Amerikaanse architect ontwierp koepel als woning der toekomst Is „Twee Pistolen Moishe" weer naar 't Verre Oosten vertrokken? WOENSDAG 21 DECEMBER 1955 PROVINCIALE ZEEUWSE COURANT 9 Aaverti-iitie MODERNE ARCHITECTUUR „Zeepbel": minder gewicht en minder arbeidsuren Door een der Amerikaanse televisie-zenders werd onlangs een zogenaam de „spectacular" uitgezonden, een hoor- en schouwspel, dat ezn fantasti sche en humoristische blik in de toekomst wierp; het droeg tot titel „1976" en gaf een beeld van de levensomstandigheden die wig over een jaar of twintig zullen meemaken en dat vooral 't gemakkelijke leventje schildert, waarin wij ons dan zullen kunnen ve rheugen. Daartoe behoort onder meer „de zeepbel" die dan de vorm zou hebben van onze „levensapparatuur", een doorzichtige koepel, die élk denkbaar gemak bevatten zou, die men voor een comfortabel en aangenaam leven nodig heeft. Nu is het al zo ver dat die zeepbelinderdaad bestaat :'t is het laatste product van de vaak verbazingwekkende en altijd vruchtbare geest van R- Buckminster Fuller (Bucky"). Fuller, een van de meest creatieve ontwerpers en daarenboven wiskun dige, ingenieur, architect, geograa'f, redacteur en filosoof van naam is meermalen door zijn collega's met het woordje „genie" aangeduid. Reeds in 1932 werden zfjn denkbeelden over 't produceren van onderkomens voor grote hoeveelheden mensen be schouwd als de eerste originele aan val op het huisvestingsprobleem se dert eeuwen. Zijn Dvmaxion woning, waarvan de eerste ideeën reeds tot 1927 teruggingen baseerde hij op zijn stelling, dat een woning is opgebouwd Uit twee elementen: het zware per manente deel, waarin de verwarming, het sanitair, de electriciteit, het gas, enz. zijn opgenomen en een lichter meer veranderlijk deel. waarin de mensen onderdak virden. Deze woning had als centraal doel een cylindrische mast van lichtmetaal, waarin de verwar ming, enz., waren opgenomen. Van deze 15 meter hoge mast, hing aan stez-ke staaldraadkabels Radio-amateurs redden Oostenrijks meid». De toestand van het zesjarige Oostenrijkse meisje, dat dank zij de medewerking van een Nederlands radio-amateur, met eeii moeilijk te verkrijgen preparaat behandeld kon worden, is de laatste twee dagen aanzienlijk vooruitgegaan. De arts Hans Kerbler uit Gmun- den in Ópper-Oostenrijk, zelf een enthousiast radio-amateur, zond de zer dagen een noodkreet uit om het Amerikaanse geneesmiddel aminop- terin te verkrijgen, zodat hij het le ven kon redden van het zesjarige patiëntje, dat aan een gevreesde bloedziekte lijdt. De oproep werd opgevangen door een Nederlands amateur in Zwolle, die onmiddellijk pogingen in 't werk stelde, aan het verzoek te voldoen. Een Amsterdamse pharmaceutische firma bleek het middel te kunnen leveren. Dit werd dezelfde dag per vliegtuig naar Wenen vervoerd en Zondag kon eer eernto behandeling gr ''i^den. Dr. Kerbler deelde mee, dat de toe stand van het meisje sedert twee da gen aanzienlijk vooruit gegaan is. een zeshoekigbouwsel van licht metalen vloeren en wanden, on derverdeeld in grote, hoge vertrek ken, die goed geïsoleerd waren en waarin veel bergruimte was uitgespaard. Dit merkwaardige huis scheen alle goede eigenschappen te bezitten compactheid, goedkope en gemakke lijke bouw, economisch in onderhoud en bewoning, doch er kwam een „maar" by, nl. dat het idee werd ge lanceerd juist toen het dieptepunt van dè malaise was bereikt. Zeepbel Nu komt Fuller evenwel met iets nieuws: de „geodetische koepel" en hij koestert de beste verwachtingen dat dit dè woning, zoniet van vandaag dan toch van de naaste toekomst zal blijken. De koepel of „zeepbel", zoals die in de volksmond genoemd wordt, is het resultaat van zijn toepassing van de beginselen van „synergetische en energetische geometrie" op de wo ningbouw, beginselen die hij ongeveer 25 jaar geleden ontdekt heeft en sindsdien op de samenleving tracht toe te passen. Kort gezegd wordt hiermede bedoeld de toepassing van in elkaar grijpende driehoeken, die zich uiteindelijk aaneensluiten tot een volkomen cirkel of halve cir kel. Druk- en trekspanning is verdeeld over alle punten van het bouwsel in plaats van over de en kele punten, waarop het gewicht bij een gewone constructie drukt. Fuller heeft deze mathematische beginselen nu toegepast op gebruiks voorwerpen en een ervan is dus de koepel, die wordt beschouwd als „een •evolutionnair nieuw type onderko men." Besparingen Het revolutionaire ligt niet zozeer in de vorm omdat zij rechtstreeks teruggaat tot de igloo der Eskimo's maar in de constructie: een der gelijke koepel kan voor 14 procent van de kosten worden gebouwd, die een daarmee gelijkstaand bouwsel, op de conventionele wijze opgetrok ken, zou kosten, terwijl het gewicht slechts 3 procent daarvan en het vo lume van het te gebruiken materiaal zes procent bedraagt, de oprichting van de koepel vergt, in man-uren berekend, slechts één .procent van het aantal arbeidsuren dat het'oude tyfce'' vereist. Fuller kon, dank zij de belangstel ling die de Amerikaanse Marine voor zijn vinding toonde, een deel van zijn oude dromen verwezenlijken; in 1927 hield hij zich bezig met het fantasti sche denkbeeld een montage-woning van 10 verdiepingen te bouwen vol gens zijn bovengenoemd „Dymaxion" principe, deze van de fabriek met een bestuurbaar luchtschip naar de bouw grond te vervoeren en daar neer te laten. Nu is het de gewoonste zaak van de wereld wanneer een helicopter zo'n koepel van 500 kg gewicht en 15 me ter doorsnede opneemt, over grote af stand vervoert en hem neerlaat, waar dit nodig is. Hoewel Fuller zich niet tot de ar chitecten rekent heeft zijn „geode tisch principe" de oplossing gebracht voor een architectonisch probleem, dat de ingenieurs met de conventio nele middelen niet konden oplossen. Het schijnt dat nu, na 27 jaar, de tijd rijp geworden is om ten volle te beseffen welk een snorme betekenis zijn denkbeelden voor de samenleving kunnen hebben. Het iè zeer waar schijnlijk dat omstreeks 1976 de „Zeepbel" geen zeepbel in de gewone betekenis van het woord zal blijken te zijn en dat wij Fuller zullen kun nen rangschikken onder de grote uit vinders van de 20ste eeuw. Een typisch voorbeeld van de doel matige koepel-ontwerpen van de Amerikaanse architect Fuller, is dit restaurant in Woods Hole, Massa chusetts. De huid bestaat uit door schijnend plastic, dat sterk genoeg was om de orkanen van 1954 en 1955 te weerstaan. De constructie heeft een middellijn van 18 meter en een gewicht van ongeveer twee en een halve ton LONDENSE AVONTURIER WERD GENERAAL Hij redde het leven van Chinese president Soen Jat Sen „Twee pistolen Moishe" Cohen alias generaal Mah, een der laatste gro te avonturiers en fortuinzoekers, werd vorige week voor het eerst sinds jaren niet gezien in de bars, die hij dagelijks pleegt te bezoeken en onmid dellijk deden geruchten de ronde, dat hij voorbereidingen treft om naar het Verre Oosten terug te keren, waar hy in de kleurige geschiedenis van Chi na zijn eigen, kleine maar opzienbarende hoofdstuk heeft geschreven. Een correspondent van United Press, die hem kortgeleden sprak, trachtte te weten te komen, wat voor toekomstplannen de nog steeds krachtig ge bouwde „generaal Mah" had deze naam werd hem destijds officieel ver leend door de „Joean", de Chinese wetgevende vergadering maar gene raal Mah zweeg alseen Chinees en wilde slechts over het verleden praten. Het verleden van de generaa lis avontuurlijker dan de meeste men sen zich zouden kunnen dromen. Mah werd als Moishe Cohen geboren in de achterbuurt van Londen. Hij groeide op als een echte Cockney en werd bokser en gokker in het groot. In de eerste wereldoorlog had hij ëen moeilijke tijd als Joods sergeant in de „Irish! Guards" uit Canada. In Frankrijk werd hij op een ge geven moment belast met de in structie van Chinese arbeidsbataljons en de wijze, waarop hij dat deed, viel zeer in de smaak van de toenmalige grote president van het nieuwe Chi na, dr. Soen Yat Sen. Toen de oorlog voorbij was, ver zocht dr. Soen hem naar China te komen en te helpen bij de bouw en financiering van een spoorweg. In China werd de „twee pisto- Ien'Megende geboren. Chinezen vertelden, dat hij twee munten tegelijkertijd in de lucht wierp om ze 'n fractie van een seconde la ter met twee automatische pisto len in de lucht kapot te schieten. Cóhen kreeg de leiding over de presidentiële wacht en werd vervol gens belast met de opleiding van Chinese troepen volgens moderne Westerse methoden. Hij bestreed de Chinese generaals, die met hun eigen particuliere legers het land afstroop ten en had op een gegeven moment meer troepen onder zijn bevel dan Tsjiang Kai^Sjek ooit gehad heeft. Generaal. Persoonlijk wist hij een bomaan slag van Chinezen op een Britse ka nonneerboot te verijdelen. Hij redde dr." Soen en Tsjiang Kai-Sjek het le ven, door eens te voorkomen,; dat hun trein in een hinderlaag reed. Kort daarna werd Moishe tot gene raal benoemd. Na de dood van dr. Soen wist hij een communistische poging om de stad Kanton te bezetten onder zijn persoonlijke leiding te laten misluk ken. Hij werkte aan tal van Chinese regeringsprojecten totdat hij in 1941, toen de Japanse aanval vlak voor de deur stond, madame Soen Yat gen en een van haar zusters uit Hong kong hielp ontsnappen naar het vei lige binnenland van het onmetelijke Chinese rijk. Bovendien is generaal Mah een van de leidende figuren achter de schermen van de centrale bank van China geweest. Naast dit al les vond deze merkwaardige man ook nog tijd de zee schoon te ve gen van piraten, die de scheep vaart op Hongkong tot een ha chelijke onderneming maakten. Tenslotte kwam hij in een Japans concentratiekamp terecht, waar hij vreselijk gemarteld en geslagen werd omdat men wist, dat hij bui tengewoon goed van de interne Chi nese toestand op de hoogte was, maar niets wilde loslaten en niets losgelaten heeft. En zo weinig als hij tegenover de Japanners losgelaten heeft zo wei nig liet hij ook tegenover de corres pondent van United Press los toen deze hem naar zijn toekomstplan nen vroeg. En nu is generaal Mah verdwe nen De Eisenhowers zijn goede buren De blinde Betty en Bob Johnson hebben de Eisenhowers als buren, en het mag gezegd worden als goede bu- Een dag of tien ge leden hadden de presi dent en zijn vrouw ge hoord dat het blinde echtpaar, ieder 82 jaar oud, zich met moeite door het leven slaat door het weven van kleedjes. De president vroeg de pers wat pu bliciteit te geven aan zijn buren omdat Bob onder zijn commando was, toen hij gedurende de tweede wereldoorlog blind werd door een mortiergranaat. Me vrouw Eisenhower kocht zeven kleedjes. Sedertdien worden de Johnsons bedolven on der een vloed van be stellingen uit het hele land. Bob zegt dat hij nu al bestellingen voor tiveeduizend kleedjes heeft liggen. Behalve die opdrachten hebben de Johnsons duizenden bemoedigende bood schappen ontvangen. Het echtpaar kan vier a vijf kleedjes per dag maken. Voor dat tem po hebben zij een order portefeuille voor ander half jaar, maar Bob hoopt de productie te kunnen opvoeren met 'n tweede weeftoestél dat een Canadese fir ma de Johnsons als kerstgeschenk stuurt. „We werken op het ogenblik 16 uur per dag om te proberen de kerstbestellingen uit te voerenvertélde de opgetogen Bob. in Zuid-Afrika. Bij East London in Zuid-Afrika is Maandagmiddag een autobus over de kop geslagen en in brand gevlo gen. 21 inzittenden zijn levend ver brand en vijf gewond. Politie werkt niet mee aan „chauffeurs-centrale". Tegenvaller voor Amsterdamse studenten. Door een omroepvereniging werd onlangs een radioreportage gegeven over de door Amsterdamse studenten opgerichte .chauffeurs-centrale' Deze centrale zal bestaan uit werkstudenten, die op verzoek van autobezitters als chauffeur optreden, wanneer de bestuurder zelf het niet raadzaam acht achter het stuur te gaan zitten, wanneer hij vermoeid is of een borreltje heeft gedronken. De hoofdcommissaris van politie In Dordrecht zal men allengs minder en minder rolschaatsers op de open bare wegen aantreffen. Dordt heeft nl. een goed voorbeeld gegeven door een rolschaats-stadion aan te leggen. De burgemeester kort na de officiële opening temidden van een groot aan tal enthousiaste aanhangers van de rolschaatssport. te Amsterdam heeft nu bekend ge maakt, dat het niet de bedoeling van de Amsterdamse politie is om aan deze „chauffeurs-centrale" enige me dewerking te verlenen. De studenten hadden gehoopt, dat de verkeerspo litie de betrokken studenten een speciale rijvaardigheidsproef zou af nemen. Sterke staaltjes in stembusstrijd Een ree.Ks van verkie zingsbijeenkomsten in Frankrijk bleek Maan dag te zijn afgezegd uit vrees voor de methodes van de „Poujadisten" die hebben aangékon*- digd, dat zij klaar zijn met. hun „bombarde menten" (met tomaten en eieren) en dat deze week de week-van-het- broek-uittrekken is. Tijdens het weekeinde kwamen de berichten binnen over in de war gestuurde propaganda- bijeenkomsten. In het departement Nièvre- werd de gewezen mi nister vrir binnenland se zaken. Mitterand van vergadering naar vergadering vervolgd en bekogeld met toma ten en rotte eieren. Tenminste een keer wisten de ordeverstoor ders hem te raken, herhaaldelijk kon hij zich niet verstaanbaar maken. Nadat in Luce- nay les Aix een verga dering van Mitterand verstoord was, is de burgemeester afgetre den. Tn het departement Vendee zijn plaatselijke bijeenkomsten van Pi- nay's onafhankelijken verstoord doordat Pou- iadisten het licht heb ben afgesloten, de deu- ■en hebben gesloten', of candidaten ontvoerd. Daar was het, dat de ordeverstoorders rie pen, dat thans niet lan ger gegooid zou worden maar dat men de can didaten de broek zou uittrekken. En na Kerstmis, zo dreigden zij, zou men hen hélemaal uitkleden. Er gaan geruchten, dat enige candidaten der onafhankelijken zich lijfwachten zullen aan schaffen. 'Premier Edgar Faure zélf sprak Maandag in Bletterans (Jura) alvo rens naar Parijs terug te keren. Een aantal aanhangers van Pouja- de was in de zaal maar er werd geen po ging gedaan Faure te (United Press)

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 1955 | | pagina 5