantoe's
echter in een voor hen vreemde en
vijandige wereld komen, missen zij
hun cultuur en het gevolg daarvan
is, dat zij alle remmen verliezen en
tot criminaliteit neigen.
Het Zuidafrikaanse ministerie voor
inheemse zaken wil nu de Bantoe
cultuur ontwikkelen door in speci
fieke Bantoe-streken gehele steden
te bouwen, die door de negers moe
ten worden bevolkt. Om van deze
steden volwaardige gemeenschappen
te maken moeten zij de beschikking
hebben over een miljoen rechters,
artsen, zakenlieden en ambtenaren
van hun eigen ras.
Door deze concentraties van Ban
toe's zal er op het platteland meer
ruimte komen voor beu, die niet
naar de nieuwe steden trekken en
dat is dringend noodzakelijk, want
de toenemende bevolking slaagt er
op het ogenblik niet in om zijn le
vensonderhoud te halen uit de land
bouw, een van de redenen, dat de
negers in de steden der blanken
gaan werken. De regering stelt zich
bovendien voor de inlandse landbouw
te moderniseren.
Dit gigantische project van de
regering schept belangrijke finan
ciële moeilijkheden, die niet door
de inlanders kunnen worden op
gelost omdat dezen slechts een
bescheiden Inkomen hebben. De
volle last zal daarom neerkomen
op de schouders van de blanken,
die zich enorme opofferingen
zullen moeten getroosten.
MEER IMMIGRATIE.
In een verder gevorderd stadium,
als de nieuwe Bantoe-steden in hun
eigen behoeften moeten voorzien,
zal er een plaatselijke Industrie wor
den geschapen. Om de talloze open
plaatsen in handel en industrie te
l)an
en oócz
Langzaam maar zeker groeit alom in
West-Duitsland het nieuwe leger.
Op de bovenste foto uit Andernach
ziet men een groep Westduitse solda
ten in gloednieuwe uniformen een
nieuwe Duitse jeep bewonderen.
Foto onder: leden van een groep van
£7 officieren van de nieuwe strijd
krachten wuiven naar hun familiele
den op het vliegveld van Düsseldorf
alvorens zich aan boord te begeven
van een Superconnie van de Duitse
Lufthansa, waarmede zij naar New
York zullen vliegen.
vullen zal het de eerste taak van de
regering worden om duizenden ne
gers een technische vakopleiding t:
geven. Dit project bergt echter een
groot gevaar voor de economie van
Zuid-Afrika. Immers door de grotere
mogelijkheden, die lien in de Bantoe
steden worden geboden, zullen vele
zwarte arbeidskrachten de steden
van de blanken verlaten.
Hoewel dit de eigenljjke bedoeling
van de „apartheid" zal het toch
een ernstige crisis veroorzaken, tenzij
de regering er in slaagt door middel
van een geleide immigratiepolitiek
voldoende buitenlandse krachten aan
te trekken om de vele Qpen plaatsen
te vullen.
Hoe het ook zij, het Zuidafrikaan
se volk heeft een enorme taak op
zich genomen, waarvan de verwer
kelijking vele jaren zal vergen.
Zoon verweerde zich
tegen dronken vader
Met noodlottig gevolg
Toen donderdag laat te Rotterdam
de 40-jarige opkoper te water J. J.
van der S., dronken thuiskwam en
zjjn 17-jarige zoon en naamgenoot te
Ij|f ging, heeft laatstgenoemde hem
met een metalen stofzutgerbuis zo
hard op het hoofd geslagen, dat hjj
aan de gevolgen overleed.
Bij thuiskomst in zyn woning op de
tweede verdieping in de Dordtselaan
vond Van der S. sr. zyn 17-jarige zoon
die te bed lag, alleen thuis. De opko
per raakte hierover blijkbaar zo ont
stemd, dat hij zijn zoon bij de keel
pakte, .uit bed sleurde en met een
Eook en een tafeltje afroste. De zoon
eeft, naar hij later heeft verklaard,
een stofzuigerbuis gepakt om zich te
verweren en daarmee zijn vader op
het hoofd geslagen, met het noodlot
tige gevolg. De benedenburen die het
tumult hoorden waarschuwden de po
litie, zodat korte tijd later de jongen,
die lichtmatroos is, gearresteerd
werd, Hij was gewond aan gezicht,
hals en armen.
PROF. DE VRIES IN NIEUWJAARSREDE:
Taak van de raad staat
nog geenszins vast
In do eerste openbare vergadering in Den Haag van dc sociaal-econo
mische raad in het nieuwe jaar, heeft de voorzitter, prof. dr. mr. F. de
Vries, vrydag een rede gehouden, waarin hij een beeld gaf van de werk
zaamheden, die in het vorig jaar werden verricht en die welke de raad in
dit jaar te wachten staan.
Samenvattend kan worden gezegd, dat hetgeen tot dusver werd be
reikt niet onbelangrijk mag worden genoemd en tot verontrusting geen
aanleiding geeft. Het zou in strijd met het wezen van de P. B. O. zijn
thans tot dwingende maatregelen over te gaan. Steeds opnieuw blijkt
het nodig de beginselen, die aan de wet ten grondslag liggen, te propa
geren, hetgeen allereerst de taak aer privaatrechtelyke organisatie is.
Zonder met het principe van de vrijwilligheid in strijd te geraken, bestaat
er in vele gevallen ook voor de raad aanleiding de totstandkoming van
schappen te stimuleren.
Neemt men alle bedryfslichamen,
waaromtrent de raad een guhstig
advies heeft uitgebracht (ook al is
het instellingsbesluit nog niet afge
kondigd) tezamen en voegt men
daaraan toe het produktscnap. dat
op initiatief van de regeling by de
staten-generaal aanhangig is, dan
komt men bij de afsluiting van het
vorig jaar tot een totaal van 44.
In totaal omvat een en ander
540.000 ondernemingen met 1.739.000
daarin werkzame personen, waaron
der 660.000 arbeiders in dienstbe
trekking. Dit betekent, dat van het
totale aantal in het bedrijfsleven
werkzame personen rond 43 arbei
den in ondernemingen, waarvoor een
produkt- of bedrijfschap reeds is, of
spoedig zal worden ingesteld.
Spoedig zal meer dan 40 van
het bedrijfsleven onder dé werkings
sfeer van de wet op de bedrijfsor-
f'anisatie zijn gebracht. Zou men in
etzelfde tempo verder kunnen gaan,
dan zou er geen enkele reden tot
ontevredenheid zijn. Op het ogenblik
is dat echter niet te venvachten.
In totaal werden uitgebracht zes
tien adviezen, waarvan Vijf door de
plenaire raad, tien door de sociale
commlBsie en een dóór de commissie
premie verplichte ziekenfondsverze
kering.
In verband met hun belangrijkheid
vermeldde professor De Vries slechts
een tweetal met name. Het ene be
treft een nieuwe prljswetgeving.
welk advies echter tot dusver nog
hiet voor publikatie werd bijgege
ven, zodat daarover geen opmerkin
gen kunnen worden gemaakt.
Het tweede handelt over het
door de stichting van den arbeid
uitgebrachte rapport inzake de
toekomstige loonpolitiek. Dit laat
ste kan ook voor de werkzaam
heden van de raad zelf van ver
strekkende betekenis worden. Op
het sociaal-economisch beleid van
de regering heeft het advies reeds
in zoverre invloed gehad, dat
het heeft geleid tot een besluit
om meer differentiatie in de loon
regeling toe te staan. Over de
wijze, waarop het loonbeleid zal
worden gevoerd en over de orga
nen, die daarmede zullen worden
belast, waren de meningen in de
raad verdeeld.
Deze onderwerpen zullen in de
komende maanden nog veel over
leg vragen. Noch in het rapport
van de stichting noch in het ad
vies van de raad is de nadere
Uitwerking ervan reeds aan de
orde gekomen. Het staat nog
geenszins vast, welke taak de
raad in het toekomstige stelsel
zal worden toegekend.
In de wet op de bedrijfsorganisa
tie is een regelend optreden van de
raad ten aanzien van de lonen niet
voorzien. Mocht op de een of ande
re wijze daartoe worden besloten,
dan zal wetswijziging derhalve no
dig zyn. Waarschijnlyk zal dat ook
reeds het geva) Zijn, wanneer aan
de raad alleen het geven van richt
lijnen zal Worden overgelaten, ter-
wyi daarnaast een loonraad zal op
treden. waaraan dan een eigen wet
telijke basis zal moeten worden gé-
geven.
Het waagstuk van het stelsel van
de loonvorming is derhalve met het
Uitbrengen van dit advies allerminst
definitief van de agenda van de i
raad afgevoerd. 1
„A.B.C." en „Ooievaar'
met .interessante uitgaven
A.B.C."-boeken (uitgave N.V. de
Arbeiderspers te Amsterdam) zyn
voor boekenvrienden oude#^enden,
het is een van de véle reeksen goed
kope uitgaven, die wy tegenwoordig
kennen en men kan er altijd van
verzekerd zijn, dat de gr
in dergelijke reeksen plegen te ver
schijnen, van prima gehalte zijn. In de
A.B.C.-serie kwamen weer drie nieu
we werkjes uit, die stuk voor de aan
dacht ten volle verdienen, namelijk
verklikker" van de Ierse auteur
Liam O'Flaherty, „De bewaarschool
van de Fransman Léon Frapie en
Pit-tah de graze wolf van Jacit
London De Verklikker" verscheen al
in 1925 werd naderhand -verfilmd,
èn boeit nog altijd. Het ia het ver-
pSüSf da «lijver
filmd is het bekende verhaal over
een kleuterschool in een volkswijk
van Parys, met als hoofdfiguur een
academisch gevormde vrouw, die om
den brode oen baantje als weikmeid
moet accepteren. Léon Frapié kt eeg
destijds voor deze voortrefxelyke ro
man de Prix Goncourt.
Jack London schreef met „Pit-tah,
de grijze wolf" de levensgeschiede
nis vin een wolf met hondenbloed
een vaak ontroerend, met liefde en
begrip geschreven verhaal, waann
Pit-tah de levenswet voor dieren
leert, die luidt: „Eet of wordt ge-
uitgeverij Daamen N.V., Den
Haal en „De Sikkel", Antwerpen,
deden 'n „Ooievaar-reeks" bet licht
zien, waarin een drietal bloemlezin
gen uitkwam, stuk voor stuk origi
neel en aantrekkelijk samengesteld.
Garmt Stuiveling verzamelde onder
de titel „Barbertje moet hangen
een aantal verhalen, parabellen en
aforismen van Multatuli, waarin het
kan het anders? hoogst ple
zierig grasduinen is. Onder de agres
sieve titel „Voor de bijl" brachtA.
Maria-polemische uitingen in poezie
en proza bijeen, uit twee eeuwen
Nederlandse literatuur. Kostelijke
staaltjes opstandigheid, zoals die be
leden werden door figuren mt de
Nederlandse letteren variërend van
Willem Bilderdyk tot J. B. Chailes
en van Multatuli tot ds. Okke Ja
ger! Een waardevol werkje.
Onder de opgewekte titel „Music-
haU" brengt Gerrit Borgers een
hij het noemt „programma
vol charlestons, grotesken, polonaises
en dressuurnummers van Paul van
Ostaijen". Een bijzonder ondeihou-
dend programma! Paul van Ostaijen,
de in Antwerpen geboren dichter,
jongleert in proza en poezie met de
fieïerlandse tale, springt af opi alle
mogelijke en ook onmogelgko onder
werpen, is een scherp opmerker en
een vaardig, zeer intelligent schry-
ver, wiens geesteskinderen, zoals ze
hier bijeengebracht worden, uiterst
aantrekkelyk zyn.
Hoogtij in humor
Het hoogtij in de humor van de
vaderlandse letteren duurt nu al ge
ruime tijd en men kijkt er nauwe
lijks meer van op, wanneer er weer
een al dan niet in plastic gebonden
boekje van een „beroepsgrapjas
Verschijnt. Er zijn zo langzamerhand
gerenommeerde namen op dit gebiea,
waarbij die van. Simon Carmiggelt
en Godfried Bomans wel een erg
vertrouwde klank hebben gekregen.
Wel, Godfried Bomans vulde de
voorraad vaderlandse humor weer
eens aan met een bundel „Nieuwe
Buitelingen", een aantal schetsen in
de kostelijk ironische trant, die hem
zo voortreffelijk ligt en waarin hy
op sublieme wijze de kunst van de
kolder beoefent. Hy gaf zijn nieuwe
boekje een serie ondertitels mee,
die aangeven, waar zijn uitgangs
punt lag, zoals „Psychologische ver
kenningen", „Biografie'„Couleur
locale" en „Literatuur en kunst" en
enkele maal treft ge ook
een serieuze Bomans, die dan
zoals in de biografiën een vaak
verrassend nieuwe en gedurfde visie
op bestaande theoriën ten beste
geeft. Vooral echter in zijn satyren
blijft Godfried Bomam. een meester
op eenzame hoogte, die veel, zeer
veel te genieten geeft. De „Nieuwe
Buitelingen', werden uitgegeven bij
Elsevier, Amsterdam-Brussel. „Het
Spectrum", Utrecht—Brussel, ver
zorgde in de Prismareeks de tiende
druk van Bomans' „Pieter Bas met
kostelijke illustraties van Harry Pre-
neAnnie M. G. Schmidt deed bij N.
Em. Querido te Amsterdam een
aantal schetsen uit „Het Parool
bundelen, onder de titel „In Holland
staat mijn huis." Vaardig en vaak
uiterst geestig verhaalde belevems-
jes uit het dagelijkse leven, neerge
schreven op een schijnbaar simpele
maar in wezen o, zo veel talent
vragende manier. De humor van
Annie Schmidt is mild en zeer men
selijk en van een ontwapende op
rechtheid. 5 i
Minder mild, vaak zelfs een beet
je cynisch, is Martie Verdenius, die
via Elsevier in plastic uitroept: „Be
gin er niet aan." Ook alweer een
serie schetsjes, ten dele reeds ver
schenen in Ëlseviers Weekblad, uit
het leven van alledag, opgetekend
mét ontegenzeggelijk veel gevoel voor
huïnor en tot leven gebracht dank zij
een vlotte pen. Een enkele maal
echter zingt in Martie Verdenius
verhaaltjes een bitter ondertoontje
meë, maar over het algemeen weet
ook deze dienaresse van de humor
in onze letteren haar Jezers wel een
glimlach te ontlokken. Soms zelfs
een schaterlach.
Tuinbouwgids 1956.
De uitgave 1956 van de Tuin
bouwgids is verschenen. Wat direct
opvalt, is hét iets grotere formaat
en de frisse omslag van dit practi-
sche naslagwerk.
Behalve een schat van statistische
en andere gegevens over de tuin
bouw in al zijn onderdelen, bevat de
gids 1956 weer tal van zeer belang
wekkende artikelen.
